Ойлау мен қиял

Презентация қосу

Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық
университеті

Ойлау мен қиял

Қабылдаған: доц. Ибраимова Ж. К
Орындаған: 6М011600-география1-курс магистранты
Калигуллаева Алтынай
Жоспар:
1.Қиял жөнінде түсінік.
2.Қиял түрлері.
3.Қиялдың жасалу жолдары.
4.Ойлау туралы жалпы ұғым.
5. Ойлаудың түрлері.
Қиял

Қиял — сыртқы дүние заттары мен
құбылыстарының субъективтік
образдарын қайтадан жаңартып,
өндеп, бейнелеуде көрінетін, тек
адамға ғана тән психикалық процесс.
«...барлық жан қуаттарын
(рухани күштерді) тек қиял
ғана өзіндік сақталатын
сезімдік заттарды
модельдендіре алады»
әл-Фараби
Адамда қиял пайда болған кезде ми
қабығында бұрын жасалған уақытша
байланыстар түрлі комбинацияларға түседі
де, жаңа нәрселердің бейнесі туып отырады.
Уақытша байланыстарды қайта жасап, өндеу
процесінде екінші сигнал жүйесі шешуші
рөл атқарады.
Адамдардың қиялына тән кейбір
ерекшеліктерді төмендегіше топтастыруға
болады:
Актив қиялдың ерекше
бір түрі — арман.
Актив

Қиялдың түрлері

Қиялдық бүтіндей
пассивтік түрінің шегі -
түс көру. Түс көрудің
Пассив физиологиялығын жан-
жақты түсіндіріп берген
И. П. Павлов болды.
Түсте небір ақылға Арман дегеніміз өз
сыйымсыз образдардың қалауымызша жаңа
жасалатыны белгілі. Өйткені образдар жасау. Мүның
бұл кезде мидағы сигнал творчестволық қиялдан
жүйелерінің арасындағы ерекшелігі мынада: арман
байланыс әлсірейді, мұнда өзіміздің тілеген
негізінен бірінші сигнал келешекке бағытталған
жүйесі ғана қызмет істейді. қиял процесі. Арман
Түсте реалдық образдар мен творчестволық әрекетпен
нәрселердің фантастикалық тікелей байланысты емес,
түрде қосылуынан ғажайып ол творчестволық
образдар жасалады. қиялдың бірінші
дайындық сатысы.
Қиял түрлі елестеулердің өзгеріп, өнделуінің
арқасында жасалып отырады.

анализ

агглютин
ация синтез

типтік
гипербол
образдар
жасау а
Гипербола

Гипербола деп нәрсенің жеке сипаттары,
белгілерін үлкейтіліп көрсетілуін айтады.
Сөйткенде образ ашық, мәнерлі болып
шығады, гиперболада белгілі бір бейнелердің
алға шығып айқын байқалуына жағдай
жасалады. Ертегілерді, киял-ғажайып
бейнелерді жасауда гипербола көп
колданылады.
Осы әдіс арқылы мифологиялык, бейнелер
(кентавр, сфинкс, жезтырнақ) мен түрлі
механизмдердің, машиналардың
конструкциялары (амфибия — танк, судан
өте алатын жеңіл танк, аэрошана — суға
қонып, ұша алатын самолет)
құрастырылады.
Агглютинация әдісі ежелгі Мысыр елінде,
сондай-ақ, Солтүстік Америка
индеецтерінің өнер ескерткіштерінен үлкен
орын алған.

Агглютинация
типтік образдар жасау

Типтік образдар жасау дегеніміз тұтас бірқатар
объектілердің барлығына бірдей, ортақ белгілері бар бір
Мұнда тұлғаның іс-әрекетті жүзеге
образ жасап, жанастыру. Жазушының осылайша жасаған
типтік образы бір жағынан жеке адамның даралық
асыруы арқасында қол жеткізген
ерекшеліктерін білдіретін образ болып та есептелінеді.
нәтижелері арқылы оның
Мәселен, «Абай» романындағы Қүнанбай образы сол
кездегі үстем тап өкілдерінің жай ғана жиынтығы емес,
психологиялық даму ерекшеліктері
сонымен қатар, ол өзіндік психологиялық касиеттері бар
жеке адамның да образы.
анықталады.
Ойлау

Ойлау дегеніміз сыртқы дүние заттары
мен құбылыстарының байланыс-
қатынастарының миымызда жалпылай
және жанама түрде сөз арқылы
бейнеленуі.
Ойлаудың түрлері
Шығу тегі мен пайда болуы (генезі) бойынша:

Көрнекі-әрекеттік ойлау–
мәселені шешу жағдаятын Көрнекі–бейнелік ойлау–
шынайы түрлендіретін, жағдаят тек бейне
бақыланатын қозғалыстық жоспарында ғана түрленетін
әрекет арқылы іске асатын ойлау түрі
ойлау түрі.
ақиқатт
ы
Мәселенің түріне байланысты:
физика
лық
Теори
түрде
ялық
өзгерту
ойлау–
ге
ғылым
дайынд
и
ық
ұғымда
күйін
рды
(мақсат
пайдал
қою,
ану
жоспар
негізін
, жоба,
де
схема
заңдар
құру)
мен
білдіре
ережел
тін
ерді
ойлау
танып–
түрі.
білуден
Бұл
тұраты
ойлау
н
түрі
ойлауд
кеңес
ың
ғылым
Таным түрі бойынша:

Эмпириялық ойлау–теориялық Теориялық ойлау–ғылыми
ойлаумен салыстырғанда, ұғымдар негізінде заттар мен
қарадүрсін, жағдаяттық құбылыстардың мәнін танып–
жалпылаулармен байланысты білу.
болатын ойлаудың түрі.
Рефлексия немесе саналу
деңгейі бойынша:

Интуитивтік ойлау

Рациональдық ойлау
Әрекеттің тәсілдері негізінде:

Вербалдық
Көрнекі
(сөздік)
ойлау ойлау
Қорытынды

Қиял біздерге әсер еткен нәрселердің бейнесін
байланыстар нәтижесінде қиысатын
психикалық процесстердің барлық түрлеріне
қатысты адам әрекеттерінің ерекше түрі деп
сипатталған. Ойлау–жаңа ой
репрезентациясы қалыптасатын процесс; ол
міндеттерді шешу және қиялдау, пайымдау,
дерексіздену, пікір айту тәрізді ой
атрибуттарының күрделі өзара әрекетінде
қол жеткізілеген ақпараттарды қайта эасау
жолымен жасалады.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Аймауытов Ж. Психология.- Алматы, 1995.
2. Алдамұратов Ә. Қызықты психология.-
Алматы, “Қазақ университеті”, 1992.
3. Алдамұратов Ә. Жалпы психология.-
Алматы, “Білім” 1996.
4. Әбдірахманов А.,Жарықбаев Қ.
Психологиялық орысша- қазақша сөздік.-
Алматы, “Мектеп”, 1976.
5. Интернет көздері.
Назар аударғандарыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

ҚИЯЛ ТУРАЛЫ

ОЙЛАУ ЖӘНЕ ҚИЯЛ

Қиял ерекшеліктеріне қарай

Арманның әрекетке қатысы

ЖАЛПЫ ПСИХОЛОГИЯ ПӘНІ

ТАНЫМ ПРОЦЕСТЕРІНІҢ ПСИХОЛОГИЯСЫ

ЗЕЙІН ЗЕЙІННІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

Қиялдың жалпы сипаттамасы және олардың психикалық ісәрекеттегі рөлі

Психикалық құбылыстардың түрлері

Қиял туралы жалпы ұғым

Пәндер