Карьер: ашық кен өндіру технологиясы, жабдықтары және экологиялық әсері

Карьер туралы жалпы түсінік

Балтабай Айдәулет

ГД-23-1

Карьер (французша carrière - тас алынатын шұңқыр) - кен байлықтарын ашық кен өндіру әдісімен алу кезінде пайда болатын тау-кен қазбаларының жиынтығы.

Аршу, өндіру жұмыстарында кентас, бос жыныстарды тасымалдау үшін жүк көтергіштігі 100 - 300т карьерлік автокөліктер пайдаланылады.

Карьерлер көбінесе құм, қиыршық тас, әктас, гранит, көмір, темір және түсті металдарды өндіру үшін пайдаланылады.

Карьерден кен өндіру бірнеше кезеңнен тұрады:

1. Барлау жұмыстары - пайдалы қазбаның орналасуын анықтау.

2. Топырақ қабатын алу - үстіңгі жыныстар алынып тасталады.

3. Жарылыс жұмыстары (егер қажет болса) - қатты жыныстарды ұсақтау үшін.

4 Қазба жұмыстары - экскаваторлар мен жүк көліктері кенді тасымалдау үшін жұмыс істейді.

5. Қалдықтарды шығару - қажетсіз тау жыныстарын арнайы жерге шығару.

Екі топографиялық бет арасындағы карьер көлемінің сұлбалық кескіні

Карьерлердің табиғатқа тигізетін әсері көп:

Ландшафт өзгеруі

Ауаның шаңмен ластануы

Су көздерінің ластануы

Флора мен фаунаның бұзылуы

Қазіргі кезде карьерлерді экологиялық қауіпсіз қазу әдістері қолданылуда, сонымен қатар карьерлерді пайдалану аяқталған соң оларды қайта көгалдандыру жұмыстары жүргізіледі.

Карьерде техникалардың өлшемдері өте үлкен. Соның бірі таужыныстарды тасымалдайтын БелАЗ техникасы. Ол 450-500тонна жүкті көтере алады.

Бұрғылау-жару әдісімен кен қазбаларын қазу кезінде алдымен бұрғылау станоктары арқылы шпурларды бұрғылайды, содан кейін олар зарядталады, қазылған кеңістіктегі тау жыныстарын қазып алу үшін жарылыс жүргізіледі. Үзілген тау-кен массасын тиегеннен кейін қазудың жаңа циклі басталады: бұрғылау, жарылыс және тасу-тиеу.

Жарылатын заттар түрлері: анулотол, алюмотол, гранитол-1 и гранитол-7А, граммониты: 79/21, 50/50 и 30/70.

1. Алтын кені

Бай кен: 10 г/т және одан жоғары

Орташа кен: 3-10 г/т

Кедей кен: 1-3 г/т

Өте кедей кен: 0. 5 г/т және төмен

2. Мыс кені

Бай кен: 1. 5% (15 кг/т) және одан жоғары

Орташа кен: 0. 8-1. 5% (8-15 кг/т)

Кедей кен: 0. 3-0. 8% (3-8 кг/т)

Өте кедей кен: 0. 3% және төмен

3. Темір кені

Бай кен: 50-70% Fe (500-700 кг/т)

Орташа кен: 30-50% Fe (300-500 кг/т)

Кедей кен: 20-30% Fe (200-300 кг/т)

Өте кедей кен: 20% және төмен

Карьер өте үлкен - ұзындығы 3 км, ені - 2 км, ал тереңдігі - 1км. Құмтөр карьері Қырғызстанда таулы аймақта орналасқан. Теңіз деңгейінен 4000метр жоғары биіктікте. 2022жылдың нәтижесі бойынша Құмтөр алтын карьерінде 30 000кг алтын өндірілген.