Кәсіби қарым - қатынас

Қарым-қатынас психологиясы

Орындаған:1-001 топ, Ганиева А. Б.

Тексерген: Жакишева Г. С.

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Психология негіздері мен Коммуникативтік дағдылар кафедрасы

Қарағанды 2016

Жоспар:

1. Қарым-қатынас, құрылымы және функциялары

2. Қарым-қатынастың трансактілі анализі

3. Вербалды және вербалды емес қарым-қатынас

“Для успеха в жизни умение общаться с людьми гораздо важнее обладания талантом. . ”

(Джон Лаббок)

1. Қарым-қатынас, құрылымы және функциялары

Қарым-қатынас - бір адамның басқа адамдармен қоғам мүшесі ретінде өзара әрекеттесуінің арнайы формасы. Қарым-қатынас барысында адамдардың әлеуметтік байланысы, бір-біріне деген қарым-қатынасы жүзеге асады.

Қарым-қатынастың өзара байланысты 3 жағы бар:

1. Коммуникациялық - адамдардың өзара ақпарат алмасуы;

2. Интерактивті - адамдардың өзара әрекеттесуін ұйымдастыру;

3. Перцептивті - адамдардың бір-бірін қабылдауы және соның негізінде өзара түсінушіліктің орнауы.

Жалпы қарым-қатынас 3 аспектіден тұрады:

қарым-қатынас мазмұны,

қарым-қатынас мақсаты

қарым-қатынас құрамы.

Қарым-қатынас түрлері:

1. Маскалар байланысы;

2. Қарапайым қарым-қатынас;

3. Ресми-рөлдік қарым-қатынас;

4. Кәсіби қарым-қатынас;

5. Рухани қарым-қатынас;

6. Манипулятивті қарым-қатынас;

7. Ауқатты қауым қарым-қатынасы.

1. Маскалар байланысы - ресми қарым-қатынас, адам басқа адамның тұлғалық ерекшеліктерін есепке алмайды және оны түсінуге де ұмтылмайды, әр түрлі маскаларды қолданады, басқаша айтқанда, бұл - басқа адамға деген шынайы эмоция мен қарым-қатынасты білдіртпейтін бет-әлпет көріністері мен ым-ишара жиынтығы;

2. Қарапайым қарым-қатынас - басқа адамды қажетті не кедергі объект ретінде бағалау, мысалы, адам қажетті болса, байланысқа белсенді түрде түседі, ал адам кедергі болса, оны қабылдамайды, тіпті қатал, агрессивті түрде әрекеттеседі;

3. Ресми-рөлдік қарым-қатынаста қарым-қатынас мазмұны мен құралы көрініс табады, мұнда адамның тұлғасын емес, оның әлеуметтік рөлін білу жеткілікті;

4. Кәсіби қарым-қатынаста тұлғаның мінезі, жасы, жеке басының ерекшеліктері есепке алынады, бірақ іс-әрекет ерекшеліктері маңыздырақ болып табылады;

5. Рухани қарым-қатынас - достар арасындағы тұлғааралық қарым-қатынас, олар әр түрлі тақырыптарда әңгімелесе алады, бір-бірін сөзсіз бет-әлпеті, қимылы, дауыс ырғағы арқылы түсінеді. Мұндай қарым-қатынас адамдардың бір-бірін жақсы білуі арқылы орнайды;

6. Манипулятивті қарым-қатынас адамның тұлғалық ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі тәсілдерді қолдану арқылы, мысалы, қорқыту, өтірік айту, т. б. арқылы одан өзіне қажетті пайда алуға бағытталады;

7. Ауқатты қауым қарым-қатынасында адамдар өз ойын емес, тек сол жағдайда рұқсат етілген нәрсе туралы айтады. Бұл қарым-қатынастың кодексі: а) сыпайылық, әдептілік; ә) келісушілік; б) ашық мінезділік, мейірімділік.

Қарым-қатынас формалары:

Тікелей қарым-қатынас - табиғи бетпе-бет, сөздік және бейсөздік (ым, қимыл) құралдар көмегімен жасалынатын толық психологиялық контакт, кері байланыс бір мезгілде өтеді. Бұл - адамдардың бір-бірімен қатынас жасау тарихындағы бірінші формасы.

Жанама қарым-қатынас -қатысушылардың кері байланыс уақытын ұзартатын, не кешіктіретін жазу және техника құралдары арқылы жасалынатын толықсыз психологиялык контакт. Хат жазу, кітап шығару, радиодан сөйлеу т. с. адами қарым-қатынасты күрделеңдіріп жіберді.

Тұлғааралық қарым-қатынас - екі не құрамы өзгермейтін топ ішіндегі таныс адамдардың тікелей контактылары. Тұлғааралық қарым-қатынастың белгілері: қатысушылардың психологиялық жақындығы, бір-бірінің ерекшеліктерін білуі, бірігіп күйзелуі, өзара түсінушілігі, ортақ қызметтестігі.

2. Қарым-қатынастың трансактілі анализі

Трансакция - адамдардың әрқайсысының белгілі бір позицияны ұсынып, өзара әрекеттесу бірлігі.

Эрик Берн қарым-қатынастың трансактілі анализі негізгі 3 позицияны бөліп көрсетеді:

Бала;

Ата-ана;

Ересек адам.

Олар күніне бірнеше рет бірін-бірі ауыстырып

отырады. Адамның жүріс-тұрысында үш

позицияның біреуі басым болуы мүмкін.

Ата-ана позициясының 2 түрі белгілі:

жазалайтын - бұйрық береді, сынайды, тыңдамаған және қате жіберген кезде ұрсады;

бағатын - қорғайды, көмектеседі, қолпаштайды, қайырымды, кешірімді болып келеді.

Бала позициясы да 2 түрге бөлінеді:

тыңдайтын - айтқанның бәрін істейді, қарсылық білдірмейді;

тыңдамайтын - қарсылық білдіріп, өз дегенін істеуге ұмтылады.

Ең тиімдісі - қарым-қатынасқа түсетін адамдардың әрқайсысының ересек адам позициясын алуы.

3. Вербалды және вербалды емес қарым-қатынас

Қарым-қатынас негізгі екі канал арқылы жүзеге асады: тілдік (вербалды) және тілдік емес (вербалды емес) қарым-қатынас каналдары. Сөйлеу тек қарым-қатынас құралы ғана емес, ол - ақпараттың қайнар көзі, басқа адамға әсер етудің тәсілі.

Тілдік қарым-қатынас құрылымына мыналар жатады:

1) сөздердің мәні мен мағынасы - сөздерді нақты, дұрыс айту, сөйлемдерді дұрыс құру;

2) тілдегі дыбыстық құбылыстар - сөйлеудің темпі, ритмі, интоннациясы, дикциясы, дауыстың жоғары-төмендігі, әуезділігі, тембрі;

3) дауыс шығару көріністері - қарым-қатынас барысында пайда болатын арнайы дыбыстар. Мысалы, күлу, жылау, сыбырлау, күрсіну, “хм-хм”, “эх”, “ах”, т. б. сөздердегі дыбыстар.

Көптеген зерттеулердің көрсетуі бойынша, күнделікті қарым-қатынастың 7 пайызын - сөздер, 40 пайызын - дыбыстар, 53 пайызын тілдік емес өзара әрекеттесулер құрайды.

Тілдік емес қарым-қатынасты зерттейтін ғылымдар:

1. Кинестика адамдардың эмоциялары мен сезімдерінің сыртқы көріністерін зерттейді:

а) Мимика бет-әлпеттің бұлшық ет қозғалыстарын зерттейді;

ә) Жестика дененің жеке бөліктерінің қозғалыстарын зерттейді;

б) Пантомимика дененің бүкіл моторикасын: жүріс-тұрыс, еңкею, қисаю, т. б. қалыптарын зерттейді;

2. Таксика қарым-қатынас барысындағы қол алмасып амандасу, беттен сүю, құшақтау, сипау, т. б. денеге тию әрекеттерін зерттейді;

3. Проксемика қарым-қатынас барысында адамдардың кеңістікте орналасуын зерттейді.