Термиялық жарақаттар

Термиялық жарақаттар. Күйік. Жіктелуі. Клиникасы. Күйік алаңын анықтау әдісі. Алғашқы көмек.

Күйік (combustio) деп - термиялық, химиялық, электрлік, сәулелік энергияның әсерінен туындайтын ағзалар мен тіндердің спецификалық зақымдарын айтады. 50°С температураға шалдыққан теріні 5 минуттан кейін күйік шалады.

Күйіктің түрлері:

Күйікті бірнеше типке бөлуге болады: термиялық, химиялық, электрлік, радиациялық және аралас. Күйіп қалудың ең жиі кездесетің түрі - термиялық.

Күйік

Күйікті жарақаттанған ұлпалардың тереңдігіне және көлеміне байланысты 4 дәрежеге бөледі:

I - дәрежелі күйік - термиялық фактордың қысқа мерзім ішінде әсер ететін, күлдіреп іспейтін шамалы ғана күйіктер (терінің қызаруы мен тұрақты) . Терінің қабыну процесі бір аптаның ішінде жазылады. Күйіктің орнында пигменттік дақтар қалады және терінің сыртқы қабықтарының (эпидермис) түсуі мүмкін.

Күйіктің жіктелуі

II - дәрежелі күйік - тері бүртікті қабатына дейін зақымданады, эпидермистің астына сары су жиналып күлбірек пайда болады. Бұл дәрежеде терінің қабыну жағдайы жоғары түрде байқалады. Егер жиналған сары суға инфекция қосылмаса, бір аптаның шамасында терінің қабықшасы өз орнына келеді. Жазылу мерзімі 10-15 күнге созылады. Күйіктің іріңдеген түрінде жазылу процесі ұзаққа созылады және орнында тыртық пайда болады.

Күйіктің жіктелуі

III - дәрежелі күйік терінің жоғарғы қабаты жансызданса / III-А дәрежесінде/, не болмаса, терінің барлық қабаты жансызданса III-Б дәрежесінде деп есептейді. Күйіктің үстінде қара түсті қыртыс пайда болады.

IV - дәрежелі күйік кезінде теріден басқа тереңде жатқан ұлпалар /шелді майлар, бұлшық еттер, сүйектер/ жансызданып өртенген көмір түріне айналады. Жазылу процесі өте нашар түрде жүреді, әртүрлі қыртыстар пайда болады.

Күйіктің жіктелуі

1-ші тәсіл - күйік алаңы алақанмен өлшенеді. Бүкіл дене беті ауданы 100 пайыз болса ересек адамның алақанының ауданы орташа есеппен алғанда 1% құрайды.

2-ші тәсіл - күйік алаңын «тоғыздық ережесін» пайдалана отырып өлшеуге болады. Бұл тәртіп бойынша бас пен мойын барлық тері бетінің 9%, қолдың жоғарғы жағы және саусақтар 9%, дененің алдынғы жағы (кеуде мен іш) екі 9%, дененің артқы жағы (арқа мен белі) екі 9%, аяқтың жоғарғы бөлігінің екі 9%, жыныс органның алаңы 1% құрайды.

Күйіктің алаңы 2 тәсілмен анықталады:

Күйік ауданының тоғыз ережесі арқылы анықталуы

І - дәрежелі күйіктерде терінің асептикалық қабынуы дамиды, қызару, ісіну, ауыру сезімі. 3-4 күннен кейін эпидермистің жоғарғы қабаты кеуіп, қоюланып, қатпарланады да түсе бастайды.

ІІ - дәрежелі күйіктер айқын қабынулық көріністермен ерекшеленеді, көпіршіктер пайда болады, ондағы сұйықтықтың құрамы қан сарысуына ұқсас болады. ІІ дәрежелі күйіктердің жазылуы 7-14 күнге созылады.

Клиникасы

ІІІ-а дәрежелі күйіктің бетінде құрғақ, ашық - қоңыр немесе ашық - сұр түсті қабыршақ пайда болады, ол демаркациялық жолақ түзіп, сау тіндерден ажырайды. Іріңді демаркациялық қабыну тері негізінің дәнекер тіні деңгейінде өтеді. Қабыршақтың ыдырауы 2-3 аптаға созылады.

ІІІ-в дәрежелі күйіктің негізгі 3 клиникалық түрін ажыратады.

Коагуляциялық (құрғақ өліеттену) ;

Жылудың әсерінен терінің жабысуы;

Ылғал өліеттену.

Құрғақ қабыршаққа қарағанда жара ылғал өліеттенуден 10-12 күн бұрын тазарады. Жазылу кезінде зақымдалған жерде дөрекі ақ түсті келлойдты тыртық пайда болады.

Клиникасы

ІV - дәрежелі күйіктер тері асты шел майы аз дамыған аймақтарда, ұзақ уақыт ыстық заттың әсер етуінен дамиды. Көбінесе бұлшықеттер, сіңірлер, сүйектер зардап шегеді. 13% жағдайда аяқ-қол бөлігінің өліеттенуі байқалады.

Клиникалық ағымы 3 түрде өтеді.

1) қою- қоңыр немесе қара түсті қабыршақтың түзілуі.

2) көмірленіп күюі.

3) қамыр тәріздес ақшыл қабыршақтың пайда болуы.

Мұндай күйіктер өздігімен жазылмайды, сондықтан тереңдетілген некрэктомия және аяқ қолдың ампутациясы орындалады.

Клиникасы

Егерде ересек адамның терісі 12%, ал балалар терісі 5-6% көлемінде күйсе оны күйіктің жеңіл түрі дейді.

Егерде күйік көлемі осы көрсеткіштерден жоғарылап кетсе оны күйіктің ауыр түрі дейді.

Күйік ауруы бүкіл ағзаға әсер ететіндіктен 4 кезеңге бөлінеді:

- 1-ші кезең - естен тану жағдайы .

- 2-ші кезең - ағзаның улануы .

- 3-ші кезең - микробтар өсіп, септикалық жағдайдың тууы.

-4-ші кезең - реконвалесценция кезеңі (аурудың қайтуы, денсаулықтың қалпына келуі, сауығу) .

Күйік ауруы

Естен тану жағдайы. Күйдіретін зат терідегі нерв жүйелерін қоздырғандықтан, теріде пайда болған ауру сезімі орталық миға қарай шабады. Орталық мидың қызметі нашарлағандықтан қан айналымы бұзылып, тамырдағы қан көлемі азайып кетеді. Себебі қан бауыр, бұлшық еттер арасына жиналып, қан айналымына қатыспай тоқтап қалады.

Ағзаның улануы күйік түскен сағаттан басталады . Есеңгіреу жағдайы ұлғая түседі . Терісі күйген адамның қан құрамында хлор иондары азаяды, белоктар көлемі де төмендейді, зат алмасу процесі қалыптан шығады. Мұндай кезде адамда шөлдегіштік, қарны қампиып, басы айналып, лоқсу пайда болады. Тамыр соғуы жиілеп, АҚ төмендеп, жүректе миокардит, өкпеде пневмония және ісіну (отек) жағдайлары пайда болады.

Микробтар өсіп, септикалық жағдайдың тууы. Күйген теріде пайда болған микробтар жараны іріңдетіп жібергендіктен, денеге сіңген іріңнің улы заттары науқас адамның жағдайын мүшкіл қылады. Ыстығы көтеріліп, денесін қара тер басады. Ол лоқсып құсады, бұлшық еттері сіресіп қалады . Тамыр соғуы әлсіз, бояу, қан қысымы төмен. Бауыр мен бүйрек қызметтері нашарлап, асқазан мен ішек қызметтері қалыптан шығарады.

Сауығу кезеңі. Осындай өзгерістерді басынан кешкен адам бірте-бірте айығып, аурудың төртінші реконвалесценция - сауығу кезеңіне жетіп, аурудан жазыла бастайды. Бұл кезде күйген жердің тыртық болып қалғанын көруге болады.

Маңызды! Дәрігерге қоңырау шалыңыз, егер:

• III және IV дәрежелі күйікте;

• денеге 5% -дан астам зиян келтірілген кезде;

• бетінің, кеуде аймағының, бөкселердің, екі аяқтың және тыныс алу жолдарының термиялық күйіктері;

• есін жоғалтқан кезде және бірден бозару кезінде;

• балалар мен қарт адамдарда қатты күйік болғанда;

• егер ауырсыну тым күшті болса және анальгетиктерді қабылдағаннан кейін тоқтамаса.

Сіз өзіңіз не істей аласыз?

Алғашқы көмек

• химиялық зат тиген киімді және әшекейлерді шешіп тастаңыз;

• күйген жерді ағын су астында кем дегенде 20 минут ұстаныз;

• қышқылмен өртенгенде зақымдалған аймақты сабынды сумен немесе содамен (2, 5 стакан су үшін шай қасық сода) жуыңыз. Сілті жағылған кезде - лимон қышқылының немесе сірке суының әлсіз ерітіндісін қолдануға болады.

• ауырсынуды азайту үшін күйген аймаққа суық, дымқыл шүберекті қойыныз;

• содан кейін стерильді таңғыш салыныз.

Ұқсас жұмыстар

Электр тоғының адам ағзасына әсері

Жарақат - тері тұтастығы бұзылмай, ұлпалар мен мүшелердің зақымдануы

Жарақат түрлері

Жарақаттану - белгілі бір жағдайдағы бірдей қалыпты топтағы адамдарда пайда болатын қайталама жарақат

Ашық және жабық түрдегі жарақаттар

Өндірістік жарақат және оның түрлері

Электр және сәуле жарақаттары кезіндегі ветеринариялық көмек

Омыртқа жарақаттары

Сәуле жарақаттары. Жануарлардың бөгде заттармен жарақаттанулары