Көшпелі мал шаруашылығы

Скачать

Сабақтың тақырыбы:

Сарматтардың қоғамдық өмірі мен шаруашылығы

Сарматтар - б. з. б. VIII ғ. - б. з. V ғ. аралығында өмір сүрген халық. Олар Орталық Азия мен Қара теңіз өңірін мекендеген көшпелі тайпалар болған. Сарматтар тарихи және археологиялық маңызды өркениет болып табылады.

МС

Сарматтардың орналасқан аймағы

Географиялық аймақ

Сарматтар Қазақстанның батыс өлкелері мен Оңтүстік Орал алқаптарында орналасқан. Олар Еділ өзенінен батысқа қарай, солтүстік Қара теңіз өңірлерін мекендеген.

Негізгі аумақтары

Сарматтардың негізгі аумақтары Орал, Еділ, Дон өңірі және Орал сыртындағы дала мен Буг өзеніне дейінгі аймақтарды қамтыған.

Қоғамдық құрылым

Әлеуметтік өзгерістер

Алғашқы қауымдық құрылыс ыдырап, таптық қоғам қалыптасты. Әскери демократия жетілді, қоғамда әлеуметтік теңсіздік орын алды.

Обалардың маңызы

Оба үйінділерінің көлемі әлеуметтік мәртебені көрсетті. Үлкен обалар тайпа көсемдеріне, орташа обалар белгілі жауынгерлерге арналды.

Қауым мүшелері

Шағын обалар қатардағы қауым мүшелеріне тиесілі болды. Бұл сармат қоғамындағы әлеуметтік жіктелуді көрсетеді.

Сармат қоғамындағы әйелдердің орны

Тең құқылық

Әйелдер мен ерлер тең құқылы болған. Әйелдер жасақ құрамында әскери жорықтарға қатысқан.

Әскери қатысу

Сармат әйелдері ерлермен бірге жасақ құрамына кірген. Олардың қабірлерінен қару-жарақтың көп табылуы осының дәлелі.

Демократиялық қағидат

Әскери демократия ерлерге де, әйелдерге де бірдей қатысты болды.

Шаруашылық түрлері

Көшпелі мал шаруашылығы

Негізінен көшпелі мал шаруашылығы дамыған.

Көшпелі тұрмыс

Көшпелі, жартылай көшпелі тұрмыс салты қалыптасқан.

Егіншілік

Отырықшылық та дамыған. Еділ мен Жайық бойында егіншілік маңызды орын алған.

Мал шаруашылығы

Жылқы шаруашылығы

Тұрқы қысқа, жыл бойы өрісте жайылатын жылқылар өсірілген.

Қазанаттар

Алыс жорықтарға мінетін қазанаттар өсірілген.

Ақсүйектер мен әскербасылар

Қазанаттар тек ақсүйектер мен әскербасылардың қолына түскен.

Аңшылық және қосымша кәсіптер

Қосымша кәсіп

Аңшылық қосымша кәсіп ретінде атқарылған.

Демалыс

Аңшылық демалыс және сейіл ретінде қызмет еткен.

Аулау әдістері

Аңдарды садақпен атып, итпен аулаған.

Зергерлік өнер және мәдениет

Бұйымдар

Қыш ыдыстар жасалған

Әшекейлер

Сақина, білезік сияқты әшекей заттар жасаған.

Алтын

III-V ғасырларда зергерлік өнерде алтынды көп қолданған.

"Полихромдық стиль" зергерлік өнерде кең таралған.

Тарихи маңызы

1

Босфор

2

Кавказ

3

Скифтер

Босфор мемлекетімен байланыс орнатқан. Алдыңғы Азия, Солтүстік Кавказ, Парфияға жаулаушылық жорықтар жасаған. Шығыстан келіп, Қара теңіз скифтерінің патшалығын талқандаған.

Қорытынды

Ерекше

Бірегей қоғамдық құрылым

Үлес

Мәдениетке үлес

Маңызды

Маңызды кезең

Сарматтар - бірегей қоғамдық құрылымы бар көшпелі халық. Олар мәдениеттің дамуына елеулі үлес қосқан өркениет және Қазақстан тарихындағы маңызды кезең.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс