Химиялық КҚМ талаптары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Аннотация
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгіленулер мен қысқартулар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Жобаны әзірлеу үшін алғашқы
мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. Өнімнің (бұйым) жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Бұйымға (өнім) техникалық талаптар. Сынауға (бақылауға) жататын сапа
параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...
3.1. Жалпы техникалық
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Қосымша (арнайы)
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3. Сынауға (бақылауға) жататын бұйымның (өнім) сапа
параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Бұйымды сынау әдістемелік
әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.1. Сынаудың жіктелінуі. Сынау
бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Сынау үшін приборлар мен жабдықтар. Өлшеу құралдары ... ...
4.3. Үлгіні сынауға
дайындық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4. Бұйымды (өнім) сынау
әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.5. Сынау қорытындыларын
өңдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Аннотация

Бұл курстық жұмыс Көктайғаққа қарсы материалдардың сынау
әдістемесін әзірлеу тақырыбында жазылған. Курстық жұмыс: жобаны әзірлеу
үшін алғашқы мәліметтер, өнімнің (бұйым) жалпы сипаттамасы, бұйымға (өнім)
техникалық талаптар, сынауға (бақылауға) жататын сапа параметрлері, жалпы
иехникалық талаптар, қосымша (арнайы) талаптар, сынауға (бақылауға) жататын
бұйымның (өнім) сапа параметрлері, бұйымды сынау әдістемелік әзірлеу,
сынаудың жіктелінуі, сынау бағдарламасы, сынау үшін приборлар мен
жабдықтар, өлшеу құралдары, үлгіні сынауға дайындық, бұйымды (өнім) сынау
әдісі, сынау қорытындыларын өңдеу. Студенттің өзіндік ғылыми жұмысы сияқты
бөлімдерді өз ішіне алады.
Жұмысты орындау барысында негізгі әдебиеттер қолданылған. Курстық
жұмыс --
A4 форматында -- беттен тұрады. Жазулар Times New Roman 14 шрифтімен,
бірлік аралық интервалмен жазылған. Курстық жұмыста кесте, сурет
көрсетілген.

Нормативтік сілтемелер

1. Автокөлікті жолдар және көшелер. Жол қозғалысының қауіпсіздігін
қамтамасыз ету шарттары бойынша рұқсат етілетін, эксплуатацияланатын
жағдайға талаптар. ГОСТ 50597-93 бойынша;
2. Құрылыс жұмыстары үшін құм. Сынау әдістері. ГОСТ 8735-88 бойынша;
3. Құрылыс жұмыстары үшін құм. Техникалық шарттары. ГОСТ 8735-6-93
бойынша;
4. Өнім сапасын сынау және бақылау. Негізгі терминдер мен анықтамалар.
ГОСТ 16504-81 бойынша;
5. Ортақ пайдалану автокөлік жолдарының құрамына және жөндеу бойынша
әдістемелік ұсыныстар (ВСН 24-88 айырбасқа) ОДМ;
6. Көктайғаққа қарсы материалдарға талаптар. ОДН 218.2.027-2003;
7. Көктайғаққа қарсы материалдарды сынау әдістеме. ОДМ;
8. Автокөліктік жолдарда қысқы тайғақпен күрес бойынша басқарушылық. ОДМ;
9. Тапсырыс берушінің техникалық қадағалауы. Белгілі шекарада жол құрамы
бойынша талаптарды бұзу ықпалшарасы. СТО 01-2008

Анықтамалар

Терминдер құрылыс нормативтік құжаттар жүйесінде және жоғарыда көрсетілген
нормативтік құжаттарда қабылданғанға сәйкес жүргізіледі. Көрсетілгеннен
басқа айырықшалау терминдер қолданылады.
Көктайғаққа қарсы материалдар (КҚМ) –қысқы тайғақты төмендету үшін жолдық
жабындылар төбесі бойынша реттелетін себілетін, сұйық материалдар және
олардың қоспалары.
Құм –ірілігі дәндей 5 мм-ге дейінгі табиғи немесе жасанды түрдегі (таулы
түрінен бөлінген) органикалық емес себілетін материал.
Құмды-қиыршық тасты қоспа –белгілі гранулометрикалық құрамалы табиғаттан
шыққан органикалық емес материал.
Химиялық тәсіл материалдарды қолдануға негзделген, жағымсыз температура
кезінде мұздамайтын, оларды ерітіндіге қарлы-мұзды байланыс кезінде
орналастырумен өткізу тәсілдердің болуы. Химиялық тәсіл кезінде КҚМ қатты
немесе сұйық түрге бөлінеді (техникалық тұз, хлоридтер және т.б.).
Фрикционды тәсіл жалғасатын және тұрақты периодта ауаның төменгі
температурасында қолданады. КҚМ негізінде құмдар, КҚТ және т.б. материалдар
қолданылады.
Комбинирленген тәсіл (химико-фрикционды) предусматривает совместное
применение химических и фрикционных ПГМ химиялық және фрикционды КҚМ алдын-
ала бірге қолдану көрсетіледі. Комбинирленген тәсіл қарлы мұзды үгінділерді
жойдыру және оларға тұтасуын жоғарылату кезінде қолданылады.
Қысқы тайғақ - жолды жабындымен автокөлік дөңгелегінің ұстап қалу
коэффициентінің төмендеуіне алып келетін, жолдың төбесінде қарлы-мұзды
пайда болудың барлық түрі. Жолды жабындылардың теплофизикалық қасиеттерінің
және метеорологиялық шарттарға байланысты автокөлік жолдарында қысқы
тайғақтың пайда болуы.
Мұздақ немесе боз қырау ("қара мұз") – мұз болу түрі, ылғалдылықтың мұздау
нүктесінен төмен, бір уақытта, және шықтың температурасы нүктесінен
төмендеген кезде жолдық жабындының құрғақ төбесіне ауадан ылғалдылықтың
мұздауы және конденсациясы кезінде пайда болуы.
Тайғақ – ауа температурасының лезде төмендеу кезінде жолды жабындыларында
болған ылғалдылықтың мұздауы, қатуы.
Борпылдақ қар - қабат қалыңдығы бойынша тегіс түрде жолды жабындыда
қалдырып отырады. Жаңа түскен қардың ылғалдылық құрамына байланысты 0,06
-дан 0,20 гсм3 дейін өзгеріп отырады. Борпылдақ қар қабаты кезінде жолды
жабындыда таңғыш қалақ (шина) ұстап тұру жабындысының коэффициенті 0,2
дейін төмендейді.
Қарлы төсеу – автотранспорта автотранспорт дөңгелегімен өтетін тығыздалған
қар қабаты. Қалыңдық - бірнеше миллиметрлерден бірнеше сантиметрлерге дейін
– және қалыңдық 0,3-ден 0,6 гсм3-қа дейін. Қарлы төсеу төбесімен шинаның
ұстап тұру коэффиициенті 0,1-ден 0,25-ке дейін құрайды.
Шынытүрлі мұз - появляется на покрытии в виде гладкой стекловидной пленки
толщиной от 1-ден 3мм дейінгі қалыңдықта тегіс шынытүрлі пленка түріндегі
жабындыда пайда болады. Шынытүрлі мұздың құрылу тығыздығы 0,7-ден 0,9 гсм3
дейін, ал ұстап тұруды құру коэффициенті 0,08-ден 0,15 дейін. Бұл қысқы
тайғақтың түрі қауіптірек болып табылады.
Шықтың нүктесі - температура, ауада құралатын сулы будың құрылуы кезінде
және жол жабындысында конденсацияланады.
Кіріс бақылауы – жұмыстарды орындау кезінде қолдану үшін арналған және
реттеушіге түсетін жеткізушінің өнімді бақылауы.
Операциялық бақылау – технологиялық операцияларды орындау уақытында жүзеге
асырылатын бақылау.
Қабылдау бақылауы – жұмыстарды бітіру бойынша орындалатын бақылау,
объекттің пайдалануға (эксплуатацияға) жарамдалығы туралы шешімдер
нәтижелер бойынша қабылданады.
Қысқы периодта тайғақтан тікелей және жанама айырулар :
– Барлық ағымдағы жағдайларда Жол-Көліктік Оқиғалар (ЖКО);
– Сырғанақ жабындыға құлау кезінде жаяу жүрушілердің жарақаттары;
– Қоршаған ортаға жағымсыз әсер етулер, тығындар және кептелулер;
– Милиция, өрт және жедел жәрдем қызметкерлерінің жеделдігінің
төмендеуі;
– Қоғамдық көлік жұмысының тиімділігінің төмендеуі;
– Жүргізушілер мен жаяу жүрушілердің психологиялық жүктелуінің
жоғарылауы;
– Жұмысқа қабілетінің жоғалуы, жұмыста және үйдегі есеңгіреулер,
келіспеушіліктер.

Белгіленулер мен қысқартулар

ГОСТ -

Кіріспе

Көктайғаққа қарсы материалдарды сынау әдістемелері қысқы
тайғақтардың адам өмірі мен қоршаған ортаға зиянын тигізбейтін өзіндік
әдістерін ұсынамын. Көктайғаққа қарсы материалдарын шығарушы мен
өндірушілер жолдық және экологиялық талаптардың есебінсіз шығарылады олар:
дәндік құрамы, кристалдану температурасы, ерулік қабілеті, коррозиялық
активтілігі және т.б. Және де сәйксінше оларды анықтау бойынша
әдістемелерінсіз жүреді. Бұл қолданылатын материалдың тек кіріс бақылауын
жүргізу кезінде ғана қиындық туғызады, сонымен қатар қысқы тайғанақтықпен
күресуді таңдау кезінде де жұмыстың технологиясы мен шығысының орташасын
анықтайды.
Көктайғаққа қарсы материалдардың сапа көрсеткіштерін анықтау бойынша
әдістемелерді енгізу және жүргізуі Қазақстан Рспубликасының жол ұйымдарының
көшелері мен жолдарындағы қысқы тайғақпен күресінің сапасы мен тиімділігін
жоғарылатуға және қоршаған ортаға әсерін азайтуға алып келеді.
Құжатта көрсетілген органолептикалық, физико-химиялық, технологиялық және
экологиялық көрсеткіштер әдістері көрсетілген, ол қысқы тайғанақпен күресу
кезінде қолданылатын көктайғаққа қарсы материалдардың кіріс бақылауын
жүргізу үшін қажет.
Әдістеме екі бөлімнен тұрады:
• Көктайғаққа қарсы қатты материалдардың қасиетін анықтау;
• Көктайғаққа қарсы сұйық материалдардың қасиетін анықтау.

1. Жобаны әзірлеу үшін алғашқы мәліметтер

2. Өнімнің (бұйым) жалпы сипаттамасы

3. Бұйымға (өнім) техникалық талаптар. Сынауға (бақылауға) жататын сапа
параметрлері
3.1. Жалпы техникалық талаптар

Химиялық көктайғаққа қарсы материалдың құрамын төрт топқа
біріктірілген көрсеткіштер қатары бойынша бағаланады:органолептикалық
(сыртқы түрі, түсі, иісі), физико-химиялық (дәндік құрам, ерімейтін тұздың
массалық үлесі, ылғалдылық, тығыздық, жатқызушылық), технологиялық және
экологиялық (табиғи радионуклидтердің тиімді бөліктік активтілігі).

Көрсеткіштердің аталуы Норма (қатты КҚМ)
Органолептикалық
Сыртқы түрі Гранулалар,кристалдар,
чешуя
Түсі Ақтан ашық сұрға дейін
Иісі Жоқ
Физико-химиялық
Дәндік құрамы, %, бөліктің массалық үлесі рұқсат етілмейді
мөлермен: 20
- 10 мм-ден жоғары
- 5 мм-ден 10 мм-ге дейін қосқанда, одан
көп емес
Ылғалдылық, %, көп емес 5
Суда ерімейтін заттардың массалық үлесі, 2,5
%, көп емес
Тығыздық, гсм3 Нормаланбайды (себілгіш)
Жатқызылуы Рұқсат етілмейді
Экологиялық
Табиғи радионуклидтердің тиімділікті
бөліктік активтілігі, Бккг, көп емес:
- жолдар және тұру бекет көшелері үшін 740
- қаладан тыс жодар үшін 1500

2-кесте. Химиялық КҚМ талаптары

Тұздағы натрия хлоридінің құрамы 93% кем болмауы тиіс. Натрия хлориді оның
түйіршіктеуіне қарсы тұратын заттардан тұрады.
Тұздар олардың жіктелінуін қиындататын қоспалары болмауы тиіс.
Қайнатпа ас тұзда жатушылықты алдын алу мақсатында өзгермеген түрінде
түсетін, қабыршақты хлорлы кальций қоспасы ретінде енгізу керек.
Коррозионды активтілікті әлсірету үшін металл хлоридіне фосфатты (ингибитор
ретінде) енгізген дұрыс.
Фрикционды көктайғаққа қарсы материалдардың құрамы келесі көрсеткіштер
бойынша бағалайды: дәндік құрам, ірілік модулі (құм үшін), шаңды және
кесектік бөліктер саны, бөліктік материалдар үшін мықтылық бойынша марка,
ылғалдылық, табиғи радионуклидтердің бөліктік тиімділік активтілігі (3-
кесте)

Көрсеткіштердің аталуы Норма
Табиғи құм КҚТ Қалдықтардың
бөлінудегі құм
Дәндік құрамы, %
бөліктердің массалық
үлес мөлшері: - Рұқсат Рұқсат
- 10 мм-ден жоғары; етілмейді етілмейді
- 5 мм-ден 10 мм-ге 0 – 15 20
дейін жоғары;
- менее 0,16 мм-ден кем, 15
көп емес
Шаңды және кесекті
бөліктердің массалық 5 5 5
үлесі, %, көп емес
Кесек түйіршектерінің
массалық үлесі, %, көп 0,5 1 0,5
емес
Ылғалдылық, көп емес 5 5
Ірілік модулі 1,5 – 3,5 - -
Табиғи радионуклидтердің
тиімділікті бөліктік
активтілігі, Бккг, көп
емес: 740 740 740
- жолдар және тұру
бекеттер көшелері үшін 1500 1500 1500
- қаладан тыс жолдар
үшін

3-кесте. Фрикционды көктайғаққа қарсы материалдарға талаптар

Фрикционды материалдар құрғақ түрінде қолданады, тұрақты төмен
температурада шашпа түрінде болады.
Жолдарда қарлы түсім кезінде жабындының өту типімен дәндік құрамы 5 мм -
15 мм, 15% мөлшерде фрикционды материалдарды қолдану рұқсат етіледі.
Құмның және басқа фрикционды материалдардың эффективті жоғарылауы мен
қатуды болдырмау үшін оларға тұз қосады, жолда теңдей жіктеліну мен ыңғайлы
жүктеу кезінде қоспалар шашыранды, балбыраған күйінде сақталуына алып
келеді.
Комбинирленген КҚМ біруақытта фрикционды және химиялық материалдардың
функциялары болады. Комбинирленген КҚМ қолдану шарттары мен тәсілдеріне
байланысты олар мыналардан тұруы керек:
- 5% (±1%) кем емес қатты хлорлы тұздар (NaCI) фрикционды материалдардың
мұздауын алдын ала тоқтату үшін;
- 10-20% қатты хлорлы тұздар КҚМ фрикционды материалдар жұмыстың
тиімділігінің жоғарылауы үшін.

Технологиялық операцияларды орындауға талаптар
1. Өту бөлігі.
1. Қар түсу және мұз қату кезінде.
2. Көліктің барлық түріне жүру бөлігі көкьайғаққа қарсы материалдармен
өңделуі керек және кедергісіз қозғалысты қамтамасыз етуі керек.
3. Автокөліктік дөңгелектердің жолдық жабындымен байланыс коэффициенті
ГОСТ Р 50597-93 Автокөліклік жолдар және көшелер. Қауіпсіздікті қамтамасыз
ету талаптары бойынша рұқсат етілетін эксплуатациялану жағдайына талаптар
талаптарына сай болуы керек.
4. Уақыт, көктайғаққа қарсы реагенттермен барлық территорияны жаппай өңдеу
кезінде қар түсуден бастап үш сағаттан аспауы керек.
5. Кезекті қар түсуден біткеннен кейін өту бөлігінде механикаланған сыпыру
басталуы керек, қажетті сыпыру үш сағаттан аспауы керек.
6.Ұзақ интенсивті қар түсу кезінде (5см және одан көп), өту жолының
бөлігінде әр 5см жаңа түскен қар түсу кезінде көктайғаққа қарсы
реагенттермен өңделеді, қажет болса 2-5мм фракциялы щебеньді қолданылады.

7. Қар түсу біткеннен кейін.
7.1. Механикаланған сыпыру біткеннен кейін өту жолының барлық бөлігі қарлы
мұздар мен қатулардан тазалануы керек.
Реагент түрі 0
Өзг. Ауа темпретарусы кезінде реагент шығыны, С
Бірл.

Вид Реагента Ед. -0 -2 дейін -2 -4
изм. дейін
КірістіОперац.
к
Құм сапасын бақылау схемасы, КҚТ
Дәндік құрамы + - Лаборант Лабора-
ториялық
журнал
Шаңды және кесекті бөліктердің + + Лаборант
массалық үлесі.
Кесек түйіршектерінің массалық үлесі + - Лаборант
Ылғалдылық + + Лаборант
Ірілік модулі + - Лаборант
Массовая доля химических ПГМ в песке + + Лаборант
Шашпа + Мастер Ортақ
жұмыс
журналы
КҚМ бастапқы жіктеліну уақытылығы + Мастер
Жабынды бойынша КҚМ жіктелінуінің + Мастер
теңдігі
КҚМ жіктелінуінің фактілік нормасы + Мастер,
лаборант

3-кесте.

4. Бұйымды сынау әдістемелік әзірлеу
4.1. Сынаудың жіктелінуі. Сынау бағдарламасы

Көктайғаққа қарсы материалдарын шығарушы мен өндірушілер жолдық және
экологиялық талаптардың есебінсіз шығарылады олар: дәндік құрамы,
кристалдану температурасы, ерулік қабілеті, коррозиялық активтілігі және
т.б. Және де сәйксінше оларды анықтау бойынша әдістемелерінсіз жүреді. Бұл
қолданылатын материалдың тек кіріс бақылауын жүргізу кезінде ғана қиындық
туғызады, сонымен қатар қысқы тайғанақтықпен күресуді таңдау кезінде де
жұмыстың технологиясы мен шығысының орташасын анықтайды.
Көктайғаққа қарсы материалдардың сапа көрсеткіштерін анықтау бойынша
әдістемелерді енгізу және жүргізуі Қазақстан Рспубликасының жол ұйымдарының
көшелері мен жолдарындағы қысқы тайғақпен күресінің сапасы мен
эффектитілігін жоғарылатуға және қоршаған ортаға әсерін азайтуға алып
келеді.
Құжатта көрсетілген органолептикалық, физико-химиялық, технологиялық және
экологиялық көрсеткіштер әдістері көрсетілген, ол қысқы тайғанақпен күресу
кезінде қолданылатын көктайғаққа қарсы материалдардың кіріс бақылауын
жүргізу үшін қажет.
Әдістеме екі бөлімнен тұрады:
• Көктайғаққа қарсы қатты материалдардың қасиетін анықтау;
• Көктайғаққа қарсы сұйық материалдардың қасиетін анықтау.
1.1.Ортақ жағдайлар
Қатты түрде шаруашылықпен шығарылатын комбинирленген және химиялық
қасиеттерін кіріс бақылауы кезінде сәйкесінше төменде көрсетілген
әдістемелермен анықталады.
1.1.2.Қатты КҚМ-дың химиялық құрамын біріктірілген көрсеткіштер бойынша
төрт топқа анықтайды.
1.1.2.1.Органолептикалық:
• сыртқы түрі (жағдайы);
• түсі;
• иісі.
1.1.2.2.Физико-химиялық:
• дәндік құрамы;
• ылғалдылық;
• суда ерімейтін қалдық;
• себілетін тығыздық;
• кристалдану температурасы.
1.1.2.3.Технологиялық:
• ерушілік қабілеті;
• жатушылық.
1.1.2.4.Экологиялық:
• табиғи раддионуклидтердің бөлгіш активті тиімділігі;
• металға коррозиялық активтлігі;
• цементобетонға агрессивті көрсеткіші.
1.1.3.Сұйық КҚМ-дың химиялық құрамын төрт топқа біріктірілген аналитикалық
көрсеткіштер бойынша анықтайды.
1.1.3.1.Органолептикалық:
• сыртқы түрі (жағдайы);
• түсі;
• иісі.
1.1.3.2.Физико-химиялық:
• ортақ минералдану (концентрация);
• рН;
• тығыздық;
• кристалдану температурасы.
1.1.3.3.Технологиялық:
• ерушілік қабілеті.
1.1.3.4.Экологиялық:
• табиғи раддионуклидтердің бөлгіш активті тиімділігі;
• металға коррозиялық активтлігі;
• цементобетонға агрессивті көрсеткіші.
1.1.4.КҚМ-дың комбинирленген және фрикционды қасиеттерін келесі
көрсеткіштер бойынша анықтайды.
• дәндік құрам (құм үшін ірі модуль);
• ылғалдылық;
• шаң тәрізді және балшық пен балшық бөліктерінің түйіріндегі құрамы;
• табиғи радионуклидтердің бөлінігіш тиімділігі.
Бұдан басқа фракционды КҚМ үшін ұсақталған тас пен қалдықтың негізінде
дайындалған мықтылығы бойынша маркасы анықталады, ал қалдық үшін металдың
қоспалар саны кіреді.
Комбинирленген КҚМ-да ондағы қосымша тұз санын анықтайды.

2. Көктайғаққа қарсы сұйық материалдардың қасиетін анықтау.

2.1.Ортақ жағдайлар
2.1.1.Көктайғаққа қарсы сұйық материалдардың әдістеріне жату үшін
өндірістерде тұтынушылық кіріс бақылауын жүргізеді.
Кіріс бақылауы кезінде тұтынушыны өндірісте сұйық КҚМ-на кіретін
паратияларды таңдайды, сынауды таңдаумен сынаманы үш түрлі биіктік орнының
биіктігі бойынша өнімнің ортадан және жақын түбіне жақындығы.
Іріктелген сынамаларды таза кепкен бөтелкеге немесе банкаға құяды, жақсылап
араластырады және 3 л-ден кем емес көлемдегі орташа зертханалық сынаманы
құрайды.
Зертханалық сынама салмағы алдын-ала қарастырылған сынауларды жүргізуді
қамтамасыз етуі керек.
2.1.2.Әр сынау үшін зертханалық сынамадан аналитикалық сынаманы таңдап
алады. Аналитикалық сынамадан сынау әдісіне сәйкес КҚМ санын таңдап алады.
Сынауды жүргізу үшін сыйымдылықты корриозды тұрақты материалдан жасалуы
керек.
2.1.3.Сынау нәтижелері үтірден кейін екінші белгімен есептеледі, егер
әдісте басқа да қатысты нақтылық есептеу көрсетулері берілмеген жағдайда
болады.
Сынау нәтижесінен орташа арифметикалық екі параллельмен алуды анықтайды,
алдын-ала қаралған әдіске сәйкес болады.
2.1.4.Сынауда жүргізілетін бөлмеде ауа температурасына қатысты 20 ± 3 °С
және ылғалдылығы 50 ± 15 % болуы керек.

4.2. Сынау үшін приборлар мен жабдықтар. Өлшеу құралдары

Көктайғаққа қарсы қатты материалдар ұшін сынауға қажетті аппаратуралар
және құрал-жабдықтар.
4.2.1. Органолептикалық көрсеткішін анықтау үшін аппаратура және
материалдар.
- нақтылықтың 3-ші сыныпты ГОСТ 24104 бойынша зертханалық таразылар 1,0 кг-
ды таразылау үлкен шегімен және 0,02 г-нан көп емес таразылау қателігімен
рұқсат етіледі;
- 2 мин өлшеу нақтылығын қамтамасыз ететін кез-келген маркалы сағаты;
- Сынапты шынылы зертханалық термометр;
- ГОСТ 9147 бойынша фарфорлы ұнтақтағыш;
- ГОСТ 25336 бойынша сыйымдылығы 100 см куб шынылы лабораториялық
стакандар;
- жұмыр шыны (колба), түтіктер (пробиркалар) бойынша өлшемді цилиндр.
Техникалық шарттар ГОСТ 1770 бойынша сыйымдылығы 100 см куб;
- ГОСТ 6709 бойынша дистилденген су.
4.2.2. Дәндәк құрамын анықтау үшін аппаратура
- 3-ші сыныпты ГОСТ 24104 нақтылықты 500 г таразылау үлкен шекпен
зертханалық таразылар және 0,02 г-нан үлкен емес қателікпен анықталады.
-2В-151 типті немесе басқа типті кептіру шкафы немесе 100-200 ˚С диапазон
температурасындағы жұмыс зонасында қамтамасыз етеді;
- № 18 және 20 жұмсақ білезік;
- қалақша (шпатель);
- ГОСТ 25336 бойынша эксикатор;
ГОСТ 6613 бойынша құм үшін жабындылы сынама;
- ГОСТ 28390 бойынша фарфорлы тостағандар.
4.2.3. Ылғалдылықты анықтау үшін аппаратура
- 28-151 типті кептіру шкафы, 100-200˚С жұмыс аймағында диапазон
температурасын қамтамасыз етеді;
- ГОСТ 24104 2-ші сыныпты нақтылықтағы зертханалық таразылар 200 г
таразылау үлкенірек шегімен және 0,2 мг-нан көп емес болуына рұқсат
етіледі.
- ГОСТ 9871 бойынша электробайланысты 2 ˚С-дан көп емес бөлу шкаласының
бағасы шынылы сынапты термометр;
- шпатель, шипцы;
- ГОСТ 25336 бойынша шынылы эксикатор.
Ылғалдылықты анықтау
4.2.4. Суда ерімейтін қалдықтарды анықтау үшін атериалдар және реактивтер
- 2-ші сыныпты нақтылықтағы 200 г ГОСТ 24104 бойынша үлкенірек таразылау
шегімен және 0,2 мг-нан көп емес таразылау қателігімен рұқсат етіледі
зертханалық таразы.
- сулы монша.
- өлшеулі жұмыр шынылар, түтіктер.
Техникалық шарттар ГОСТ 1770 500 см куб бойынша зертханалық шынылы
стакандар;
-ГОСТ 25336 бойынша сағаттық шынылар;
-“көк лента” күлсіз сүзгілер;
- 1400 кгм куб сыйымдылықты ГОСТ 4461 бойынша концентрленген азотты
қышқыл;
4.2.5. Себілетін тығыздықты анықтау үшін аппаратура
- ГОСТ 24104 бойынша 0,02 г қателікпен зертханалық таразылар;
Цилиндрлік өлшемді, 1 л сыйымдылықты антикоррозиялық құраммен қапталған
(ГОСТ 27002 бойынша диаметр және биіктік);
- металды сызықты;
- пластмассалық қалақ, күрекше;
- 10 мм диаметр тесіктін дөңгелек елек;
- өлшемді түтікшеге көктайғаққа қарсы материалдың себу үшін;
4.2.6.Эвтектикалық температурасын анықтау үшін аппаратура мен реактивтер
- мұздатқыш камера, минус 50 ± 5°С температураға жетуді қамтамасыз ету;
- 100 мл сыйымдылықты цилиндрлер ГОСТ 1770 Техникалық шарттар.
- -60 - +20 °С шкаламен және ГОСТ 13646-68 бойынша ±1°С қателікпен
тексерілген термометрлер;
- ГОСТ 24104 бойынша 0,002 қателіктегі зертханалық таразылар;
- ГОСТ 25336 бойынша 100 мл сыйымдылықты шынылы стакандар.
4.2.7. Ерулік қабілетін анықтау үшін аппаратура
- 0,002 г қателігімен зертханалық таразылар ГОСТ 24104 бойынша;
- кептіру шкафы ТУ- 681.032.84 бойынша;
- мұзды камера, минус 22±2 °С температураға жетуді қамтамасыз ететін
және ±2 °С оның нақтылығын қолдайтын;
- тоңазытқыш камера, минус 20±1 °С –қа дейінгі температураға жетуді
қамтамасыз етеді;
- құмды монша ТУ-64-1-423-72 бойынша;
Стандартты елек 5мм биіктікпен, 1±0 мм қабырға қалыңдығымен корриоздылығы
мықты материалдан, ол ауаның жағымсыз температуралары кезінде сапасы мен
формасын жоғалтпайтын болып табылады.
4.2.8. анықтау үшін аппаратура мен реактивтер
- ГОСТ 24104-80 бойынша 0,02 г дейінгі нақтылықтағы таразылар;
- кептіру шкафы;
- құмды монша;
- 500 мл сыйымдылықты жұмыр шынылар;
- 500 мл сыйымдылықты фарфорлы стакан;
- қағазды сүзгіштер;
- № 5 ГОСТ 6613-86 нөмірлі сеткалы елек;
- эксикатор;
- 10 - 50 мл сыйымдылықтағы шынылы қақпақты бюкс;
- ГОСТ 6709-72 бойынша дистилденеген су.

Көктайғаққа қарсы сұйық материалдар ұшін сынауға қажетті аппаратуралар және
құрал-жабдықтар.
4.2.9. рН-ты анықтау үшін аппаратура
- ГОСТ 25336-82 бойынша 100 мл сыйымдылықты цилиндрлік өлшемді ыдыс;
- индикаторлар жинағы;
- индикаторды қағаз жинағы;
- жұмыр шыны, түтіктер бойынша тамшылық, ГОСТ 1770-74 Техникалық шарттар;
- рН-метр (0(12 бірлік).
4.2.10. Тығыздықты анықтау үшін аппаратура
- ГОСТ 25336-82 бойынша 100 мл сыйымдылықты өлшемді цилиндрлік түтікше
ыдыс;
-1,00-ден 1.4 гсм3 дейінгі шкалада ареометрлер мен денсиметрлер жинағы;
- ГОСТ 13646-68 бойынша 10C қателіктегі термометр.
4.2.11. Жалпы миенерализациялауды (концентрацияны) анықтау үшін аппаратура
- ГОСТ 24104-88 бойынша 0,0002 г өлшеу қателігімен аналитикалық таразылар;
- ТУ 16-681.032.84 бойынша кептірілетін шкаф;
- ГОСТ 25336-82 бойынша эксикатор;
- ТУ-64-1-423-72 бойынша құмды монша;
- ГОСТ 23932-90 бойынша 10-50 мл сыйымдылықты шыны бюкстар;
4.2.12. Көктайғаққа қарсы материалдардың коррозионды активтілігін анықтау
үшін аппаратура және реактивтер
- ГОСТ 24104-88 бойынша 0,02 г өлшеу қателігімен аналитикалық таразылар;
- ТУ 16-681.032.84 бойынша кептірілетін шкаф;
- ГОСТ 25336-82 бойынша эксикатор;
- ГОСТ 23932-90 бойынша 200-500 мл көлемдегі шыны стакандар;
- болаттан жасалған тік бұрышты немесе шаршылы тегіс металды пластиналар
(маркасы ст.-3) 50(50(0,5 мм немесе 100(100(1,5 мм мөлшерде. Ені мен
ұзындығы үшін ±1 мм және қалыңдығы үшін ±0,1 мм пластинаны дайындау кезінде
рұқсат етіледі.
- реактивтер: ГОСТ 3118-77 бойынша тұзды қышқыл ингибитор уротропинмен,
ГОСТ 2156-76 бойынша екі көмір қышқылды натрий (сода); ГОСТ 2768-84 бойынша
ацетон.
4.2.13. Көктайғаққа қарсы материалдың цементабетонға агрессивті әсерін
анықтау үшін аппаратура
- ГОСТ 24104-88 бойынша 0,02 г өлшеу қателігімен аналитикалық таразылар;
- 0,02 г нақтылықтағы гидростатикалық таразылау үшін лабораториялық
таразылар;
- ГОСТ 22685 және ГОСТ 10180 талаптарына сәйкес бетонды балочка үлгісінің
сақталуы және дайындалуы үшін құрал;
- минус 50±5 °С температураға дейін жету мен ұстап тұруды қамтамасыз ететін
мұзды камера;
- коррозионды тұрақты материалдардан КҚМ ерітіндісінде үлгілерді сынау және
іздеу үшін сыйымдылықтар;
- 18±2 °С шегіндегі КҚМ ерітіндісінің ұстап тұру температурасы үшін
құралмен орнатылған үлгілердің еруі үшін монша.

4.3. Үлгіні сынауға дайындық

Көктайғаққа қарсы қатты материалды үлгіге сынауға дайындық.
Көктайғаққа қарсы қатты материалдардың қасиетін анықтау
Үлгіні сынауға дайындық және теру
Үлгіні сынауға дайындық
Тұз сынамасын таңдауға кіргендердің әр өнім бірлігінен тереді.
Сынаманы қуыс бұрғы арқылы немесе кез келген конструкциядағы сынама
таңдаумен таңдайды, ол өнімнің гранулометрикалық құрамының сақталуын
қамтамасыз етеді.
Сынаманың салмағын 3-ші сыныптағы ГОСТ 24104 зертханалық таразылар 1,0 кг
үлкен шектегі нақтылығымен және 0,02 г-нан көп емес таразылау қателігімен
рұқсат етіледі.
Іріктелінген сынамалар біріктіріледі, орташа сынаманы алғанға дейін
араластырады және қысқартады.

1-сурет. Сынамаларды іріктеу және дайындау сұлбасы

1.2.1.1.Қимылда болған, буып-түйілмеген өніммен таңдауларды іріктеу.
Нақтыланған таңдауларды есептеуден бір таңдау 15-20 т өнімнің уақыт
тегіескен интервалының ағынымен толық кесіп өту әдісімен таңдап алынады.
Нақтыланған таңдаудың салмағы 0,5 кг-нан кем болмауы тиіс.
1.2.1.2.Судтардан, вагондарадан, автокөліктерден буып-түйілмеген өнімдердің
сынамасын таңдау.
Нақтыланған сынамалар судтардан, вагондардан 1.1.1 бойынша немесе
схема (2-сурет) бойынша екі этапта болады. Бірінші этапта сынамалар есіктік
ойықтан өнімді тасып болғаннан кейін таңдайды, екіншісінде – жарты өнімнің
тасымалдауынан кейін. Нақтыланған сынаманың салмағы 0,5 кг-нан кем болмауы
тиіс.
Автокөліктерден нақтыланған сынамаларды 1.1.1 бойынша немесе (3-сурет)
схемасы бойынша таңдап алады. Нақтыланған сынама салмағы 200 г-нан кем
болмауы тиіс.
1.2.1.3. Қоймадағы буып-түйілмеген сынамаларды таңдау
Тұздың төбесінен, алдын-ала ластанудан тазартылған 0,5 м-ден кем емес
ұзындық төбесі бойынша жоғарыдан төменге сызықпен кеседі. Алынған өнімді
араластырады және арқылы конверт схемасы бойынша бес нүктелік схемамен
таңдайды. Нүктелік сынаманың салмағы 0,5 кг-нан кем болмауы тиіс.
Тұздың судна мен вагонда орналасуы.

2-сурет. Таңдаудың АВ- 1-ші этабы; таңдаудың СД- 2-ші таңдауы.
Сынаманың (жоспарда) таңдау схемасы.

3-сурет. А-5 –ға дейінгі автокөліктен;
Б- 5т-дан жоғары автокөліктен.

1.2.1.4.Буып-түйілмеген өнімнен сынаманың таңдалуы.
Нүктелік сынамалар кез-келген құралдармен таңдалынады, ол буып-түйілген
¾ биіктікте оны енгізе отырып гранулометрикалық құраманың сақталуын
қамтамасыз етеді.
1.2.2.1. 1-суретте көрсетілгендей, схема бойынша орташа сынаманың
дайындығын жүргізеді.
Таңдалынған нүктелік сынамадан біріктірілген сынама құралады оны
жақсылап араластырудан кейін келесі кварттау әдісімен қысқартады. Орташа
сынаманың салмағы 2,5 кг-нан кем болмауы тиіс.
Кварттауды келесі тәсілмен жүргізеді КҚМ-ды таза конусты төбеге ¼
биііктікке дейін себеді, пластинаны басып тығызздайды. Содан соң екі өзара
перпендикуляр кесілумен төрт бөлікке бөледі. Орташа сынаманы дайындау үшін
екі қарсы жатқан бөлікті қолданады. Кварттау операциясын орташа сынаманың
салмағы2,5 кг-ға жетпегенше қайталайды.
Бөлгіш ПМБ-2 типін қолдануға рұқсат етіледі немесе басқа типтер де
қолданылады, ол 15 % -дан көп емес немесе салмақ қателігі бойынша сынаманың
бөлу теңділігін қамтамасыз етеді.
Аналитикалық сынаманы кварттау әдісімен алады, ол зертханада сынау үшін
беріледі. Аналитикалық сынама салмағы 300 г-нан кем болмауы тиіс.

Көктайғаққа қарсы қатты материалды үлгіге сынауға дайындық.
4.3.1. Органолептикалық көрсеткішін анықтау үшін үлгіні сынауға дайындау
Сынауға дайындық.
Органолептикалық сынау жүргізілетін бөлме және де сынау кезінде
қолданылатын ыдыс бөгде иістерсіз болуы керек.
4.3.2. Дәндәк құрамын анықтау үшін үлгіні сынауға дайындау
Сынауға дайындық
Зертханада сынаманы 105-110 ˚С-ге дейінгі температурадағы және бөлме
температурасында тұрақты салмақтар кептіру шкафында кептіріледі. Содан соң
300 г тұз салмағының төбесімен ілінеді.
Гранулометрикалық тұз құрамын ондағы 1.5 бойынша рұқсат етіледі және
ылғалдылығы бар параллельді орташа сынаманың алдын-ала кептірусіз
анықталады және келесі құрғақ салмақта қайта есептеумен жүреді.
4.3.3. Себілетін тығыздықты анықтау үшін үлгіні сынауға дайындау
Сынауға дайындық
Материалдың төбесін 1500 г мөлшерде табиғи ылғалдылық жағдайында 10 мм
диаметрлі дөңгелек саңылаумен.
4.3.4.Эвтектикалық температурасын анықтау үшін үлгіні сынауға дайындау
Сынауға дайындық
Қатты көктайғаққа қарсы материалдардан, хлорлы магний және кальций,
ацетаттар және т.б., құрамында бар, 10, 20 және 30% -ды концентрациясы бар
сулы ерітінді дайындайды, ал хлорлы натриі бар болса- 10 және 20%- ды
концентрациялы ерітінді пайдаланылады.Қажет жағдайда көктайғаққа қарсы
материалдардың толық еруі үшін 6709-72 бойынша дистилденген суды қыздыру
рұқсат етіледі. Ерітінділер 100 мл сыйымдылықты цилиндрлерге құйылады.
Әр концентрациялау үшін екі үлгі ерітінділерге параллельді сынау
жүргізеді.
4.3.5. ерулік қабілетін анықтау үшін үлгіні сынауға дайындау
Сынауға дайындық
Мұзды дайындау үшін ГОСТ 6709-72 бойынша 65 ± 5 мл мөлшерде дистилденген
суды ыдысқа құяды және тоңазытқыш камерасына теңескен тегіс бетімен
орнатады.
Мұз толығымен пайда болған кезде мұздың бетін түзілеу үшін белгілі бір
мөлшерлермен аллюминді диск қолданылады: қалыңдығы 10г, диаметрі 95±3 мм.
Мұздың еруі арнайы оның қызуынсыз мұз бетімен жүруімен дискінің айналуы
бойынша болады. Айда болған су мөлшері төбенің түзелуі үшін жеткілікті
болуы керек. Содан тостағанды тоңазытқыш камераға орнатады және су төбесін
қайтадан мұздатады. Мұз ыдысының қалыңдығы 10±2 мм-ден кем болмауы тиіс.
Көктайғаққа қарсы материалдың сынамасын елек диаметрі 5 мм-дің елек
саңылаумен кеседі. Шынылы бюксты салмағы 2±0,02 кепкен төбемен алдын- ала
іледі. Бюксты қақпақпен жабады және сынауға дейін су жұтумен эксикаторда
сақтайды.

2.2.3.Сынауға дайындық
рН сутекті көрсеткіш әртүрлі әдістермен өлшенеді (индикаторлармен,
индикаторлы қағаздармен және рН-метрмен).
рH-тың тездетілген анықталуын арнайы реактивтердің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.