Зақымдалған аяқ - қолдың терісі Реактивті кезең

Презентация қосу

Шымкент қ. ДСБ ШЖҚ ”ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНА КОЛЛЕДЖІ” МКК
Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавр біліктілігімен “Мейіргер ісі” бөлімі

№6 лекция.
Үсік. Жіктелуі. Дәрежесі. Клиникалық белгілері. Алғашқы көмек.

Оқытушы: м.ғ.м. Байдалиева М.Ғ.

Шымкент, 2022 ж.
Үсік. Этиологиясы.

Үсу дегеніміз – төменгі температураның ұзақ әсер етуі нәтижесінде
тіндердің зақымдануы.
Үсудің пайда болу себептері: суықтың, желдің, жоғары ылғалдылықтың,
тар және дымқыл аяқ киімнің, науқастың жалпы жағдайының нашар болуы
(қандай да бір ауруға шалдығу, алкогольдік масаю, көп қан жоғалту) және т.б.
себептер әсер етеді.
Дене бөліктерінен аяқ пен қолдың саусақтары, құлақ пен мұрын үсікке
шалдығуға бейім келеді. Өйткені суықтың әсерінен дененің осы бөліктеріне
қан келу тежеледі де, егер дер кезінде көмек көрсетілмесе ол бөліктердің
жасушалары өле бастайды. Тар аяқ киім, тар киім, тар қолғап, ылғал киім мен
аяқ киім адамның тез үсуіне бірден-бір себеп.
Үсудің кезеңдері:

• І деңгейлі үсік - үсудің жеңіл түрі, терінің түсінің өзгеруі, жылынғаннан
соң ісу, қызару, ауырсыну сезіледі. Ауырсыну қозғалғанда күшейеді,
аздаған гиперемия, ісіну байқалады; терісі ұстағанда жылы, ауыру және
сипап - сезу сезімталдықтары жылытқаннан соң қалпына келеді,
буындағы қозғалыстар белсенді болады. Ісіну мен гиперемия 1-ші
аптаның соңында жоғалады.

• ІІ деңгейлі үсік - теріде мөлдір түсті күлдіреуік пайда болады. Терінің
жартылай өлілеттенуі байқалады, өсу қабаты зақымдалмаған, бұл
жараның өздігінен эпителиймен қапталуын қамтамасыз етеді.
Күлдіреуіктер жарақаттан кейін 1-2 тәуліктен соң, кейде 3-5 күндері
пайда болады. Тырнақтары түсуі мүмкін, бірақ оларды жұлғанда
ауырады.
Үсудің кезеңдері:

• ІІІ деңгейлі үсік - теріде қанды күлдіреуік пайда болады, сезімталдық
жоғалады, тері қабаты мен тері асты шелмайы өлілеттенеді, сондықтан
өліеттенген тіндер ажыраған соң, грануляциялық тін дамиды. Дерманың
регенеациясы мүмкін емес. Ауыру сезімі айқын, көпіршіктер үлкен
болады, кейде олар зақымданған сегментті айналдыра қаптайды.
Цианозы айқын, аяқ-қолдарын ұстап көргенде суық болады, шеткі
тамырлардың пульсациясы әлсіреген, тырнақтары ауырмай ажырайды,
регенерациясы жүрмейді. Жарақаттан кейінгі 1-2 аптада дененің
температурасы жоғары болады. Өлілеттенген тіндердің ажырап түсуі 2-
3 аптада аяқталады, жарада грануляциялар түзіліп, 1-1,5 айда
тыртықтанады.
Үсудің кезеңдері:

• IV деңгейлі үсік - үсіктің ең ауыр түрі, тері терең зақымдалады,
тіндердің зақымдалу шекарасы сүйек пен буынның деңгейінде болады.
Терінің температурасы төмендеген, аяқ-қолы мұздай, терісі көгерген,
мраморлы түстес аймақтар бар. Сезімталдықтың барлық түрлері
жоғалған. Көпіршіктердегі сұйықтық – қою қоңыр түсті. Шеткі
тамырлардағы пульпация әлсіреген, ауыру сезімі мен ісіну айқын
болады. Жараның түбі қошқыл – көк түсті, беті солған және құрғақ.
Бірінші аптаның соңында демаркациялық жолақ пайда болады,
тіндердің өлілеттенуі айқындалады, ол құрғақ немесе ылғал гангрена
түріне дамиды. Некрэктомия орындалмаса өлілеттенген тіндер ажырап,
грануляциялар түзіліп, жара тыртықтанып жазылады. Консервативті
жолмен жара 2 айда немесе одан да көп уақытта жазылады.
Үсіктік жарақаттанудың ағымында 2 кезеңді ажыратады:

Реактивтіге дейінгі кезең:
Зақымдалған аяқ-қолдың терісі Реактивті кезең: Науқасты
бозғылт, ұстап тексергенде суық жылытқанда аяқ-қолдың жылынғаны
болады. Сезімталдығы әлсіреген, және гиперемия немесе айқын цианоз
кейде күйіп жатқандай сезім, байқалады, кейде терісі мрамор түстес
парестезия байқалады. Шеткі болады. Ауыру сезімі мен тіндердің ісінуі
тамырлардағы пульпация әлсіреген, дамиды, янтарь түстес немесе
теріні инемен шаншығанда қанның геморрагиялық сұйықтыққа толған
тамшысы шықпайды Жарақаттың көпіршіктер пайда болады. Осы кезеңде
тереңдігіне байланысты буындардағы де алғашқы сағаттарда немесе
белсенді қозғалыстар жоғалуы тәуліктерде болжам жасау қиындыққа
мүмкін. Осы кезеңде зақымдалуы соғады.
дәрежесін тереңдігін болжау қиын.
Үсу кезіндегі алғашқы көмек

Суықтың ағзаға әсерін тоқтату.
Үсік шалған дене бөліктерін белсенді түрде жылыту (науқасты жылы
бөлмеге кіргізу, жылыту әсіресе үсіген аймақтарына көңіл бөліп, сол
аймақтың қанайналымын қалпына келтіру).
Науқасқа ыстық шай, сүт беруге болады.

Бірінші деңгейлі үсікке шалдыққанда теріні таза матамен
қызарғанша сүртіп, зақымдалған жерлерді спиртпен сүрту керек. Аяқ
пен қол үсісе оларды жылы суда сабындап жуып, спиртпен сүртеміз.
Аяқты жеңіл уқалаған пайдалы. Саусақтың ұштары үсісе қолыңызды
жылы суға малып (37-40 °С), қызарғанша уқалаймыз.
Үсу кезінде не істеуге болмайды:
Науқасты жылыту мақсатында кофе немесе спиртті ішімдіктерді беруге
болмайды.
Сонымен қатар үсіген адамды алдын ала жылы температурада жылытып
алмай, ыстық сулы ваннаға түсіруге болмайды.
Тері аумағында пайда болған көпіршікті түзілістерді қолдан жаруға болмайды.
Науқасты жылыту үшін ашық лаулап тұрған отты пайдалануға тиым салынған.
Осы аталған жылту әдістері үсіген аумақта температураның бірден
жоғарылауына алып келіп, ол өз кезегінде кіші капиллярлардың жарылуына,
ішкі қан ағудың көріністеріне, тіпті ауыр жағдайға дейін алып келеді.
Үсіктің профилактикасы: ағзаны суық сумен шынықтыру. Бұл қанайналымды
жақсартып, суыққа төзімділікті арттырады. Жылы киімдерді кию.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Ұзақ жаншылу синдромы кезіндегі жедел көмек

Сүйектердің шығуы

Пәндер