Оперативті жады модульдері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 4
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ 5
1.1 Компьютердің жадысы 5
1.2  Негізгі жады 9
1.3  Оперативті жады модульдері 10
1.4  Екінші реттік жады 11
1.5 Қатты диск геометриясы 11
  Сыртқы (тасымалданатын) қатты диск 12
2 АРНАЙЫ БӨЛІМ 13
2.1 Сақтау құрылғыларының жіктелуі 13
Тұрақты сақтау құрылғысы 15
2.3 ТСҚ құрылымы 20
3 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ 22
ҚОРЫТЫНДЫ 23
БИБЛИОГРАФИЯ 24
ҚОСЫМША 25

КІРІСПЕ

Жады өңделетін мәліметтерді және командаларды жазу сақтау және жіберу
үшін арналған машинаның негізгі бөлігі болып есептеледі. Негізгі жады
сақтау құрылғысының екі түрінен тұрады: Оперативті (ОСҚ) және Тұрақты
(ТСҚ).
Сақтау құрылғысы – ЭЕМ жадының қызментін іске асыратын техникалық
құрылғы.
Жады ұяшығы – жадының минималды адрестелген ауданы.
ОСҚ – ауыспаы ақпаратты сақтау үшін арналған; Ол өзінің мазмұнын
есептеу процесі кезінде ғана өзгерте алады.Сонымен процессор команда
кодтарын ОСҚ - дан алады және өңделгеннен кейін қайтадан нәтижесін ОСҚ – ға
жібереді.
ТСҚ программа орындалған кезде өзгермейтін ақпаратты сақтайды. Мұндай
ақпаратты стандарттық программалар кестелік мәліметтерді физикалық
константалармен тұрақты коэфицентердің кодтары құрайды бұл ақпарат ТСҚ – ға
алдын ала жазылады. Процессордың жұмысы кезінде бұл ақпарат тек қана
оқылады. Сонымен ТСҚ тек қана сақтау және оқу тәртіптерінде жұмыс істейді.
ТСҚ – ның ерекшеліктері бар. Мысалы, қорек көзі өшкенде немесе ақаулық
кезінде ақпараты сақтау.
КЖ 1304000

Әдеб.
Бет 25 Беттер 25
Т3А

ҚОСЫМША 1

Маскалық ТСҚ схемасы

КЖ 1304000

Әдеб.
Бет 25 Беттер 25
Т3А

1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Компьютердің жадысы

Компьютердің жады – оның құрамына міндетті түрде енетін элементтердің
бірі. Ол бірнеше түрге бөлінеді және бір-бірінен өлшеміне, ақпаратты
сақтау мерзіміне және т.б параметрлеріне қарай ажыратылады.
Жадтың көлемі байтпен өлшенеді. Бір байт сегіз биттен тұрады. Бит
деп 0 мен 1 мәндерінің біреуін ғана қабылдай алатын ақпарат өлшемінің ең
кіші бірлігін айтады. Сонымен 1 байт көлемдегі жадқа бір символ сақтауға
болады. Қазіргі кездегі компьютердің жадының көлемі миллиондаған байтқа
жетеді, сондықтан оны килобайт, мегабайт, гигабайт арқылы қысқаша
өрнектеген ыңғайлы.
1гбайт=1024мбайт
1мбайт=1024кбайт
1кбайт=1024байт
Жедел жад (ОЗУ) немесе жедел есте сақтау құрылғысы ақпараттың кез-
келген бөлігіне лезде қатынауды қамтамасыз етеді. Бірақ компьютерді өшірген
кезде жедел жадтағы барлық ақпарат бірден жойылады. Дербес компьютердің
жедел жадының өлшемі жылдан жылға өсіп келеді.Pentium типтес
компьютерлердің жедел жадының көлемі 8 мбайттан 256 мбайтқа жетеді. ОЗУ-ң
құрылысы оны үнемі ұлғайтып отыратындай етіп жасалынған. Компьютердің жедел
жадының көлемі өскен сайын оның есептеу жылдамдығы артады.
Негізгі жады - оперативті жадыдан (RAM) және үнемі есте сақтау
құрылғысынан (ROM) тұрады. Оперативтік есте сақтау құрылғысы
ақпараттарды(бағдарламалар мен берілгендерді ) сақтау үшін қолданады.
Оперативті жады энергияға тәуелді жады, ол энергия көзінен ажыратылған
кезде ондағы сақталған ақпараттар жойылады.ПЗУ аналық карта негізінде
орнатылған және өзгертуге болмайтын ақпараттарды сақтауға
қолданады.Өзгертуге болмайтын ақпараттарға мыналар жатады, операциялық
жүйенің жүктемелі бағдарламасы,компьютер құрылғыларын тестілеу бағдарламасы
және кейбір ендіру-шығару (BIOS) жүйесінің базалық драйверлері т.б (ПЗУ)
энергияға тәуелді есте сақтау құрылғысы.
Оперативті есте сақтау және жедел жад (RAM) сонымен қатар тұрақты есте
сақтау құрылғысы (ROM) компьютердің ішкі жадын құрайды және бұлармен
микропроцессор жұмыс кезінде байланыс жасай алады. Өңдеугетиісті кез-келген
ақпарат компьютердің сыртқы жадынан магнитті дискілерден жедел жадына
көшіріледі. Компьютердің жедел жадында осы мектепте дереу өңдеуге тиіс
элементтермен программа ғана сақталады.
Ақпарат керек кезінде сыртқы жадтан жедел жадқа көшіріліп өңделген соң
қайта сыртқы жадқа жазылып қойылады. Жедел жадқа ақпараттар тек жұмыс
уақытында ғана сақталады. Егер ЭЕМ өшірілгенде және электр торабында ақау
болып ток сөнген кездерде ондағы мәліметтер іссіз жоғалады.Осыған
байланысты тұтынушы ұзақ сақталуы қажет.Мәліметтерді жоғалтып алмас үшін
жұмыс кезінде оларды үнемі магниттік дискіге үнемі жазып отыруы қажет жедел
жадтың көлемі қаншалықты үлкен болса соншалықты компьютердің есептеу
мүмкіндігі де жоғары болады.Ақпараттың көлемін анықтау үшін 8биттің
жиынтығынан тұратын байт өлшем бірлігі қолданылатыны баршамызға белгілі.
IBM PC XT компьютердің жедел жадының көлемі 644 кбайт құраса IBM PC AT
да 1 мбайт жоғары болады.IBM PC компьютердің соң моделінің жедел жады 1-ден
8 мбайтқа дейін немесе оның көлемі 64,32 мбайтқа дейін де бола
береді.Өйткені жедел жадтың негізгі платасыны микросхема қосу арқылы оның
көлемінде арттыруға болады.Компьютердің сонымен қатар өзгертілмейтін
мәліметтерді сақтауға арналған тұрақты жады бар.Оның көлемі шағын және 32-
64 кбайт құрайды.Көлемі 1 мбайт болып келетін жедел жад әдетте 2 бөліктен
тұрады.Алғашқы 640 кбайт қолданылатын программалар мен операциялық жүйелер
үшін болса қалған мөлшері жұмыс мақсатына қолданылады.Процессордың өте
жылдам істейтін тағы бір шағын көлемді жады бар.Оны КЭШ жады деп атайды.Ол
жедел жадпен процессор арасында дәнекерлік рөл атқарып жалпы жұмыс
өнімділігін арттыру қызметін атқарады.
Оперативті есте сақтау-компьтердің жұмысындағы есте сақтау және
қабылдаған хабарды өзгерту үшін қолданылатын құрылым.Бұл әрекет былай
өтеді:бір бағдарламаны қосу кезінде ол ОЗУ-дағы дискаводпен сапасын,өз
мағынасын өзгерте алады.ОЗУ-жұмыс істеу жылдамдығы винчестер немесе
дисководтан көп, ал КЭШ есте сақтаудан аз.Компьютер қосылған кезде ОЗУ-дағы
хабар жоғалады.ОЗУ мағынасын бағалау қиын.Бүгінгі күнде ОЗУ стандартты
болып 64 мбайт көлемі болып келеді.ОЗУ-дың қажетті көлемінің үлкеюі
компьютерлік технологияның дамуы арқылы болады.
Жадының сиымдылығы-қазіргі кезде дербес компьютер ішкі жағы да 0-бастап
нөмірленіп қойған.Әр қайсысы 1-байттан тұратын миллиондаған ұяшықтар бар.Әр
ұяшықты байт деп атайды.Жадыда орналасқан байттар санын жадының сыйымдылығы
немесе көлемі деп ол әр байттың мөлшері оның адресі деп
аталады.Сыйымдылықтың көлемі мбайт,кбайт т.б болады.
РС конфигурацияның көп өзгеруі ОЗУ –мен байланысты.ОЗУ орнына
динамикалық есте сақтау микросхемасы DRAM қолданылады.Бұл кезде DIMM-168,
DIMM-184, DIMM-240 немесе PIMM модулдері орнатылады.Есте сақтау модулдері
қатарлармен орнатылады.
Бұл қатар бір типті микросхемалармен толы кезде жұмыс істеу қабілетіне
ие.Жұмыс үшін DIMM немесе RIMM модулін орнатса болғаны.Электронды
есте сақтау PC системаларының бәрінде қолданылады.Компьютердің ОЗУ (main
memory) информацияны оперативті алмасу мақсатында қолда-нылады..Негізгі
есте сақтауға қойылатын талаптар:
-үлкен көлем
-тез әсер ететін немесе шығарылуы
-берілген мәліметтің ұзақ сақталуы
КЭШ-есте сақтау жоғары оперативті есте сақтау СОЗУ системалық
информацияны энерготәуелсіз сақтау үшін үнемі есте сақтау қолданылады.Бұл
есте сақтау компьютердің жай жұмысында тек қана есептеледі,ал жазу арнайы
құрылым-программатор мен жүргізіледі.Бұнан оның атауыда шығады-ROMREAD
ONLY memory –оқу үшін есте сақтау немесе ПЗУ әрқашан есте сақтау
құрылымы.Бұл типтегі қажетті есте сақтау көлемі жоғары емес.Мысалы BLOS PC
XT көлемі 8 кбайтты құрайды.Жартылай әрқашан есте сақтау компьютер
конфигурацияларының информациясын сақтау үшін пайдаланады.
ОЗУ-компьютердің ең маңызды элементтерінің бірі болып
табылады.Микропроцессордың өзі бағдарламаларды және ағымдағы мәліметтерді
өңдеу үшін осы ОЗУ арқылы қолданылады.Алынған нәтижелер жазылып қояды.Жедел
деп айтылудың себебі ол өте жылдам жұмыс істейді.Сол себептен
микропроцессор жадыдан қандайда бір мәліметті алған кезде көп күтіп
қалмайды.Бірақ жадының ішіндегі мәліметтер тек қана компьютер қосылып
тұрған кезде ғана тұрады.Компьютер өшірілген кезде жадыдағы мәліметтер өшіп
қалады.Жадының платасының көлеміне қарай олардың бір-бірінен оңай ажырата
аламыз.Қазіргі таңдағы бағдарламалар жадының тек көлемді болуын ғана емес
сонымен қатар оның жылдам болуын да талап етеді.ОЗУ-да 8 жады банкалы
болады.Әр бір жады банкалының өзіне тиісті көлемі болады.Оның көлемін
анықтау үшін сол жадының көлемін банка санына бөлеміз.Шыққан нәтиже әр бір
банканың көлемі болып есептеледі.Мысалы ОЗУ-дың көлемі 64 мбайт ,64:8=8 әр
бір банканың көлемі.
Компьютер индиструясы анау айтқандай дамымаған.Видео,
аудио микропроцессордың есептеу қабілеті және басқаларын алсақ олардың
тек кейбір параметрлері өзгерген.Мысалы таңдау және сұраныс жасау уақыты
жады моделдеріне КЭШ жадының қосылуы.Кіріс-шығыс басқару сигналдарының
өзгеруі, бірақ технологияның бұл күйі сол күйінде қалды.Жады компьютердің
әлсіз жері болып қалды.Бізге белгілі болғандай компьютердің жылдамдығы сол
компьютердегі қай элементтерінің жылдамдығы төмен болса, сол жылдамдықпен
жұмыс істейді.Мінекей бірнеше жылдан бері жедел жадының жылдамдығы дамып
кетті.
Олар :FPM RAM, EDO RAM, DRAM, VRAM,WRAM, SGRAM, MDRAM, SDRAM, DDR
SRRAM, ESDRAM, SLDRAM, RDRAM, Concurrent RDRAM, Direct Rambus.
Кез келген компьютердің ең негізгі құрамдас бөлігі ол – жады.
Жоғарғы қабат орталық процессордың ішкі регистрлерінен құралады. Олар
процессор жасалған материалдан жасалады және олар процессор сияқты өте
жылдам жұмыс істейді. Ішкі регистрлер 32-разрядтық процессорда 23×23 битті
сақтауға, ал 64-разрядты процессорда 64×64 битті сақтауға мүмкіндік бар.
Программалар аппаратураның қатысуынсыз регистрлерді басқаруға алады.

Кете 1.1 Сақтау құрылғыларының сипаттамалары

Келесі қабатта құрал-жабдықтармен байланысатын кэш-жады орналасқан.
Оперативті жады кэш-жолдарға бөлінген, әдетте ол 64 байт болады, ал
адресация мен нөлдік жолда 0-дан 63-ке дейін, ал бірінші жолда 64-тен 127-
ге дейін және т.б. Кэштің көп қолданылатын жолдары орталық процессорлардың
ішінде немесе оған өте жақын орналасқан жоғары жылдамдықты кэш-жадыда
сақталады. Программаға жадыдан бір сөзді оқу керек болатын болса, онда кэш-
микроүрді, кэшта осындай жол бар ма, әлде ондай жол жоқ па екендігін
тексереді. Егер осындай жол болатын болса, онда кэш-жадыға тиімді хабарласу
болады, берілген сұранысымыз кэштан түгелімен қанағаттандырылады. Кэшке
тиімді хабарласу екі такт уақытты алады, ал тиімді емес хабарласу кезінде
уақыт көп жұмсалады. Кэш-жадының көлемі өте шектеулі, сол себептен оның
бағасы өте жоғары болады. Кейбір машиналарда кэштің екі немесе үш деңгейі
бар, әдетте олардың кейінгілері алдыңғылардан баяу және үлкендеу болып
келеді.

1.2  Негізгі жады

Негізгі жады – бұл ақпараттарды сақтау құрылғысы. Ол оперативті және
тұрақты есте сақтап отыратын құрылғылардан құралады. Оперативті еске
сақтайтын құрылғы (орысша баламасы ОЗУ), белгілі бір уақытта орындалатын
программаларды дискіден көшіріп отырады. Оны көбінесе оперативті жады деп
те атайды.

Сурет 1.1 Тұрақты есте сақтау құрылғысы (ТЕСҚ) – ол компьютерді
құрастырған кезде жазылатын тұрақты ақпараттар сақталуының жері

Тұрақты есте сақтау құрылғысы(ТЕСҚ немесе ROM – read-onlу memorу) –
ақпаратты тұрақты есте сақтауға арналған, яғни арнаулы құрылғының көмегіме
бір рет жазылады да сонан соң одан тек оқуға болады. ТЕСҚ-сы компьютерді
тоққа қосқан соң өзін тексеретін процедура – енгізу-шығару базалық жүйесін
(BIOS) қамтиды.
Жедел жадының көлемі үшін қатты дискінің сыйымдылығы көрсетіледі. Қатты
магниттік дискіге жинақтауыш (НЖМД немесе винчестер) компьютермен жұмыс
жасағанда пайдаланатын ақпаратты сақтауға арналған. Тоққа қосылмаған
жағдайда да ақпарат қатты дискіде сақталып тұрады, диск сыйымдылығы біршама
үлкен. Қажет болса дискіні бірнеше бөліктерге бөлуге болады, әр бөлігі
бөлек логикалық дискінің ролін атқарады.
Қайта программаланатын тұрақты жады (ҚПТЖ, Flash Memory). Өзінің
мазмұнын қайта жазуға болатын энергияға тәуелсіз жады. Тұрақты жадыға
процессордың жұмысын басқару программасы жазылады. ҚПТЖ-да дисплейді,
пернетақтаны, принтерді, сыртқы жадыны басқару, компьютерді іске қосу және
тоқтату, құрылғыларды тестілеу программалары орналасқан.
BIOS (Basic InputOutput System – енгізу және шығару базалық жүйесі) –
компьютер іске қосылғаннан кейін құрылғыларды автоматты түрде тестілеу;
операциялық жүйені жадыға қосу үшін арналған программалар жиынтығы. BIOS-
тың ролі екі түрлі: бір жағынан бұл апппаратураның (Hardware) ажырамас
элементі, ал екінші жағынан бұл кез келген операциялық жүйенің (Software)
негізгі модулі.
Тұрақты есте сақтау құрылғыларының түрлері – CMOSRAM.
CMOSRAM – бұл жоғары жылдамдықты әрекет ететін және батарейкадан аз
энергияны қамтамасыз ететін жады. Бұл компьютерлер конфигурациясы туралы
ақпараттарды және компьютерлер құрамындағы құрылғыларды, сонымен қатар оның
жұмыс істеу режимдері туралы мәліметтерді сақтау үшін қолданылады.
CMOS-та ағымдағы күн мен уақыт сақталынады. Уақыт үшін жауап беретін
CMOS-жады және уақыт микроүрдісі кішкентай аккумулятордан қорек алады. CMOS-
тың мазмұнын өзгерту BIOS-та орналасқан арнайы Setup программасымен
өзгертіледі. Графикалық ақпараттарды сақтау үшін бейне жадысы қолданылады.
Бейне жадысы (VRAM) – кодталған бейнелер сақтайтын оперативті есте
сақтаудың (ЕВ) бір түрі. Осы ЕС-тің құрылуы екі құрылғыға а бір уақытта
қызмет көрсетеді – процессор және дисплей. Сол себептен экрандағы бейне
жадыда видео мәліметтердің жаңартылуымен сәйкес өзгертіліп отырады.

1.3  Оперативті жады модульдері

Кезінде 32 контактілі 8 битті модульдер шығарылған. Кейіннен 72
контактілі 23-битті модульдер шығарыла бастады. 486 машиналарда мұндай
модульдер бір-біріне орналастырылған, ал Pentium-де 2 топпен орналасқан
модульдер бар. Осындай орналасудың басты себебі Pentium-дағы жады шинасы 64-
разрядты.
Келесі даму барысында 64-разрядты 168-контактілі модуль DIMM (Dual In-
line Memory Module – 2 тізбекті контактілі жады). Rambus жадысына арнайы
RIMM модулі жасалды. Модульге қойылған талаптар өте қатал. Ол үшін келесі
суретте көрсетілген жеке жылу өткізгіш қарастырылған.

1.4  Екінші реттік жады

Қатты диск – компьютермен жұмыс барысында қолданылатын ақпараттарды
сақтап отыру құрылғысы. Қатты магнит дискілерінің жинақтаушысы бір немесе
одан да көп магниті қабаты бар пластиналардан, бүркеншіктен,
позиционерлейтін құрылғысынан және контроллерден құрастырылады.
Пластиналар – жинақтаушының негізгі элементі,оларда ақпараттар
орналасады. Бүркеншік пластинадағы ақпараттарды оқу немесе жазу үшін
орналасады. Позиционерлейтін құрылғысы пластиналар бойымен бүркеншіктердің
керекті жеріне орын ауыстыруын қамтамасыз етеді. Корпус конструкциялардың
қалған элементтерін бекітеді және пластиналар мен бүркеншіктердің
механикалық зақымдануынан, шаңнан қорғайды. Контроллер жинақтаушының барлық
электрлік және компьютерден керісінше, ақпараттардың берілуін қамтамасыз
етеді.

1.5 Қатты диск геометриясы

Жинақтаушының пластиналары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.