Аудитордың мәнділік деңгейін қарастыруы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5

Тарау 1 Аудиторлық мәнділіктің мәні мен
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1. Аудиттегі
мәнділік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ..7
2. Аудиттік
ауытқулар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... 10
3. Халықаралық аудит стандарты 320 Аудит
мәнділігі ... ... ... ... ... ... 1 4

Тарау 2 Аудиттегі мәнділік деңгейін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.1 Мәнділік деңгейінің көрсеткіштерін тәжірибелік
анықтау ... ... ... ... ...21
2.2 Мәнділікті бағалау үшін
критерийлер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Пайдаланылған ақпар
көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 30

Кіріспе

Аудиттің ақпараттық негізі бухгалтерлік есеп болып табылатындықтан
ұйымдарды тексеретін аудиторлар бухгалтерлік есептеме нақтылығымен олардың
аудиторлық дәлелдерін және өндірісті жетілдіру мақсатындағы шығындарды,
қаржыларды жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды, жобаларды бизнес жоспарлармен
жоспарларды жасау үшін дәйекті ақпараттар алу және қызмет процессін
басқарудың тиімділігін арттыру мақсатында басқа іс-шараларлы іске асыруүшін
тексерудің арнаулы әдістері мен тәсілдерін қолдана білу керек.
Қазақстан Республикасының бүкіл халық шаруашылығының нарықтық
экономикаға өтуі, кәсіпкерліктің жедел дамуы, ұйымдардың жаңа ұйымдастыру-
құқықтық нысандары мен меншіктің сан қырлы нысандарының пайда болуы
экономикалық бақылау жүйелері мехнизмдеріне түбегейлі әсер етті.
Аудиторлық қызмет негізгі қағидаларын сақтау негізінде жүргізіледі.
Аудиттің мақсаты – кәсіпорынның қаржылық жағдайы туралы және қаржылық
жағдайының өзгеруі туралы бақылау жүргізу.
Аудиттің мазмұнын қарастыру барысында оның нақты құрамы туралы айту
қажет. Олар мыналар: шаруашылықтағы субъект мәлімет аудитордың мамандығы
фактілерді жинау және бақылау аудит стандарты аудитор ақпараты, есебі.
Курстық жұмыстың өзектілігі: елдің микроэкономикасын басқару құралына
аса қажетті аудиторлық мәнділік осы курстық жұмыста кеңінен және түбегейлі
қарастырылады. Мәнділік аудитордың міндетін ұйымдағы қаржылық есптемені
тексеруді болжамайды және есептемеде құрылған нақты бірлік өлшеміне дейін
оның сенімділігіне қорытынды бермейді. Мәнділік – бұл ақпараттағы мүмкін
өзгерістер параметрі, яғни өзінің компетенттелген тұтынушысының пікіріне
әсер етуі. Мәнділік – тұрақты абсалюттік санда көрсетілмеуі мүмкін. Әрбір
нақты жағдайда, әрбір мекеме үшін мәнділік түрліше болуы мүмкін.
Курстық жұмыстың негізгі мақсат міндеті аудиторлық мәнділіктің мәні
мен мазмұны және аудиторлық мәнділіктің деңгейін анықтау. Оның ішінде
келесідей сұрақтарды қарастырады:
• Аудиттік ауытқулар
• Мәнділік деңгейінің көрсеткіштерін тәжірибелік анықтау
• Мәнділікті бағалау үшін критерийлер
• Халықаралық аудит стандарты 320 Аудит мәнділігі
Бірінші тарауда, аудиттегі мәнділік дегеніміз не деген сұраққа жауап
жазылады, яғни аудит мәнділігі бұл қаржылық есеп берудің кейбір баптарын,
көрсеткіштердің бұрмалаушылықтарының мүмкіндік деңгейі немесе жарық көрген
қаржылық есепте көрсетілетін және мәнді емес деп қарастырылатын
пайдаланушыларды жанылыстырмайтын барынша мүмкін қателіктер.
Мәнділікті бағалау аудитордың тәжірибесіне, мамандық дәрежесіне
байланысты және олардың өздерімен әрбір аудит жүргізілетін ұйым үшін, оның
қызметінің көлемі және ерекшелігімен бірге анықталады. Және бұл тарауда
аудиттегі мүмкін ауытқуларды анықтау оларды есептеу жолдары мен тәсілдері
көрсетілген. Мәнділік деңгейі дегеніміз есеп беру қателерінің сол шектіе
мәні, содан бастар бұл есеп беруді пайдаланушы кәсіби маман үлкен болжау
дәрежесімен ол арқылы дұрыс қорытынды жасамайды және дұрыс экономикалық
шешім қабылдамайды.
Қаржылық есеп берудін кейбір көрсеткіштері жеткілікті дәл болмауы
мүмкін. Бірақ, бұл арқылы есеп беру дұрыс емес деп шешім қабылдауға
болмайды. Дәл еместіктер есептеу кезіңде қате жіберуден немесе олар
бағалаушы болғандықтан болуы мүмкін. Аудитормен анықталған мұндай дәл
еместіктер есеп беруде реттелінуі қажет. Оның үстіне субьектілер әрқашан
түзетулерді бір деңгейде еңгізбейді.
Екінші тарауда, мәнділік деңгейінің көрсеткіштерін тәжірибелік анықтау
және мәнділікті бағалау үшін қойылатын негізгі критерийлер туралы
қарастырылады. Курстық жұмысымды осы аталған тарауларға жеке –жеке
тоқталып, қорытынды жасадым.

Тарау 1 Аудиторлық мәнділіктің мәні мен мазмұны

1. Аудиттегі мәнділік

Аудиттегі мәнділік дегеніміз – қаржылық есеп берудің кейбір баптарын,
көрсеткіштердің бұрмалаушылықтарының мүмкіндік деңгейі немесе жарық көрген
қаржылық есепте көрсетілетін және мәнді емес деп қарастырылатын
пайдаланушыларды жанылыстырмайтын барынша мүмкін қателіктер.
Мәнділікті бағалау аудитордың тәжірибесіне, мамандық дәрежесіне
байланысты және олардың өздерімен әрбір аудит жүргізілетін ұйым үшін, оның
қызметінің көлемі және ерекшелігімен бірге анықталады.
Қаржылық есеп берудін кейбір көрсеткіштері жеткілікті дәл болмауы
мүмкін. Бірақ, бұл арқылы есеп беру дұрыс емес деп шешім қабылдауға
болмайды. Дәл еместіктер есептеу кезіңде қате жіберуден немесе олар
бағалаушы болғандықтан болуы мүмкін. Аудитормен анықталған мұндай дәл
еместіктер есеп беруде реттелінуі қажет. Оның үстіне субьектілер әрқашан
түзетулерді бір деңгейде еңгізбейді.
Көбінесе аудиторлар бухгалтерлік есеп беруге дәл еместіктерді
жібереді:
1) Олар майда және қаржылық есепті пайдаланушылардың шешіміне әсер
етпейді, яғни маңызды емес;
2) Майда қателерді анықтауға және түзетуге кететін шығында өте жоғары;
3) Оған кететін уақыт бухгалтерлік есеп берудің жарық көруін
кешіктіреді.
Сонымен, аудитор есеп көрсеткіштері абсолютті дәл болмайтындығын
жібереді, бірақ сонымен бірге бухгалтерлік есеп беру дұрыс екендігін
дәлелдейді. Көбінесе көрсеткіштердің 5%-ке дейіңгі аутқуы мәнсіз, ал 10%
жоғары мәнді болып саналады.
Қателердің абсолюттік шамасы. Қатенің абсолюттік шамасы басқа
факторларға байланысты болмайақ қажетті болуы мүмкін, себебі кез келген ірі
сома басқа жағдайларсыз материалды болып табылады.
Қателердің салыстырмалы шамасы. Бұл бағалау болжамдалған қателердің
тиісті базалық шамасына қатынасы ретінде пайдаланылады. Мұнда терістікті
санап шығару үшін осы базалық шаманы таңдау проблема болып табылады. Мысалы
жалпы кірісті база ретінде пайдалануға болады, өйткені оның мөлшері таза
кірістін мөлшеріне қарағанда тербелістерге аз тартылады.
Есеп берудің баптарының маңызы. Бұл материалдылықты анықтаудағы
қажетті фактор. Өтімді ликвитті активтердің шоттары бойынша мұмкін қателер,
басқаларға қарағанда (негізгі құралдар, болашақ кезеңнңн шығындары) өте
маңызды болып қарастырылады.
Нақты шарттар. Аудитор пайдаланушыларға ұсынылған қаржылық есептің
болмашы қателерінеде үлкен көңіл қоюы қажет. Мұның өзі аудитордың мұқият
жұмыс істеуіне және материалдылықтың қатал критерийлерінен шығуына себепші
болады.
Белгісіздік. Ұйымның төлем қабілеттілігі жоқтығына байланысты немесе
жақын арада төлем қабілеттілігін жоғалту проблемалары аудитор үшін болашақ
оқиғалардың белгісіздігін тудырады. Бұл жағдайда аудитор материалдылықтың
өте қатал белгілерін пайдалануы керек.
Кумулятивтік тиімділік. Аудитор белгілі және мүмкін қателердін жалпы
мөлшерін бағалауға міндетті.
Материалдылық (мәнділік) аудитті жоспарлау кезеңінде аудиторлық
тексерудің тиімділігін қамтамасыз ету үшін бағаланады.

1-сурет. Мәнділік концепциясы

Мәнділік түсінігі аудиторға аудиторлық процедуралардың көлемін және
орындалу мерзімін, сипатың анықтауда және бұрмалаушылықтардың әсерін
бағалауда қажет.
Халықаралық тәжірибеде 10% шегіндегі баланс бабының ауытқуына әкелетін
қателер мәнді болып табылмайды. Халықаралық тәжірибеде немесе Қазахстан
Республикасында мәнді қателер туралы нормативтік нақтыланған талаптар жоқ.
Аудиттегі мәнділік 320 ХАС мынаны қарастырады: Егер
пайдаланушылардың экономикалық шешіміне әсер ететіндей қате мәнді болса
ақпарат мәнді болып табылады. Қабылданған тәжірибеге сай әр аудиторлық
мекеме немесе аудитор өзінің тәжірибесі мен кәсібі пікірі арқылы
мәнділіктің деңгейін орнатады. Мәнділік деңгейін бағалау тәсілі аудиторлық
фирманың ішкі стандарттарына жазылуы тиіс.
Қаржылық есептілікті тексеру барысында аудитор аудиттегі мәнділіктің
екі жағын тексеруі тиіс:
• Сандық мәнділік деңгейін;
• Сапалық деңгейін, яғни ҚР әрекет ететін құқықтық актілердін
тараптарымен жүзеге асырылатын операциялардың ауытқулары;
• Мәнділік денгейін аныүтау барысында екі өлшем қолданылады;
• Абсолютті өлшем - бұл аудитордың субьективті пікірі, ол мәнді емес
көлемде анықтауда мәнді болып табылады.
Салыстырмалы өлшем – бұл қабылданған базалық өлшемді пайыздық
қатынаста анықтау.
Аудиттегі мәнділік туралы мынадай қорытынды жасауға болады:
1. Мәнділік аудитордың міндетін ұйымдағы қаржылық есптемені тексеруді
болжамайды және есептемеде құрылған нақты бірлік өлшеміне дейін оның
сенімділігіне қорытынды бермейді.
2. Мәнділік – бұл ақпараттағы мүмкін өзгерістер параметрі, яғни өзінің
компетенттелген тұтынушысының пікіріне әсер етуі.
3. Мәнділіек – тұрақты абсалюттік санда көрсетілмеуі мүмкін.
4. Әрбір нақты жағдайда, әрбір мекеме үшін мәнділік түрліше болуы
мүмкін.
5. Мәнділікті бағалау критериясы болып, тек сол шамадағы белгі қаржылық
есептемеде мүмкін қателердің, яғни оның жағдайына дейін
квалификацияланған тұтынушыға дұрыс қорытынды жасау негізінде
шешімдер және экономикалық негізделген қабылдауын өзгертуі мүмкін.
Мәнділік жөніндегі пікір аудиторлық тексеру мен оның нәтижесін
бағалауға әсер етеді, шешілген анықтамалардың қаржылық есеп беруде дұрыс
көрсетілгендігі болып табылады.
№ 320 ХАС Аудиттегі мәнділікке сай : Аудитор мәнділікті қарау
керек
• Аудиторлық процедуралар көлемі мен мерзімінің анықтау сипаты;
• Шығуға әсер ететін бағалау;
Аудитор шығуды ескеру керек, яғни қаржылық есептемеде келтірілген
шағын сомадағы салыстыруға тиісті шешімдерге маңызды әсер ететін жиынтықта
көрсетіледі.

2-сурет. Аудитордың мәнділік деңгейін қарастыруы

Мәнділік деңгейі қаржылық есептеме аспектісіне байланысты айырмашылығы
болуы мүмкін.

1.2 Аудиттік ауытқулар

Мәнділікті бағалауда негізгі екі тәсіл пайдаланылады индуктивтік және
дедуктивтік.
Индуктивтік тәсіл әр бап үшін мәнділікті бөлек бағалауда, сонан соң
бағалауды қосу арқылы мәнділікті анықтауды ұйғарды. Мұндай тәсілді өте
абайлап қолдану керек, себебі қате есеп берудің бір бабына қатысты маңызды
болуы мүмкін.
Дедуктивтік тәсіл мәнділікте жалпы бухгалтерлік есеп беру күшін немесе
бөлек бір бөлімін, сонан кейін бағалауды есеп берудің кейбір баптары
бойынша бөлуді, әр шот бойынша жұмыстың көлемін анықтауды ұйғарды.
Аудитор мәнділікті бағалау кезінде оның екі жағын қарастыруға
міндетті.
Сапа тұрғысынан аудитор өзінің кәсіби пікірін пайдалануы керек. Сандық
тұрғысынан аудитор қатенің мәнділік деңгейін бағалауы қажет. Сандық
бұрмалаушылыққы есептік саясатты дұрыс емес немесе жеткіліксіз сипаттау,
пайдаланушыныжаңылыстыратын, түбінде экономикадық шығындарға айып түрінде
әекп соқтыратын заңдылық бұзушылықтарды ашпау жатады.
Мәнділік деңгейі дегеніміз есеп беру қателерінің сол шектіе мәні,
содан бастар бұл есеп беруді пайдаланушы кәсіби маман үлкен болжау
дәрежесімен ол арқылы дұрыс қорытынды жасамайды және дұрыс экономикалық
шешім қабылдамайды.
Бұл көрсеткішті есептеуде аудиторлық ұйымдар мәнділік деңгейін
анықтаудың Халықаралық стандартына аудиттегі мәнділік сүйену керек.
Стандартқа сәйкес мәнділік деңгейі былай анықталады: жылдық есептін
нәтижесі бойынша ұйымда 1-кестеде көрсетілген қаржылық көрсеткіштер
анықталады. Олардың мәндері осы кестенің екінші бағанасына ақшалай өлшем
бірлігімен еңгізіледі.
Бұл көрсеткіштердін проценттік үлестері алынып, олар кестенің үшінші
бағанасында көрсетіледі және нәтижесі төртінші бағанаға енгізіледі. Аудитор
кестенің төртінші бағанасының сандық мәндерін талдау қажет, егер кейбір
мәндер басқаларға қарағанда көп және аз жағына ауытқыса, онда ол мұндай
мәндерді алып тастайды.
Басқа көрсеткіштердің негізінде болашақ жұмыс үшін дөңгелектенетін
орташа шамасы есептеледі. Бірақ, дөңгелектегеннен кейін оның мәні орта
мәнмен 20%-тен артық, олай былай өзгермеуі керек.
Бұл шама аудитор өз жұмысында пайдаланылатын мәнділік деңгейінің
бірінғай көрсеткіш.

1-кесте
Мәнділік денгейін іс жүзінде анықтау үлгісі

Көрсеткіштер Есеп берудің негізгіҮлес Мәнділік денгейін
көрсеткіштерінің салмағы табу үшін
мәндері, мың теңге % қолданылатын мәндер
мың теңге
1 2 3 4
Жалпы кіріс 25000 5 1250
Сатудан түскен кіріс105790 2 2116
қосымша құнға
салықсыз
Баланс валютасы 100138 2 2003
Меншікті капитал 24430 10 2443
Ұйымның жалпы 81364 2 1627
шығындары

Үшінші бағананың көрсеткіштері аудиторлық ұймның ішкі ережелерімен
(инструкция) анықталады және тұрақты қолданылуы тиіс. Төртінші бағананың
мәні 2 бағананың мәліметтерін 3 бағананың көрсеткіштерінеткөбейтіп, 100% ке
бөлу арқылы табылады.
4-ші бағананың көрсеткіштерінің арифметикалық ортасы:
(1250+2116+2003+2443+1627):5=1888 мың тг
Ең төменгі мәні орташадан
(1888-1350)1888*100%=33.8%-ке кем
Ең жоғары мәні орташадан
(2443-1888)1888*100%=29.4%-ке артық.
1250 мың теңге орташадан едәуір кем, ал 2443 мың теңге онша емес және,
сонымен қатар, шамасы бойынша екінші көрсеткіш 2116 мың теңге. 2443 мың
теңге өте жақын, сондықтан болашақта есептеген кезде ең төменгі мәнді алып
тастауға, ал ең жоғарысын қалдыруға шешім қабылдайды жаңа арифметикалық
орташасы мынаған тең болады:
(2116+2003+2443+1627)4=2047 мың теңге
Алынған шаманы 2100 мың теңгеге дейін дөңгелектеуге және мәнділіктің
мәні ретінде пайдалануға болады. Мәнділік деңгейінің дөңгелектегенге
дейінгі және дөңгелектегеннен кейінгі мәндерінің арасындағы айырмашылық
(2100-2047)2047*100%=12.6%, яғни 20% аралығында.
Бұл әдіс бойынша негізгі кемшілік, егер базалық көрсеткіштер бір
бірімен жоғары айырмашылықта болса, онда олардың есептеу мәндері, олардың
орташа шамасынан едәуір айырмашылықта болады. Сондықтан есептеу кезінде ең
төменгі жоғары мәндерін алып тастауға, ал мәнділік деңгейін есептеу үшін -
тек бір ғана базалық көрсеткішті пайдалану керек. Бұл аудитті жоспарлау
кезеңінде дұрыс емес бағытқа, сонымен қатар оны жүргізу кезеңдерінде қате
қорытындыға әкеп соқтырады.
Сондықтан аудиторлық ұйымдар мен аудиторлар стандартпен ұсынылған
тәртіпті өзгерте алады: коэффициенттердің мәнін өзгертіп: енгізе, алып
тастай, харжылық кірсеткіштерді ауыстыра, олардың мәні ретінде өткен
жылдардың көрсеткіштердің және өзгерулерінің динамикасын есепке ала алады,
өздігінен кестені құрастыра және мәнділік деігейін есебі схемаларын еңгізе
алады.

3-сурет. Аудиттік ауытқулар

Егер мекеме басшылығы қателер мен алаяқтық салдарынан табылған заңсыз
мәліметтерді жою іс-әрекеттерін қолданбаса, аудитор өзінің қызметін тоқтата
алады. Мәнділік деңгейін алдын ала анықтаудың аудиторлық жұмысты дұрыс
жоспарлауда үлкен мәні бар. Сондықтан оның көлемін анықтауды тәжірибелік
тұрғыдан қарастырайық.

2-кесте
Мәнділік деңгейінің көрсеткіштерін тәжірибелік анықтау

Базалық көрсеткіштінҚаржылық Үлесі (%) Мәнділік деңгейін
атауы есептіліктін базалық анықтауда
көрсеткішткрінің қолданылатын мағына
мәні
А Б В Г (Б*В)
Табыс 65000 5 3250
Өткізу көлемі 170000 2 3400

2-кестенің жалғасы

Баланс валютасы 80000 2 1600
өзіндік капитал 43000 10 4300
Жалпы шығын 102000 2 2040

Б бағанасында алдынғы жыл немесе 2008 жыл үшін мағыналар көрсетілген.
Г бағанасындағы орташа арифметикалық көрсеткіш мынаны құрады:
(3250+3400+1600+4300+2050):5=2630.
Ең кіші мағына орташа мағынадан былай ерекшеленеді:
(2630-1600):2630* 100=40%.
Ең үлкен мағына орташа мағынадан төмендегіди ерекшеленеді:
(4300-2630):2630*100=63%.
Ең үлкен мағына мен ең кіші мағыналардың екі жағдайда да ауытқуы
басқалардан маңызды болғандықтан, 1600 және 4300 көрсеткіштерін қолданбау
шешімі қабылданды, сонымен қатар орташа мағынаны анықтаудада қооданылмайды.
Жаңа орташа өлшем анықталады: (3250+3400+2040):3=2896.
Алынған көрсеткішті 3000 теңге шамасында дөңгелектеуге болады.Кез
келген аудиторлық ұйым мәнділіктін деңгейін есептейтін әдістемені өз
бетінше анықтауы тиіс. Анықтаудың тұрлі нұсқалары болғанымен, кең тараған
екі нұсқаны ұсынып отырмыз.
Екі нұсқанында мәні мынада: базалық көрсеткішті анықтау және оны
мәнділік деңгейінің пайыздық ставкасына көбейту. Алынған қорытынды 20%
шамасында дөңгелектенуі мүмкін. Базалық көрсеткіштерге мыналар жатады:
• Таза пайда;
• Комерциялық емес ұйымдарға тиісті өткізуден түскен табыс немесе
шығындардың жалпы сомасы;
• Капитал мен резервтер;
• Таза активтер
Мәнділік деңгейінің пайыздық ставкасын аудиторлы ұйым өзі жеке
бекітеді., өйткені Халықаралық аудит стандарттарында осы мәселеге шектеу
қойылмаған. Практикада мәнділік деңгейі мына мөлшерде бекітіледі:
• Таза пайда-5-10%
• Коммерциялық емес ұйымдарға тиісті өткізуден түскен табыс немесе
шығындардың жалпы сомасы-1-4%
• Капитал мен резервтер-5-10%
• Таза активтер-1-4%
Мәнділік денгейін есептейтін 1-нұсқа ең жеңіл, оған қоса ең сенімсіз.
Аудитор базалық көрсеткіштің бірін таңдап, оны мәнділік денгейіне көбейтуі
тиіс. Базалық көрсеткішті таңдау аудитордың кәсіби пікіріне, ұйымның қай
салада қызмет етуіне байланысты анықталады. Мысалы, сауда ұйымы үшін ең
тиімді базалық көрсеткіш өткізуден түскен табыс болып табылады.
Мысал: Аудитті жоспарлау кезеңінде болатын базалық көрсеткіш ретінде
капитал мен резервтердің 12000 мың теңге көлемін қолдану шешім қабылданды.
Ішкі аудит стандарттарына сәйкес мәнділік деңгейінің пайыздық ставкасы
капитал мен резервтер сомасына қатысты 5%-ды құрады.
Осылайша, мәнділік мынаны құрады:
12000 мың теңге * 5% = 600 мың теңге.
Мәнділік денгейін есептейтін 2-нұсқа зиян мен падаға қатысты тиімді
болғанымен, идеалды емес. Оның мәні – барлық базалық көрсеткіштер бойынша
орташа арифметикалық мәнді есептеу және ең кішкі мәндерді есептен шығару.
Мысал: Тексерілетін ұйым келесі базалық көрсеткіштерге ие (мың теңге):
• Таза пайда – 40000 ең кіші мән ретінде есептен шығарылады;
• Коммерциялық емес ұйымдарға тиісті өткізуден түскен табыстың жалпы
сомасы – 300000
• Капитал мен резервтер -250000
• Таза активтер – 400000

3-кесте
Мәнділік денгейін есептеу

Базалық көрсеткіштердіңМәнділік Мәнділік
мәні, мың теңге деңгейі % деңгейінің
сомасы, мың теңге
Таза пайда Есептеуде қолданылмайды- -
өткізуден түскен 300000 1 3000
табыс
Капитал мен 250000 5 12500
резервтер
Таза активтер 400000 1 4000

Осылайша, мәнділік деңгейі (3000+125000+4000):3-6500 мың теңгеге тең.
Алынған мән 6500 мың теңге шамасында анықталады.

3. Халықаралық аудит стандарты 320 Аудит мәнділігі

Аудитті Орындау Жəне Жоспарлаудағы Маңыздылық 320 (АХС) Аудиттің
халықаралық стандарты Тəуелсіз Аудитордың Жалпы міндеті жəне Аудиттің
Халықаралық Стандарттарына сай Аудитті Жүргізу 200 АХС стандартымен бірге
оқылуы тиіс.
Аудитордың халықаралық стандартының (АХС) мақсаты аудитордың қаржылық
есептілік аудитін орындау мен жоспарлаудағы маңыздылық бойынша концепцияны
қолдануға жауапкершіліктері бойынша нұсқау беру. 450 АХСАудиторлық
Тексеріс Барысында Анықталған Бұрмалануларды Бағалау. маңыздылық аудитке
анықталған бұрмалаулар немесе қажет болса қаржылық есептілікке түзітілмеген
бұрмалау әсерлерін ететініне бағалауға қалай қолданылатынын түсіндіреді.
Аудит Мәнмәтіндегі Маңыздылық
Қаржылық есеп жүйесі әдетте қаржылық есептілік дайындау мен ұсыну
мәнмәтінде маңыздылықты қарастырады. Қаржылық есеп жүйелері маңыздылықты әр
түрлі жақтарынан қарастырса, олар әдетте:
• Бұрмалаулар, жіберілген қателер маңызды болады, егер олар жеке
немесе барлықтарды бірлесіп қолданушылардың экономикалық шешімдеріне
қаржылық есептілік негізінде әсер етеді ме, жоқ па;
• Маңыздылық бойынша көзқарастар қоршаған жағдайларға байланысты, және
бұрмалау мөлшері немесе сипатына әсер етеді; және
• Қаржылық есептілікті қолданушыларға маңызды болатын мәселелер
бойынша көзқарастар қолданушылар жасақ сияқты жалпы қаржылық ақпарат
қажеттіліктерін қарастыруға негізделеді. Қолданушылардың қажеттіліктері әр
түрлі болуы мүмкін. Бұрмалаулардың белгілі бір жекелеген қолданушыларға
ықтимал әсерлері қарастырылмаған.
Егер қолданыстағы қаржылық есеп жүйесі қарастырыса, сондай талқылау
аудиторға аудиттің маңыздылығын қарастыруға жәрдемдеседі. Керісінше 2
параграфта көрсетілген сипаттамалар аудиторға мұндай сілтеу желісін
қамтамасыз етеді.
Аудитор маңыздылықты шешім қабылдауы кәсіптік көзқарас мәселесі болып
табылады. Аудитор қаржылық есептілікті қолданушылардың қаржылық ақпаратқа
қажеттіліктерін қарастыруы аудитор маңыздылықты шешім қабылдауына әсер
етеді.
Осыған орай, аудитор:
(a) Бизнес пен экономикалық қызметтер және есеп-қисап туралы білуі
қажет пен қаржылық есептілік туралы ақпаратты ынтамен зерттеуі қажет;
(b) Маңыздылық деңгейлері дайындалған, көрсетілген және аудиттеленген
қаржылық есептілік туралы білім алуы қажет;
(c) Баға берулер, көзқарас пен келешектегі жағдайларды қарастыру
негізіндегі сомаларды санауға бөлінбес белгісіздікті мойындауы қажет; және

(d) Қаржылық есептіліктегі ақпарат негізінде жасалған тиісті
экономикалық шешімдер қабылдауы қажет.
Аудитор маңыздылық туралы көзқарасты аудитті жоспарлау мен орындауда,
аудитке анықталған бұрмалаулар және қажет болса қаржылық есептілікке
түзітілмеген бұрмалаулардың әсерлерін бағалау, аудитордың есебіндегі пікір
құрастыруда қолданады.
Аудитті жоспарлау кезінде аудитор елеулі болып саналатын бұрмалаулар
мөлшері бойынша қорытындыға келеді. Бұл қорытындылар төмендегі негізді
қамтамасыз етеді:
(a) Тәуекелдікті бағалау шараларының сипатын, мерзімі мен деңгейін
анықтайды;
(b) Маңызды бұрмалау тәуекелдіктерін анықтайды және бағалайды; және
(c) Бұдан әрі аудиторлық шаралар сипатын, мерзімі мен ауқымын
қарастырады.
Аудитті жоспарлауда айқындалған маңыздылық сомаларды анықтауда қажеті
жоқ. Бұл сомаларды аспайтын түзітілмеген бұрмалаулар жеке немесе
басқалармен бірлесіп үнемі маңызды емес бұрмалаулар болып саналады. Кейбір
бұрмалауларға қатысты жағдайларға сәйкес аудитор оларды маңызды болып
қарастырады, егере олар маңыздылықтан төмен болса. Тек өз сипаты себебімен
бұрмалауларды анықтауға арналған аудиторлық шаралар пайдасыз болса да,
аудитор қаржылық есептілікке өз әсерін бағалау барысында түзітілген
бұрмалау тек қана мөлшерін емес, сонымен қатар сипаты, өз пайда болуы
белгілі бір жағдайларын қарастырады.
Аудитті Жоспарлау Кезінде Маңыздылықты Шешу мен Орындаудағы Маңыздылық

Аудиттің жалпы стратегиясын анықтау барысында, аудитор тұтастай
алғанымен қарыжылық есептіліктер маңыздылығын қарастыруы қажет. Егер
субъект белгілі бір жағдайларда бір немесе одан да көп әрекеттер сыныптары,
шоттық баланстар немесе тұтастай алғанда қаржылық есептілік маңыздылығынан
аз сомалар бұрмаланулары экономикалық шешімдерге әсер етуі ықтимал ашулар
болса, аудитор соған сәйкес маңыздылық деңгейін қарастырады.
Аудитор маңызды бұрмалау тәуекелдігін бағалу мақсатымен орындау
маңыздылығын, бұдан әрі аудиторлық шаралар сипатын, мерзімін, ауқымын
қарастырады.
Аудиторлық Өзгерістерге Шолу
Аудиттің бастапқы кезінде өзге сома қарастыруына әсер етуі мүмкін
ақпарат туралы білетін аудитор тұтастай алғанда қаржылық есептіліктер
маңыздылықтарын қайта қарайды (керектік туған кезде, маңыздылық денгейі
немесе әрекеттер белгілі бір сыныптары, шоттық баланстар немесе ашулар
маңыздылығы).
Егер бастыпқы кезіндегі маңыздылығымен салыстырғанда тұтастай алғанда
қаржылық есептіліктер төмен бұрмалауға сәйкесті болады деп қорытындыға
келсе, аудитор орындау маңыздылығын қайта қарастыруы қажет бар-жоқтығын,
бұдан әрі аудиторлық шаралар сипаты, мерізімі мен ауқымына сәйкесті қалатын-
қалмайтынын қарастыруы қажет.
Құжаттама
Аудитор аудиторлық құжаттарға келесі сомаларды және факторларды
қарастыруы қажет:
(a) Тұтастай алғанда қаржылық есептілік маңыздылығын қарастырады
(b) Қажет болса, бұрмалау деңгейі немесе әрекеттер сыныптары, шоттық
баланстар немесе ашулар маңыздылығын қарастырады
(c) Орындау маңыздылығы
(d) Аудитті жетілдірумен (a)-(с) кез келген қарастыру
Қаржылық есептілік аудитін жүргізу барысында, аудитордың жалпы
стратегияларының мақсаты – ақпараттың дұрыстығын растау; жалпы қолданыста
қаржылық есептілік алаяқтық пен қателер себебімен елеулі бұрмалаулардан
бос, сондай-ақ, аудитор қаржылық есептілік, барлық елеулі қатынастарда,
қолданыстағы қаржылық есеп жүйесін қарастырады; аудитор қаржылық есептілік
туралы есеп береді және аудиторлық мәлеметтер туралы сәйкес ақпарат беруі
қажет. Аудитор қолайлы төмен деңгейге дейін жеткілікті және тиісті
аудиторлық дәлелдерді алу арқылы ақылға қонымды сенімділік алуы қажет.
Аудиторлық тәуекелдік қаржылық есептілік елеулі бұрмаланғанда аудитор
сәйкессіз аудиторлық пікір білдіретін тәуекелдік болып табылады. Аудиторлық
тәуекелдік елеулі бұрмалау тәуекелдігі немесе анықтай алмау тәуекелдік
қызметі болып табылады. Елеулік пен аудиторлық тәуекелдік аудит барысында
қарастырылады:
• Маңызды бұрмалау тәуекелдігін анықтау мен болдырмау;
• Аудиторлық шаралар сипатын, мерзімі мен ауқымын анықтау;
және
• Қажет болса, түзетілмеген бұрмалаулардың қаржылық
есептілікке әсері мен аудитордың есебінде пікір құрастыру.
Аудитті Жоспарлау Кезінде Маңыздылықты Шешу мен Орындаудағы Маңыздылық

Мемлекеттік сектордағы кәсіпорыдарды қарастыру
Заң шығарушылар мен реттеушілер әдетте қаржылық есептілікті бастауыш
қолданушылары болып табылады. Сонымен қатар, қаржылық есептіліктер
экономикалық шешімдерге қарамастан шешімдерді қабылдауға қолданылады.
Тұтастай алғанда қаржылық есептіліктер маңыздылығын шешу (және қажет болса,
маңыздылық деңгейі немесе әрекеттері белгілі бір сыныптары, шоттық
баланстар немесе ашулар деңгейлері) мемлекеттік сектор субъектінің қаржылық
есептілік аудиті барысында заң, нормативтік орын, мемлекеттік сектор
бағдарламалары бойынша заң шығарушылар мен қоғам қаржылық есептілікке
қажеттіліктерінің әсеріне түседі.
Жалпы қолданыстағы қаржылық есептіліктің маңыздылығын анықтау
белгілерін пайдалану
Маңыздылықты шешу кәсіптік пікір қарастырады. Процент кәдімгі
таңдалған белгіге шыққан жері ретінде қолданылады. Белгі анықтауға әсер
етуі ықтимал факторлар:
▪ Қаржылық есептілік элементтері (мысалы, активтер, міндеттер,
меншікті капитал, табыстар, шығындар);
▪ Белгілі субъектінің қаржылық есептілігін қолданушылардың
назары аударылған баптар бар ма (мысалы, қаржылық қызметті
бағалаумен қолданушылардың назары пайдаға, табыстарға немесе
таза активтер);
▪ Субъект сипаты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.