Ахмет Байтұрсынұлы тұлғасының қалыптасуы

Бөлім тақырыбы: Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: Білім мен ғылым, әдебиеті пен өнер Сабақ тақырыбы:

Қазақстан тарихы

8-сынып

Аширбаева Ақтолқын

АХМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫ-«ҰЛТ ҰСТАЗЫ»

Оқу мақсаты:

8. 2. 2. 2 - Ахмет Байтұрсыновты қазақ тіл білімінің негізін салушы, қоғам қайраткері ретінде бағалау.

Бағалау критерийлері:

Ахмет Байтұрсынұлы тұлғасының қалыптасу жолын анықтайды;

Ахмет Байтұрсынұлының қазақ тіл білімінің негізін салушы, қоғам қайраткері ретінде баға береді.

«Уақыт шеңбері» стратегиясы. оқушылар бір шеңбер жасап бірге қоқыс жәшігіне негатив жазылған қағаздарын тастайды . Оқушылар стикер таңдау арқылы топқа бөлінеді

https://quizizz. com/admin Үй тапсырмасын сұрау

өзін - өзі бағалау парағы берылып оқушылар бағаланады

Бесеуіде елдің мұның жырлап қараңғы халықты ағартушылыққа бет бұруды көздеген азаматтары.

Қазақтың бес арысы

Міржақып Дулатұлы

Жүсіпбек Аймауытов

Шәкәрім Құдайбердіұлы

Мағжан Жұмабаев

Ахмет Байтұрсынұлы

Ахмет Байтұрсынұлы өзінің халықпен кездесулері кезінде патша үкіметінің отаршылдық саясатының мәнін әшкерледі.

Ахмет Байтұрсынұлы Алаш қозғалысы тұсында күрестің алғы шебінде болады. Оның өмірі өз халқына адал қызмет етудің, ел-жұртының мәдениеті мен әдет ғұрпына, тарихына деген сүйіспеншіліктің айқын үлгісі.

1913-1918 жылдары «Қазақ» газетінде редактор болып, халық өмірінің көкейтесті мәселелерді көтереді, елді өнер-білімге үндеді.

«Қазақ» газетінде жарияланған «Қазақтың бас ақыны» мақаласында Ахмет Байтұрсынұлы Абайдың рухани мұрасының қазақ мәдениеті мен ағарту ісіне ықпалын зерделейді.

«Қазақша оқыту» мақаласында ол: «Халық өмірін жақсарту ісін балаларды оқыту ісінен бастау керек, өйткені билік, басқару тек біліммен ғана түзетілді», -дейді

Әдеби мұрасы:

1909 жылы оның тұңғыш «Қырық мысал» кітабы жарыққа шығады, онда Крылов пен Абай әңгімелерін негізге ала отырып, биліктің шектен шығуы мен зорлық-зомбылығын сынайтын бірқатар туындылары енгізілген.

1911 жылы «Маса» өлеңдер жинағы жарық көрді. Ондағы басты идея қазақ халқын ілім-білімге әрі мәдениетті қоғам құруға шақыру еді.

Ахмет Байтұрсынұлы қазақ әдебиетін зерттеуге көп үлес қосты.

Саяси қызметі:

Ол «Қарқаралы петициясы» авторларының бірі болды, онда басқа мәселелермен бірге білім беру, ар-ұждан бостандығы және діни еркіндік, газет шығару жайлы айтылды.

Ахмет Байтұрсынұлы саяси қызметі кезінде халыққа білім беру мәселесін әрқашан көтеріп жүретін еді. 1905 жылдан бастап Алаш қозғалысының қалыптасуына белсене қатысты.

1913 жылы Ә. Бөкейхан және М. Дулатұлымен бірге «Қазақ» газетінің алғашқы нөмірін шығарды.

Газет 1918 жылға дейін қазақтар арасындағы негізгі мінбер әрі ең кең таралған саяси және әдеби-ғылыми басылым саналады.

1917 жылдан бастап Ахмет Байтұрсынұлы Алаш партиясын құруға атсалысты, Алашорда үкіметінің құрамына кірді, онда білім мен мәдениетке қатысты мәселелерге жауапты болды.

Алаш туы астында

1919 жылдан Ахмет Байтұрсынұлы Кеңес халық комиссариаты басшысының орынбасары қызметін атқарды. Қазақстандағы білім беру мәселелері бойынша халық комиссары болып тағайындалды.

Әдеби қазақ тілінің қалыптасуы.

Ахмет Байтұрсынұлы әдеби қазақ тілінің қалыптасуы мен араб жазуын реформалау үшін көп тер төкті.

Қазақ АКСР-і құрылғаннан кейін, 1920-1921 жылдары халық ағарту комиссары болды.

1922-1925 жылдары Қаз АКСР Халық ағарту комиссариатының ғылыми-әдеби комиссиясын басқарды.

1921-1928 жылдары халық ағарту институттарында қазақ тілі мен әдебиеті, мәдениет тарихынан сабақ берді.

Ол алғашқы қазақ әліпбиін жасады. Сондай-ақ «Тіл құрал» атты оқулық жазды. Ол қазақ тілін оқыту әдістемесінің негізін салушы әдістемелік кітаптар (мұғалімдерге арналған іс-тәжірибелік басшылық), хрестоматиялар және т. б жазды.

Ахмет Байтұрсынұлы-тілтану және әдебиеттану бойынша бірқатар еңбектердің авторы.