Қорғаныс ғимараттарының құрылымы, жабдықталуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1. ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙҒА (ТЖ) ҚОРҒАНЫС ҒИМАРАТТАРЫН ДАЯР ЖАҒДАЙДА
ҰСТАУ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...5
1.1 Қорғаныс ғимараттарын тұрғызу мақсаты, жіктелуі және
оларға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2 Қорғаныс ғимараттарының құрылымы,
жабдықталуы ... ... ... ... ... ... ..10
1.2.1 Панахананың тығыздық дәрежесін тексеру
(есептеу) ... ... ... ... ... ... 13
2. ҚОРҒАНЫС ҒИМАРАТТАРЫНДАҒЫ ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІҢ
ТҰРАҚТЫЛЫҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2.1 Байланыспен қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.2 Электрмен қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18

2.3 Сумен
қамтамасыздандыру ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...19
2.4 Газбен
қамтамасыздандыру ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...20
2.5 Жылумен қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
21
3. БЕЙБІТ УАҚЫТТА ҚОРҒАНЫС ҒИМАРАТТАРЫН КҮТІП ҰСТАУ
ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ
ТӘРТІБІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..22
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 8

КІРІСПЕ
Тіршілік әрекетін қамтамасыз етудегі қазіргі мемлекеттің рөлі.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелеріндегі азаматтық сана-сезім
деңгейінің, адамгершіліктің және қоғамның барлық мүшелері мәдениетінің
маңызы. Ғылыми- техникалық прогрестің, қөоғамның игілігі мен
зияткерлік потенциалы өсуінің табиғи және техногенді сипаты пайда
болатын алапаттар санының және олардан келетін зиян
масштабтарының ұлғаюына әсері. Қауіпвсіздікті қамтамасыз ету
проблемаларының маңыздылығы. Қазіргі өндіріске тән ерекшеліктер,
қауіпті және зиянды факторлардың құрылу аймақтары. Өндірістік
ортаның жағымсыз факторлары, олардың адамдарға әсерін бағалау.
Өндірістегі қауіптілік пен зияндылықты төмендететін, тиімді
ұйымдастырушылық және басқарушылық әсерлері. Қауіпсіздікті арттырудың
және еңбек жағдайларын жақсартудың экономикалық механизмі.
Қауіпсіздік проблемаларын зерделеудің маңыздылығы және әдіснамасы.
Өндірістік қауіпсіздік теориясының негіздері. Машина – адам -
өндірістік орта жүйесіндегі проблемалар. Қауіпсіздік проблемаларын
шешудің жүйелілігі. Технологиялық процестің жоғары қауіпсіздік
деңгейін қамтамасыз ету.
Адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыздандыру бейбіт және соғыс уақытындағы
ТЖ жағдайында халықты қорғау бойынша республикамызда жүргізілетін барлық
шаралардың аса маңызды мақсаты болып табылады.
Төтенше жағдайларды ескерту және іс-әрекеттер жөніндегі Республикалық
жүйенің өзіне жүктелген міндеттерді орындауға даярлығы түпкілікті нәтижеде
оның осы мақсатқа жету қабілетін анықтайды. Қазіргі уақытта адамзаттың
алдында соғыс қатерінен басқа ғаламмдық қауіп экологиялық анат кауіпі өткір
тұр: ауа ластанған, өзендер мен көлдер қышқылды жауындармен уланған,
топырақ бөлінуде, ормандар құруда, өсімдіктер мен хайуанаттардың жекелеген
түрлері жойылуда.
Адам өміріне қауіпті заттарды пайдаланатын және өндіретін объектілер бір
жерге шоғырлануда. Бұл объектілердегі авария салдарын осы заманғы зақымдау
құралдарын қолдану салдарымен салыстыруға болады. Чернобыль АЭС-індегі
оқиғаларды, Армениядағы, Нефтегорскідегі, Шығыс Қазақстандағы жер
сілкіністерін және басқа төтенше жәйттарды талдау бейбіт уақыттағы жағдайда
адамдардың қауіпсіздігі мәселесін басқаша тұрғыдан қарауға мәжбүр етеді.
Республика аумағында атом энергетикасы, химия өнеркәсібі объектілері мен
өзге де объектілер орналасқан, мұндағы аварялар үлкен адам
құрбандықтарымен, материалдық залалмен қатар елеулі экономикалық салдарға
да ұшырату мүмкін. Осы жағдайлар мемлекеттік, әскери және шаруашылық
органдары тарпынан АҚ мәселелеріне, халықты сенімді қорғау мен шаруашылық
объектілерін сақтау, басқару жүйесінің мүлтіксіз жұмыс істеуі жөніндегі
міндеттерді шешуде жаңа ұстанымдарды қажет етеді.
Бейбіт уақыттағы ықтимал төтенше жағдайды, сондай-ақ осы заманғы зақымдау
құралдарының даму бағыты мен оларды қолдану туралы көзқарастарды ескере
отырып халықты қорғаудың негізгі принциптері мен әдістерін іске асыру
халықтың сенімді қорғалуын дәйекті көтеруді қамтамасыз етеді.

1. ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙҒА (ТЖ) ҚОРҒАНЫС ҒИМАРАТТАРЫН ДАЯР ЖАҒДАЙДА ҰСТАУ
Халықты осы заманғы зақымдау құралдарынан және төтенше жағдайлар
кезінде қорғауды ұйымдастыру мен іске асыруда халықты осы заманғы зақымдау
құралдарынан және төтенше жағдайларда құрбандыққа ұшырауын болдырмауға
немесе азайтуға бағытталған қорғаныс шараларын іске асыру әдістерінің рөлі
ерекше.
Қорғаныс ғимараттарына жасыру халықты осы заманғы зақымдау
құралдарынан, әсіресе жау шабуылы қауіпі жағдайында қорғаудың негізгі және
ең сенімді әдісі. Бұл әдіс ахуалдың ықтимал сипаты мен халықтың әртүрлі
санаттарын қорғау талаптарына жауап беретін қорғаныс ғимараттары жүйесін
қолдануды қарастырады. Адамдарды радиациядан қорғайтын панаханада жасыру
тек жеке медициналық қорғаныс құралдарын қолдануды қамтамасыз еткенде ғана
сенімді бола алады.
Таратып қоныстандыру және АҚ топтарына жататын қалалардың халқын, яғни
жау шабуылы құралдары әсерінің қауіпі нақты төнген халықтың бөлігін қорғау
үшін жүргізіледі.
Бұл әдісте ықтимал зақымдану ошақтарынан адамдарды уақытында алып кету
және оларға жеке қорғаныс құралдарын кигізіп рариациядан қорғайтын
панаханада жасырыну жолымен қауіпсіз аймақтарға орналастыруды қарастырады.
Көшіру шаралары халықты төтенше жағдайлар, осы заманғы зақымдау
құралдарының қолданылуы салдарынан қорғаудың негізгі әдісі болып табылады.
Таратып қоныстандыру мен көшіру туралы шешімді ҚР үкіметі қабылдайды және
орталық, жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар іске асырады. Бейбіт және
соғыс уақытында төтенше жағдайлар осы заманғы зақымдау құралдарының
қолданылу қауіпі кезінде халықтың бір бөлігін дер кезінде көшіру жүргізілуі
мүмкін. Болжанбайтын жағдайларда адамдардың өмірі мен денсаулығына нақты
қауіп төнген кезде шұғыл көшірілу жүргізілуі мүмкін. Халықты ішінара көшіру
туралы шешімді жергілікті атқарушы органдар қабылдайды. Көшіру шараларын
жоспарлау мен өткізу Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі
орталық атқарушы органы бекіткен “Көшіру шараларын ұйымдастыру мен өткізу”
жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.
Жеке және медециналық қорғаныс құралдарынқолдану осы заманғы зақымдау
құралдарының зақымдағыш факторларының ықпалын әлсірете алады.
Жеке қорғаныс құралдары родиоактивтік, улағыш, қатты әсер ететін улы
заттармен және бактериалдық құралдармен зақымданудан қорғауға арналған.
Медициналық қорғаныс құралдары қазіргі қарудың зақымдағыш факторларының
ықпалын ескертуге немесе әлсіретуге арналған. Оларға радиациядан қорғайтын
препараттар, антидодтар және АИ-2 жеке дәрі – дәрмек қобдишасындағы өзге
бактериядан қорғау құралдары мен жеке химиядан қорғау пакеті жатады.
Халықты қорғау республика Азаматтық қорғанысының басты міндеттері болып
табылады, өйткені адамдар – ең жоғары құндылық және олардың қауіпсіздігін
қамтамасыздандыру – бейбіт және соғыс уақытындағы төтенше жағдайларды
ескерту мен іс - әрекеттер бойынша Қазақстан Республикасы Мемлекеттік
жүйесі барлық шараларының басты мақсаты.

1.1 Қорғаныс ғимараттарын тұрғызу мақсаты, жіктелуі және оларға қойылатын
талаптар
Панахана толқын соққысынан, жарық сәулесінен, өткіш радиациядан және
радиоактивті зақымданудан – ядролық жарылыстың зақымдағыш факторларынан,
сондау – ақ улағыш заттардан (УЗ), бактериалдық құралдар мен қатты әсер
ететін улы заттардан (КӘУЗ) ықпалынан сенімді қорғауды қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар панаханадағы адамдар жоғары температурамен өрт
жағдайындағы азық – түліктің жануына, құлаған ғимараттың бөлшектерінің
зақымдануынан қорғана алады.
Өндіріс күштерін осы заманғы зақымдау құралдарынан, зілзаладан,
радиациялық және химиялық қауіпті объектілердегі авариялардан қорғау –
маңызды мемлекеттік міндеттердің бірі. Өткен уақыттағыдай, қазір де осы
міндетті шешу жолдарының бірі елдімекендердеадамдарды паналатуға арналған
қорғанысғимараттарының әртүрлі үлгілерін жасау болып табылады.
Қорғаныс ғимараттары адамдар жасырынуға тиіс жерлерге мүмкіндігінше
жақын орналасуға тиіс.
Қорғаныс ғимараттары салыну мерзімі бойынша бейбіт уақытта жылдам
салынуға және қауіп төнген кезде жылдам тұрғызуға тиіс.
Мақсаты бойынша халықты жасыру немесе басқару және байланыс тораптарын
орналастыруға ыңғайлы болуы қажет.
Қорғаныс ғимараттары желдеткіш қондырғыларымен қамтамасыз етуі бойынша
олар қолдан бар материалдар және дайын тұрған ауаның тұрақты көлеміне орай
даярланатын, өндірістік қисында даярланған желдеткіш қондырғылары болып
табылады.
Қорғаныс ғимараттарын толтыруға, онда адамдарды орналастыруға және өзін
- өзі ұстау тәртібін қамсыздандыруға басшылықты панаханаға қызмет
көрсететін топтық, жеке құрамы осы қорғаныс ғимаратының коменданты болып
табылатын командир жүргізеді.
Қорғаныс ғимаратына келген адамдарда жеке қорғаныс құралдары, екі
тәулікке жететін азық – түлік қоры, ауыз су қоры, тазалық бұйымдары, ең
қажетті жеке заттар мен құжаттар болуға тиіс. Панахананы толтыру ұйымдасқан
түрде жедел жүргізіледі.
Панахана бірінші кезекте балалар менқарттар жіберіледі, балалар мен ата
– аналар жеке бөлмеде немесе олар үшін арнайы бөлінген жерге орналасады.
Паналаушылар комендант пен қызмет көрсету тобының жеке құрамының өкімін
мүлтіксіз орындауға, ғимараттағы тәртіптісақтауға тиіс. Қорғаныс
ғимаратындағы демалыс әрбір адамның жатып тыныстауы үшін кезекпен
ұйымдастырылады.
Қажетсіз ғимарат ішінде жүруге, шулауға, темекі тартуға, рұқсатсыз
керосин шамын, май шамды, электр жарығын инженерлік агрегаттар мен
тораптарды қосу мен ажыратуға, панахана аспаптарын, мүлігі мен жабдықтарын
рұқсатсыз алуға белгіленген жерге тамақ қалдықтарын тастауға, коменданттың
рұқсатынсыз азық – түлік пен ауыз суына тыйым салынады. Бірінші кезекте
балалар мен қарт адамдар демалады. Онда сұхбаттар, дауыстап оқу, радио
хабарларын таңдау ұйымдастырылады.
Панахана еденің ара – тұра сумен шайып, ал 2 – 3 тәуліктен соң РҚО –
ның барлық жері мен ондағы заттарды ылғал шүберекпен сүрту қажет. Азық –
түлік пен суды ластағыш заттар түспеу үшін жақсы жабылған ыдыста сақтайды.
Тамақ пен су ішу кезінде ғимарат желдеткіші тоқтауға тиіс. Тамақ ішер
алдында қолды ылғал шүберекпен сүрткен жөн. Фильтрлі желдеткіш жүйесін
ажырату және қайта қосу қажеттілік бойынша жүргізіледі. Қарсылас жақ
химиялық қаруды қолданған жағдайда паналаушылар газқағарлары мен теріні
қорғау құралдарын киеді. Қорғаныс ғимаратынан шығу сырттағы жағдай мен
түсетін әмірлер және дабылдар туралы паналаушыларға комендант хабарлағаннан
кейін оның өкімі бойынша жүргізіледі. Кіреберістер мен авариялық
шығаберістер үйінді астында қалған жағдайда комендант АҚ құрамаларының
көмегін күтпей, паналаушыларды жұмысқа тарта отыра оны тазалауды
ұйымдастырады. Бірінші кезекте шығар есікті ашуға шара қолданылады, сол
үшін оны тиегінен босатады. Жайпақ есікті сүйемен және сына арқылы
ілгешегінен алады. Жайпақ есікке бұрғымен, кескішпен және арамен саңлау
жасайды, бұдан кейін іштегі үйіңді қиқымдарын жинап кіреберісті үйіндіден
тазартудан одан ары жалғастырады. Бір уақытта авариялық шығаберістер
үйіндіден тазартылады. Адамдарды қорғаныс ғимараттарынан шығару мына
тәртіппен жүргізіледі: әуелі төбеге бірнеше адам шығып өз бетімен көтерім
алмайтындарға көмектеседі, бұдан кейін зардап шеккендер, балалар мен
қарттар, ең соңында қалған барлық адам әкетіледі.

1.2 Қорғаныс ғимараттарының құрылымы, жабдықталуы
Панаханалар жан – жақты қымталған құрылғылардың және желдеткіш
құралдарының болуымен сипатталады. Олардың көмегімен адамдар тіпті қираған
панахананың өзінде ұзақ уақыт бола алады, олардың қауіпсіздігі бірнеше
тәулік бойы қамтамасыз етіледі. Панахананың кіреберісі мен шығаберісі
болуға тиіс, ал ол құлаған жағдайда авариялық шығаберіс болуға тиіс.
Панаханалар су баспайтын уческелерде тереңдетілген топыраққа берік
материалдардан салынады. Жамылғының төменгі жағы, әдеттегідей, жердің
жоспарлық белгісінен биік орнатылмайды. Панахана еденнің деңгейі жер асты
суының деңгейінен барынша биік болуға, 0,5 м кем болмауға тиіс.
Панахананың қорғау сенімділігіне қоршау құрылғыларының өте беріктігі,
сондай-ақ қоршаған ортаның үстінгі беті радиоактивті улағыш заттармен және
бактериалдық құралдармен ластанған немесе жаппай өрт қаулаған жағдайда
панахананың қауіпсіз тіршілігін қамтамасыз ететін санитарлық гигиеналық
жағдайларды жасау есебінен қол жеткізіледі.
Панахананың сыйымдылығы отыруға (бірінші яруста) және жатуға арналған
(екінші және үшінші яруста) орындардың жиынымен анықталады. Шағын 300
адамға дейін, орта 300-600 адам, үлкен 600-ден астам адам.
Бейбіт уақытында панахана олардың қорғаныс ерекшеліктерін бұзбай
өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық мақсаттарға пайдалануы мүмкін.
Панахана онда жасырынған адам үшін қажетті санитарлық-гигиеналық
жағдаймен қамтамасыз етуге тиіс;
Ауадағы көмірқышқыл газдың көлемі 1 % (шекті жол берілуі - 3 %),
ылғалдылық 70% (шекті жол берілуі - 80 %), температура 23 0С(шекті жол
берілуі - 31 0С) аспауға тиіс. Панахана мына негізгі талаптарды ескере
отырып тұрғызылуға тиіс. Олар: адамдардың үздіксіз келіп кетуінің
қамтамасыз етілуі, су баспайтын жерлерге салынуы, су беру және қысымдық
канализация желісінен алыс болуы панахана арқылы транзиттік инженерлік
коммуникацияның өткізілуіне жол бермеу. Панаханада негізгі және қосалқы
бөлмелер жасау көзделеді. Негізгі бөлмелерге басқару және санитарлық
нүетелері бар бөлмелер жатады.
Санитарлық нүкте (медпункт) сырқаттарды анықтау және оқшалау мақсатында
жасырынатындардың жүріс-тұрыстары мен денсаулық жағдайын тұрақты бақылайды.
Ғимараттың санитарлық ахуалын, азық-түлік пен ауыз суының сақталуы мен
таралуына санитарлық қадағалау жасайды. Ол ұжымдық дәрі-дәрмек қобдишасымен
жабдықталады. Звенода қорғаныс ғимаратына қызмет көрсететін фельдшер болған
жағдайда қосымша фельдшерлік, дәрігерлік қобдишамен жабдықталады.
Панаханаға өтетін барлық кіреберістер панаханаға кіре беріс арқылы
радиоктивтік және улағыш заттардың, биологиялық құралдар және өрт кезінде
жанатын өнімдердің түсуінен қорғайтын тамбурлармен жабдықталуға тиіс.
Тамбурдың сыртқы қабырғасына қымталған есік орнатылады. Есіктер адамдарды
көшіру кезінде ашылуға және есік қорабына есік қаңқасының мығым қысылуын
қамтамасыз ететін резина төсемдері мен сыналары болуға тиіс.
Панахананың авариялық шығаберісі туннель түрінде жасалады, ол үйінді
баспаған аумаққа алып барады және баулығы бар тік шахтамен аяқталады.
Панаханадан тонельге өтетін кіреберіс тиісінше қабырғаның ішкі және сыртқы
жақтарына орнатылатын қатты қымталған қақпақпен жабдықталады.
Авариялық шығаберістен баулықтары ғимарат биігінің кемінде жартысын,
яғни, кемінде 3 м қашықтыққа қоршаған ғимараттардан алшақ болуға тиіс.
Панаханаларды ондағы адамдар үшін қажетті жағдайды қамтамасыз ететін
санитарлық-техникалық қондырғылардың, сондай-ақ электрмен байланыстың болуы
қарастырылады.
Панахананы ауамен жабдықтау жүйесі ауа ұстағыш қондырғылардан, шаңнан
қорғайтын сүзгіден, сүзгіш-жұтқыштан, жылу ұстағыш сүзгіден, желдеткіштен,
тарату желісімен ауа реттегіш қондырғыдан құралады, өрт ықтимал
панаханаларға ауаны күкірт қышқылынан тазартылатын сүзгілер мен ауа айдау
құралдары орнатылады. Ауамен жабдықтау жүйесін зақымданудан, соққы
толқыннан қорғау үшін ауа ұстағыш және сорғыщ каналдарда жарылыстан
қорғайтын қондырғылар орнатылады. Паналау ғимараттары – адамдар ядролық
қарудың барлық зақымдаушы факторларынан – соққы толқынынан жарық
сәулесімен, өткіш радияциядан және радиоактивтік шарпуынан ең сенімді
қорғайтын паналау орны болып табылады. Паналау ғимараттары, сондай-ақ улы
заттар мен бактериялогиялық құралдардан, өрт зоналарындағы жоғары
температурадан жарылыс кезінде қираған үйлердің басып қалуына, өндірісте
қолданылатын улы заттардан уланудан қорғайды. Жай паналау орындары –
бұларға үсті ашық жыралар жатады. Олар адамды сәуледен, радияциядан
қорғайды.

1.2.1 Панахананың тығыздық дәрежесін тексеру (есептеу)
Қорғаныс ғимаратының тығыздығы іштегі ауаның қарсы қысымымен анықталады.
Ғимараттағы желдеткіш (панаханада сүзгіш желдеткіш) өнімділігіне қарай
ауаны алмастыруды есептеуге арналған формуладан (1) ауа алмастырудың еселі
санын (к), ол белгілі болған жағдайда (1 кесте), қорғаныс ғимаратына
берілетін ауаның көлемін (Q,м3 сағ.), немесе іштегі ауаның керекті қарсы
қысымын (Р) анықтауға болады.
(1)
мұндағы, V - тығыздықты тексеру аймағындағы панахана бөлмесінің көлемі,
м5;
1 кесте
№ Ауа алмасудың еселі саны (к) Іштегі ауаның керекті
рс қарсы қысымы (Р) мм су
бағанасы
1. 0,5 5
2. 0,6 6
3. 0,8 8
4. 1,0 12
5. 1,2 15
6. 1,4 18

Ғимарат сыртындағы залалданған ауаны өткізбес үшін ауаның қарсы қысымы
(Р) 5мм су бағанасынан кем болмау керек. Панаханада адамдар болғанда ішкі
ауаның сыртқы ауаға қарсы тұру қысымын 5-7 мм су бағанасынан кем еместей
ұстап тұру керек. Бөлменің көлемі бір жасырынушыға V1= 1,5 м3 болғанда,
бөлменің жалпы көлемі - V анықтаймыз:
V=V1*L, (2)
мұндағы, L - панаханадағы адам ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.