Бала әкесінің арызы негізінде әке болуды анықтауды тіркеу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4

1.Тууды тіркеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

2.Бала асырап алуды тіркеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5

3.Әке болуды анықтауды тіркеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8

4.Қазақстан Республикасында азаматтық хал актiлерiн тiркеу тәртiбi
туралы Ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... 26

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27

Кіріспе

Баланың тууын тіркеу АХАЖ органдарында, жергілікті атқарушы органдарда
баланың туған жері немесе ата-аналарының не олардың біреуінің тұрған жері
бойынша жүргізіледі. Баланың тууын тіркеу үшін медициналық мекеменің баланы
туғандығы туралы анықтамасы негіз болып табылады. Баланы үйде туған
жағдайда туу емдеу мекемесі дәрігерінің, басқа медициналық қызметкердің
анықтамаларының негізінде, олар болмаған жағдайда, кемінде екі куәнің
арызының негізінде тіркеледі.
Баланың тууын тіркеу туралы арыз ата-аналарының не олардың біреуінің ауызша
немесе жазбаша арызы негізінде болады. Баланың тууын тіркеу оның туған
күнінен бастап екі ай мерзімнен кешіктірілмей тіркелуі тиіс. Екі айлық
мерзім өткеннен кейін тууын тіркеу аумақтық әділет департаментінің АХАЖ
бөлімі жасаған қорытындының негізінде жүргізіледі.

Тууды тіркеудің тәртібі

Баланың тууын тіркеу АХАЖ органдарында, жергілікті атқарушы органдарда
баланың туған жері немесе ата-аналарының не олардың біреуінің тұрған жері
бойынша жүргізіледі. Баланың тууын тіркеу үшін медициналық мекеменің баланы
туғандығы туралы анықтамасы негіз болып табылады. Баланы үйде туған
жағдайда туу емдеу мекемесі дәрігерінің, басқа медициналық қызметкердің
анықтамаларының негізінде, олар болмаған жағдайда, кемінде екі куәнің
арызының негізінде тіркеледі.
Баланың тууын тіркеу туралы арыз ата-аналарының не олардың біреуінің ауызша
немесе жазбаша арызы негізінде болады. Баланың тууын тіркеу оның туған
күнінен бастап екі ай мерзімнен кешіктірілмей тіркелуі тиіс. Екі айлық
мерзім өткеннен кейін тууын тіркеу аумақтық әділет департаментінің АХАЖ
бөлімі жасаған қорытындының негізінде жүргізіледі.
Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың балаларының тууын тіркеу
кезінде ата-анасының екеуінің де жеке бастарын куәландыратын құжаттарын,
сондай-ақ олардың мемлекеттік және орыс тіліндегі мәтіннің нотариалдық
куәландырылған аудармасын тапсыруы талап етіледі.
Егер ата-анасы (немесе олардың біреуі) он сегіз жасқа толмаған болса,
баланың тууы, әке тану да әдеттегідей тіркеледі. Кәмелетке толмаған
әкесінің немесе анасының ата-аналарының (қамқоршыларының) баланың тууын
тіркеуге келісімі талап етілмейді. Кәмелетке толмаған ата-анадан туған
баланы тіркеу заңды өкілдің қатысымен жүргізіледі. Тууды тіркеу кезінде
баланың тегі ата-анасының тегімен белгіленеді. Ата-анасының тектері әртүрлі
болған жағдайда балаға ата-анасының келісімімен әкесінің немесе анасының
тегі беріледі.Ата-анасының қалауы бойынша баланың тегін ұлттық дәстүрлерді
ескере отырып, әкесінің не атасының атына жазуға боады (әкесі жағынан да,
анасы жағынан да). Азаматтардың қалауы бойынша қазақтардың тектері мен
әкелерінің аттарын жазу кезінде қазақ тіліне жат –ов, -ев, -ова, -ева, -ин,
--н, - ины, --на, -овна, -евна, -ович, -евич, жұрнақтары алып тасталып,
олардың орнына “ұлы”, “қызы” жалғаулары бірге қосылып жазылады. Балаға
қосарланған тек беруге рұқсат етілмейді. Алайда, егер ата-анасынң (немесе
олардың біреуінің) қосарлангған тегі болса, АХАЖ органы балаға осы текті
беруден бас тартуға болмайды. Текке “тегі”, “ұрпағы”, “немересі”,
“шөбересі” сөздерін және т.б. сөздерді қосып жазуға жол берілмейді. Баланың
аты ата-анасының келісімі бойынша қойылады. АХАЖ органы берілген аттың жеке
аттар анықтамасында көрсетілмеуі не қысқартылған, еркелететін ат болып
табылуы негізінде балаға ата-анасы таңдаған атты қоюдан бас тартуға құқылы
емес. Баланың тегін, атын беруде ата-анасының арасында келісім болмаған
жағдайда сот арқылы шешіледі.Баланың әкесінің аты әкесінің атымен не әкесә
ретінде жазылған адамның атымен беріледі.Егер жеке басын куәландыратын
құжатқа сәйкес әкесінің бірнеше аты болса, баланың әкесінің аты ата-
анасының таңдауымен солардың біреу бойынша жазылады. Ұлттық-тарихи дәстүрге
сай әкесінің аты шын мәнісінде тегін ауыстыратын болса және оған “ұлы”,
“қызы” қосылса, тегі міндетті түрде бірінші орында, одан кейін аты тұрады.
Егер баланың тууы оның нақты туған жерінде емес, ата-анасының не олардың
біреуінің тұратын жері бойынша тіркелетін болса, туу туралы акт жазуындағы
туған жерінде тіркелген жері көрсетіледі. Өзара некеде тұратын әкесі мен
анасы олардың біреуінің арызы бойынша туу туралы акт жазуында баланың әке-
шешесі болып жазылады. Неке қию туралы куәлік мұндай жазуға негіз болып
табылады. Егер баланың ата-анасы өзара некеде тұрмаса, баланың анасы туралы
жазба медициналық туу туралы дәрігерлік куәлік бойынша басқа адамның не
анасының өтініші бойынша, ал әкесі туралы мәлімет - әкесі мен анасының
бірлесіп арыз беру негізінде немесе әкесі соттың шешімі бойынша жазылады.
Бала некеде тұрмайтын анадан туған болса, жоғарыда көрсетілген реттермен
тіркеу болмаған жайда, тууды жазу кітабында баланың әкесі – анасының тегі
бойынша, баланың әкесінің өз аты мен оның әкесінің аты –анасының айтуы
бойынша жазылады. Сонымен бірге, перзентханада дүниеге келген
балалар мен бірге, даладан тауып алынған балалар да кездеседі. Бұл
жағдайда да баланың тууын міндетті түрде тіркеуден өткізу қажет. Тауып
алынған баланың туылған, егер ол бұрын тіркелмеген болса, оны тауып алған
адамның, балалар мекемесі әкімшілігінің немесе ішкі істер органдарының
мәлімдемесі бойынша тауып алынған күннен бастап үш тәуліктен кешіктірмей
тіркелуге тиіс. Өзара некеде тұратын әкесі мен шешесі олардың біреуінің
өтініші бойынша тууды тіркеу кітабында баланың ата-анасы болып жазылады.
Неке қию туралы куәлік туу туралы куәлік жазуға негіз болып табылады. Егер
ата-анасы өзара некеде тұрмаса, тіркеу өзін баланың әкесімін деп танитын
адамның тұратын жерінде тіркелуі мүмкін, онда тууды тіркеу туралы өтінішпен
қоса әке болуды анықтау туралы өтініш беріледі. Бала некеде
тұрмайтын анадан туған болса, ата-ананың бірлесіп берген арызы және соттың
әке болуды анықтау туралы шешімі болмаған жағдайда баланың тууы туралы
куәлігінде баланың әкесі туралы жазба анасының айтуы бойынша әкесінің тегі,
аты мен оның әкесінің аты жазылады. Заңнамамен бекітілген мерзім ішінде
арызданушы бала тууды тіркеу үшін шағымданған кезде, мемлекеттік қызмет
көрсету мерзімі – 2 жұмыс күні, тиісті құжаттарды қосымша тексеру қажет
болған жағдайда мемлекеттік қызмет көрсету 15 күнтізбелік күнге дейін
созылады, ал басқа органдарға сұраныс жіберген жағдайда, тұтынушыны ескерте
отырып, мемлекеттік қызмет көрсету 30 күнтізбелік күнге дейін созылады.
Бекітілген заңнаманы бұза отырып, арызданушы бала тууды тіркеу үшін
шағымданған кезде мемлекеттік қызмет көрсету 30 күнтізбелік күнге дейін
созылады, ал басқа органдарға сұраныс жіберген жағдайда, тұтынушыны ескерте
отырып, бір айдан аса уақытқа дейін созылу мүмкін. Құжаттар Үәкілетті
органның маманына тапсырылады.Үәкілетті органның маманы азаматтық
жағдайлардың актілерін тіркеу үшін тапсырылған құжаттарды қолданыстағы
заңнама талаптарына сәйкестігін тексереді; азаматтық жағдайлардың актілерін
тіркеу үшін тапсырылған құжаттар қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес
келмеген жағдайда, құжаттар өтініш білдірушіге тиісті түсініктемелермен
және ұсыныстармен қайтарады; азаматтық жағдайлардың актілерін тіркеу үшін
тапсырылған құжаттар қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес келген
жағдайда өтінішті арнайы есеп журналына тіркейді; қажет болған жағдайда
тиісті органдарға сұраныс жібереді. Тұтынушыға тиісті құжаттарды қабылдап
алған жөнінде, қабылдап алған мерзімі қойылған; саны мен құжаттардың
атаулары; құжаттарды беру мерзімі мен уақыты; маманның аты-жөні жазылған
қолхат береді.

Әке болуды анықтауды тіркеу тәртібі
Қазақстан Республикасының “Неке және отбасы туралы” заңының 46-бабына
сай, баланың анасымен некеде тұрмайтын адамның әке болуын анықтау АХАЖ
органына баланың әесі мен анасының бірлесе арыз беру жоолымен; анасы қайтыс
болған, ол әрекет қабілеті жоқ деп танылған, оның тұратын жерін анықтау
мүмкін болмаған не ата-аналық құқықтан айрылған жайда-қамқорлық және
қорғаншылық органының келісімімен баланың әкесінің арызы бойынша, ал
келісім болмаған кезде-соттың шешімімен жүргізіледі. Ата-анасының біреуінің
арызы бойынша сот шешімі шығарылған жердегі АХАЖ органына беріледі. Әке
болуды анықтауды тіркеу баланың әкесінің некеде тұрған-тұрмағанына
қарамастан жүргізіледі. Баланың тегі ата-аналардың келісімі бойынша, ал
келісім болмаған жайда – сот тәртібімен шешіледі.
Әке болуды анықтау туралы куәлік ата-анасының талабы бойынша беріледі.

Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы Заңының 46-бабына
сәйкес, баланың анасымен некеде тұрмайтын адамның әке болуын анықтау АХАЖ
органына баланың әкесi мен анасының бiрлесе арыз беру жолымен; анасы қайтыс
болған, ол әрекет қабiлетi жоқ деп танылған, оның тұратын жерiн анықтау
мүмкiн болмаған немесе анасы ата-аналық құқықтан айырылған жағдайларда -
қамқоршылық және қорғаншылық органының келiсiмiмен баланың әкесінің арызы
бойынша ал келiсiм болмаған кезде - соттың шешiмi бойынша
белгiленедi. Баланың өзара некеде тұратын ата-анадан тууы ата-анасының
некесi туралы жазумен куәландырылады.
Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы Заңының 47-бабына
сәйкес бала некеде тұрмайтын ата-анадан туған жағдайда, ата-анасының
бiрлесiп берген арызы болмаған кезде, әке болуды анықтау баланың ата-
анасының бiреуiнiң немесе қамқоршысының (қорғаншысының), сондай-ақ бала
кәмелетке толғаннан кейiн оның өзiнiң арызы бойынша сот тәртiбiмен
белгiленедi. Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы Заңының
178-бабына сәйкес әке болуды анықтауды тiркеу туралы арыз берушiлердiң
таңдауы бойынша баланың ата-анасының бiрiнiң тұрған жерi бойынша АХАЖ
органына, ал әке болу сот шешiмiмен анықталған жағдайда - әке болуды
анықтау туралы сот шешiмi шығарылған жерге берiледi.
   Кәмелетке толған адамға қатысты әке болуды анықтауды тiркеу туралы
арызға тек оның келiсiмiмен ғана, ал егер ол әрекет қабiлетi жоқ болып
танылса - оның қамқоршысының немесе қамқоршылық және қорғаншылық органының
келiсiмiмен жол берiледi. Мұндай жағдайларда ата-анасының арызына кәмелетке
толған адамның (оның қамқоршысының) әке болуды анықтауға жазбаша түрдегi
келiсiмi мiндеттi түрде қоса берiледi. Мұндай келiсiм осы адамның (оның
қамқоршысының) жеке арызында немесе ата-анасының бiрлесiп берген арызына
(әкесiнiң арызына) оның қол қоюы (қамқоршысының қол қоюы) арқылы бiлдiрiлуi
мүмкiн. Мұнымен қатар кәмелетке толған адам (оның қамқоршысы) әкесiнiң
тегiн алуды қалайтындығын немесе анасының тегiнде қалғысы келетiндiгiн
көрсетедi. Бұл туралы әке болуды анықтау туралы акт жазуының 21-бағанасында
тиiстi белгi қойылады. Егер баланың тууы туралы акт жазбасында баланың
әкесi ретiнде белгiлi бiр адам көрсетiлсе, АХАЖ органының әке болуды
анықтау туралы арызды қабылдауға құқығы жоқ. Бұл жағдайда әке болуды
анықтау туралы арыз түскен кезде АХАЖ органы баланың тууы туралы жазбасы
бойынша әкесi туралы бұрын енгiзiлген мәлiметтердiң негiздемесiн тексеруге
тиiс.
Мұндай тексеру:
1) егер әкесi анықталатын баланың анасы тiркелген некеде тұрса;
2) егер баланың анасы тiркелген некеде тұрмаса, ал тууы туралы куәлiкте
баланың әкесiнiң тегi анасының тегiмен сәйкес келмесе, мұндай тексерулер
мiндеттi түрде жүргiзiледi.
Егер тууы туралы жазба басқа АХАЖ органында болса, АХАЖ органы оның
көшiрмесiн көрсетiлген мәлiметтердi анықтау және арызға қосып тiгу үшiн бiр
айдың iшiнде алдыруға тиiс. Бұл жағдайда арыз әдеттегi тәртiппен түскен
күнi журналда тiркеледi, ал әке болуды анықтау арыз берушiлердiң (арыз
берушiнiң) қатысуымен тууы туралы актiлiк жазудың көшiрмесiн алғаннан кейiн
кiдiртiлместен жүргiзiледi. Туу туралы актiлiк жазудың көшiрмесiнiң
сұратылғаны туралы арыз берушiлерге (арыз берушiге) хабарланады және оның
нақты алыну мүмкiндiгi ескерiле отырып әке болуды анықтауды тiркеу күнi
белгiленедi. Баланың тууы туралы актiлiк жазбада арыз берушi әйелдiң күйеуi
немесе басқа адам көрсетiлген жағдайда (Қазақстан Республикасының "Неке
және отбасы туралы" Заңының 49-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды
қоспағанда) баланың тууы туралы актiлiк жазудан әке болу туралы
мәлiметтердi алып тастау туралы мәселенi сот шешкенге дейiн әке болуды
анықтауды тiркеуден бас тартылуы тиiс. Жүйке ауруы немесе ақыл-есiнiң
кемдiгi салдарынан сот тәртiбiмен әрекет қабiлеттiлiгi жоқ деп танылған
адамның арызы бойынша, сондай-ақ осы әрекет қабiлеттiлiгi жоқ адамның
қамқоршысының арызы бойынша әке болуды анықтауға жол берiлмейдi. Баланың
тууы туралы акт жазба жоғалып кетсе, онда әке болуды анықтау ол белгiленген
тәртiппен қалпына келтiрiлгеннен кейiн тiркелуi мүмкiн. Ата-аналардың
бiрлесiп берген арызы бойынша әке болуды анықтауды тiркеу кезiнде баланың
тегi ата-аналардың келiсiмi бойынша, ал келiсiм болмаған жағдайда - сот
тәртiбiмен анықталады. Баланың қандай тектi иеленетiнi жөнiнде әке болуды
анықтау туралы арызда көрсетiлуi тиiс. Сот шешiмi негiзiнде әке болуды
анықтауды тiркеу кезiнде балаға шешiмде көрсетiлген тек берiледi, мұндай
жазу жоқ болған жағдайда - арыз берушiнiң көрсетуi бойынша берiледi. Осы
мәселе бойынша дау туған жағдайда ол сот тәртiбiмен шешiледi. Әке болуды
анықтауды тiркеуге байланысты әскерге мiндеттiнiң немесе шақырылушының тегі
немесе әкесінің аты өзгерген жағдайда АХАЖ органы Қазақстан Республикасының
"Жалпыға бiрдей әскери мiндеттiлiк және әскери қызмет туралы" Заңына сәйкес
бұл туралы жетi күндiк мерзiмде әскери мiндеттi немесе шақырылушы әскери
есепте тұратын аудандық, қалалық, қаладағы аудандық әскери комиссариатқа
хабарлауы тиiс.
Баланың әкесі мен анасының бірлесіп берген арызының негізінде әке болуды
анықтауды тіркеу.
   Әке болуды анықтау туралы ата-аналардың бiрлесiп жазған арызы олардың
бiреуiнiң тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органына берiледi.Бала туғаннан
кейiн әке болуды анықтау туралы ата-аналардың арыз беруi мүмкiн болмаған
немесе қиын болған жағдайда (ата-аналардың бiреуiнiң қатты науқастануы,
ұзақ iссапарда немесе экспедицияда болуы, басқа жерге тұрақты түру үшiн
көшiп кетуi және тағы басқа), анасы екiқабат кезiнде медициналық
анықтамамен растала отырып, әлi тумаған балаға қатысты тұрғылықты жерi
бойынша АХАЖ органына бiрлесiп (немесе бөлек) алдын ала арыз беруге жол
берiледi. Әке болуды анықтау туралы ата-аналардың арызына баланың тууы
туралы куәлiгi қоса берiлуге тиiс. Егер әке болуды анықтауды тiркеу тууды
тiркеумен бiр мезгiлде жүргiзiлсе, тууы туралы куәлiк ұсынылмайды.
Бала әкесінің арызы негізінде әке болуды анықтауды тіркеу.
Бала әкесiнiң арызы негiзiнде әке болуды анықтау:
• анасы қайтыс болған, анасы қайтыс болды деп жарияланған;
• анасының жүйке ауруы немесе ақыл-есiнiң кемiстiгi салдарынан әрекет
қабiлеттiлігi жоқ деп танылған;
• анасы ата-аналық құқықтан айырылған;
• баланың анасының тұрғылықты орнын анықтау мүмкiн болмаған жағдайларда
жүргiзiледi.
Әке болуды анықтауды тiркеу қорғаншы және қамқоршы органның келiсiмiмен
өзiн баланың әкесiмiн деп танитын адамның жазбаша арызы бойынша, мұндай
келiсiм болмаған жағдайда - сот шешiмi бойынша жүргiзiледi. Егер балаға
қорғаншы (қамқоршы) тағайындалса, онда арызда оның тегi, аты, әкесiнiң аты
және тұрғылықты жерi көрсетiледi.

Сот шешімінің негізінде әке болуды анықтауды тіркеу.
Әке болуды анықтауды тiркеу соттың әке болуды анықтау туралы, сондай-
ақ әке болу және әке болуды тану фактiсiн анықтау туралы шешiмiнiң
негiзiнде жүргiзiледi. Заңды күшiне енген сот шешiмi және баланың тууы
туралы куәлiгiнiң көшiрмесi арызға қоса берiледi. Әке болуды анықтау туралы
шешiм шығарған сот осы шешiм заңды күшіне енгеннен кейін оның көшiрмесiн
арыз берушінің тұрғылықты орны бойынша тiкелей АХАЖ органына жiберген
жағдайда, сот шешiмiнiң көшiрмесiн алған АХАЖ органы талап-арыз бойынша сот
әке болуды анықтаған адамның қатысуымен әке болуды анықтау туралы жазбаны
одан әрi дайындау үшiн шешiмдi соттың есепке алу журналында тiркеуге
міндеттi. Әке болуды анықтау туралы акт жазбасын жазу кезiнде әкесi туралы
деректер сот шешiмiне сәйкес көрсетiледi. Сот шешiмiнде әкесiнiң ұлты
туралы деректер жоқ болған жағдайда әке болуды анықтау туралы акт жазуының
13 "Ұлты" бағанасы баланың тууы туралы акт жазуындағы 15-бағанаға сәйкес
толтырылып, бұл туралы 21-бағанада әке болуды анықтау туралы белгi
соғылады. Әкесiнiң тұрақты тұрғылықты жерi, қайда және кiм болып жұмыс
iстейтiндiгi арыз берушiнiң айтуымен жазылуы мүмкiн.

Қазақстан Республикасында әке болуды анықтау, Қазақстан Республикасынан тыс
жерде анықталған әке болуды мойындау.
Қазақстан Республикасында әке болуды анықтау ата-аналары мен баланың
ұлтына және олардың тұрғылықты орнына қарамастан Қазақстан Республикасының
заңдарына сәйкес жүргiзiледi. Қазақстан Республикасының заңдары бойынша
АХАЖ органдарында әке болуды анықтауға жол берiлген жағдайда, Қазақстан
Республикасынан тыс жерде тұратын баланың ата-аналары, ең болмағанда
олардың бiреуi Қазақстан Республикасының азаматы болып табылса, Қазақстан
Республикасының консулдық және елшiлiк мекемелерiне әке болуды анықтау
туралы арызбен жүгiнуге құқылы.

Бала асырап алуды тіркеу тәртібі
ҚР Әділет министрлігі мамандарының мәліметінше, ҚР Азаматтардың хал
актілерін тіркеу тәртібі туралы ереженің 138-тармағына сәйкес, бала асырап
алу дерегі міндетті түрде әділет органдарына тіркелуі тиіс. Бала асырап
алуды тіркеу туралы өтініш жазбаша тапсырылуы қажет. Талап етілетін
құжаттар: бала асырап алушының жеке басын куәландыратын құжат, бала асырап
алу туралы сот шешімінің лауазымды тұлғаның қолы қойылған және мөрі
басылған көшірмесі, асырап алынатын баланың туу туралы куәлігі.

Бала асырап алу – көптеген мекемелердің , білім беру мекемесінен
қорғаншылық және қамқоршылық органы, сот, прокуратура, балалар үйі, ҚР-сы
консылдық мекемелерінің өкілдері, балаға қамқор халықаралық қорлардың іс-
әрекеттерінің қатысуымен жүргізілеті күрделі акт. АХАЖ органы бұл істерге
қатыстырылмаған. АХАЖ органы сотта мәселені қарау кезінде де Заңмен
белгіленген бойынша қатыстырылмайды.Сот шешімі шығарылғаннан кейін ғана
АХАЖ органы акт тіркеумен шектеледі. Бала асырап алу тек қана кәмелеттік
жасқа толмаған бала шін жүргізіледі.Бала асырап алушылардың арызы сот
арқылы жүргізіледі. Бала асырап алу жарияланбайды.
АХАЖ органы бала асырап алу туралы сот шешімі шығарылғаннан кейін өткен
мерзімге, асырап алынған баланың тіркеу сәтіндегі жасына қарамастан
тіркелінеді. Туу туралы куәлік беріледі. Бала асырап алу туралы куәлік ата-
аналарының тілегі бойынша беріледі. Асырап алу туралы акт облыс бойынша
1994 жылға дейін өскендігі, ал 1995 жылдан кемігендігі байқалады. 2000
жылдан бастап жыл сайын 400-430 бала асырап алу актілері тіркеліп отырған.

Ұлды (қызды) асырап алуды тіркеу үшін:

1. белгіленген үлгідегі арыз;
2. өтініш берушілердің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі;
3. бала (қыз) асырап алу туралы заңдық күшіне енген сот шешімінің
көшірмесі;
4. некеге тұру (егер асырап алушы некеде тұрса) туралы куәліктің
түпнұсқасы;
5. баланың тууы туралы куәліктің түпнұсқасы;
6. асырап алушының немесе мүдделі адамның тұлғасын куәландыратын құжаттың
түпнұсқасы
Егерде, асырап алушылар, шетел азаматтары болған жағдайда, мемлекеттік баж
салығы төленгендігін растайтын күні мен мөлшері көрсетілген төлем құжаттары
қосымша талап етіледі.

Тұтынушы заңнамада белгіленген мерзім ішінде тіркеу үшін балақыз
асырап алуды тіркеу туралы тікелей жүгінген кезде мемлекеттік қызмет
көрсету мерзімі 2 жұмыс күні, тиісті құжаттарды қосымша тексеру қажет
болған кезде, тұтынушыны хабардар ете отырып, мемлекеттік қызмет көрсету
мерзімі 15 күнтізбелік күнге дейін ұзартылады, басқа органдарға сауал салу
қажет болған кезде қызмет көрсету мерзімі 30 күнтізбелік күнге дейін
ұзартылады.

Тууды тіркеу кезіндегі баланың атын, тегін, әкесінің атын дұрыс жазу туралы

Тууды тiркеу кезiнде баланың тегi ата-анасының тегiмен белгiленедi.
Ата-анасының тектерi әртүрлi болған жағдайда балаға ата-анасының келiсiмi
бойынша әкесiнiң немесе анасының тегi берiледi. Ата-анасының қалауы бойынша
баланың тегiн ұлттық дәстүрлердi ескерiле отырып, әкесiнiң немесе атасының
атына жазылуы мүмкiн. Баланың тегiне қатысты ата-анасының арасындағы
келiспеушiлiктер сот тәртiбiмен шешiледi. Тууды тiркеу кезiнде ұлты қазақ
адамдардың аттарын, әкелерiнiң аттарын және тектерiн мына төмендегі үш
мүшелiк антропонимдiк белгiлеу жүйесi: аты, әкесiнiң аты, тегi бойынша
дұрыс жазуға және айтуға назар аудару керек. Мұнымен қатар азаматтардың
қалауы бойынша қазақтардың тектерi мен әкелерiнiң аттарын жазу кезiнде
қазақ тiлiне жат -ов, -ев, -ова, -ева, -ин, -и -ины, -на, -овна, -евна,
-ович, -евич жұрнақтары алып тасталып, олардың орнына "ұлы", "қызы"
жалғаулары бiрге қосып жазылады.Мысалы Байкенов Оспан Омарович Байкен Оспан
Омарұлы"; Кадырова Рысты Мадиевна.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң 15-бабына сәйкес ұлты қазақ
азаматтын аты-жөнiн былайша жазуға болады:
Қадырова Рысты Мадиевна - Мадиқызы Рысты; Байкенов Оспан Омарович -
Омарұлы Оспан.
Әкесiнiң аты шын мәнiсiнде тегiн ауыстыратын болса және тегi мiндеттi түрде
бiрiншi орында, одан кейiн аты тұрса, онда әкесiнiң аты
жазылмайды.  Тегiнiң айтылуы қолайсыз естiлетiн жағдайларда сондай-ақ
қазақтардың тұрмысында кездесетiн шығыс антропонимi дәстүрлерiн құрметтей
отырып, тегiн белгiлеу кезiнде өз еркi бойынша "и" әрпiн қосып жазуға жол
берiледi. Мысалы:
  Кошкарова Сара Акимовна - Қошқари Сара Әкiмқызы.
  Ұлты қазақ адамдардың тектерiн, өз аттары мен әкелерiнiң аттарын жазу
кезiнде атындағы сөздiң мөлшерiне қарамастан бөлек жазуға жол берiлмейдi.
  Мысалы:
  Әбiлқасым (Нұр - Қасым емес), Гүлсара (Аи - Сара емес), Сейдахмет (Саид -
Ахмет емес).  Атын, тегiн, әкесiнiң атын өзгертудi тiркеу кезiнде де
осындай принциптер қолданылады.  Текке "тегi", "ұрпағы", "немересi",
"шөбересi" сөздерiн және тағы басқа сөздердi қосып жазуға жол
берiлмейдi. Балаға қосарланған тек беруге рұқсат етiлмейдi. Алайда, егер
ата-анасының (немесе олардың бiреуiнiң) қосарланған тегi болса, АХАЖ органы
балаға осы тектi беруден бас тартуға құқылы емес. Балаға ұлттық-тарихи
дәстүрлерге сәйкес әкесiнiң немесе атасының атына жазылған тек берiлуi
мүмкiн. Баланың аты ата-анасының келiсiмi бойынша қойылады, ата-анасының
арасында келiсiм болмаған жағдайда баланың атын қою мәселесi сот арқылы
шешiледi. АХАЖ органы берiлген аттың жеке аттары анықтамасында көрсетiлмеуi
немесе қысқартылған, еркелететiн ат болып табылуы негiзiнде балаға ата-
анасы таңдаған атты қоюдан бас тартуға құқылы емес. Балаға әкесiнiң аты
әкесiнiң атымен не әкесi ретiнде жазылған адамның атымен берiледi. Егер
жеке басын куәландыратын құжатқа сәйкес әкесінің бiрнеше аты болса, баланың
әкесiнiң аты ата-анасының таңдауымен солардың бiреуi бойынша
жазылады. Басқа ұлт адамдарының тектерi, аттары және әкесiнiң аттары
өздерiнiң қалауы бойынша олардың ұлттық ерекшеліктерiне сәйкес жазылуы
мүмкiн.  Тууды тiркеу туралы жазылған жазудың негiзiнде тууы туралы куәлiк
жазылып, ол тууды тiркеу туралы өтiнiш берген адамға берiледi. Тууы туралы
куәлiкпен бiрге мiндеттi түрде жұмыс орнына тапсыру үшiн баланың туу
жағдайы бойынша тиiстi жәрдемақы алуға анықтама берiледi.
Әкелікті анықтауды тіркеу және оған қажетті құжаттар
Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы Заңының 163-
бабына сәйкес, туу, қайтыс болу, неке қию, некені бұзу, бала асырап алу,
әке (ана) болуды анықтау, атын, әкесінің атын және тегін өзгерту азаматтық
хал актілерін жазатын мемлекеттік органдарда (АХАЖ ) тіркеуге жатады.
Балалардың тууын тіркеуді АХАЖ органдары баланың туған жерінде немесе ата-
аналарының не олардың біреуінің тұрғылықты жерінде жүргізеді. Баланың тууын
тіркеу туралы АХАЖ органына өтініш оның туған күнінен бастап екі ай
мерзімнен кешіктірілмей жасалуға тиіс. Қазақстан Республикасының Неке және
отбасы туралы Заңының 46-бабына сәйкес, баланың анасымен некеде тұрмайтын
адамның әке болуын анықтау АХАЖ органына баланың әкесі мен анасының бірлесе
арыз беру жолымен; анасы қайтыс болған, ол әрекет қабілеті жоқ деп
танылған, оның тұратын жерін анықтау мүмкін болмаған немесе анасы ата-
аналық құқықтан айырылған жағдайларда – қамқоршылық және қорғаншылық
органының келісімімен баланың әкесінің арызы бойынша ал келісім болмаған
кезде – соттың шешімі бойынша белгіленеді. Қазақстан Республикасының Неке
және отбасы туралы Заңының 178-бабына сәйкес әке болуды анықтауды тіркеу
туралы арыз берушілердің таңдауы бойынша баланың ата-анасының бірінің
тұрған жері бойынша АХАЖ органына, ал әке болу сот шешімімен анықталған
жағдайда - әке болуды анықтау туралы сот шешімі шығарылған жерге беріледі.
Әке болуды анықтауды тіркеу баланың әкесінің некеде тұрған-тұрмағанына
қарамастан жүргізіледі, сондықтан жұбайдың әке болуды анықтауды тіркеуге
келісімі талап етілмейді. Егер баланың туу туралы акт жазбасында баланың
әкесі ретінде белгілі бір адам көрсетілсе, АХАЖ органының әке болуды
анықтау туралы арызды қабылдауға құқығы жоқ. Бұл жағдайда әке болуды
анықтау туралы арыз түскен кезде АХАЖ органы баланың тууы туралы жазбасы
бойынша әкесі туралы бұрын енгізілген мәліметтердің негіздемесін тексеруге
тиіс. Жүйке ауруы немесе ақыл-есінің кемдігі салдарынан сот тәртібімен
әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылған адамның арызы бойынша, сондай-ақ осы
әрекет қабілеттілігі жоқ адамның қамқоршысының арызы бойынша әке болуды
анықтауға жол берілмейді. Тууды және әке болуды анықтауды бір мезгілде
тіркеу кезінде міндетті түрде туу туралы және әке болуды анықтау туралы
актіер жасалады. Баланың қандай текті иеленетіні жөнінде әке болуды
анықтау туралы арызда көрсетілуі тиіс. Сот шешімі негізінде әке болуды
анықтауды тіркеу кезінде балаға шешімде көрсетілегн тек беріледі, мұндай
жазу жоқ болған жағдайда – арыз берушінің көрсетуі бойынша беріледі. Осы
мәселе бойынша дау туған жағдайда ол сот тәртібімен шешіледі. Әке болуды
анықтауды тіркеу кезінде әке болуды анықтау жөніндегі акт жазуы бекітілген
нысан бойынша екі данада жасалады. Әке болуды анықтау туралы акт жазуы
негізінде АХАЖ органы сол күні әкесі турлы мәліметті және осыған байланысты
өзгерістерді баланың тууы туралы акт жазуына енгізеді және тууы туралы
жаңа куәлік береді. Бұрынғы куәлік белгіленген тәртіп бойынша жойылады.
Егер баланың тууы туралы акт жазуы басқа жерде болса, онда он күндік мерзім
ішінде жазудың бірінші данасының тұрған жердегі АХАЖ органына әке болуды
анықтауды тіркеуге байланысты жазуға қажетті өзгерістер енгізу және тууы
туралы жаңа куәлікті жіберу туралы хабарлама жіберіледі. Сонымен қатар әке
болуды анықтауды тіркеу соттың әке болуды анықтау туралы, сондай-ақ әке
болу және әке болуды тану фактісін анықтау туралы шешімінің негізінде
жүргізіледі. Заңды күшіне енген сот шешімі және баланың тууы туралы
куәлігінің көшірмесі арызға қоса беріледі. Әке болуды анықтау туралы шешім
шығарған сот соы шешім заңды күшіне енгеннен кейін оның көшірмесін арыз
берушінің тұрғылықты орны бойынша тікелей АХАЖ органына жібереді. Әке
болуды анықтау туралы акт жазбасын жазу кезінде әкесі туралы деректер сот
шешіміне сәйкес көрсетіледі.
Қазақстан Республикасында азаматтық хал
актiлерiн тiркеу тәртiбi туралы Ережелер
(ҚР Үкіметінің 25.06.01 ж. № 857; 03.06.03 ж. № 520; 2005.14.02. № 140
қаулыларымен енгізілген өзгерістерімен)
Тууды тіркеу
12. Балалардың тууын тiркеудi АХАЖ органдары баланың туған жерiнде
немесе ата-аналарының не олардың бiреуiнiң тұрғылықты жерiнде жүргiзедi (N
1 қосымшаға сәйкес).
13. Ата-аналардың қалауы бойынша АХАЖ органы баланың тууын салтанатты
түрде, АХАЖ органының үй-жайында не АХАЖ органдары мен жаңа туған баланың
ата-аналарының келiсiмі бойынша әйелдер босанатын үйде және кез келген үй-
жайда тiркеудi қамтамасыз етедi.
14. Егер ата-анасы өзара некеде тұрмаса, тууды тiркеу өзiн баланың
әкесiмiн деп танитын адамның тұратын жерiнде тiркелуi мүмкiн, онда тууды
тiркеу туралы өтiнiшпен қоса әке болуды анықтау туралы өтiнiш берiледi.
15. Егер баланың тууы оның нақты туған жерiнде емес, ата-анасының немесе
олардың бiреуiнiң тұратын жерi бойынша тiркелетiн болса, туу туралы актi
жазуында "Туған жерi" деген 6-бағанада баланың тууын тiркелген жер
көрсетiледi.
16. Экспедицияларда және АХАЖ органдары жоқ шалғай жерлерде, сондай-ақ
анасының теңiз, өзен, әуе кемесiнде немесе поезда болған кезiнде туған
балалардың тууын тiркеу ата-анасы тұратын жерiне қайтып келгеннен кейiн ата-
аналарының немесе олардың бiрінің тұрғылықты жерiндегi АХАЖ органдарында
жүргiзiледi.
17. Баланың тууын тiркеу туралы арызды ата-анасы немесе олардың бiреуi,
ал ата-анасы науқас немесе қайтыс болған кезде немесе өзге себептермен олар
үшiн мұндай өтiнiш беру мүмкiн болмаған жағдайда - мүдделi адамдар
көршiлерiнiң, бала туған кезде анасы жатқан медициналық мекеменiң
әкiмшiлiгi жазбаша немесе ауызша түрде бередi.
ҚР Үкіметінің 25.06.01 ж. N 857 қаулысымен 18-тармақ өзгертілді
18. Баланың тууын тiркеу туралы АХАЖ органына өтiнiш оның туған күнiнен
бастап екi ай мерзiмнен кешiктiрiлмей жасалуға тиiс.
Екі айлық мерзім өткеннен кейін тууын тіркеу Қазақстан Республикасының
Әділет министрлігі бекіткен нысан бойынша, аумақтық әділет органының АХАЖ
бөлімі жасаған қорытындының негізінде жүргізіледі.
19. Медициналық мекеменiң баланың тууы туралы анықтамасында баланың
анасы туралы барлық қажеттi мәлiметтер (тегi, аты, әкесiнiң аты), сондай-ақ
баланың туған күнi мен жынысы, анықтаманың берiлген күнi болуға тиiс.
Анықтама лауазымды адамның қолымен және емдеу мекемесiнiң мөрiмен
куәландырылуға тиiс.
Егер баланың тууы туралы медициналық анықтамада анасының некеге дейiнгi
тегi (әрi қарай - некеге дейiнгi тек) көрсетiлсе, ал тууды тiркеу сәтiнде
ол паспортын, жеке бас куәлiгiн (жеке басын куәландыратын басқа құжатын)
некенiң тiркелуi кезiнде берiлген тек бойынша алса, арыз берушi мiндеттi
түрде емдеу мекемесi берген анықтаманың (осы паспортын (жеке басын
куәландыратын басқа құжатын) АХАЖ органына ұсынған анаға берiлгенiн
растайтын неке қию туралы куәлiктi тапсыруға тиiс. Егер некенi тiркеу
кезiнде әйелге жұбайының тегi берiлсе, алайда ол паспортын жаңа текке
ауыстырмаған және баланың тууы туралы медициналық анықтамада да анасының
некеге дейiнгi тегi көрсетiлген болса, арыз берушi мiндеттi түрде неке қию
туралы куәлiктi тапсыруға тиiс. Ата-ананың некесiн қию туралы жазба осы
АХАЖ органында болған жағдайда неке қию туралы куәлiктi тапсыру мiндеттi
емес.
Осы тармақтың екiншi абзацында көзделген жағдайларда баланың тууы туралы
актiнiң жазуында анасының тегi неке қию туралы куәлiк (неке қию туралы
актiнiң жазуы) бойынша көрсетiледi, бұл ретте "Белгiлерге арналған" 24-
бағанада "Ұсынылған медициналық анықтамада анасының некеге дейiнгi тегi
көрсетiлген" немесе "Ұсынылған медициналық анықтама мен анасының
паспортында оның некеге дейiнгi тегi көрсетiлген" деген тиiстi жазу
жазылады және анасының некеге дейiнгi тегi көрсетiледi.
Баланы үйде туған жағдайда туу емдеу мекемесi дәрiгерiнiң, басқа
медициналық қызметкердiң анықтамаларының негiзiнде, олар болмаған жағдайда,
кемiнде екi куәнiң арызының негiзiнде тiркеледi.
Туу туралы актiнi жазудың "Баланың туу фактiсiн растайтын құжаттар" атты
10-бағанасында туу фактiсi куәлардың тегiн, атын, әкесiнiң аты мен тұратын
жерi көрсетiле отырып расталады. Бұл мәлiметтер куәлардың жеке бастарын
куәландыратын құжаттардың негiзiнде көрсетiледi.
20. Куәнiң (куәлардың) келуі мүмкiн болмаған жағдайда баланың осы
әйелден туу фактiсiн жазбаша растаудың астына қойған қолдардың нақтылығы
нотариаттық тәртiппен куәландырылуға тиiс. Бұған қоса, куәнiң қолын АХАЖ
органының бастығы немесе тұрғылықты жерi бойынша жергiлiктi атқарушы
органның лауазымды адамы; шетелде жүрген (ұзаққа созылған iссапар және тағы
басқа) Қазақстан Республикасы азаматтарының қолдарын - Қазақстан
Республикасының консулдық мекемелерiнiң лауазымды адамы; әскери
қызметшiлердiң қолдарын - тиiстi әскери бөлiмнiң командирi; Қазақстан
Республикасының жалауымен жүзiп жүрген теңiз кемелерiнде немесе iшкi сулар
кемелерiндегi Қазақстан Республикасы азаматтарының қолдарын - осы
кемелердiң капитандары; барлау және сол сияқты басқа да экспедицияларда
жүрген азаматтардың қолдарын - осы экспедициялардың бастықтары;
стационарлық емдеу-сауықтыру мекемелерiнде емделуде жатқан азаматтардың
қолдарын - осы мекемелердiң әкiмшiлiгi куәландыра алады.
21. Ата-анасының бiреуiнiң немесе екеуiнiң де жеке басын куәландыратын
құжатты тапсыруы мүмкін емес ерекше жағдайларда (оның жүрген жерi белгiсiз,
ұзақ iссапар және тағы басқа) АХАЖ органы тууды тiркеуден бас тартуға тиiс
емес. Егер ата-анасының жеке басын куәландыратын құжат тапсырылмаса, ол
жайлы мәлiметтер неке қию туралы куәлiктiң немесе осы АХАЖ органында ата-
анасының неке қию туралы акт жазуы болған кезде осы актiлiк жазудың
негiзiнде жазылады. Егер ата-аналары туралы мәлiметтер неке қию туралы
куәлiктiң негiзiнде жазылған жағдайда, "Ұлты" атты 15-бағана толтырылмайды.
Бұл ретте берушiге келмей қалған ата-анасы жеке басын куәландыратын құжатты
тапсырған кезде жазу белгiленген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.