Ұжымдық келісім шартының маңызы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

І бөлім. Ұжымдық
шарт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 4

1.1. Ұжымдық шарт туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

1.2. ұжымдық келісім шартының
маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .5
1. 3. ұжымдық келісімнің мазұмыны,
тараптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.4. ұжымдық келісімге отыру
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9

1.5. Ұжымдық келісім-шарт дауларын
қарастыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..10

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..1 6
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .24

Кіріспе
Ұжымдық шарт — кәсіпкер (немесе фирма әкімшілігі арқылы оның өкілі)
мен қызметкерлер (кәсіподақ арқылы олардың өкілдері) арасындағы еңбек
жағдайы, жалақы, кәсіпорындағы жұмысшы ұйымдарының құқықтары, т.б. туралы
келісім. Жұмыс берушілер мен жұмыскерлер арасындағы еңбек қатынастарын
реттеу нысаны ретіндегі Ұжымдық шарттың өзіндік тарихы бар. Алғашқы Ұжымдық
шарттар 19 ғ-дың ортасында Ұлыбританияда, 19 ғ-дың аяғы мен 20 ғ-дың
басында Еуропаның басқа да елдерінде, Солт. Америкада пайда болды. 1-
дүниежүз. соғыстан кейін аталған елдерде заңнамалық құқықтық күшке ие
болды. 20 ғ-дың 60-жылдары кәсіподақтар жұмыс берушілерден Ұжымдық шартпен
реттелетін мәселелердің шеңберін кеңейтуге қол жеткізді. Жалақы мөлшері,
жұмыс уақытының ұзақтығы және оны бөлісу мәселелерімен қатар жалдау,
жұмыстан ауыстыру, босату, демалыс ұзақтығы, зейнетақы мен жәрдемақы төлеу
шарттары, еңбек жанжалдарын қарау тәртібі, жұмысшылар өкілдігі органдарының
құқықтары, т.б. Ұжымдық шарт арқылы реттеле бастады. Дамыған елдерде ғыл.-
тех. ілгерілеушіліктің жеделдеуі және жабдықтың жаңа технол. негізде
жаңартылуы, тиісінше кадрлардың кәсіптік-біліктілік құрылымының неғұрлым
серпінді түрде өзгеруі Ұжымдық шартқа жұмыс күшінің босауымен, оны қайта
даярлаумен, әлеум. қорғаумен, т.б. байланысты жаңа мәселелерді енгізу
қажеттігін туғызды. Кәсіподақтардың талап етуімен жұмыстан босату, жұмыстан
босатылғандарға әлеум. кепілдіктер беру (кәсіпорын есебінен кәсіптік қайта
даярлау, қосымша жәрдемақы төлеу, т.б.) жөніндегі қатынастарды реттеуге
байланысты мәселелер енгізілді. Қызметкерлердің мүдделілігін арттырудың
жаңа нысандары да талап етіліп, пайда мен капиталға қатысу, басқарудың
бірқатар атқарымын тікелей орындаушыларға беру кеңінен таралған құбылысқа
айналды. Бұлардың бәрі Ұжымдық шартта көрініс тапты. Қазіргі кезде Ұжымдық
шарт неғұрлым әлеум. тиімді еңбек үдерісіне мүдделі екі тараптың
келісімшарты нысанына ие болып отыр. Ұжымдық шартта елдің еңбек
заңнамасының нормалары нақтылана түсуде. Көптеген дамыған елдердің
заңдарында Ұжымдық шарттың ережелері жеке еңбек келісімі бойынша тек
қызметкерлердің пайдасына өзгеруі мүмкін міндетті ең төмен нормалар ретінде
мойындалады. Ұжымдық шарт барлық салалар үшін де, жергілікті жер үшін де,
сатыластық бойынша және деңгейлестік бойынша жасалады және жұмыс
істеушілердің бәріне қолданылады. Жұмыс беруші Ұжымдық шарттың қайсыбір
бабын орындаудан бас тартқан жағдайда қызметкерлер оны сот арқылы
орындатуға құқылы.

І бөлім. Ұжымдық шарт

1.1. Ұжымдық шарт туралы түсінік

Ұжымдық келісім-шарт – бұл ұйымдағы әлеуметтік-еңбек қатынастарын
реттейтін жұмысшы мен жұмыс беруші ұжымдар арасындағы жазбаша түрдегі
құқықтық акт.

Ұжымдық келісім-шартты бекіту бойынша келісімдер бастау туралы
ұсыныстармен өзге жақтың хабарламасын алған Жақ он күн мерзім ішінде оны
қарастырып, күшіндегі баптың 2 тармағында бекітілген тәртіппен іске кірісу
керек.

Ұжымдық келісім-шартты жүргізу үшін және ұжымдық келісім-шарттың
жобасын дайындау үшін екі жақ тең негізде комиссия құрады.

Құрылған комиссия ұжымдық келісім-шарт жобасын ұйым қызметкерлерімен
міндетті түрде талқылауы тиіс.

Екі жақтың келісіміне қол жеткізген соң ұжымдық келісім-шарт екі
данада жасалып, екі жақтың өкілдерінің қолдары арқылы рәсімделеді.

Ұжымдық келісім-шарттың жекелеген ережелеріне бойынша екі жақта
келіспейшіліктер болса ұжымдық келісім-шартты бастаған күннен бастап бір ай
көлемінде келіспеушіліктер хаттамасын бір уақытта толтыру арқылы келісілген
жағдайда ұжымдық келісім-шартқа қол қоялары керек.

Ұжымдық келісім-шартты өзгерті және толықтыру тек екі жақтың
келісімдерімен жүзеге асады.

Ұжымдық келісім-шарт қатысушылары оны жасау кезеңінде ортаайлық
жалақысын сақтау арқылы қызметтік міндеттерінен босатылады. Бұл мерзім
олардың еңбек өтіліне кіреді.

Екі жақ өкілдері бір ай мерзімде мониторинг үшін еңбек жөніндегі
өкілетті органның аумақтық бөлімшелеріне екі жақпен қол қойылған ұжымдық
келісім-шартты ұсынуы тиіс.

Екі жақтың өкілдері мерзімді түрде жұмысшыларға ұжымдық келісім-
шарттың орындалуы туралы ақпарат беріп отыруы тиіс.

Ұжымдық шарт жасасу туралы шешiм қабылдау
              құқығы
      1. Бiр немесе бiрнеше жұмыс берушi (олардың өкiлдерi) және бiр немесе
бiрнеше қызметкерлердiң өкiлдерi ұжымдық шарттар жасасу мақсатымен
келiссөздер жүргiзедi.
Ұжымдық шарт жасасу жөнiндегi келiссөздердi бастау туралы ұсыныспен
екiншi тараптан хабарлама алған тарап он күн мерзiм iшiнде оны қарауға және
келiссөздерге кiрiсуге мiндeттi.
      2. Жұмыс берушi ұжымдық шарттар жасасатын тараптардың барлық
өкiлдерiмен келiссөздер жүргiзедi.
      3. Ұйымда бiрнеше кәсiптiк одақтар болған кезде олар келiссөздер
жүргiзу, ұжымдық шарттың жобасын дайындау және оған қол қою үшiн бiрыңғай
өкiлдi орган құра алады. Бұл ретте олардың әрқайсысына бiрыңғай орган
құрамында келiссөздер жүргiзу жөнiнде өздерi аттарынан өкiлдiк етiлетiн
кәсiптiк одаққа мүше қызметкерлер санына тепе-тең өкiлдiк принципi негiзде
өкiлдiк етуге құқық берiледi.
      Кәсiптiк одақтың мүшесi болып табылмайтын қызметкерлер жұмыс
берушiмен өзара қарым-қатынаста өз мүдделерiн бiлдiру үшiн кәсiподақ
ұйымының органына да, сол сияқты өзге де өкiлдерге уәкiлеттiк беруге
құқылы.
      4. Келiссөздер жүргiзiлетiн уақытқа келiссөздер жөнiнде екiжақты
комиссия құрылады, оған екi жақтан да тең мөлшерде өкiлдер енедi.

1.2. Ұжымдық келісім шартының маңызы

Ұжымдық келісім екі жақтың келісімінің құралы болып табылады.- жұмыс
беруші мен жұмыс ұжымының, ол қолданыстағы заң негізінде жасалады және
жұмыс берушінің еңбектік және әлеуметтік—экономикалық мәселелерін шешу
бойынша міндеті мен оның мүшесінің, оның отбасының мәселелерін шешу мен
екінші жақтан – еңбек ұжымының жұмыс берушінің құқықтары мен мүддесін
қамтамасыз етуден тұрады.
ҚР еңбек туралы заңының 1 б. сәйкес ұжымдық келісім шарты- жазба
келісім шарты ретінде ресімделген, бір немесе бірнеше жұмыс беруші қол
қойған (олардың µкілдері) және бір немесе кәсіподақтар немесе кәсіподақ
мүшесі болып табылмайтын, µз ұжымын келіссµздер жүргізу үшін құрған
жұмыскердің қол қойған құқықтық актісі.
Қазіргі кездегі ұжымдық келісімдер нормативтік-құқықтық актінің
неғұрлым оқшау түрін алып келеді, ол жалдап жұмысқа алушы мен
нақта жұмыс берушінің әр түрлі еңбек кодексіне қызмет етеді. Ол
мекемелерде әлеуметтік-партнерлік құқықтық қатынастарды нақты
реттеушілердің бір түрі болып отыр.

Ұжымдық келісім-шартқа төмендегідей ережелер кіруі тиіс:
1. еңбек ақысын төлеуді нормалау, төлем түрі мен жүйесі, тарифтік баға
өлшемдері мен кесімді жалақы, жұмысшыларға төленетін қосымша төлемдер,
соның ішінде ауыр, қауіпті (аса қауіпті) және зиянды қызметтерге
жұмылдырылған жұмысшыларға берілетін төлемдер туралы;
2. еңбек төлемін индекстеу туралы, жәрдемақы мен кәспескелік төлемдер
туралы, соның ішінде қайғылы жағдайда берілетін қосымша өтемақылар
туралы;
3. ұйымдағы сәйкес қызметтер мен мамандықтар бойынша еңбекақының
максималды және минималды өлшемдерінің арасындағы мүмкін сәйкестіктер
туралы;
4. разрядаралық коэффициенттерді бекіту туралы;
5. жұмыс уақыты мен демалыс уақыты, еңбек демалыстарының ұзақтығы туралы;
6. қауіпсіз еңбек және тұрмыс жағдайын құру туралы, еңбек қауіпсіздігі
мен оны қорғау бойынша шараларды қаржыландыру көлемі туралы, денсаулық
сақтауды жақсарту туралы, жұмысшылар мен олардың отбасыларын
медициналық сақтандыруд кепілдендіру, қоршаған ортаны қорғау туралы;
7. сәйкес саланың разрядаралық коэффициенттерін бекіту туралы.

Ұжымдық келісім-шартқа жұмысшы мен жұмыс берушінің арасында мына мәселелер
бойынша өзара атқаратын міндеттер кіруі мүмкін:
1. еңбектің ұйымдастырылуы мен өндірістің тиімділігін арттыруды жақсарту
туралы;
2. еңбек тәртібін реттеу туралы;
3. жұмыспен қамту, дайындау және біліктілікті арттыру, қайта дайындау мен
босатылған қызметкерлерді жұмысқа орналастыру туралы;
4. жұмысты оқумен қатар алып жүрген жұмысшыларға берілетін кепілдіктер
мен жеңілдіктер туралы;
5. жұмысшылардың тұрғын-үй және тұрмыс жағдайлаын жақсарту туралы;
6. жұмысшылардың сауығуы, шипажай-курорттық ем қабылдау мен демалыстары
туралы;
7. кәсіби одақ мүшелері болып табылатын жұмысшылармен келісім-шартты
бұзған сәтте ұйымның кәсіби одақ органының дәлелді пікірін есепке алу
тәртібі туралы;
8. кәсіподақ органына сайланған жұмысшылардың кепілдігі туралы;
9. жұмысшы өкілдерінің қызметін жүзеге асыру үшін жасалатын жағдайлар
туралы;
10. кәсіби одақ қызметі үшін жағдай жасау туралы;
11. жұмысшыларды сақтандыру туралы;
12. ұжымдық келісім-шарттың орындалуы мен оған толықтырулар мен өзгертулер
енгізу тәртібін бақылау туралы;
13. ереуіл салдары бойынша жұмыс берушінің ықыласымен еңбек келісім-шартын
бұзудың алдын алу;
14. жұмысшылар мен жұмыс берушінің келген шығындар үшін жаупкершілігі
туралы;
15. ұжымдық келісім-шарттың орындалуына екі жақтың жауапкершіліктері
туралы;
16. ерікті кәсіби зейнеткерлік кірістер туралы;
17. екі жақпен анықталған басқа да сұрақтар.
Ұжымдық келісім-шарт заңнамалық, бас, салалық, аймақтық еңбек келісім-
шарттарымен салыстырғанда жұмысшылардың жағдайын төмендетпеуі керек.

Ұжымдық келісім-шарт ұйымның қайта құрылғанына дейін (бірігу, қосылу,
бөліну, бөлініп шығу, қайта құрылу) өзінің әрекет етуін тоқтатпайды.

Ұйымдағы мүлік ауысу кезінде ұжымдық келісім-шарт үш ай көлемінде
сақталады. Осы кезеңде екі жақ жаңа ұжымдық келісім-шарт бекітуге немесе
сақтауға, күшіндегі келісім-шартты өзгертуге немесе толықтыруға байланысты
келісулер жасауға құқылы.

Ұйым тарайтын жағдайда, банкрот болған кезде ұжымдық келісім-шарт барлық
жұмысшылармен еңбек келісім-шартының әрекетін тоқтатқан кезде күшін жояды.

Ұжымдық келісім-шартта қарастырылған міндеттер орындалмағаны үшін екі жақ
ұжымдық келісім-шарт және Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жауапты
болып табылады.

1. 3. Ұжымдық келісімнің мазұмыны, тараптар

Ұжымдық келісімнің тапартары болып жұмыс беруші немесе ол болуға құқылы
оның µкілі кәсіпорын басшысы немесе µкілі бар жұмыскерлердің нақты бір
тобы жатады.
Ұжымдық келісімнің тараптары болып саналатын жұмыскерлер жеке
ерекше тұлғалар ретінде емес, нақты бір әлеуметтік бірлестік ретінде –
еңбек келісімі ретінде болады.
Ұжымдық келісім тараптарын және ұжымдық процесс келісімі мүшелерін
айырып алу керек. ұжымдық келісім тараптары болып қашанда жұмысшы
табылады, ал олардың атынан келіссµзді кәсіподақ жүргізеді. Ол µзі
ұжымдық келісімге жұмыскерлер атынан қол қойюға құқылы.
Ұжымдық келісімнің мазұмыны тараптармен екі жақты комиссия арқылы
келісім жүргізу арқылы анықталады. ұжымдық келісімге мына ереже кіреді:
• оның әрекет ету мерзімі туралы;
• орындауды бақылау тәртібі туралы;
• келісім шарт жағдайын орындамауға байланысты жауапкершілік
туралы;
• келісімге қосымша енгізу, оны толықтыу тәртібі туралы.
Ұжымдық келісім ережелері жұмыскерлердің құқын шектей алмайды, жұмыс
жағдайын тµмендетпейді және заңмен белгіленген кепілдіктерді бұза
алмайды.
Ұжымдық келісімдер туралы заңда ұжымдық келісім болып келесілер
табылатыны қарастырылған:
• еңбекті ұйымдастыру мен еңбек ақы тµлеу;
• лауазымдық жалақының ең тµменгі кµлемі;
• қызмет көрсету мен тауардың бағасының өсуімен байланысты
жұмыскерлердің кіріс компенсациясының көлемі мен тәртібі:
• жұмыскерді жоғалту жағдайындағы сақтандыру мен оның тәртібі:
• өндірістің уақытша тоқтауы кезіндегі оларды қорғау мен басқа да
шаралар:
• жұмыссыздық бойынша жәрдемақы төлеу көлемі мен оның мерзімін
ұзарту мүмкіндігі:
• зейнеткерлерге, мүгедектерге, көп балалы отбасыларына және толық
емес отбасыларына қосымша жеңілдіктер мен көмек беру:
• еңбек пен тұрмыс жағдайлары:
• міндетті және ерікті медициналық және әлеуметтік сақтандырулар;
• жұмыскерлерді жұмыспен қамту және қайта оқыту;
• өндірісті дамыту мәселелері;
• өндірістік және еңбек тәртібін сақтаудағы ұжымның мүшелерінің
жакуапкершілігі;
• -басқа да еңбектік және әлеумттік-экономикалық мәселелер
бойынша ережелер.
Тәртіпті нақтылауды талап етпейтін еңбек заңдылығына жалпы нормалар
ұжымдық келісімге енгізілмеуі мүмкін.
ұжымдық келісімнің ережесі оларға заңды түрде берілген еңбек ұжымын
оның мүшелеріне оның құқықтарына шек қоймайды, ол еңбек жағдайын
тµмендетпеуі және заңмен белгіленген әлеуметтік кепілдіктерді
бұзбауы және де оған қарсы келмеуі керек.
1.4. Ұжымдық келісімге отыру тәртібі
Ұжымдық келісімдер келесі қағидалары негізделе отырып жасалады:
• әлеуметтік серіктік пен өзара сенім арқылы, екі жақтың құқы мен
міндеттерін шектеу арқылы;
• ұжым мүшелерінің жұмыс шартын талдау барысына белсенді қатысуы
арқылы;
• еңбек жағдайын талдау кезіндегі тең құқылық;
• екі жақтың міндетіне кіретін нақты мүмкіндіктері мен
өндірістік және қаржылық қамтамасыз ету мүмкіндіктерін есепке
алу мен олардың заңдылық құқығын және мүддесін сақтау арқылы;
• екі жақты келісімге енгізілген міндеттері мен
жауапкершілігін сақтауы мен оны бақылауынан құрылады.
Келісім шартқа отырудың бастаушысы екі жақтың қай қайсысы да бола алады.
Бір немесе (олардың өкілі) бірнеше жұмыс беруші немесе бір не бірнеше
кәсіподақ, немесе кәсіпорын мүшесі болып табылмайтын өз мекемесін құраған
жұмыкерлер, ұжымдық келісімге отыру мақсатымен келісім жүргізе алады.
Жұмыс беруші ұжымдық келісімге отырушы екі жақтың барлық өкілімен
келісім жүргізеді. Келісім жүргізу уақытына келісім жүргізуге екі жақты
комиссия құрылады, оған екі жақтан да бірдей адамдар қатысады. Комиссия
құрамы, мерзімі, келісім жүргізу орны мен күн тәртібі екі жақтың
келісімімен шешіледі. Жұмыскерлердің тиісті бұйрығымен комиссия құру
туралы ақпараттың жариялануы келісім жүргізудің басы болып табылады.
Келісім жүргізу уақытында басқаларға қатысушы тұлғаларға байланысты
бірнеше кепілдіктер бар. Онда екі жақтың өкілдері келісім жүргізу
уақытында негізгі жұмыстан еңбек ақысы сақтала отырып босатылады. ұжымдық
келісім шарт жобасын дайындап оны комиссияның қарауына енгізуге екі жақ та
құқылы. Сондай-ақ комиссияның өзі де ұжымдық келісім жобасын талдауға
құқылы.
Ұжымдық келісімді қолдану, ұжымдық келісім шарт жағдайларын
орындауды бақылауға және келісім шарт жағдайын орындамауға
жауаптылар
Ұжымдық келісімдер оған қол қойған күннен бастап күшіне енеді, егер
басқа жағдайлар оның ережесімен қарастырылмаған болса, ол екі жақтың да
орындауына міндетті.
Ұжымдық келісім құрылымның өзгеруі ұжымның басқару құрамының өзгеруі
кезінде де өз күшінде қалады. ұжымдық келісу мекеменің тарау кезінде де
өз әрекетіне қалады (бірігу, біріне бірі қарау, бөліну, бөлек кету, қайта
құрылу) кезінде де әрекет ете береді. Соңынан ұжымдық келісім шарт екі
жақтың бірінің ұсынуымен қайта қаралады.
Ұжымның меншік түрі өзгерген кезде ұжымдық келісім әрекеті үш ай
көлемінде сақталады. Осы уақытта екі жақ жаңа келісім шарқа отыру
келісімін жүргізуге, немесе қолданыстағы келісімге µзгерту мен толықтыру
енгізуге құқылы.
Мекеменің таратылуы немесе оның банкрот болып танылуы кезінде аталған
шешім қабылданысымен ұжымдық келісім шарттың әрекет етуі тоқтатылады.
Ұжымдық келісімге қосымша немесе өзгерту енгізу, өзара келісу арқылы
ұжымдық келісім шартта белгіленген тәртіп бойынша ғана жүргізіледі.
Екі жақтың өкілдері жұмыскерлерді ұжымдық келісім шарпен таныстаруға
оның оныдалуы туралы ақпарат беруге міндетті. ұжымдық келісімнің орындалуын
бақылауды келісім шартқа отыру, ұжымдық келісім жасау үшін құрылған
комиссия мен кәсіпорын ұжымы жүзеге асырады.
Екі жақтың өкілдерінің келісім шарт жасаудан, оны талдаудан, өзгерту
мен қосымша енгізуден бас тартуы, келісім шарт жасау мерзімін бұзу мен
тиісті комиссияның жұмысын қамтамасыз етпеуі-бұған кінәлі жақты әкімшілік
жазаға тартуға әкеп соқтырады.

1.5. Ұжымдық келісім-шарт дауларын қарастыру

Еңбек дауы – бұл Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын қабылдау,
орындау немесе келісім, еңбек және (немесе) ұжымдық келісім-шарт, жұмыс
берушінің актісіндегі еңбек тәртіптерін қабылдау мәселесі бойынша жұмысшы
мен жұмыс берушінің арасындағы келіспеушілік.

Ұжымдық еңбек дауы жалпы жиналыс (конференция) шешімімен бекітілген
жұмысшының талаптары туралы жұмыс берушінің жазбаша хабарламасы түскен
күннен бастап туындаған болып есептеледі

Жұмыс беруші, жұмыс берушілердің бірлестігі жұмысшы ұсынған талаптарды
жеті күнтізбелік күннен кем емес уақыт аралығында шара қабылдау үшін, егер
рұқсат ету мүмкін болмаған жағдайда көрсетілген мерзімге дейін шешім
қабылдап, туындаған келіспеушіліктерді қарастыру үшін өз өкілдерін көрсету
арқылы жазбаша түрде өз ұсыныстары мен шешімдеін білдірулері тиіс.

Ұжымдық еңбек даулары сот тәртібімен және (немесе) қабылданған негізгі
процедуралар тәртібімен шешіледі.

Еңбекақысын төлеу мен басқа жағдайларды бекіту және өзгерту, жұмысшы
мен жұмыс берушінің арасындағы ұжымдық келісім-шарттар мен келісімдерді
бекіту, өзгерту және орындау мәселелері бойынша қойылған жұмысшылардың
талаптары жұмысшылардың бірігуімен жұмысшылардың жалпы жиналысында
(конференция) қатысушылардың жартысынан көбі дауыс берген кезде жасалып,
бекітіледі.

Жұмысшылардың талаптары жазбаша түрде жұмыс берушіге, жұмысшылар
бірлестігіне жалпы жиналыс (конференция) өткен күннен бастап үш күнтізбелік
күннен бастап беріледі.

Келістіру процедуралар
1. Жұмысшылардың талабы Еңбек Кодексінің 290 бабында келтірілген
тәртіппен рұқсат етуге мүмкін болмаса келісілген процедуралар
тәртібімен қарастырылады.
2. Жұмысшылармен, жұмысшы бірлестіктерімен (олардың өкілдерімен) бас
тартылған немесе қанағаттандырылған талаптар алғашында келістіру
комиссиясында қарастырылып, рұқсат алуға мүмкіндік болса еңбек
арбитражында қарайды.
3. Ұжымдық еңбек дауын қараудың кез келген дейгейінде екі жақ делдалдың
көмегіне жүгінуі мүмкін. Делдалдық процедурасы келістіру
комиссиясындағы келістіру процедурасында, еңбек арбитражында дербес
болып табылады және олармен параллель жүре алады.
Келістіру комиссиясы
1. Келістіру процедурасы үш күнтізбелік күн ішінде жұмыс беруші мен
жұмысшы бірлестігіне (олардың өкілдері) өз шешімін айтқан не айтпаған
күннен бастап, немесе ұжымдық келісім-шарт кезіндегі келіспеушіліктер
хаттамасын толтырған күннен бастап екі жақтың қатысуымен құрылады.
2. Келістіру комиссиясы екі жақтың өкілдері арқылы тең дәрежеде құрылады.
Келістіру комиссиясын құру туралы шешім жұмыс беруші актісімен және
жұмысшы өкілдерінің шешімдерімен рәсімделеді.
3. Келістіру комиссиясы жұмысшылардың (өкілдерінің) талаптарын талап
түскен күннен бастап жеті күнтізбелік күннен кем емес уақыт ішінде
қарастырады. Келістіру комиссиясының талаптарды қарастыру тәртібі,
қарастыру уақытының мерзімін ұзарту екі жақтың келісімі бойынша
хаттама толтыру арқылы жүзеге асырылады.
4. Келістіру процедурасы процесінде келістіру комиссиясы жұмысшылармен
(олардың өкілдерімен), жұмыс берушімен, жұмысшы бірлестіктерімен,
мемлекеттік органдармен және басқа да қызығушылық танытушы тұлғалармен
кеңеседі.
5. Комиссия шешімі екі жақтың келісімі негізінде қабылданады, екі жақтың
қолы қойылған хаттамамен рәсімделеді, және екі жаққа да бірдей күші
бар.
6. Келістіру комиссиясында келісімге қол жетпесе оның жұмысы аяқталады,
ал рұқсат алу үшін еңбек арбитражы жасалады.
Еңбек арбитражы
1. Еңбек арбитражы ұжымдық келісім-шарт жақтарымен, әлеуметтік-еңбек
қатынастарын реттеу жөніндегі республикалық, салалық немесе аймақтық
мүшелердің қатысуымен келістіру комиссиясының қызметі тоқтаған күннен
бастап бес күнтізбелік күн ішінде құрылады.
2. Еңбек арбитражы мүшелерінің саны, оның дербес құрамы, еңбек дауларын
қарастыру тәртібі екі жақтың келісімімен анықталады. Еңбек арбитражы
бес адамнан кем болмауы керек. Еңбек арбитражының құрамына қоғамдық
бірлестіктер, мемлекеттік еңбек инспекторы, мамандар, эксперттер мен
басқа да тұлғалар кіреді.
3. Еңбек арбитражының төрағасы арбитрад мүшелерінен екі жақтың сайлауы
арқылы тағайындалады.
4. Ұжымдық еңбек дауы Жақтар өкілдерінің міндетті қатысуымен, қажет
жағдайда басқа да қызығышылық танытқан тұлғалар өкілдерінің қатысуымен
еңбек арбитражында қарастырылады.
5. Дауды қарау процедурасы еңбек арбитражымен анықталып, ұжымдық еңбек
дауы жақтарына хабарланады.
6. Еңбек арбитражының шешімі арбитраж мүшелерінің көпшілік дауыспен
құрылған күнінен бастап жеті күнтізбелік күн ішінде қабылданады. Еңбек
арбитражы мүшелерінің дауыстарын бөлу кезінде тең дәрежеде шешетін
төраға даусы болып табылады. Шешім дәлелді болуы тиіс, жазбаша түрде
және арбитраждың барлық мүшелерінің қолы қойылады.
7. Ереуілдерге заңмен тыйым салынған ұймдардағы келістіру комиссиясында
ұжымдық еңбек дауының жақтары келісімге қол жеткізбесе еңбек
арбитражын құру міндетті болып саналады.
8. Еңбек арбитражының шешімі ұжымдық еңбек дауы жақтарының міндетті
орындауына жатады.
Делдалдың қатысуымен ұжымдық еңбек дауын қарастыру

Делдал ретінде екі жақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.