Адам ресурстарын басқару саясаты

ДӘРІС №2.

АДАМ РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУ СТРАТЕГИЯСЫ

М. С. Төлеубаева

әл. ғ. м., әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар кафедрасының оқытушысы

Қарастырылатын сұрақтар:

Бизнесті дамыту стратегиясы жəне адам ресурстарын басқару

АРБ стратегиясы жəне оны құру үдерісі

03 Адам ресурстарын басқару саясаты

Өзгерістер ауқымды және жылдам жүреді, ал даму - жұмыс орындары жоғалып бара жатқан дәуірде жұмысқа орналасу мүмкіндіктерін сақтау үшін алға жылжу тәсілі. Оқуды үйрену - өмірлік маңызды дағды "(Honey, 1998) .

Қызметкер

Жаңа мансаптық мүмкіндіктер

Жұмыс орнындағы жаңа талаптар

Ұйым

Жаhандану

Білімге негізделген экономика

VUCA-әлем (Volatility Uncertainty Complexity Ambiguity world) - бұл тұрақсыздық, белгісіздік, күрделілік және біркелкі болмысқа негізделген қазіргі заманғы әлемнің тұжырымдамасы.

ХХ ғасырдың 60-жылдары (Ансофф, Старр, Хаттен жəне басқалар) бірінші рет «стратегиялық басқару» түсінігін енгізеді, сөйтіп өндіріс деңгейінде ағымды басқару жəне жоғары деңгейде атқарылатын басқару деп ажыратты. Стратегия ұйымның ішкі емес (ұйымдастыру мəдениеті, қызметкерді күту, құрылым), көбінесе сыртқы қызметіне (мемлекет, өнімді өткізу, бəсекелестік) қатысы бар деп түсінді.

Сол ғасырдың 80-жылдарының аяғында «стратегия» түсінігі дəлелденеді жəне акцент жаңаша қойылады:

- стратегия ұйым қызметінің ішкі факторына да қатысы бар;

- адам ресурстары ұйым стратегиясына жеткілікті күшті ықпал жасайды, оның өзіндік стратегиялық статусы (мəртебесі) бар.

Стратегия кəсіпорын шығаратын өнім рыногының тұжырымдамасын қамтиды жəне кəсіпорынның мақсаттарына жетуге қажет ресурстар мен амалдарын белгілейді.

Стратегия түрлері:

корпоративтік стратегия

бизнес стратегия

функционалдық стратегия

кəсіпорын стратегиясы келесі сұрақтарға жауап береді:

- біз бүгін жəне болашақта қай рынокта болғымыз келеді не

болғымыз келмейді? (əртараптандыру стратегиясы) ;

- қолымызда қандай қаржы, адам жəне техникалық ресурстар бар, жəне оны қай бағытта жұмсамақпыз? (инвестициялық

стратегия) ;

- бизнестің жеке салалар арасындағы жəне сыртқы серіктестермен ынтымақтастық (бірлесіп істеу) қай түрде болады? Қай жерде кəсіпорын ресурстарын бірлесіп пайдалануға болар еді? (кооперация стратегиясы) .

Функционалдық стратегиялар келесі салаларда белгіленеді:

Зерттеу жəне жасау саласы: бұл қызмет барысында өнім мен үдерісті жақсартуға технологиялық алдын алу жағдайлары, басқаша айтқанда - өзгерістер жасалынады. Зерттеу жəне жасау түрі жəне белсенділік дəрежесі кəсіпорын/бизнес стратегияларына тəуелді.

Өндіріс саласы: кəсіпорын/бизнестің стратегиялық бағыты анықталғаннан кейін оны өндіріс стратегиясына айналдыруға ұйымдастырушылық алғы шарттар жасалынады. Бұл жерде не орындауға, не нысанаға (объектке) бейімделген өндіріс стратегиясы тандалуы мүмкін. Бірінші түрінде əр қызметкерге арналған міндеттер өрісі тар болады, бұл стратегия шығындарды төмендету стратегиясына сай келеді. Ал екінші түрінде - қызметкерлер атқаратын жұмыстар əртүрлірек болып келеді, олар топтасып өз бетінше жəне өз жауапкершілігіне алып, өнімдерді тілекке сəйкес сапа мен көлемде жасап шығарады. Бұл стратегия өнімді дифференциациялау жəне рынокты сегменттеу бизнес-стратегияларын қолдауы мүмкін.

3. Өткізу (сату) саласы: ол рынокта кəсіпорын өнімдерінің орнын белгілейтін шешімдерді қамтиды. Бұл саладағы стратегиялық шешімдер төмендегілермен сипатталынуы мүмкін: - баға мен жарнама көмегімен өнім линиясы ішінде өнімдерді дифференциациялау; - өткізу арналары мен құралдары арқылы; - өткізу менеджментін ұйымдастыруымен.

4. Қызметкерлер стратегиясын функционалдық стратегиясы ретінде қарастыруға болады, ол кадрлық шараларды ойлап, оны іс жүзіне асыру бағыттарын белгілейді.

АРБ стратегиясының мақсаты - кəсіпорын/бизнес стратегияларын адам ресурстарын қалыптастыруға, оларды сақтау жəне пайдалану бойынша нақты шешімдер мен іс-əрекеттері түрлеріне айналдыру.

Адам ресурстарын басқару саясатының негізгі ұстанымдары:

- адамды құрметтеу;

жұмыспен қамтамасыз ету кепілі;

адамның дамуына жəне қызметі өсуіне жағдай жасау;

қызметкерлерге əділетті қарау жəне ынталандыру жүйесі болу;

қызметкерлердің қажеттілігін жəне олардың күтулерін мойындау;

жақсы жұмыс ортасы;

жұмыс жағдайына қатысты заңдар мен нормативтерді бұзбау;

ұйым демократиялық негізде қызмет жасауы.

Кадр саясаты дегенıмıз не?

бұл персоналмен жұмыс ıстеудıң, кадрлық жұмыстың әртүрлı элементтерı мен нысандарын бıрıктıретıн, сыртқы және ıшкı ортаның өзгеруıне икемдı, ден қоюға қабıлеттı, жоғары өнıмдı, жоғары кәсıби, ынтымақты, жауапты ұжым құруды мақсат ететıн тұтас стратегиясы.

Белсендı кадр саясаты 3 құрамдас бөлıктıң ажырамас бıрлıгıне негıзделедı:

1. Фирманы бıлıктı жұмыс күшıмен

жабдықтау.

2. Фирма шеңберiнде кадрларды одан әрi

дамыту.

3. Фирма штатында кадрларды тұрақтандыру

(бекıту) .

Ресурс (француз тілінен алынған) қажеттіліктер мен талаптарды жабу көзі болып табылады.

«Ресурс» ұғымы адамдар жасаған өнімдердің сипаттамасы ретінде де қолданылады.

Кең мағынада, ұйымның кадрлық саясаты деп нормалар мен ережелер жүйесін түсінеміз, олардың негізінде қызметкерлерді басқару бойынша қызметтің негізгі бағыттары (іріктеу, оқыту-үйрету, қызмет бабында көтерілу) алдын ала жоспарланады жəне олар ұйым мақсаттары мен міндеттерімен үйлестіріледі.

Тар мағынада, кадрлық саясаты деп адам мен ұйымның арақатынастарын реттейтін нақты ережелер, тілектер мен шектеулер жиынтығын айтамыз.