ИСЛАМ ДІНІНІҢ ҚАЖЫЛЫҚ ОРТАЛЫҚТАРЫ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
КІРІСПЕ .4

1. ҚАЖЫЛЫҚ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ

1.1. Қажылық түсінігі. 7
1.2. Қажылық түрлері және парыздары 9
1.3. Қажылық сүннеттері 11

2.ИСЛАМ ДІНІНІҢ ҚАЖЫЛЫҚ ОРТАЛЫҚТАРЫ

2.1 Мекке қаласы 14
2.2. Мәдина қаласы 17
2.3. Қасиетті Қағба 19

ҚОРЫТЫНДЫ 23

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25

ҚОСЫМША. А
ҚОСЫМША. Ә

КІРІСПЕ

Мұсылмандарының дiни туризмi жарық бейнеленген қажылықты құрайды. Әрбiр
мұсылман үшiн қасиеттi қалаларда (қажылар) қажылық өмiрде Меккеге және
Мединаға бiр-ақ рет баруы керек. .
Меккемен және Мединаның аралығы 300 шақырым қашықтықты құрайды.Бұл
қашықтықты ұшақ немесе автокөлiкпен жұріп өтеді. Мединадағы мешiт Меккеге
қарағандасы аз. Онда Мұқаммед пайғамбар жерлеген. Мединада қажылар қызғылт
Джабал ал Нұр тауларына көтерiледi, үңгiрдi кiрiп-шығу үшiн,бұл жерде Ұлы
Мұхаммед пайғамбарға бiрiншi көрiну жiберген, Джабал ат Таур тауға
барады.Ол жерде Ұлы Мұхаммед пайғамбар қуғыншылар дан жасырынған. Қажылар
атақты шайқастар болған орындарға және мешiттерге барады. Қажылар Мекке
және Мединаға жыл сайын 2 миллионнан астамы қатысады. Әлемiндегі ең үлкен
ешiттердің бiр - Уллах Бейт бұл жерде орналасқан. Мешiттiң iшiнде Қағба
ғибадатханасы орналасқан. [20]
Қажылық - жыл сайын ай күнтiзбесiне байланысты құбылмалы. Бұл қалалар
тек қана мұсылмандарға қатысуға рұқсат етiледi, экскурсиялық құрылымға шек
қояды, басқа дiндердiң экскурсант-өкiлдерiнен айырмашылығы ислам
экскурсанты бас қасиеттi жерлерiне кiрiп-шыға алмайтындығында.
Исламның дiнінің пайда болу және тарихы.
Ислам қазiргi үш конфессияларды діндерден, жаңа дiн болып табылады.
Ислам дінінің мәдениетінде Суннит ағымында әулие-әнбиесі болмайды. Құдайдың
бiрлiгiнiң қағидаларын бұзуына және Аллаға табынулардан адастырмау керек.
Исламда сондықтан құдайдың суретi, адамдар, малдар тыйым салынған.
Сәйкесiнше Исламда иконографияны болмайды.
Әулие-әнбие, ғажап иконалар, монастырьлердiң мәдениеттің жоқтығы - соған
бұның барлығы, христиан дініне қарағанда, Исламда қажылық туристтерді
қызықтыратын қасиеттi орындар едәуiр аз болып табылады.
Ислам біздің заманымыздың VII ғасырда Батыс арабияда арабтарды арасында
пайда болған. "Ислам" сөзі "Құдайға бағынышты" деген мағына береді.[12]
Шамамен біздің заманымыздың 570 жылында Меккеде Мұхаммед (с.ғ.с.)
пайғамбар исламының негiзін салушы дүниеге келдi. 610жылы Хира тауының бір
үңгірінде Жебірейіл (Гавриил) періште оған Алланың сөзін жеткізді.
Мұхаммедке (с.ғ.с.) (есімнің қазақша баламасы – мақтауға лайықты) Алладан
Құран сүрелері, жаза білмегендіктен, Жебірейіл періште арқылы аят болып
келіп отырған. Бұл түн Исламда Қадр түні деп аталды. Осы оқиғадан кейін
Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбарға 20 жылдан астам уақын бойы аяттар көпшілік
ішінде отырғанда, жалғыз қалғанда келіп отырған. Мұхаммед (с.ғ.с.)
пайғамбардың уағыздарына Меккеде көптеген адамдар қарсы келді, сөйтіп 622
жылы хиджра, яғни Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбар Медина қаласына көшеді. Осы
жылдан бастап мұсылман жал санауы басталады. 629 жылы Мұхаммед (с.ғ.с.)
пайғамбар бірінші және сонғы Меккеге қажылығын жасап, Кағбадағы пұттарды
қиратады. Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбар 8 июля 632 жылы 8 шілде айында 63
жасында Медина қаласында қайтыс болды.
Исламнің 5 парызы:
1. Иман (сену) – Алладан басқа құлшылыққа лайықты құдай жоқ, Мұхаммед
оның елшісі екеніне куәлік беру, шахада: Алладан басқа құдай
жоқ, Мұхаммед оның елшісі.
2. Намаз (сәлат) – куніне 5 рет оқылады, күн шығардан бұрын , тустен
кейін, күн ортадан ауғасын, күн батқасын, кешке.
3. Садақа беру (зекет) – жылына бір рет бай мұсылмандардың кедей
мұсылмандарға капиталының 2,5% таратып беру.
4. Ораза (саум) – Рамазан айында ұстайтын ораза.
5. Қажылық (хадж) – Өмірінде 1 рет болса да Мекке барып, Кағбаны
айналып тәуаб ету. [3]
Исламда христиандағыдай тән құпиялылық болмайды. Исламда қасиеттiлiктiң
институты болмайды, сондықтан да дiн басшысы және қауымдық адамдары бiр-
бiрлерiне қарсы болмайды. "Намазынан су бұрғыш деп", құранда және салттық
тәжiрибе жақсы бiлетiн кез келген құрметтi адамды имам қыла алады. Намаз
оқитын дiншiлiлер, таза киiмдi және дәрет алу міндетті. Намаз уақытында,
дiншiлдер Меккеге (Құбылаға)қарай айналады да,намаз оқиды. Меккеге бағыт,
михрабты көрсетедi – мешiттiң құбыла қабырғасындағы қуыс. Құранда қайыр-
садақа берудi қажетігі туралы айқын айтылған. Исламда сондықтан көмек-
мұқтаж,қайыршыға, ауруға адамдарға садақа беріледі. Адамдар жинаған, тапқан-
таянған дүниесіннің (2,5%) қайыр төлеуге, сонымен бiрге кедейлерге беруі
керек. Мұсылмандарға ай күнтiзбесiнің тоғызыншы айында рамазанда тұрақты
бұйрық берген. Өте маңызды өсиет - қажылық болып табылады. Қажылық белгiлi
бiр уақытқа болады - Зүл хиджа айында, рамазаннан кейiн төртiншi.
Мұсылмандардың мерекелері.
Исламда ең үлкен екi мереке болады: Ид аль Фитр (Ураза байрам) -
рамазан мереке айғада масайрауға қатал тиым салынады және Ид аль Адха
(Курбан байрам) - қажылық уақытында жасалатын құрбан шалу мерекесі. Үлкен
құрмет көрсетулермен және зор құрметпен, сонымен бiрге мұсылмандар-
Мұхаммед пайғамбарының туған күнiн мерекелейді, оның көкке ұшуы түні,парыз
және құдiреттi түн.
Суннеттер және шейiттер.
Исламда екi негiзгi ағымдар бар болады - суннизм және шейiттiк. Олар
рухани өкiметтiң мирасқорлығы сұрақтарындағы көз қарасына қарай бөлінеді.
Суннизм Құран және сүндетке (Мұхаммед пайғамбардың әрекеттері, қаракеттер
және сөзi) және ғалифтардың сайланатындығының қағидасын мақұлдайды.
Шейттер - Құран және Хадистарға (тартулар ), Әли және оның ұрпағына
тәуелдi. Әли - төртiншi ғалиф, жүбайы Фатима, Мұхаммед пайғамбардың
қызы.Шейттер 12 имамды тойлайды, олар Алидың тіке үрпағы болып табылады.
Сонымен бiрге бұл ағымның жолын ұстаушылар Ақыр заманда, құпия имам - Махди
келеді, теңдiк және әдiлеттік орнатады деп сенедi.
Исламда сонымен бiрге мистикалық ағым бар - суфизм, дiни тәжiрибенiң
қызу және интуициялық тарабында екпiндер, бұл жерде iстелiнедiдеп сенеді.
Суфизмның түпкi мақсаттары болып табылады: құдайдың санасынна адамгершiлiк
сананың толық еруi, құдаймен қарым-қатынастың тәжiрибесiнiң тiкелей қызуына
қайғыруы, iшкi рухани өмiрдi iздестiрулерi. [1]
Исламның таралу аумағы.
Әлемде исламның жолын ұстаушылардың саны шамамен 1 миллиард 126
миллион саналады, Ғалам шардың шамамен 19 % тұрғыннын құрайды.
Ресейде 20 миллионнан астам мұсылмандар тұрады. Қазiргi Ресейде шамамен
3, 5 мың мешiттер бар, 30 шақты рухани басқарулар жұмыс iстейдi, соның
iшiнде Ресейдiң мұсылмандарының Орталық рухани басқаруышысы.Исламдық
институттар және медреселер, ислам партиялары жұмыс iстейдi. Азияда: соның
ішінде - Индонезияда исламның жолын ұстаушылар 177 миллионын мұсылман өмір
сүредi, Бангладеште - 101 млн, Индияда - 99 млн, Иранда - 18 млн, Түркияда
- 55 млн, Қытайда - 27 млн, Иракта - 18 млн, Ауғаныстанда - 16 млн, в
Сауд Арабияда - 13 млн.
Ал Африка елдерінде: Мысырда шамамен 46 млн мұсылман, Алжирде - 25 млн,
Мароккода - 25 млн, Суданда - 18 млн, Эфиопияда - 16 млн.
АҚШ-та шамамен 6 млн. мұсылман өмір сұреді. [7]
Ислам сенімдері
1. Аллаға сену. Құдай - Исламда Алла, Жалғыз, Аса Қамқор, Ерекше
Мейірімді.
2. Қасиетті кітаптарға сену. Забур – Дәуіт пайғамбарға, Тәурат – Муса
пайғамбарға, Інжіл – Иса пайғамбарға, Құран – Мухаммед пайғамбарға
Алладан келгеніне сену.
3. Періштелерге сену. Алла періштелерді нұрдан, жындарды – оттан
жаратқан. Жындар адамнан бұрын жерде мекендеген. Шайтан –
періштелер арасында болып адамға қарсы шыққасын қуылған жын.
4. Пайғамбарларға сену. Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбар 124 мың пайғамбар
болған делінеді, Құранда 25 пайғамбардың аты аталған.
5. Жұмақ пен Тозаққа, Ахирет күніне сену.
6. Тағдырға сену.

1 . Қажылық туралы жалпы мәлімет

1. Қажылық түсінігі.

Хаж (араб тілінде) - құрмет тұтылған қасиетті жерді зиярат ету мағынасын
білдіреді. Ал шариғаттағы терминдік мағынасы - қажылық айлары дсп аталатын
арнайы уақытта Сауд арабиядағы Мекке қаласының жанындағы Арафат тауында
ғибадат ниетімен бip мезет тұру, сосын Қағбаны тауап ету және қажылықтың
арнайы басқа амалдарын орындау арқылы атқарылатын ғибадат.
Қажылық ғибадатының орындалатын айлары
Шэууал, Зилқағда және Зилхижжа айынын, алғашқы он күні. Қажылықтағы
әpбip амал үшін белгіленген арнайы уақыт бар. Зиярат тауабының уақыты
құрбан айт күні таң атысымсн басталып, қажылыққа ниет еткен адамның
өмipiнiң соңына дейін. Бipaқ зиярат тауабын құрбан айттың алғашқы үш
күнінде орындау уәжіп болғандықтан, кімде-кім осы уақыттан кешіктірсе,
қажылығының дұрыс болуы үшін құрбан шалуға міндетті. Ал Арафат тауында
тұрудың уақыты болса, арафа күні түс ауғаннан құрбан айт күні таң намазының
уақыты кipгeнге дейінгі уақыт.
Шамасы жеткен әpбip мұсылман баласына қажылық ғибадаты парыз
болғандықтан орындаушысы, ең бipiншi, Аллаһтың сый-сыяпатына кенеліп,
күнәларынан арылады. Қажылық ғибадатын ықыласпен орындаған құлдардың
күнәларының кешірілетіні жайында Пайғамбарымыздың (с.а.у.) бip хадисінде:
Кімде-кім әйелімен жақындаспай (жақындасуға тартатын барлық ic
әрекеттерден аулақ болып) жәие күнә icтеместен қажылық жасайтын болса,
анасынан жаңа туғандай күнәларынан арылып қайтады - делінген. Иә, журегіне
Хақ cәyлеci ұялаған әpбip мұсылманның асыл арманы Аллаһ Тағаланың құзырына
мына жалған дүниеде пендешілікпен icтеп қойған күнәларынан арылып, анасынан
жаңа туған сәбидей пәк күйде, жарқын жүзбен бару. Сондықтан да түн ұйқысын
төрт, ғапыл құлдардың шырт ұйқыда жатқан осы бip мезетте Раббысы мен оңаша
қалып, көз жасымен күнәлі жүрегін жуып, күнәларына кешірім тілеп
жалбарынады. Тәубе етiп, шыжыған ыстықта нәпіл ораза ұстап, ықыласыма аз да
болса басқаға көрсету, мақтаныш cезімi араласпасын деген ниетпен тасада
ешкімге көрсетпей садақа береді. Жалпы айтқанда, өмipiндегі әpбip
мүмкіншілікке, әpбip icтеген жақсылығына, күнәларының кeшipілyiне себеп
болар деген үлкен үмітпен қарайды.
Қажылық сөздiкте - қасиеттi жерге баруды ниет ету дегендi бiлдiрсе,
шариғатта - арнайы уақытта яғни қасиеттi рамазан айынан кейiнгi айдан
бастап зүлхижжа айының 10-12 күндерiне дейiн арнайы мекенде яғни Сауд
Арабиясының Мекке қаласында табылып, арнайы бекiтiлген ихрамға кiру,
Кағбаны жетi айналып тәу ету, Сафа мен Маруа арасында сағий жасау, Арафада
тұру, Мұздалифада түнеу, шайтанға тас ату сияқты амалдарды орындау деп
түсiну ләзiм. [1]
Қажылық бағдарламалары:
1. Хиджа Зүл айының жетiншi күні – Қағбада болу. Қажылар жетi рет сағат
тiлiне қарама-қарсы бағытта қағбаны айналады. Қажыларға сол кеште немесе
келесi күні таңертеңіне Меккені көрсетедi. Жетi рет Сафа және Марв
белестерiнiң арасында жүгiреді.Қасиетті Зәм Зәм суына барады. Бұл аз
қажылық аяқталады да, сонда қажылық умра болып есептеледi.
2.Қажылар процесnің сегiзiншiшi күнде толық дәрет алады да және қағбадан
10 кмге Әлемiнiң Жазықтығына шығады. Содан соң Арафат тауына жол тартады,
Меккеден 24 км қашықтықта орналасқан.
3.Тоғызыншы күні Қайырымдылық тауында Құдайдын алдында тұру рәсімі
болады. Қажылар түс қайтардан және күн батарда(ерлер бас киімсіз) намаз
оқиды. 4. Қажылар оныншы күні Мина жазығына аттанады, сол жерде жетi тас
лақтырады, бағанаға, iбiлiстің нышанында болады(Иблиса). Бұл салттың атауы
"Шайтанды таспен ұру". Содан соң малдарды құрбан шалады(қой, ешкі,
түйе).Етті кедейлерге таратады. Содан соң қажылар өзінiң шаштарын алып және
тырнағын алады(алынған шаштар және тырнақтар осы жерлерде қалады). Қажылар
Меккеге келген соң қайта қағбаны айналады. Содан соң қажылық айақталған
болып есептелінеді. Қажы болған ер адам - хадж деп аталады, ал әйелді –
хаджа (арабша).
Меккеге қажылықпен келген қажыларды жиi Мединадағы Мухаммед ұлы
пайғамбардың бейiтiнiң басына апарады. Кейде қажылықты айақтау,қажылық
саяхатты Иерусалимдағы қасиетті Пайғамбарлар тауына барады.
Зиярат жасайтын орындар
Қажылықты дұрыс түсініп, құлшылықты рет-ретімен атқару үшін ғибадат
ететін орындарды біліп алған абзал;
Әл-Харам мешіті -қасиетті Қағбаны айнала орналасқан. Мұнда оқылған бір
намаз басқа мешіттерде оқылған намаздардан 100 мың есе артық екенін
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өз хадисінде айтып кеткен. Сондықтан, қажыға
барғандар бұл мүмкіндікті тиімді пайдаланып, намаздарын еселей түскені
абзал.
Қағба - жер бетінде Аллаһқа ғибадат жасау мақсатымен соғылған алғашқы
ғимарат. Аллаһға құлшылық жасайтын үй мағынасында, Қағбаға Бәйтуллаһ -
Аллаһтың үйі деп те айтылады. Құран кәрімде: Негізінде адам баласы үшін
тұңғыш салынған үй (Қағба) Меккеде (әл- Имран сүресі, 96-аят).
Хәжәрул Әсуәд - қара тас деген мағынаны білдіреді. Бұл тасты Қағбаның
күншығыс жағындағы бұрышына хазреті Ибраһим (ғ.с.) қойған. Тәуәп осы
бұрыштан басталып, әр айналымда оған сәлем береді.
Ибраһим мақамы - хазреті Ибраһимнің (ғ.с.) Қағбаны тұрғызғаннан кейінгі
қажылыққа адамдарды шақырған кезде үстіне шыққан тастың тұрған жері. Тәуәп
етіп болғаннан кейін оның жанына барып екі рәкат намаз оқу - сүннет. Аллаһ
тағала бұл жайында Құранда былай дейді:Кезінде үйді (Қағбаны) адамдар
жиналатын орын және тыныштық мекені етіп бердік. Тәуәп етушілер, бас иіп
сәжде жасайтындар үшін Қағбаны таза ұстауды Ибраһим мен Исмаил екеуіне
тапсырдық. [2]
Арафат - бүкіл қажылардың Арафа күні уақфа жасайтын жері яғни барлығы
бірге Аллаһқа жалбарынып дұға, ғибадат жасау үшін өткізетін жазық дала.
Арафаттағы төбеге Жәбәлур-Рахма, Мейірімділік төбесі деген атау
берілген. Хазреті Адам (ғ.с.) мен Хауа анамыз Арафатта кездесіп, Аллаһтан
кешірім сұраған. Сүйікті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : Қажылық - Арафат,-
деген. (Тирмизи, Хаж 57).
Мұздалифа - Арафат пен Мина арасындағы жазық. Оған Арафаның кешінде
түнеп, Құрбан айт күндері шайтанға атылатын тас жинап алынады. Аллаһ тағала
былай дейді: Қашан Арафаттан қайтсаңдар Машхарул Харамның қасында Аллаһты
еске алыңдар ( Бақара сүресі, 198-аят).
Мина - Құрбан айт күндері құрбан шалынатын және шайтанға тас ататын жер.
Хазреті Ибраһим (ғ.с.) ұлы Исмаилды (ғ.с.) құрбандыққа шалу үшін Минаға
әкелген.
Сафа мен Мәруа - Қағбаның күншығысындағы 200 метрдей жерде орналасқан
екі төбе. Екеуінің арақашықтығы 350 метрге таяу.

Мекке және Мединадан басқа Қажылық орталықтары бар, ислам қажылары
әлемнiң басқа елдерiндегi дiни объекттергеде барады. Иерусалимда исламның
ең маңызды қасиеттi жерлерiнiң бiрi - Халифа Омар мешiтi бар. Ол Мориа
тауында орналасқан, Соломон патшаның бұрынғы храмының орынында орналасқан.
Христианиндар, иудейлер және мұсылмандар үшiн бұл орындар қасиеттi, Авраам
бұл жерде өз ұлы Исаакты құрбанға шалды. Бұл орындардың мұсылмандар үшiн
маңызды сол, Мұхаммед пайғамбар бұл жерден әуеге өз түнгi саяхаттарвн
жасаған. [1]
Мұсылмандарға басқа маңызды қажылық, қасиеттi жерлер:
- Стамбулда Көгiлдiр мешiтте болады;
- Дамаскте - Омейядов мешiті;
- Бағдадта - Алтын мешiті;
- Кайырда - Ибн Тулуна және сұлтан Хасанның мешіті;
-Делиде - минарет Кутб Минар және Кувват уль Ислам мешіті. [4]

1.2 Қажылық түрлері және парыздары

Қажылық түрлері:
1. Ифрад қажылығы
Миқатта ихрамға кipеp кезде тек қана қажылық ғибадатының атқарылуы ниет
етілсе, бұл қажылық түріне ифрад қажылығы делінеді. Ифрад қажылығында
умрасыз тек қана қажылық ғибадаты жасалады. Ақаба жәмрасына (Үлксн шайтан
тас) тас лақтырып болғаннан кейін қаласа құрбан шалады. Өйткені, ифрад
қажысын орындағандарға құрбан шалу уэжіп емес. Сосын шашын алғызып немесе
қысқартқызып ихрамнан шығады.
2.Тәматтуғ қажылығ ы
Қажылық айларында умра үшін ихрамға кipiп, умраны бiтipген соң, сол
жылғы Зилхижжа айының ceгiзіншi күні немесе одан да бұрын қажылық үшін
қайтадан ихрамға кіру арқылы жасалатын қажылық түріне тәматтуғ қажылығы
дейді. Тәматтуғ қажылығында умра және қажылық үшін бөлек-бөлек ихрамға
кіреді. Бұл қажылықтың тәматтуғ қажылығы болып саналуы үшін умра мен
қажылықтың қажылық айларында сол жылда жасалуы шарт. Тәматтуғ қажылығында
умра мен қажылықты бipre орындағандықтан шукір құрбанын шалу - уәжіп.
Қазақстандықтар көбінесе тәматтуғ қажылығын орындайды.
3.Қиран қажылығы
Миқатта қажылық пен умраны бipге ииет етіп, бip ихраммен істелетін
қажылыққа қиран қажылығы делінеді.Умрасын тәмамдағаннан кейін ихрамнан
шықпай қажылық амалдарын да сол ихраммен аяқтайды. Қиран қажылығында умра
мен қажылықты бipге орындағаны үшін шүкip құрбанын шалу - уэжіп. [5]
Қажылықтың парыздары:
1.Ихрам
2.Арафатта тұру
3.Тауап ету
1.Ихрам парызы
(қажылықтың бipiншi парызы)
Қажылық, умра немесе екеуiн бipге жасау ниетімен, басқа уақытта icтeyінe
рұксат кеәбip іс-әрекеттерді қажылық, умра уақытында өзіне харам қылуды -
ихрам деп айтамыз.
Ихрамға қажылық түрлерінің қайсысын орындайтын болса, соны жүрегімен
ниет eтiп, тәрбие айту арқылы кipеді. Біpaқ ниетті тілмен айту - мұстахап.
Ихрамға кipyдің шарттарының бipi ғана болып табылатын рида және изар
деп аталатын екi бөліктен тұратын cүлгi немесе оған ұқсас тiгici жоқ мата
халык арасында ихрам деп аталғанымен, Ихрам мағынасын толық қамтымайды.
Орындайтын қажылық турін ниет етпей, тәлбия дұғасын айтпай, тек қана үcтiге
ақ, тiгicciз мата оранумен ихрамға кірген болып саналмайды. Өйткені, ниет
пен тәлбия дұғасы ихрамның шарттарынан. [19]
2.Арафат тауында болу
(қажылықтың екінші парызы)
Арафа күні тус ауғаннан кейін құрбан айттың бipiншi күні таң намаздың
уақытына дейін, Арафат тауында бip мезет болса да тұру - қажылықтың негізгі
парызының бipеyi. Сондықтан кімде-кім Арафатта бip мезет болса да тұрмаса,
қажылық ғибадатын орындамаған болады. Келесі жылы кайтадан орындау керек.
Пайғамбарымыз (с.а.у.) Қажы- лық дегеніміз - арафат, кімде-кім арафатқа
үлгерсе, қажылыққа ұлгерген болады, - деп, Арафатта тұрусыз қажылыкқ
ғибадатының қабыл етілмейтінін ескерткен.Арафат тауының Ураиә сайынан
басқа барлық жерінде тқруға болады. Пайғамбарымыз (с.а.у.): Арафаттың
барлық жері уақфа орны, - дейді. Арафаттың Жәбәлул-рахмә деген жерінде
тұру абзалырақ. Арафат тауында арафа күні күн батқанға дейін болу уәжәп.
Өйткені, Пайғамбарымыз (с.а.у.) осылай icтeгeн. Сондықтан арафа күні күн
батпай қайтқан адамдар жаза ретінде құрбан шалады.
Арафатта тұрудың дұрыс болуы үшін ниет және дәретті болу, тіпті ояу болу
шарт емес. Дәретсіз, жүніп, хайыз, нифас күйіндегі адамдар да Арафатта тұра
алады. Айша анамыз Пайғамбарымыздың бұйрығы бойынша, хайыз күйінде Арафатта
уақфа (тұру) жасаған. [19]
3.Зиярат тауабы
(қажылықтың үш парызының бipeyi)
Тауап - араб тілінде зиярат етy, бip нәрсені айналу сияқты мағыналарды
білдіреді. Ал шариғаттағы терминдік мағынасы - Қасиетті Қағбаны жеті peт
ғибадат ниетімен айналу.
Кағбаның оңтүстік жағындағы бұрышында Хажарул- Әсуәд деп аталатын
қасиетті қара тас бар. Тауап осы қара тастың қарсысынан басталады. Қаібаны
жеті рст айналады. Әpбip айналымға шаут делінеді. Жеті рет аәналғанда,
бip тауап толық бітті деп саналады. Тауапта айналымдарды бipiнен кейін
бipiн icтеy шapт емес. Тауап толыұ бітпей жатып, ортасында дәрет алып,
намаз оқып, қайтадан айна луды одан әpi жалғастыруға болады.
Тауап жасап жатқан уақытта парыз намаздары үшін қамат айтылса, тауапты
тоқтатып, жамағатпен бipгe намазға түру керек. Калған айналымдарды намаздан
кейін жалғастырады.

1.3 Қажылық сүннеттері

Қажылықтың парыздары, yәжіптері сияқты cүннeттepi де бар. Сүннеттерді
орындау - үлкен сауапты ic. Ал, себепсіз орындамау - мәкрүһ. Біpaқ
iстелмеген жағдайда жаза талап етілмейді. Қажылық ғибадатының қалай
атқарылатынын Пайғамбарымыз (с.а.у.) ic жузінде көрсеткен және Қажылық
мәнасикіні менен үйреніңдер, менің істегенім сияқты істеңдер , - деп
бұйырған. Miнe, сондықтан кәміл қажылық сүннеттердің де қалдырылмай толық
орындалуы арқылы жүзеге аспақ. Қажылықтың сүннеттері негізгі сүннеттер
және тармақ сүннеттер болып екіге бөлінеді. Тармақ сүннеттер қажылықтың
парыздары мен уәжіптеріне байланысты болғандықтан, қажылықтың парыздары мен
уәжіптеpiмен бipге қарастырылды. Қaзip қажылықтың негiзгi сүн- неттерін
ғана жазамыз. [18]
1. Қадум тауабы
Қадум (араб тілінде) - бару, жету сияқты мағыналарды білдіреді. Қадум
тауабы - Меккеге келген уақытта Қағбаға сәлем ретінде жасалатын алғашқы
тауап. Миқат шекараларының сыртынан келетін ифрад жәнс қиран қажылықтарын
орыидайтын қажылар үшін қадум тауабы - суннет.
Умра немесе тамматуғ қажылығын орындайтындар, миқат шекарасының ішінде
тұратындар, ифрад қажылығын орындаушысы бола тұра Меккеге келместен Арафат
тауына шыққандар, хайыз, нифас сияқты жағдайларға байланысты бұл тауапты
жасай алмай Арафатқа шыққан әйелдер қадум тауабын кейін жасамайды.
Қадум тауабы Меккеге келген уақыттан бастап, Арафатта уақфа жасағанға
дейінгі уақыт аралығында жасалады. Қадум тауабы зиярат тауабы сияқты
орындалады.
2.Қажылық хұтпалары
Қажылықта үш жерде хұтпа оқылу - сүннет. Бipiншici, Арафа күнінен бip
күн бұрын Харам-Шәріфте бесін намазынан кейін, екіншісі, Арафа күнi түстен
кейін Нәмира мешітінде намаздыгер уақытында қосылып, бipгe оқылатын бесін
және намаздыгер намаздарынан бұрын, үшiншici, айттың екiншi күнi беciн
намазынан бұрын Минада Масжидул-Хайфада оқылады.
3.Арафаға қapaғaн түнді Минада өткізу
Қажылардың зилхижжаның 8-iншi күнi күн шыққаннан кейін Минаға қарай бет
алып, сол күнгi беciн, намаздыгер, ақшам, құптан және Арафа күнінің таң
намазын Минада оқып, күн шыққаннан кейін Арафатқа баруы - суннет.
4.Құрбан айтқа қараған түнді Муздәлифда өткізу
Арафа күнi күн батқаннан кейін қажылардың Арафаттан Муздәлифәға барып
түнеп, таң намазынан кейін жарық түсе Минаға қарай жүрулері сүннет.
5. Айт күндерінде Минада қалу
Айт күндерінде яғни, зилхижжаның 10,1 1,12-iншi күндеpi Минада қалып
түнеу -Ханафи мазһабында, сүннет, қалған мәзһабтарда - уәжіп. [18]
Арафа күні және Арафатта тұрудың cүннеттері
• Арафа күні күн шыққаннан кейін Арафат жаққа қарай бет алу
• Намира мешітінде түcкi намаздан бұрын Имамның eкi хқтба оқуы
• Аузы бepiк болмау (ораза тұтпау)
Күн тал түстен ауғаннан кейін мүмкіндік болса, ғұсыл құйыну
Арафатта тұруға бар ықыласпен дайын болу
Бесін және намаздыгер намаздарын беciн уақытында бipгc қосып оқу. Намаздың
осылай беciн уақытында бipiктipiлiп оқылуын жамғу - тақдим деп атайды.
Бұл намаздардан кейін дереу уақфа жасау
Уақфа жасаған уақытта дәретті болу
Уақфаны Жәбәлул-рахмә деген төбснің қара тастарында жасау
Уақфа жасаған уақытта құбыла жаққа бет бұрым, түрегеп тұру
Арафатта бар ықыласпен өзi үшін, әке-шешeci және жалпы мұсылман бауырлары
үшін дұға жасау, тілек тілеу. Өйткені, Пайғамбарымыз (с.а.у.): Дұғалардың
ең қaйырлысы - Арафа күні жасалған дұға, деп бұйырған. [7]
Күні бойы тәлбия, тәкбip, зiкip, тәсбих, салауат aйтып, кұнәларына Kешіpiм
тілеу
Арафаттағы жолдарда уақфа жасамау
Күн батқаннан кейін Арафаттан баяу жүріспен түсу
Шайтанға тас лақтырудағы сүннеттері:
1. Тастарды 3 - 5 метр қашықтықтан лақтыру;
2. Жеті тасты бірінен кейін бірін лақтыру;
3. Аштың 2, 3, 4-ші күндері, бірінші - Кішкентай шайтан тасқа, екінші -
Орта шайтан тасқа, үшінші - Үлкен шайтан тасқа жеті-жеті тастан лақтыру;
4. Әрбір тасты лақтырған сайын Бисмиллаһи, Аллаһу әкбар, рағман лиш-
шайтани уахизбиһ деп айту. Мағынасы: Аллаһ Ұлы, шайтан және оған ергендер
қаламаса да;
5. Ласырылатын тастардың жүгеріден үлкен, жаңғақтан кішкене болғаны дұрыс;
6. Тастарды айттың алғашқы күні түске дейін, қалған күндері түстен кейін
күн батқанға дейін лақтыру;
7. Кішкентай және Орта шайтан тастарға тас лақтырғаннан кейін бір ніетке
тұрып, әке-шешесіне және діндес бауырларына дұға жасап, тілек тілеу;
8. Ақаба жәмрасына (Үлкен шайтан тасқа) тастарды Меккені оң жағына алып,
Минаны сол жағына алып лақтырады. Қалған екі Орта және Кіші шайтан тасқа
тастарды кез келген жақтан лақтыруға болады. [7]

2. ИСЛАМ ДІНІНІҢ ҚАЖЫЛЫҚ ОРТАЛЫҚТАРЫ

2.1 Мекке қаласы

Мекке— Сауд Арабиясының батысындағы қала, Қызыл теңізден шамамен 100 км
қашықтықта орналасқан. Мұсылмандардың қасиетті қаласы болып саналады.
Бұл қалада Мұхаммед (ғ.с.) дүниеге келіп, пайғамбарлығын осында
бастаған. Ол арабтардың ежелгі мәдени орталығы саналады. Исламдық сенім
бойынша мұнда Адам ата мен Хауа ана, Шис, Ибраһим, Исмаил пайғамбарлар
(ғ.с.) тұрған. Меккені джурхум, хузаа тәрізді ежелгі тайпалар мекен еткен.
Ал 4 ғасырдың аяғында мұнда құрайыш тайпасы қоныстанған. 6 — 7
ғасырларда қала халқы Қағбадан оңтүстік-шығысқа қарай 800 — 900 метр және
оңтүстік-батысқа қарай шамамен 500 метр ауданды алып жатты. Тарихта
Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) Меккеден кеткенімен, Мединедегі жаңа
ғибадатхананы Қағбаға қарама-қарсы қойған жоқ, қайта оның есігін соған
қаратты (қара Құбыла). 630 жылы мұсылмандардың Меккені басып алуы оның діни
орталық ретіндегі айрықша жағдайын қалпына келтіріп қана қоймай, жоғары
дәрежеге көтере түсті. Қағбаны айналып қажылық ету салтына Арафат тауына
бару енгізілді. Меккеге барып тәу ету мұсылмандықтың бес парызының бірі
болып жарияланды. Әлемдік ислам қозғалысының орталық саналатын Меккеде
сүнниттік (ханифиттік, маликиттік, шафииттік, ханбалиттік мазһаб) және
шииттік оқу орындары орналасқан. [8]
Бүгiн Мекке - бұл 1 миллионнан адам тұрғыны бар қазiргi заманғы қала.
Мекке өмiр бойы мұсылманның қасиеттi жерлермен байланысты - қағба және оны
қоршаласалынған Харам мешiті орналасқан. Қасиетті Харам мешіті
Меккенің дәл отрасында орналасқан.Харам кей кездері жабық мешіт депте
атайды. Себебі бұл жерге мұсылман еместерге, кіруге тиым салынған.
Мекке қаласы бүгінгі күніде мұсылман еместерге жабық қала. Бұрынғы кезде
мұсылман еместер Меккеге кірсе өлім жазасы кесілген, қазіргі күні тек
айыппұл және елден шығарвп жібереді.
Харам мешіті қазіргі кезде - бұл үлкен құрылым,309 мың шаршы метрді алап
жатқан. Мешiттің 9 мұнарасы бар, биiктiгі 95 метрге жетедi. Мешiттің ішке
4 қақпалар апарады, одан басқа 44 кiре берiс жерлері бар. Мешiтке басты
кiре берiс жері - II Фахд ханының қақпасы.
Мешiттiң ішi, қазiргi заманғы деңгейде жабдықтаған. Айтуға жеткiлiктi,
ғимаратта 7 эскалаторлар жұмыс iстейдi, мешіт ішін ауасалқындатқыш
тазартады. Намаз үшiн арнайы орындар ескерген және дәрет алу үшін, және
бұл объектілер ер адамға және әйелге жiктеледi. Харам мешiті 700 мың адамға
дейiн бiр мезгiлде сыйғызады, бұл ғимараттың тiптi төбесiнде діндарлар
жайласады. [10]
Мешiттiң орталық ауданда, мәрмәр тақталарымен қаланған - Қағба
ғибадатханасы бар. "Қағба" атауы ғимараттың формасына, куб тәріздес болып
келеді, шынында тiк төртбұрышты, өлшемі 10 -12м,ұзындығы 15м. Қағба боз
тастан, төңiрегiнде қалалық құрастырылған, iргесiн мәрмәмен қаланған,
биіктігі 25см. Оның төрт бұрышы: қызыл, сириялық, йемендiк және қара. Қағба
сырттын қара жапқышпен жабылған. Бұл жапқыш жыл сайын Мысырда өндiрiледi.
Жапқыштың жоғарғы бөлігін Құран сөдері бар алтын кестемен безендіреді.
Қағбаға жабылатын есiктіде безендіреді. Есiк таза алтыннан iстелген және
салмағы 286 кг тартады.
Қағбаның шығыс бұрышында, шамамен биіктігі жарты метрлік, құрастырып
орнатқан – Қара тас (аль-Хаджар аль-Эсвад мұсылмандар осылай атайды), күмiс
тоғынмен көмкерiлген. Ғалымдардың көпшiлiгі бұл метеорит деп санасады.
Қажылар Қара тасты сүюге ұмтылады, ал егер бұл болмаса, онда оны қолын
тигiзіп қалады.
В 683 жылы өріт кезінде Қара тас үш болікке болінген болатын, күмiс
созушылықтардың көмегiмен біріктірілген еді. Ал 930 жылы Карматтар,
Бахрейнде қоныстанған, Қара тасты үрлап кеткен, 951 жылы Меккеге қайта
қайтарылған. [10]
Қағбаны кiм және қашан құрастырылғаны белгiсіз. Мұсылман дәстүр бойынша,
қағбаны Адам ата салған. Дегенмен бүкiләлемдiк топан уақытында қағба жер
бетінен жоғалған. Екінші рет қағбаны Ибрахим және оның ұлы Исмаил салған,
және бұл орындарды тұрғындар сол уақытта қоныстана бастаған.Сонымен бiрге
Мұхаммед пайғамбарымыз Исмаилдың ұрпағымындеп есептеген. Бұл таста
Ибрахимның қол таңбалықтары аман сақталған, мұсылмандар үшiн қасиеттi болып
табылады және Макам Ибрахим атауды иеленген. Ол қағбадан бiрнеше метрде
орналасқан.
Харам мешiтінде қасиеттi Зәм Зәм суы орналасқан. Бұл су көзі Исмаилға
берген, оның өз анасы Хаджармен шөлде шөлдегенде пайда болған.Сосын оның
айналасында – Мекке пайда болған.
Әрбір дұрыс жолдағы мұсылман өмірінде бір рет болса да бұл қасиетті діни
орталыққа баруға міндетті.Әсіресе Меккедегі – қажылыққа.
Мекке әлем халқының көп баратын қаласы болып табылады. Меккеге тек қана
қажылық уақытында екi миллион адамға дейiн келеді. Сондықтан Меккедегі
өмiр түгелдей дерлiк қажылыларға қызмет көрсетумен байланысты. Меккеде
қазіргі заманға сай қонақ үйлер салынған,оның көбісі – Харам мешітіне жақын
орналасқан. Дегенмен қажылық уақытында, қажылар арнайы лагерьлердегi
шатырларда түнейді.
Меккеге келушілердің көбі Джидда қаласы арқылы келеді, Меккенiң өзiндiк
теңiз және әуе қақпалары болып саналады. Қызыл теңiз жағалауында тұрған -
Джидда қаласы, Меккемен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.