Біріккен Ұлттар Ұйымының тарихы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
1. Біріккен Ұлттар Ұйымының тарихы
1.1 Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылу тарихы, мақсаты, құрылымы..5
1.2 Біріккен Ұлттар Ұйымының басты органдары, қызметі ... ... ... ... ... 8
1.3 Біріккен Ұлттар Ұйымының
ұйымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының тізбектелген
шекарасы ... ... ... ... ... ... ... ...18
3. Қазақстан мен Біріккен Ұлттар
Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ..23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 7
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...29

Кіріспе.

Тақырыптың өзектілігі: Әлем тарихында жаңа мыңжылдықтың басталуы, әлем
түрліше өзгерістерге толы, бірақ та бүгінгі таңда әлем шеңберінде көптеген
қайшылықтар шиеленісіп жатыр. Осы қайшылықтар арқылы әлемнің күрт өзгерісін
көруімізге болады. Сондықтан да, осы қайшылықтар арқылы жер шарын біз
түрліше сипаттауымызға болады. Мысалы, қайшылықтың бір түрін сипаттасақ:
Югославия, Иран, Түркия, Қазақстан және де тағы басқа елдермен байланыс
шиеленістерін айтуымызға болады. Қазақстанның БҰҰ-на енуі арқылы
Қазақстанда түрліше өзгерістер қалыптасқан. Осы мүшеге енуі арқылы
Қазақстанда әртүрлі келісім шарттар, басқа елдер арасымен қатар
жүргізілуде. Шын мәнінде, тәуелсіз ел болып, өз рухани дүниемізге өзіміз ие
болу құқығына жетіп отырмыз. Сондықтан БҰҰ-ның атқаратын рөлі өте күрделі.
Сонымен бірге халықаралық қатынастардың іскерлігі жөнінде оның құрылу
тарихының белсенділігінің ең басты өзекті мәселе болып табылады.
БҰҰ-ның кеңес кезіндегі ғалымдар БҰҰ–ды жүйеаралық деп анықтаған,
бірақ та бұған енген мемлекеттер әртүрлі әлеуметтік формацияға қатысты БҰҰ-
ы халықаралық қатынастың қазіргі уақыт кезеңіндегі басты бөлігі болып
табылады. БҰҰ-ың құрылуы әртүрлі болғандықтан, түрлі мемлекеттер арасындағы
әлеуметтік жүйелік, антигитлерлік коалиция кезеңінде мемлекеттің
бейбітшілік ұйымы, қазіргі уақытқа дейінгі Жарғының маңызымен қалады деп
айтуға болады. Әр халықтық және де таптық халықаралық қатынастың атогенезмі
бейбітшілік тұрғыда таптық көзқараспен сипатталады. Қазіргі кездегі қарама-
қайшылықтың тууы, әскери техниканың дамуы қарқыны, ол тек әскери-күш
әдісінің, шешілуімен ғана емес, көптеген мәселелер де жататын еді. БҰҰ
спецификасы тәуелсіз мемлекеттер теңдігі мен принципінде құрылған немесе
жай сөзбен айтқанда, мына принципке жүгінсек "бір ел - бір аш" бұл шешім
ешқашанда адекватты шындық күш бейбітшілік қатынасқа дұрыс шешімге жатпайды
деуге болады. БҰҰ-ның әсері, әрі беделі үлкен - кіші елдер енуіне
байланысты. Сондықтан да мемлекеттер БҰҰ-ның мүшелігіне кіру үшін үлкен
жетістіктерге жетіп, өзін жақсы жағынан көрсетіп, ережелерін толық қабылдап
барған соң ғана, мүше ел деп атануға лайық. БҰҰ-ның құрлуы өзінің ішкі -
саяси бағдарламамен қалыптасқан, бірақ та соның ішіндегі Батыс БҰҰ-ның
теориясы әртүрлі тұңғиықтар осы сұраққа байланысты ат салысады. Көптеген
ғалымдардың ұсынысымен БҰҰ-ды "ол өз тұрғысынан ғана қарастырылады" деп
есептейді, яғни функциясы және әлемге әсері, басшылық аренасы болып
табылады.
Ал, екінші топ батыс зерттеушілердің ұсыныс-шешімдері мынандай: БҰҰ-
ның белсенді рөлін әрбір мемлекеттік саяси курстың гармонизация орталығы
деп есептейді. Осы топтың пікіріне жүгінсек: зерттеушілердің көбі негізгі
реализмімен ерекшеленеді. Халықаралық қатынастың рөлі БҰҰ-да шартты түрде
қалыптасқан, көптеген пайдалы: минимум - мемлекеттің саяси түсіну позициясы
және максимум — қайшылық сөздің келісу қызығы болып танылады. Талдап
жіктесек: БҰҰ-ның қызметкерлері негізгі екі байланыс арқылы өзара қалыптасу
жағдайымен қызықтырады. Біріншіден: БҰҰ-ның шешімі және іс-қимыл әрекеті
қажетті түрде мемлекеттердің енуі тегін ретінде санайды, ал жедел
өндірістікпен қалыптасады.
Екіншіден: қиын туынды "кері байланыс" түзіледі. БҰҰ-ның ең негізгі
белгісі ретінде мемлекет мүшелерінің ішкі-саяси позициясының күші ретінде
енуі еді. Осы кезеңде БҰҰ-ның орнату күші империализмнің көмегімен
қалыптастырылған еді. Отарлы державалар мысалы, ешқашанда БҰҰ-ның түзу
бағытына түскен емес, "ерекше заңға" мемлекеттің отарлануына және өзінің
саясатын ұлт-азаттық қозғалысқа санкциялаумен төндіреді. Сонымен қатар,
ғылыми зерттеулерді қарастырғанда, БҰҰ-ның жағдайы, оның дипломатиясы,
әсіресе 90-жылдары өзінше тарихи сынауы бар халықаралық қатынаста ерекше
сиппаталды. Ең негізгі спецификасы, бұл кезеңнің мына тұрғыда
қарастырылады: халықаралық қатынастың мүшелерінің қызығу балансінің
ізденісімен негізделеді, көлемді түрде компромистік қайшылықтың туымен
ұлғаяды және БҰҰ-ның белгілері халықаралық механизмнің тұрғысынан
қарастырылады. Осы компромистік негізіндегі іс-әрекеттері жаңа компромисті
концепциялық ойлауымен байланысады, және де осы қазіргі жаһанды
мәселелердің негізгі шешімін қолдануға әрекеттеседі. Осылайша, қарапайым
термин "орналастыру" немесе "қатынас" деген мағынаны білдіреді. Осы
көптеген жылдар бойы кеңес зерттеушілері халықаралық қатынастың теориясының
проблемасын ерекше сынға алған, соның ішінде өзінше теориялық түсінік
құрылысының аппаратының талаптануына ерекше көңіл бөлген.
Осы зерттеушілік әдіске жүгіне отырып, саяси күштің түсіну
арақашықтығы ерекше, әсіресе қатынасы ерекше динамикалыққа жатады.
Орналастыру күші, ерекше түсінік, ол БҰҰ-ның мемлекеттердің дамуымен, екі
түрлі әлеуметтік жүйенің тануымен байланысты. Сонымен қатар, БҰҰ-да ерекше
үш негізі мемлекеттер күші әлемдік социализм жүйесінде дамыған, соның
ішінде капиталистік елдер мен тәуелсіз мемлекеттер құрамдас бөлігі өте көп
деп айтуға болады. Үлкен топтың дамуы, отарлық империялардың талқандалуы,
эксплуатация көлеміне енеді. Сонымен қарапайым сөзбен айтқанда, қатынас
күші тәжірибеде көптеген нұсқау көрсетеді, ортақ БҰҰ-ның орналастыру саяси
күші ол негізгі спецификалық формаға үйлестіріледі. Орналастыру және
қатынас күші ерекше рөлдерді ойнайды, сол себепті жан-жақты БҰҰ-ы әртүрлі
кезең іс-қимылына халықаралық ұйымның спецификалық формасына жатқызады.
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері:
- БҰҰ-ның тарихын ғылыми тұрғыдан талдап, саралау.
- БҰҰ-ның құрылу тарихын қарастыру.
- Бүгінгі таңдағы БҰҰ-ның іс-әрекеттерін талдау.
Осы мақсатқа жету үшін мен өз жұмысымда мынандай мәселелерді
қарастырдым:
1. БҰҰ-ның соғыстан кейінгі халықаралық бейбітшілік ұйымына, 1945
жылдың құрылуына және әрбір ел достастығына тоқталу. Сонымен, әр
мемлекеттің бейбітшілік қайнары екеніне көз жеткізу.
2. БҰҰ-ның әрбір тарихының сын көздерін талқылау. Әрі де оның ғылыми
көзқарасын түзеу.
3. Бүгінгі жағдайдағы ішкі саяси жақтарын өте күрделі мәселенің бірі
болғандықтан оны ашық көзбен айқын дәріптеу.
4. Тәуелсіз еліміз Қазақстанның БҰҰ-мы арасындағы қарым-қатынастарын
саралау.
Жұмыстын кұрылымы: курстық жұмысым кіріспеден, әр қайсысы екі бөлімнен
құралған екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен
тұрады.

1. Біріккен Ұлттар Ұйымының тарихы.
1. . Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылу тарихы, мақсаты, құрылымы.

Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылмастан бұрын, 1942 жылдың 1 қаңтарында,
Вашингтонда бірнеше мемлекет өкілдері жиналып декларация қабылдады. 1943
жылы Мәскеуде КСРО, АҚШ, Англия және Қытай Сыртқы Істер Министрінің жалпы
кеңесі қауіпсіздік туралы декларация қабылдады. Мұнда бейбітшілік,
қауіпсіздікті қолдап отыру үшін халықаралық ұйым құру қажеттігі көрсетілді
[1].
1945 жылы Сан-Францискода болған конференцияда Біріккен Ұлттар Ұйымы
құрылды. Оның Жарғысы ізгі мақсаттарды көздеді:
➢ халықтардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігін қолдау;
➢ агрессиялық актіге жол бермеу;
➢ мемлекеттер арасындағы дау-жанжалдарды бейбіт жолмен шешу;
➢ барлық елдердің бейбіт ынтымақтасуына көмектесу.
1945 жылы Еуропадағы соғыстың аяғына қарай, Тынық мұхитта соғыс әлі
жүріп жатқан кезде дүниежүзінің соғыстан кейінгі құрылымы туралы шешім
қабылданды. 5 елдің өкілдері Сан-Францискоға (Калифорния) Біріккен Ұлттар
Ұйымын (ООН) құру конференциясына жиналды. 1945 жылда тарихта әлемдік жаңа
кезеңдік сипатпен ерекшеленеді.
"Біріккен ұлттар" - аталуы себебі АҚШ-тың президентінің Франклин Д.
Рузвельттің ұсынысымен аталды. Басында мұны екінші дүниежүзілік соғыс
кезеңіндегі "Декларация объединении наций" шешімі 1942 жылдың 1 қаңтарында
аталды, содан кейін 26 мемлекет басшылығымен бірігіп өздерінің басшылықтары
атынан "А" еліне біріккен күресті ашуды ары қарай алып кетуін қадағалады
[2].
1945 жылдың 24 қазанында ратификациялық грамотаны КСРО, Ұлыбритания,
Қытай, АҚШ, Францияға атанды, сонымен бірге Біріккен Ұлттар Ұйымы
Жарғысындағы күштің конференциясына енуі туралы шықты. Осы күнді, 24 қазан,
жыл сайын Біріккен Ұлттар Ұйымының күні болып аталып өтіледі [3].
Бұл кезде Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы бекітілді, ол Ұлттар Лигасы
Жарғысын еске түсіретін еді.
Жаңа ұйымның құжатында мемлекеттер арасында достық қатынастарды
дамыту; экономикалық-әлеуметтік және гуманитарлық сипаттағы проблемаларды
шешуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру; дүниежүзіндегі аштық пен
қайыршылық, аурулармен күрес шараларын үйлестіру көрсетілген. Біріккен
Ұлттар Ұйымы барлық мүшелерінің теңдігі, дау-таластарды бейбіт шешу, күш
қолдану қаупінен сақтану принципіне негізделген. Солай бола тұрса да
Біріккен Ұлттар Ұйымы мемлекеттердің ішкі ісіне қол сұқпайды. Егер де өз
кезінде АҚШ Ұлттар Лигасына қатысудан бас тартса, енді сенат 98 дауыспен
Біріккен Ұлттар Ұйымы хартиясын тез ратификациялады. Бұл АҚШ-тың сыртқы
саясатында белең алған оқшауланудың аяқталғандығын, дүниежүзіне Құрама
Штаттардың халықаралық қатынастарда жетекші рөл атқаруға ниеттенгендігін
көрсетті.
Біріккен Ұлттар Ұйымы жоғарғы органы Сессиясы жылына бір рет болатын
Бас Ассамблея мен Қауіпсіздік Кеңесінен, сол кезде 11-дің 5-і тұрақты (АҚШ,
Ұлыбритания, Франция, КСРО, Қытай) және Бас Ассамблея екі жылға сайлап, 6-
уы ауысып отыратын мүше мемлекеттерден тұрды. Қазіргі кезде БҰҰ-ның 189
мүшесі бар. Оның ішінде Қазақстан Республикасы болғандығы қуантады. Жарғыға
сай Қауіпсіздік Кеңесі бейбітшілікті сақтау міндетін тікелей атқаратын
үнемі әрекет ететін орган болып табылады. Өзінің өкілеттілігіне сай
Қауіпсіздік Кеңесінің агрессорларға санкция салуға, блокада енгізуге және
оларға қарсы күш қолдануға құқы бар. Барлық мәселелерді шешуде Қауіпсіздік
Кеңесінің тұрақты мүшелерінін бірауыздылығы қажет. Бас Ассамблея
Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес, Қамқорлық жөніндегі кеңес, Халықаралық
Сот, Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы бастаған Секретариат сайлайды.
Кейінірек Біріккен Ұлттар Ұйымы эгидасымен әр түрлі арнайы ұйымдар құрылды.
Сонын бірі - ЮНЕСКО (Білім, ғылым, мәдениет бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымы).
Оның Жарғысына алғашқыда 50 мемлекет қол қойды. Оның ішінде КСРО-нан
Біріккен Ұлттар Ұйымы мүшелері статусын алған Украина мен Белоруссия да
кірді.
Жарғы бойынша, Біріккен Ұлттар Ұйымының басты органдары Бас Ассамблея
мен Қауіпсіздік Кеңесі болып табылады. Бас Ассамблея Біріккен Ұлттар Ұйымы
мүшелерінің жалпы жиналысы болып есептеледі және халықаралық маңызды
мәселелерді қарау үшін жылына кемінде бір рет сессияға жиналады.
Қауіпсіздік Кеңесі 11 мүшеден тұрады, оның алтауы екі жылға сайланады, ал
КСРО, АҚШ, Англия, Франция және Қытай Кеңестің тұрақты мүшелері болып
есептеледі. Шешім тұрақты мүшелер бір ауыз болған жағдайда ғана көпшілік
дауыспен (7-ден кем болмауға тиіс) қабылданады. Жарғының бұл ережесінің
ерекше маңызы бар, өйткені бұл әлем тағдыры ең алдымен өздерінің қолдарында
тұрған ұлы державаларды келісілген шешім іздеуге мәжбүр етеді. Қауіпсіздік
Кеңесі дүниеге төнген қандай да болмасын қауіпке жол бермеуге міндетті.
Сан-Францискода болған конференция Германия және оның бұрынғы
одақтастары бейбітшілік сүйгіш демократиялық мемлекеттерге айналғанға дейін
және бұл елдермен бітім договоры жасалғанға шейін олар Біріккен Ұлттар
Ұйымына қабылданбасын деген шешімге келді. Біріккен Ұлттар Ұйымының
резиденциясы Нью-Йорк болып белгіленді.

Біріккен Ұлттар Ұйымы өз қызметінде келесі 4 мақсатты көздейді:
• бүкіл әлемде бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау;
• ұлттар арасындағы достық қатынастарды дамыту;
• халықаралық мәселелерді шешуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге
асыру мен адам құқығын құрметтеуді қолдау;
• осы мақсаттарға қол жеткізуде ұлттардың бірлесіп әрекет ететін
орталығы болу.
Біріккен Ұлттар Ұйымының өзінің көп қырлы функцияларын қосқанда
әлемдік қызметінің барлық дерліктей салаларын қамтиды. Оның өзектілігі,
әсіресе, өсіп келе жатқан ғаламдық тәуелділік пен мемлекеттердің
халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамассыз етуде күш-жігерін
біріктіруді талап етумен ерекшеленетін қазіргі заманның қақтығыстарын
шешудегі рөлі өте зор.
Біріккен Ұлттар Ұйымы мүше-мемлекеттері үшін басты маңыздылық Ұйымның
халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау, қарусыздану мен жаппай
қырып-жою қаруын таратпау секілді өзекті мәселелерді шешуге қатысуы болып
табылады. Ұйым, сонымен қатар лаңкестік, есірткінің заңсыз айналымы мен
ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес бойынша халықаралық күш-жігер бастамасын
көтерді.
Бүгінгі таңда, ол халықаралық қауымдастықтың көкейкесті мәселелердің
шешудің өзінше бір орталығына айналды. Біріккен Ұлттар Ұйымы адам құқығын
құрметтеуді қолдау, қоршаған ортаны қорғау, аурулармен күрес, жоқшылық
ауқымын тежеу, босқындарға көмек, минералды заласыздандыру және ЖҚТБ –мен
күрес бойынша жүйелі жұмыс атқаруда.

Біріккен Ұлттар Ұйымының басты мақсаттарының бірі – бүкіл әлемде
бейбітшілік сақтау. Көптеген жылдар бойына ұйым халықаралық дағдарыстардың
алдын-алу және ұзаққа созылған қақтығыстарды шешуде маңызды рөль атқарып
келеді. Бейбітшілкті орнату мен сақтау және гуманитарлық көмек көрсету
жөніндегі кешенді операцияларды жүзеге асырды. Сонымен қатар ол өршіп келе
жатқан қақтығыстардың алдын-алу шараларын қолға алды. Қақтығыс соңынан
кейінгі жағдайларда ол зорлықтың түп негізін жою мен тұрақты бейбітшілік
негізін салуға бағытталған ұйымдасқан шараларды жиі қолға алуда.

1.2 БҰҰ-ң басты органдары, қызметі

Біріккен Ұлттар Ұйымының жарлығы бойынша 6 негізгі мүшелер енгізілген
(құрылым):
1. Бас Ассамблея - Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысы шегінде кез келген
іс пен мәселені талқылау, Қауіпсіздік Кеңесінің жыл сайынғы әрі
арнайы баяндамаларын талқылап, бүкіл Ұйымның бюджетін қарап
бекітеді. Қауіпсіздік және Экономикалық-әлеуметтік кеңестерге
мүшелерді тағайындайды. Қауіпсіздік Кеңесінің Бас хатшысы 5
жылдық мерзімге тағайындайды және халықаралық сот мүшелері
тағайындайды. Бас Ассамблея отырысы жыл сайын қыркүйек пен
желтоқсан айлары арсында өтеді. Кіші, үлкеніне қарамастан әр
мемлекет делегациясының мүшелері 5 адамнан тұрады және оған қоса
делегация мүшелерінің 5 орынбасары тіркеледі. Жаңа мүшелер Бас
Ассамблея қауіпсіздіктің кеңестің ұсынысымен енеді.
Единство в пользу миру резанация негізінде, 1950 жылдың қазан
айында Бас Ассамблея шешімімен бекітілді. Ассамблея мұндай жағдайда ғана,
егер де қауіпсіздік кеңесі әлемге қауіп-қатерін көрсетсе ғана
бейімделінеді. Бас Ассамблеяның басты сессиясы жыл сайын сейсенбіде
ашылады, бастапқысында Ассамблея сессиясында жаңа жеті бас комитетінің
басшылары тағайындалады.
БҰҰ Бас хатшысы Ассамблеяның арнайы сессияларын Қауіпсіздік Кеңесінің
не болмаса Ұйымға мүше елдер көпшілігінің талап етуі бойынша шақырады. Бас
Ассамблеяның негізгі 7 комитеттері бар. Олар:
1) Қарусыздандыру және басқа да соған байланысты халықаралық қауіпсіздік
мәселелері жөнінде;
2) Экономика және қаржы мәселелері жөнінде;
3) Әлеуметтік, гуманитарлық және мәдениет мәселелері жөнінде;
4) Отарлықтан арылу (деколонизация) жөнінде;
5) Әкімшілік және бюджет мәселелері жөнінде;
6) Құқық мәселелері жөнінде;
7) Саяси комитет.
Бас Ассамблея постында ең негізгі әділетті қамтамасыз етілуі
географиялық басшыларымен бес мемлекет топтарынан айрықшыланады:
- африкалық
- азиаттық
- латын-американдық
- шығысевропалық
- батысевропалық және т.б. мемлекеттер енгізіледі.
Әрбір Ассамблея сессиясында ортақ прения өткізіледі, мұнда
мемлекет-мүшелерінің өзіндік шешімдері және сұрақ-сауалдары ортақтасып,
әлем халықтары жөнінде ең негізгі мәселелерді талдайды. Көптеген
сұрақтарды пленарлық отырыста қарастырады [4].
Жұмыс бойынша қорытындылау Біріккен Ұлттар Ұйымының жыл аяғында
өткізіледі. Бас Ассамблеяның басты шешімі кезінде революциясы Ассамблея
шешімімен қарастырылады, жұмыс мынаған негізделеді: Бас Ассамблеяның
комитеттері және басқа да органдарының нақты сұрақтары, деколнизация,
космос, апартеид т.б. қарастырылады.
Біріккен Ұлттар Ұйымының хатшылығы - Бас хатшы және оның мүшелері,
халықаралық қызметтерден құрылады. Кеңес 15 мүшеден құралған: 5 қалыпты
мүшелері - Қытай, КСРО, Королевство, АҚШ, Франция және де 10 мүшелер, Бас
Ассамблея екі жылдық мерзімге тағайындайды.
Әрбір мүше кеңесі бір дауыс алады. Шешім қабылдайды және 9 дауыс
негізделген, бұл ереже "единогласие великих держав" ережесі, "вето" деп
нақты аталып кеткен [5].

2. Қауіпсіздік Кеңесі – халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздік үшін
күреседі. Толығырақ, оның функциясы 5 тараудың 24-25-баптарында
айтылған. Қауіпсіздік Кеңесінің басты ерекшелігі – бейбітшілікке
төнген қатердің кез келген түрін анықтап, белгілі іс-әрекетті
басқыншылық актісі ретінде баға бере алады. Сонымен қатар қажетті
шаралар қабылдау жөнінде ұсыныс жасауға өкілетті. Оның шығарған
барлық шешімдеріне Біріккен Ұлттар Ұйымы мүшелері бағынуы тиіс.
Бес тұрақты мүшелері (Ресей, АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Қытай)
вето құқығына ие. Ал қалған 10 тұрақсыз мүшелерді Біріккен Ұлттар
Ұйымы Жарғысының 23-бабына сәйкес сайланады. Яғни,
1 - Шығыс Еуропадан.
1. - Батыс Еуропа, Австралия, Канада, Жаңа Зеландиядан.
5 - Азия, Африка.
2. – Латын Америка елдерінен сайланады.

3. Хатшылық – бұл әлемнің барлық Біріккен Ұлттар Ұйымы кеселерінде
түрлі ресми жұмыстармен айналысатын халықаралық персонал. Негізгі
кеңселері Нью-Йоркте, Женевада және Венада орналасқан. Ол
негізінен әкімшілік-ұйымдастырушылық функцияларды атқарады. Оның
ішінде Ұйым қабылдайтын шешімдерді әзірлейді, олардың орындалуына
жәрдем береді, халықаралық шарттар мен БҰҰ құжаттардың тіркелуі
мен басылып шығуын қамтамасыз етеді. Хатшылықты Бас хатшы
басқарады және ол 5 жылға тағайындалады.
БҰҰ тарихында Бас Хатшылық қызметінде болған тұлғалар:
1. Глэдвин Джебб (Ұлыбритания), 1945-1946 жылдары;
2. Трюгве Ли (Норвегия), 1946-1952 жылдары;
3. Даг Хаммаршельд (Швеция), 1953-1961 жылдары;
4. У Тан (Мьянма), 1961-1971 жылдары;
5. Курт Вальдхайм (Австрия), 1972-1981 жылдары;
6. Хавьер Перес де Куэльяр (Перу), 1982-1991 жылдары;
7. Бутрос-Бутрос Ғали (Мысыр), 1992-1996 жылдары;
8. Кофи Аннан (Гана), 1997-2007 жылдары;
9. Пан Ги Мун (Корей Республикасы), 2007 жылдан.

4. Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес – экономикалық, әлеуметтік,
мәдениет, білім, денсаулық сақтау салаларындағы халықаралық
мәселелер бойынша зерттеулер жүргізу және баяндамалар әзірлеу,
сондай-ақ, БҰҰ-на ұсыныстар жасап тапсыру өкілеттігі берілген.
ЭКОСОС БҰҰ-ға мүше 54-мемлекеттен тұрады, олар 3 жылдық мерзімге
сайланады. Орта есеппен жылыны 13 мүшесі жаңарып отырады. 5
аймақтық комиссиядан тұрады:
➢ Европалық экономикалық комиссия,
➢ Азия және Тынық мұхиты үшін Экономикалық және әлеуметтік комиссия,
➢ Батыс Азия үшін Экономикалық және әлеуметтік комиссия,
➢ Африка үшін комиссия,
➢ Латын Америкасы және Кариб бессейні үшін комиссия.
ЭКОСОС-пен байланысты ұйымдар:
• Білім, ғылым, мәдениет жөніндегі ұйым (ЮНЕСКО)
• Сауда және даму жөніндегі конференция (ЮНКТАД)
• Қоршаған орта жөніндегі бағдарлама (ЮНЕП)
• Даму бағдарламасы (ПРООН)
• Палестиналық босқындарға көмек көрсету және жұмыстарды ұйымдастыруға
арналған Таяу Шығыстағы агенттігі (БАПОР)

5. Қамқорлық жөніндегі Кеңес – негізгі міндеттеріне қамқорлыққа
алынған территория тұрғындарының саяси, экономикалық, әлеуметтік
прогресіне, оның білім беру саласында ілгерілеуіне, оның өзін-өзі
басқаруға немесе тәуелсіздікке жету бағытында прогрессивті
дамуына жәрдемдесу жатады. 1994 жылы 1 қарашада уақытша жұмысын
тоқтатты.

6. Халықаралық Сот – мемлекеттер арсында даулы мәселелерді шешетін,
сондай-ақ, Біріккен Ұлттар Ұйымы органдарының, оның мамандырылған
мекемелерінің құқық мәселелері бойынша ұсыныстық ұйғарым
шығаратын ең басты ұйым саналады. 15 тәуелсіз соттардан тұрады.
Олар басқа жұмыстармен айналысуға құқықтарынан айырылған және
дипломатиялық артықшылықтар мен иммунитеттерге ие. Сотқа тек
мемлекеттер қатыса алады, ал жеке және физикалық тұлғалар қатыса
алмайды.

Халықаралық Соттың Жарғысына сәйкес 15 судьядан тұрады. Олар Бас
Ассамблеясы және Қауіпсіздік Кеңесімен 9 жыл мерзімге сайланады. Әр 3 жыл
сайын мүше құрамының 13 бөлігі жаңарып отырады. Соттың орналасқан жері –
Гаага қаласы (Нидерланды).

16 арнаулы мекеме бар:
▪ Әлемдік банк,
▪ МАГАТЭ (Международное агентство по атомной энергии),
▪ ЮНЕСКО (Организация Объединённых Наций по вопросам образования, науки
и культуры),
▪ Халықаралық днесаулық сақтау ұйымы,
▪ Біріккен Ұлттар Ұйымының балалар фонды,
▪ Біріккен Ұлттар Ұйымының өнеркәсіпті дамыту жөніндегі мекемесі, т.б.
▪ арнаулы комиссиялар:
o Халықаралық құқық комиссиясы,
o Халықаралық Сауда құқығы жөніндегі комиссия.
Ресми тілдері: ағылшан, араб, испан, француз, қытай, орыс.
Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы осы ұйымның бас құжаты болып табылады
[6].

1.3 Біріккен Ұлттар Ұйымының ұйымдары

Біріккен Ұлттар Ұйымының басты ұйымы: Бас Ассамблея көрсеткіш механизм
кеңесі алты функционалдық комиссия статистикалық комиссия, комиссия
халықаралық жағдайына байланысты, әлеуметтік саяси даму комиссиясы, адамзат
құқығы туралы комиссия, әйелдер жөніндегі комиссия: экономикалық комиссия
Африкадағы (штаб-пәтерде Аддис-Абебе, Эфиопия) экономикалық және әлеуметтік
комиссия Азия және Тынық мұхитына (Бангкок, Тайланд), Европалық
экономикалық комиссия (Женева, Швейцаря), экономикалық және Латын
Американдықтарға және Кариб бассейні (Сантьяго, Чили). Алты нақты
комитеттер: бағдарлама және координация бойынша комитет, табиғи ресурс
комитеті тұрғылықты жер комиссиясы [7].
Осы сұрақтарға байланысты экспертік органдық нақты сұрақ қатары,
қылмыскерге және оның күресуімен бірге белгісі, жоспарланған дамуы,
халықаралық қызметтес және де салық жөніндегі сұрақтардың және өте қауіп
жүкті тасымалдау және т.б. [8].
Халықаралық жүйелік жарлық бойынша қауіп-қатер Біріккен Ұлттар
Ұйымында құрылған, бұнда ең күрделі мәселені ашуға тиісті болды,
территорияға бет бұру және де т.б. мәселелер талқыланды. Ең негізгі жүйелік
мақсаты қауіп-қатердің - прогрестік тұрғындардың территориясына және оның
прогрессивті дамуына бет бұру.
Халықаралық пен достық қарым-қатынасты бекітуге ықпал жасауға және
БҰҰ жарғысының негізгі принциптеріне сәйкес қатал түрде жүзеге
асыруға тиіс.
Халықаралық қызметтестікті ғарышты зерттеу мен пайдалануы, дамыту
мақсатында ғарыш кеңістігін зерттеу комитеті (КОСПАР) 1958 жылы құрылды.
Космосты зерттеумен айналысатын ұлтодақтарды қосатын үкіметтік емес ұйым
болып табылады. 1959 жылы Біріккен Ұлттар ұйымы Бас Ассамблеяның шешімі
бойынша ғарышты меңгерудің ғылыми - техникалық, құқықтық мәселелермен
шұғылданатын және осы салада халықаралық қызметтестік бойынша басты орталық
мақсатта қолданылатын комитет құрылды [9]. Осы салада мемлекеттердің
бірігіп күш салуы нәтижесінде дұрыс, сәтті қадамдар жасалуда. Спутник
байланысы мен концепциясының "Интерсыз тилһ", "Интиксат", "Инмарсят"
жүйелері құрылып, табысты жұмыс істеуде, сонымен қатар біраз уақыттан бері
Ресей, АҚШ, Канада спутниктік, авариялық-құтқару жүйесі "КОСПАС-САРСАТ"
қызмет істейді. Сондай-ақ, 1975 жылдан бері - Еуропалық Ғарыш Агенттігі
жұмыс істейді. "Интерспутник" ғарыш байланысының халықаралық ұйымы, оның
штаб-пәтері - Мәскеуде [10].
Теңіз спутник байланысының халықаралық ұйымы (Инмарсат) - 1979
жылы штаб-пәтері - Лондонда. Арабсат – спутник байланысының араб ұйымы.
Евтелжат - спутник байланысының Еуропалық одағы. Евметсат - метеорологиялық
спутниктердің эксплуатациясы бойынша еуропалық ұйымы. ТМД көлемінде 1995
жылы Минскіде Ғарыш кеңістігін зерттеу мен пайдалану жөнінде бірлесіп
қызмет ету туралы келісімге қол қойылды. Оған 9 ел қатысқан. Қатарында
Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркменстан, Әзірбайжан, Белорусь,
Украина, Ресей бар.
Халықаралық үкіметтен емес ғарыш ұйымдарына жаңа жоғарыда толығырақ
айтылған ғарыш кеңістігін зерттеу бойынша комитет КОСПАР және екіншісі,
халықаралық Астронавтика федерациясы (МАВ). Бұл ұйым халықаралық институт
құрылтайшысы болды. Ғарыш кеңістігінің Айдың және өзге аспан денелерінің
құқықтық мәртебесі, тұтастай алымдай бірыңғай болып табылады. Олардың
құқықтық мәртебесі 1967 жылы ғарыш бітім шарт негізінен анықталады. 1957
жылдың XII сессиясында Бас Ассамблеяның НАТО-ның ары қарай дамуы туралы
сұрақтар шешілді: Декларация бейбітшілік келісімі туралы. Осы бойынша 1957
жылдың 14 желтоқсанында Ассамблеяда дискуссия болды, мұнда 1236 (XII
сессия) резолюцияны, "Әлемдік және мемлекеттер арасындағы тұтас қатынастары
жөнінде" қабылданды. Декларацияда тәжірибе жөнінде (Англияда ғана) Бас
Ассамблея салтанатты түрде айқындалып, және т.б. Бұл декларация жөнінен
Біріккен Ұлттар Ұйымының жарғысы бойынша ең басты мәселе принциптік
мәселені енгізу [11].
Декларацияда апартеитік саяси шешу, Оңтүстік Африка Республикасының
басшылары қатынасқан және бұдан халықтың қалауынша барлық адамзат құқығы
жөніндегі заңдылықты нұсқады. Декларацияда талқандалуы туралы сұрақтар
енгізілген. Бас Ассамблея барлық мемлекет басшыларын шақырып, әсіресе қару-
жарағы бар мемлекетті шақырды.
ХХҮІІ сессия бойынша Бас Ассамблеяда КСТЮ-ның жағдайы 1972 жылдың 29
қарашасында ұсынылған, 2936 резолюцияны қабылдаған.
1946-1949 жылдары Бас Ассамблеяда әртүрлі сұрақтар шешілді.
Нидерланд агрессиясын жаңа жас Индонезия республикасына қарастырылды. Ең
негізгі рольді Біріккен Ұлттар Ұйымында англо-франк-израиль агрессиясы
Мысырға қарсы 1956 жылы орналастырды. 1958 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымында
өткенге жүгінген Англия, АҚШ, Иордания және Ливандарға қарсы интервенция
қарастырды.
1964 жылғы Қауіпсіздік Кеңесінде Кипрдің жағдайын қарастырды,
(резолюция 186 1964 жылы 4 наурызында), ең негізгі рольді Біріккен Ұлттар
Ұйымында жақын батыстық конфликтік мәселесі болды. Негізгі белгілер жөнінде
1964 жылдың 22 қарашасында 242 Қауіпсіздік Кеңесінің резолюциясы
қабылданды.
1973 жылдың қазанында әскери қимыл әрекеті Оңтүстік Батыста,
Қауіпсіздік Кеңесінде әртүрлі райондарға қарсы резолюциялар ұйымдастырылды.
1974 жылдың мамырында (ЧВС) әскери жақ израиль-сирия бөлігі жөнінде шешім
Қауіпсіздік Кеңесінде (350 резолюция) қабылданды. 974 жылдың аяғында ЧВС
саны және Біріккен Ұлттар Ұйымының 3700 дейін жетті. Контингенті бойынша
бұл әскердің басқ да мемлекеттер: Австрия, Гана, Индонезия, Ирландия,
Канада, Панама, Перу, Польша, Финляндия және Швеция [12].
Өнеркәсіптік даму жөніндегі ұйым (ЮНИДО) - Бас Ассамблеяда XX
сессиясында 1965 жылы 20 желтоқсанда құрылды. ЮНИДО – Біріккен Ұлттар
Ұйымының мүшесінің бірі, ол МАГАТЭ мамандандырылған мекемесімен тұрады.
ЮНИДО-ның негізгі кеңесі өндірістік дамуы еді. Ол 45 мүшеден тұрады, Бас
Ассамблеяның көмегімен 3 жылға сайланады. ЮНИДО секретариаты болып
табылады, Директор - баяндаулы Бас Ассамблея шешеді. ЮНИДО-ның штаб-пәтері
Венеда.
БҰҰ Даму Бағдарламасы (ПРООН) XX резолюциясы 2029, 1966 жылдың 22
қрашасында Бас Ассамблеяда, оның негізінде 48 мүшеден құралған. ПРООН
ұйымаралық консультативті кеңес қалыптасты. ПРООН Рудольф Перерсон (АҚШ)
әкімшіл-әміршіл қызметі негізделді [13].
БҰҰ Білім, ғылым, мәдениет жөніндегі ұйым (ЮНЕСКО) - 1946 жылдың 4
қарашасында 20 мемлекеттерден құрылған. ЮНЕСКО-ға мүшелігіне 136 мемлекет
кіреді, соның қатарында КСРО, БССР, және ІССР енген. ЮНЕСКО-ның мақсаты:
білім беру, ғылым және мәдениет салаларында ынтымақтастық құру, қолдау. Бас
конференцияға - басты орган, ұйымның мүшелерінің басшылары қатынасқан.
Атқарушы кеңес, оған 34 мемлекет мүшелер енген, олар Бас конференцияда
сайланды. Хатшысы бас директордан және халықаралық штабынан құрылған. Оның
бас директоры - Амаду М.М.Боу (Сенегал) сайланды. ЮНЕСКО-ның пәтері
Парижде (Франция) орналасқан.
Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) - 1944 жылы Чикагода
өткен халықралық конференцияда құрылған. Ол 186 мемлекет мүшелерінен тұрды.
ИКАО-ның пәтері Монреальда (Канада) орналасқан. Негізгі мақсаты – ұлттық
авиакомпаниялар үшін теңдік пен тең мүмкіндіктер негізінде халықаралық
азаматтық авиация және әуе қатынастарының экономикалық дамуына жәрдемдесу.
Процедуралық комитет жөнінде: Бас Ассамблеяның сессиясы кезінде екі
процедурлық комитеті жұмысын жүргізеді. Процедурлық комитет мүшесін Бас
Ассамблея сессиясында тағайындайды, әрбір сессияның басында өтеді. Бас
комитет 25 мүшеден тұрады: Бас Ассамблеяның басшысы, 17 орынбасарының
басшылары, және 7-і негізгі комитет басшыларынан құралған. Бұнда саяси
сұрақтар шешімі қарастырылмайды. Комитет 9 мүшеден құралған.
Тұрғылықты комитет жөнінде: 12 Консультативті комитет Біріккен
Ұлттар Ұйымының қаржысы жөнінде мәселелерді қарастырады. Взностық комитет
15 мүшеден құралған, Бас Ассамблеяның көмегімен 3 жылға сайланады. Жоғары
кеңес органы тұрақты сессиясы болады, 1 жылда екі рет болады: біріншісі:
Нью-Йоркте көктемайында, екіншісі - жазда Женевада өтеді. ЭКОСОС
сессиясының жұмыс кезінде 3 сессиялық комитет құрамдас 54 мемлекет-
мүшелерінен құрлған: экономикалық комитет, әлеуметтік және координациалдық
және т.б. Тұрақты комитет (КПК) 1962 жылы құрылып, 1970 жылға дейін тұрақты
болды.
Біріккен Ұлттар Ұйымының жүйесі - ұйым біріккен ұлттар және әртүрлі
ұйымымен байланысын бірдей ұсынылады, экономикалық және әлеуметтік бағытпен
дамыған елдер көмегімен әртүрлі бағдарламаларды жүзеге асырады. Орталық
проблемасын шешуіне техникалық бірлестікпен және зерттеу жөніне дейін,
ауылдың шаруашылық өндірісі, саудасы жөнінде және т.б. мәселелермен
шұғылданады. 13 басшылыққа көмек көрсету үшін, даму мақсатының негізгі
эффектісін көрсетуі қажет. Біріккен Ұлттар Ұйымы ұлттардың жоспарлық дамуы
жөніндегі мәселені толықтайды. Біріккен Ұлттар Ұйымын қызықтыратын ірі
бағдарламалар жастар, қарттар, инвалид және қашқындарға байланысты жұмыс
істеуде.
- БҰҰ-ның проблемалық жағдайы (Найробыл, 1977 ж.)
- Әлемдік конференция аралық реформа дамуы.
- Әлемдік Ассамблея қарттануы мәселесі жөнінде.
- Әлемдік конференция әйелдер жөнінде (Копенгаген, 1980 ж.)
- Конференция ғылыми-техникалық жөнінде дамуы, оның әртүрлі түрғыда
шұғылдануына байланысты. Сондай-ақ, 1975 жылдан бері - Еуропалық Ғарыш
комитеті жұмыс істейді. Интерспутник - ғарыш байланысының халықаралық
ұйымы, оның штаб-пәтері - Мәскеуде. Инморсат - теңіс спутник байланысының
халықаралық ұйымы, штаб-пәтері - Лондонда.
Арабсат спутник - байланысының фаб ұйымы. Чьтелсат спутник -
байланысының Еуропалық одағы. Еһиетсатспутник - метеорологиялық
спутниктердің эксплуатациясы бойынша Еуропалық ұйымы.
ТМД көлемінде 1995 жылы Минскіде "Ғарыш кеңістігін зерттеу мен
пайлдалану жөнінде бірлесіп қызмет ету туралы келісімге қол қойылды. Оған 9
ел қатысты, қатарында Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркменстан,
Әзірбайжан, Белорусь, Украина, Ресей бар.
Халықаралық Үкіметтік емес ғарыш ұйымдарына жаңа жоғарыда толығырақ
айтылған ғарыш кеңістігін зерттеу бойынша комитет КОСПАР және екіншісі,
халықаралық астронавтика Федерациясы (МАВ). Бұл ұйым халықаралық
астронавтика академиясы мен ғарыш құқығының халықаралық институт
құрылтайшысы болды. Ғарыш кеңістігінің, Айдың және өзге аспан денелерінің
құқықтық мәртебесі, тұтастай алғанда, бірыңғай болып табылады. Олардың
құқықтық мәртебесі 1967 жылғы ғарыш бойынша шарт негізінде анықталады.
Ғарыш кеңістігін, оған қоса Айды және өзге аспан денелерін зерттеу мен
пайдалану халықаралық құқық қызметтестік пен өзара түсіністікті қолдау
мүддесінде Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы нормаларына сәйкес жүзеге
асырылуға тиіс. (Ғарыш туралы шарт 3 бап). Ғарыш туралы шарттың 2-бабы
ғарыш кеңістігі, оған қоса Ай және өзге аспан денелері ұлттық иемденуге
жатпайды деп бекітіп, көрсетеді. Айдың құқықтық режимі, құқықтық статусы,
яғни құқықтық мәртебесі, сондай-ақ ғарыш туралы Шартпен қатар, 1979 жылғы 5
желтоқсандағы Ай туралы келісіммен анықталады. Сонымен біз ғарыш
кеңістігінің, Айдың және өзге аспан денелерінің құқықтық статусын анықтады.
Ғарышкердің құқықтық мәртебесі 1967 жылғы ғарыш туралы шартпен, оның
ережелерімен анықталды. Осы шартқа сәйкес, мемлекеттер апат, авария,
мәжбүрлі немесе белгілі ниетті қонуды өзге мемлекеттің аумағында немесе
ашық теңізде жүзеге асырса, мүмкін болған көмекті көрсетуге міндетті.
Аталған жағдайда ғарышкер, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.