Шихта сапасын бақылау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 1
1. ӨНЕРКӘСІПТЕР МЕН ОЛАРДЫҢ ӨНДІРЕТІН ӨНІМДЕРІ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕ.
3
1.1. САФ Әйнекті компаниясы Акционерлік қоғамы САФ әйнекті
компаниясы 3
1. 2. Зауыт сипаттамасы. 4
1.3 Шыны ыдыстың қолданылуы 5
1. 4. Шыны ыдыстың бөлінуі. 5
1.5. Шынының маркасы және физикалық – химиялық қасиеттері. 6
1.6. Әйнек ыдысттарға негізгі талаптар. 7
1.7 Шыны ыдыстарды маркировкалау 14
1.9 Шыныларға құйылған өнімдрді көлікпен жіберу және сақтау жолдары 15
1.10 Шыны ыдыстарға құйылғанөнімдерді пайдалану 16
1.11 Ресурс жинақтауға қойылатын талаптар 16
1.12 Шикізаттың материалдық сипаттамалары 17
2. Шыны ыдыстар өндіру технологиясы 19
2.1. Шикізат материалдарды жинақтау. 19
2.2 Шикізаттың матиралдары өңдеу 19
2.3 Шихта дайындау 22
2.4 Әйнек қайнату 25
2.5. Әйнектараның қалыптасуы. 27
2.6.Әйнектараның отжигі 29
2.7. Қорғаушы-нығыздаушы қаптама енгізу. 30
2.8. Сұрыптау 31
2.9. Дайын өнімнің сапасын бақылау 31
2.10. Әйнек тараны қаптау, транспорттау, сақтау және қоймаға қою. 33
3. ШЫНЫ ЫДЫС ӨНДІРІСІНДЕГІ СТАТИСТИКАЛЫҚ 37
САПАНЫ ТАЛДАУ 37
3.1 Сапаны бақылаудың статистикалық әдісі 37
3.2 Ақаулы өнім үлесінің бақылаулық картасы 38
3.3 Исикава диаграммасы 42
3.4 Бұйым ақауының диаграммасы 44
3.5 Парето диаграммасы 46
4 Сәйкес емес өнімнің басқару үрдісін өндіру 50
4.1 Сәйкес емес өнімнің басқару үрдісі 50
4.2 Шикізат материалдарын кірістік бақылау 55
4.3 Шихта сапасын бақылау 57
4.4 Пісіру үрдісіндегі шыны массасының сапасын бақылау 59
4.5 Әйнек бұйымын формалағаннан кейін сапалық бақылау 60
4.6. Шыны бұйымның күйдіру пешінен кейінгі сапасын бақылау 61
4.7 Шынылық қораптың сапа көрсеткішінің бақылау әдістері 67
4.8 Шыны әдісті бақылау әдістері 69
4.9 Орау,салу және сақтау сапасын бақылау 73
5. ЕҢБЕК ҚОРҒАУ 74
5.1 Еңбек қорғау жөніндегі шаралар 74
5.2 Техника қауіпсіздігі туралы іс шаралар 76
5.3 Табиғи желдету есебі 79
5.4 Табиғи жарықтандыру есебі 81
5.5 Өртке қарсы іс шаралар 83
6. ЭКОНОМИКА 85
6.1 Сапамен қамтамасыз ету және басқару жүйесін пайдаланудың үнемділік
есебі 85
ҚОРЫТЫНДЫ 92
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 93
Қосымша А 95

Кіріспе

Тұрғындардың материалдық және мәдени қажеттіліктерін жоғары сапалы
тұтынушы өнімдерін шығару мен жоғары деңгейдегі қызмет көрсету жолымен ғана
қанағаттандыруға болады. Бұл тұтынушы өнімдерге және қызметке деген
қажеттіліктің сандық дамуы үшін қатаң шек қойылу қажет. Қажеттіліктің
сапалық дамуында мұндай шек болмайды. Еңбек өнімділігін арттыруда өндіріс
сапасы белгілі роль атқарады. Сыртқы экономикалық байланыстың кеңеюі үшін
шығаратын өнімдерді үнемі жақсартып отыру қажет. Өнімнің сапасы мен
беріктілігі әлемдік нарықта экономикалық жарыс туралы үнемі өсуде.
Қазақстанның бүгінгі экономикасы айтарлықтай көтерілуде және
бұл процесс өмірдегі көп салада сезіледі. Нарықтық қатынастар
талаптарына сәйкес бүгінде сапа мәселесіне және экономикалық
шындықпен байланыста қарау қажеттілігі туып отыр.
Республикадағы өзгерістерді дұрыс басқарып, маңызды бағыттарға
негізделуі үшін дұрыс стратегиялық бағыт таңдау қажет. Бұл
еліміздегі жоғары технологиялық және сервисті біринтирлі экономиканың
құрылуына байланысты 2003-2015 ж. Қазақстанның индустриальды –
инновациялы дамуы стратегиясы Индустриальды – Инновациялық сайасаттың
приоритеті өнімдерін тек ішке нарыққа ғана емес, Сонымен қатар
экспортқа да шақыратын бәсекелес өндірістердің құрылуы мен дамуы
болып табылады. Акцент шикізатты емес экономиканың дамуына
жасалынған сонымен бірге стратегия экономиканың әртүрлі саласындағы
кәсіпорындар үшін өндірістегі техникалық және ұйымдастырушылықты іске
асыру үшін және сыртқа өнім шығарудың жаңа түрлерін құруға жол
ашады.
Қазақстан Республикасы үкіметі қабылдаған индустриальды-
инновациялық даму стратегиясы және еліміздің бүкіләлемдік сауда
ұйымына (ВТО) кіргелі тұрғаны еліміздің кәсіпорындарында бүкіл
халықтың стандартқа сәйкес ИСО сериясы 9000; 2000 сапа менеджмент
жүйесін кеңінен енгізуді қарастырады.

1. ӨНЕРКӘСІПТЕР МЕН ОЛАРДЫҢ ӨНДІРЕТІН ӨНІМДЕРІ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ
ЕРЕЖЕ.

1.1. САФ Әйнекті компаниясы Акционерлік қоғамы САФ әйнекті
компаниясы

АҚ Қазақстандағы әйнек шығарудағы жетекші өндіріс болып табылады
және әйнек шығаратын үш зауытты біріктіреді:
- Алматы облысы (Южный – 1,2 филиалы)
- Тараз қаласы (Южный –3 филиалы)
- Щучинск (Шортанды) қаласы (Северный филиалы)
САФ ӘК АҚ негізгі өнімдері,
- Ликер – арақты өнімдер мен коньяк үшін шөлмектер;
- Шарапқа арналған Шөлмектер;
- Шырынға арналған шөлмектер;
- Газдалған сусындарға арналған шөлмектер;
- Консервілеуге арналған банкілер;
Өнеркәсіпте әйнек құраушы машиналар өндірісі саласындағы
әлемдік жетекші жабдықтар жөнделген.
Жалпы өнімділік бір жылда 250 млн шартты шөлмекті құрайды.
Компания Филиалдары түссіз және жасыл әйнектен шыны ыдыстарында
100–ден астам түрін шығарады.
Қазіргі компьютерлік техника тапсырыс берушінің кез келген
талабын қанағаттандыратын эксклюзивті шыны ыдыстардың күрделі түрін
шығаруға кепілдік береді.
Сапа менеджменті жүйесі аккредиттелген ИКАZ -- Құрамы
Корольдіктегі Аккредитация қызметті; сертификат бойынша жетекші ұйым
Ұлыбритания ИСО 9000: 2000 халықаралық стандартқа сәйкес
сертификатталған.
САФ ӘК АҚ республикалық және халықаралық көрмелерге қатысады
республикалық және халқаралық көрмелерге қатысады . САФ ӘК АҚ
Қазақстанның үздік өнімдері – 2004 конкурсында халықаралық
тұтынудың өнеркәсіптік өнімдері атауы бойынша дипломант болды.
Зауытта шикізат матиралдарының түсуінен дайын өнімді орауына
дейінгі әйнекті ыдыстардың толық технологиялық циклді өндірісі бар.
Зауыт қазіргі отандық және шетелдік сонымен қатар стандартты емес
жабдықтармен жабдықталған.

1. 2. Зауыт сипаттамасы.

Зауыт құрамына төмендегілер енді; 1. шикізат матиралдарын
сақтайтын секілді. - шикізат матиралдарын сақтайтын склад;
Ораулы күйінде сақтауға арналған цех ішіндегі алаңдар
натрий селитрасы, калцийленген сода,
- шикізат матиралдарын дайындаудағы почты жүйе; кварці құм,
кальцийленген сода, доломит, известняк, натри сулфаты, натрий
селитрасы.
- Өлшемелі – араластырушы бөлім
- ПК ЭВМ базасында шихтаны дайындау үрдісін автаматты басқару
жүйесі.
- Аспирация жүйесі.
- Слесыр шеберхана
Цехта МПС вагондарын қабылдау үшін темір жол тармақтары және
автокөлік үшін шығын жолдары бар.
1) Машиналы – ванналы цех; оған;
- екі ванналы әйнек қайнататын пеш, регенеративті,
- 1 Z – 8 –2 секциялық үш әинек құраушы автомат,
- Z – 6 - 2 секциялық бір әйнек құраушы машина;
- Кинвейердің соңында ыстық және салқын қорғанысын жағуды құру;
- Бақылау мен орау жүйесі;
3) Жинақтау және әйнекті кесуге даярлау бөлімі
4) Жылу пленкасын өндіретін бөлім
5) Қазіргі заман талабына сай жабдықталған шикізат, және шыныларды
зерттеуге арналған орталық зауыт зертханасы, Ол шехталардың
рецептін қазіргі жөндеулерді және нормативті құжаттарға сәйкес
шынылардың физикалық қасиеттерін өндіруге мүмкіндік береді.

1.3 Шыны ыдыстың қолданылуы

Ыдыс (ГОСТ 17 527 – 86) - өнімді таратуға арналған
ораманың бөлімі.
Ыдысты транспорттық бірлік құрамайттын тұтыднушы деп бөледі.
Тұтынушы мөлдірлік (Шыныдан жасалынған) ыдыс оны ашпайяқ- ақ өнімді
көруге мүмкіндік береді.
Шыны ыдыс жоғары тұтынушы қасиеттер гигиеналық, мөлдірлік,
көп рет қолдануға мүмкіндік беретін бағаның төмендегі ораманың
негізгі түрі болып табылады.
Шөлмектің түсі оның қолданылуына байланысты , жартылай ақ,
жасыл, қоңыр болады.

1. 4. Шыны ыдыстың бөлінуі.

Шыны ыдысты қолданылуына қарай;
- азық – түлікке арналған шөлмек;
- баланың тамағына арналған шөлмек пен банкалар;
- тұрмыс заттарына арналған, химиялық реактивті және ерекше таза
заттарға арналған шөлмек пен банкалар.
- Парфюмериялық және касметикалық өнімдерге арналған банкалар мен
флакондар;
- Дәрі дәрмекке арналған шыны ыдыстар;
- Трансфузиялық, және инфузиялық препараттарға, қанға арналған
шөлмектер;
Азық – түлік өнімдеріне арналған шөлмектер ішіне құйылатын
сұйықтықтың түріне қарай төмендегі топтарға бөлінеді;
1) Шампан, шарап;
2) Газдалған шарап, газдалған шарап сусындар т.б
3) Қатты газдалған алкогольсіз сусындар;
4) Сыра алкогольсіз сусындар; орташа газдалған және аз газдалған.
5) Құрамында СО 2 жоқ тағам сұйықтықтары шырын, арақ, спирт,
каньяк ликер – арақ өнімдерді шарап сусындар, өсімдік майы (2)

1.5. Шынының маркасы және физикалық – химиялық қасиеттері.

Шынының маркасы мен химиялық құрамы ГОСТ Р 52022 – 2003, 1,
кестеде көрсетілгенмен сәйкес келу керек (9)
1-кесте. Шынының маркасы мен химиялық құрамы.
Шынының тобыТүссіз Жартылай ақ Жасыл Қоңыр
(түсі)
Шыны маркасыатауы
SiO2 ауытқу шамасы
Al2O3+Fe2O3 атауы
ауытқу шамасы
CaO+MgO атауы
ауытқу шамасы
атауы
ауытқу шамасы
көп емес
атауы
ауытқу шамасы

Шынының берілген химиялық құрамын қатаң сақтау сапалы өнім өндірудің
негзі болып табылады.
Шынының нақты (берілген) құрамы бір марка шегінде кәсіпорында
қолданылатын шикізат материалдарының есебімен қабылданады.
Шынының берілген құрамындағы жіберілетін ауытқулар 2 кестеге сәйкес
келу керек.
Шынының барлық түрі үшін құрамындағы хлор (Cl) 0,3% салмағы бойынша
бекітілген құрамнан аспауы керек [9].
Құрамында салмағы бекітіліген:
Cr2O3 – 3T – 2 шыны маркасы үшін 00,2 -тен көп емес және ПТ шыны маркасы
үшін 0,01%-тен көп емес.
MnO2 – 3T1, 3F2, KT шыны маркалары үшін 0,05 %-тен аспауы керек.
TiO2 – шынының барлық маркасы үшін 0,08 %-тен көп емес.
2-кесте. Жіберілетін ауытқулар.
оксидтерді белгілеу жіберілетін ауытқулар % салмағы
бойынша

Әйнектің физикалық қасиеттері 3 кестеде көрсетілгендер мен сәйкесуі
қажет [9].

1.6. Әйнек ыдысттарға негізгі талаптар.

Шөлмектер мемлекет аралық стандарттың талаптарына сәйкес келу керек
(ГОСТ 10 11 7 1-2001).
Шөлмектің түрі, негізгі көлемі, толық сиымдылығы – келісілген ГОСТ
101171 – 2001.
Шөлмектер түссіз, жартылай ақ, жасыл немесе қоңыр шыныдан жасалынады.

Шөлмекті жасыл немесе қоңыр түске бояу қаңықтылығы шөлмектін
ішіндегіні көзбен бақылауды қамтамасыз етеді.
Шөлмекте келесі ақауларды жібруге бөлмайды:
1. Әйнек жабысуы - әйнек өнімдерінің ақауы түрінде [7]
3-кесте. Әйнектің физикалық қасиеттері.
әйнектің линейді кеңеюдіңТығыздығы Жалпы жарық жіберу %
маркасы температуралық гсм3 спектр саласында нм
коэффициенті
әйнектің Х107 1град.
тобы 200С-4000С
арасында
400-700520-560540-56
0
Түссіз БТ-1 92 2,48-2,52 80-нен - -
БТ-2 төмен
емес
Жартылай ПТ 92 2,48-2,52 65-тен - -
ақ төмен
емес
Жасыл ЗТ-1 95 2,48-2,53 - 30-85 -
ЗТ-2
Қоңыр Кт 95 2,48-2,53 - - 15-60

Шыны жіптің өнімнің ішінде болуы - шыны өнімінің ішкі жағының ақауы
ретінде, қарама-қарсы қабырғаны біріктіретін (біріктірмейтін);
2. Өтпелі тесіктер – шыны өнімдерінің қабатында немесе түбінде болатын
сызат ретіндегі ақау [7];
3. Өткір тігіс – шыны өнімдерінің жоғарғы жағындағы дөңгелектелмеген түрде
жіберілетін көлемнен үлкендеу ақауы [7];
Тігістер ыдыста 0,3 мм биіктіктен асуға болмайды, шөлмектің түбінде
және жанында 0,2 мм көп болмайды.
Тігістердің корпус бойындағы үшкір емес бұрыштар 1 мм-ден көп болмау
керек.
4. Өзінің айналасында шыны ақауы бар бөгде қосылыстар оған жататындар:
- отқа төзімді тас – шыныдағы ;
- отқа төзімді өнім бөлімі ретіндегі бөгде қосылыс;
- шихтылы тас – шыныдағы шихтаның тексерілмеген бөлігі ретіндегі бөгде
қосылыс; 14
- қара нүкте – шыныдағы ерітілмейтін хромның қосындысы ретінде қосылыс;
- кристализация тасы - әйнек салмағы кристализациясы қорытындысында
кристаликалық құрылымы бар бөгде қосылыс [7];
5. Ішкі жағының жоғарғы бөлігіндегі ашық көбіршіктер - өнімнің жоғары
жағына орналасқан шынының ақуы [7].
6. 5 мм-ден астам және 1-ден аса көлемдегі мөлдір емес көбіршіктер – мөлдір
емес сұйықтықпен толтырған шыныдағы көбіршіктер;
7. жабық көбіршіктер – шыныдағы жоғары жағынан алыстатылған көбіршіктер
[7].
Жабық көбіршіктер 1,0 мм-ден аспайтын, сирек орналасқан немесе жеке
жинақталған түрде жіберіледі.
Сыртқы қабаттағы жабық көбік пен ашық көбік және 4 кестеде көрсетілдген
мөлшер мен өлшемнен артық өзге текті қосылымдар (2)
8) Шлирлер – тамшы түріндегі әйнектүстес қосылымдар (7).
Свили – еркін формадағы тұйықтардың жіп түріндегі әйнектүстес
қосылымдар (7)
Шұғыл көрінген свилдер мен шлирлер және немесе ішкі екпінмен
итерілетін, поляриметр сәулелерінің жүрісінің әртүрлілігіне сәйкес 115 нм
см-ден көпбул полярископ назарындағы түстерге-сарғылт, ашық сары, ақ,
көгілдір-жасыл, жасыл, сары-жасыл сәйкес келеді (2)
9) Сыртқы қабаттағы тыртықтар-әйнек бұйымының сызат түұріндегі кемістігі,
ол қабырға мен түптің барлық жуандығынан өтпейді, тұрақтанған түрде
ұзындығы 5 мм-ден көп және санаулысы, бірен-сараны 10 мм-ден жоғары
ұзындықта.

4-кесте Құтылар мен өзге текті қосылымдар
бөтелкенің өлшемі, мм саны
номиналды
сыйымдылығы
құтының Құтының өзге текті
қосылымдардың
қосымшаға св. қосымшаға 4 1 өзге текті
дейін қосымшаға дейін 1,0 2 қосымшалардың
250 дейін 1,5 қосымшаға 8 1
1,5 3,0 дейін 1,0 3 1
св250 500 1,0 1,5 св 1,0 1,5 8 2
500 1,5 4,0 қосымшаға 3 1
1,0 1,5 дейін
1,5 4,0

1,0

1,0
1,5

Ескерту – дөңгелек үшін-бұл диаметр, доғалдар үшін ұзындығы мен
көлденеңінен жарты сомасы

10) Айрықша көрінетіндері: қыртыстар, сызықтар, қөайшымен кескен ізі,
тырысып қалуы, жіптің қосарланып қалуы, ширатылып кетуі, ол сумен
толтырғанда көрінеді (2)
Қыртыс - әйнек бұйымның оның үстіңгі жағында әр түрлі қисық формалар
түрінде көрінетін, ерсі кемістігі.
Сызықтар - әйнек бұйымдардың үстіңгі жағындағы тегіс болмауының
әлсіз көрінуі ретіндегі кемшілігі.
Ширатылуы - әйнек тараның үстіңгі жағының тегіс болмауының кемшілігі.
Тырысып қалуы - әйнек бұйымның төменгі температурадағы қалыптаушы
әрекеттесуі нәтижесінде түзілетін ұсақ ыдырауы түріндегі кемшілігі (7)
11) Үстіңгі жағынан сырылып - әйнек бұйымның кемістігі, бұйымның жоғарғы
жағындағы сырылған жерлерді немесе бұйымның жоғарғы жағындағы сырылған
жерлерді әйнек бөлігінің зақымдануын көрсетеді (7)
12) Кетпейтін былғаныш жерлері.
13) Әйнектің жуандығы әр түрлі болуы-әйнек бұйымның қабырғасы мен түбінің
жуандығы түріндегі кемістігі.
Бөтелкенің қабырғасы мен түбінің жуандығы 5 кестеде көрсетілген
жуандықтан кеш болмауы керек. (2)

5-кесте Бөтелкенің қабырғасы мен түбінің жуандығы
бөтелке тобының қалыңдығы, мм
нөмірі
қабырғаларының түбінің
1 3,0 5,0
3 1,8 3,0
2, 4, 5:
сыйымдылығы 1000 см3 1,4 3,0
дейін
сыйымдылығы 1000 см3 1,8 4,0
сыйымдылығы 1000 см3
аса 2,0 4,0

Учаскеде 0,252 см-ден көп емес алаңда 2,4,5 тобындағы бөтелкелерге
арналған қабырғалардың қалыңдығы және одан жоғары.
13) Венчиктің күңгірттігі - әйнек тараның өңеш ұшының дөңестенуінен
ауытқуы, ол оның диаметріне шектен тыс ауытқуларды ұлғайтпауы керек.
14) Корпустың күңгірттенуі – корпустың қиылысындағы дөңестенуінен ауытқуға
ұшырайтын әйнек тараның кемістігі, ол оның диаметріне шектен тыс
ауытқуларды ұлғайтпау керек. (2)
Бөтелкенің түбіне 0,1-0,8 мм биіктігіндегі қиылым түсіруге болады.
15) Әйнек тараның параллель еместігі - әйнек бұйымның максималды және
минималды биіктігінің арасында айырмашылықты білдіретін әйнек бұйымның
кемістігі, өңеш ұшы мен тірек-қабырғасының ең жоғарғы және ең төменгі
нүктесі арасындағы алшақтықпен анықталады (7)
Өңеш ұшының тығыздығын параллельдігінен ауытқуға ұшырау, бөтелке
түбінің тегістігі 0,8 мм көп болмауы керек. (2)
16) Әйнек тараның перпендикуляр болмауы-бұйымның түбінің тегістігінің
вертикалды осінің перпендикулярлығының көрсеткішінен ауытқуды көрсететін,
әйнек бұйымның кемістігі (7)
Бөтелкенің вертикальды осінің перпендикулярлығын ауытқуы, түбінің
тегістігі бөтелкенің жалпы жуандығынан 1,4% көп болмауы керек. (2)
6 (2)сызбада көрсетілгендей құмыралар температурасының өзгерісіне
термикалық жағынан шыдамды болуы тиіс.

6 сызба – Температураның өзгерісі
Құмыралар топтарының номері Температураның өзгеруі 0 С-тан келу
емес
3,45 (шырындарға арналған құмыралар)40
1,25 (шырыннан басқаға арналған
құмыралар) 35

18) құмыралар 7 сызбада көрсетілген ішкі гидростатикалық қысымға (60+2)
секунд бойы сынбай шыдауы тиіс (2)

7- сызба – Ішкі гидростатикалық қысым
Құмыра топтарының номері Ішкі гидростатикалық қысым Р60, Мпа
(кгс (см2)-дан кем емес
1 Сақталу мерзімі 3 және 2 жылға 1,67 (17)
шарап өнімдері үшін шампан мен шарап1,37 (14)
өнімдерінің басқа түрлері үшін 1,57 (16)
3. 0,98 (10)
2.4 0,67 (7)
сыйымдылығы 1000 см3 дейін
сыйымдылығы 1000 см3 және 5-тен 0,49 (5)
астам 0,39 (4)
5.
сыйымдылығы 1000 см3 дейін
сыйымдылығы 1000 см3 және одан көп
Ескерту – сыйымдылығы 200 см3 дейінгі құмырылалардың ішкі гидростатикалық
қысмға шыдамдылығын тексеру керек емес.

19) Құмыралардың суға кшыдамдылығын сілтілік әдіспен тексергенде, судың
әсері 8 (2) сызбада көрсетілген шарттарға сәйкес болуы керек.
Тұтынушыға жіберілерде шарап өнімдері құйылатын құмыралардың су
қысымына шыдамдылығы метилді көк хлорид гидраты арқылы бақыланып
тескеріледі.
8 – сызба. Суға төзімділік
Құмыралар неге Тұз қышқылы концентрациясының көлемі (НСL) = 0,01
арналған мольдм3, 50 см3 су өнімдері шығынына арналған
сыйымдылығы см3 көп емес құмыраларға арналған
50-ден 200-ге 200-ден1000-ға 1000 жоғары
дейін дейін
ТМД нарығына
арналған 0,45 0,35 0,30
Экспортқа шығару 0,30
үшін 0,25 0,22

Құмырылардың ішкі бет бояуы оларды метилді көк хлоридтарымен
шайқағанда, көк түске боялмауы жөн.
Бақылау кезіндеполярископ – поляриметр суәлелерінің жануы 115 нсм-ден
аспауы тиіс
Полярископ түсі мына түстерге боялмайды: қызғылт сары, сарғыш, сары
ақ, көгілдір жасыл, сарғыш жасыл.
Құмыралардың сыртына ұлттық денсаулық ұйымдары рұқсат еткен қорғаныш
– бекіткіш тапсырмалар тапсырылуы мүмкін.

1.7 Шыны ыдыстарды маркировкалау

Шыны ыдыстардың маркировкаларында мынавдай ақпараттар берілуі мүмкін:
– дайындаушы кәсіпорынның товарлық белгісі;
– номиналды сыйымдылығы (л);
– дайындалған мерзімі (жыл – соңғы екі сан)
Жылды сандық белгілеуден соң, нүктелер арқылы өнімнің сақталу мерзімін
ұзартылуы нүкте санына сәйкес келуі мүмкін, бірақ өнім дайындалған жылғы
фирмалық ресурстар сақталуы шарт

200 см3 дейінгі сыйымдылығы бар құмыралардағы өнімнің дайындалған
мерзімі көрсетілмеуі мүмкін
Маркировкада қалып номері туралы қосымша ақпараттар берілуі мүмкін.
Маркировканы құмыраныңтүбіне не төменгі жағына арнайы таңба түрінде жазбаша
береді.
Маркировка кей кезде құмыра түбіне не сыртқы корпусына көрсетілуі мүмкін.
Маркировканы құмыраның төменгі жағына жапсырғанда маркировкалық белгілерлің
қалыңдығы корпустың сырқы диамертінен аспауы керек.
Маркировкалық белгілерлің көлемі ГОСТ-қа сәйкес 30288. Сертификатталған
құмырылар үшін ұлттық белгі сапа туралы құжатқа және орағышқта, не
товармен бірге жіберілетін құжаттарғм қойылуы тиіс.
Көліктік маркировкалық бірліктерде мынандай ақпарат беріледі:
– өнмді өндіруші кәсіпорынның товарлық белгісі;
– құмыраның саны
– ГОСТ 14192 – 85 бойынша монипуляциялық белгінің болуы. Абайлаңыз,
сынуы мүмкін- бұл барлық көлікпен тасымалданатын түрлерге арналған.
Қосымша түрде басқа да монипуляциялық белгілер ГОСТ 14192 – 85
көрсетіліп, мұнда өнімді жіберудегі келісімшарттың не конртактының
түрі де көрсетілуі мүмкін.
Монипуляциялық белгілер жеке нұсқада көрсетілуі мүмкін.
Транспорттық маркировкалар көліктік бірліктердің барлығында
икөрсетілмеуі де мүмкін, ол төрт реттен кем емес, өнімді темір жол арқылы
вагонмен не автомобиль арқылы жіберілуі мүмкін. (8)

1.8 Шыны шишиларды дайындап, реттеу

Шыны шишиларға құйылған өнімдерді жіберу, сақтау, өнім өндіруші мен
тұтынушы арасындағы келісімшарт (контракт) арқылы дайындалып реттеледі.
(20)

1.9 Шыныларға құйылған өнімдрді көлікпен жіберу және сақтау жолдары

Құмырадағы өнімдер көліктің барлық түрімен тасымалданады. Ол әр
көліктергі жүк тасымалдау ережелеріне сәйкесті жасалады.
2-ші топтағы өнімдерді сақтау (жабық ғимаратта) не шатыр астында ГОСТ
15150-ге сәйкес жасалады
Дайын өнімдерді ашық алаңдарда 5 айдан артық сақтауға болмайды.
Шарап өнімдері құйылған құмыраларды сақтау шарттары:
жылытылатын қоймаларда - 1 жылдан артық емес;
– жылытылатын қоймаларда – 5 айдан артық емес;
– шатыр астында не ашық алаңда – 3 айдан артық емес(2)

1.10 Шыны ыдыстарға құйылғанөнімдерді пайдалану

Шыны ыдыстар зауытында оларды пайдалану үшін кәсіпорынның
технологиялық үрдісінде арнайы дайындықтан өткізеді.
Шыны ыдыстар сілтілену үрдісінен сақтану үшін ашық алаңдарда 5 айдан
артық всақталмағаны жөн.
шыныларды жуатын машинаға салмасбұрын әсіресе қыз кезінде шыны
ыдыстар үй температурасы жағдайында 4 сағат болуы тиіс. егер тепература
-150 төмен болғанда, оларды осы ғимараттың ішкіә температурасына жеткенше
күтеді. Не оларды 300 -тан жоғары ыстық сумен, не ыстық ауамен жылытады.
Шыны ыдыстар бірінші жуылғанға дейін арнайы бақылаудан өтеді. Онда
сынығы, шытынауы т.б. кемшіліктермен қоса, стандарттау туралы құжаттарға
сәйкестендіріледі.
Шыны ыдыстар технологиялық үрдістің барлық учаскесінде температураның
тез өзгеруіне механикалық жүктемелерге ұшырамауы тиіс. Бұл мәселелер
стандарттау туралы құжаттарға толық тексерілуі тиіс.

1.11 Ресурс жинақтауға қойылатын талаптар

Шыны зауытында ресурс жинау мақсатында мына жұмыстар жүргізіледі:
– қайта жасау, шыны зауытында өнімді қайта қалпына келтіру
– қайтару арнайы не басқа мекемелер арқылы шыны зауыттарына жіберу;
– қайтару арнайы немесе басқа мекемелер арқылы шыны зауыттарына жіберу
Шыны сынықтарын жинау, сақтау қатты төсенішті арнайы алаңдарда не
жеке отсектерде іске асырылады. Мамандандырылған не басқа мекемелер вшыны
сынықтарын жинып стандарт туралы құжаттарға сәйкестендіріп, оларды шыны
зауыттарыны өткізеді.
Жинақталған шыны сынықтары шыны балқытатын пештерге технологиялық
реламен техникалық құүжаттарға сәйкесті қайта балқытып, түрлі формаларға
келтірілуі. (8)

1.12 Шикізаттың материалдық сипаттамалары

Шыны өндірісінде қалып үшін түрлі шикізаттық материалдар
пайдаланылады. Олар өзінің химиялық физика-химиялық көрсеткіштері жөнінен 9
сызбада көрсетілген нормативті құжат талаптарына сәйкесті болуы тиіс.
Материалдың атауы маркасы Нормативтік Техникалық талаптары массалық
құжат мөлшері, %
Кварцты құм, ВС ГОСТ – SiO2 ≥9865
ұнтақталған құм, -0150-1 22551-77 Fe2 О3 ≤0,05
кварцит және әйнек AL2О3≤0,6
өндірісіне ылғалдылық W≤7,0
арналған салалы қалдық N08≤0,5
кварц тордан өткізу N01≤15,0
әйнек өндірісіне ДК-18-0,25ГОСТ – MgO ≥18.0
арналған доломит 23672-79 Fe2 О3 ≤0,25
CaО≤34,0
CaО ≤2,5
AL2О3≤0,6
ылғалдылық W≤7,0
кесектер көлемі
20-70 мм
Кесек әйнек ИК-54-01 ГОСТ – CaO ≥54,0
өнеркәсібіне 23671-79 Mg О ≤0,6
арналған әктас Fe2 О3 ≤0,1
SiO2 ≥1,0
AL2О3≤0,5
ылғалдылық W≤7,6
кесектер көлемі 20-70 мм
Техникалық Б1 сорт1 ГОСТ
кальциленген сода 5100-85
Техникалық күкірт А ГОСТ – Na2 SО4 ≥98,0
қышқылды натрий 6318-77 HО ≤0,9
NaCL ≤0,7
Fe2 О3 ≥1,015
Полешпаттық ПШС 0,20 ТУ5726-036 – Fe2 О3 ≥0,20
материалдар 21 00193861-96 AL2О ≤21,6
R2 О ≤13,0
SiO2 ≥1,0
ылғалдылық W≤1,0
тордағы қалдықN063 ≤5,0
Техкникалық Б ГОСТ – NaNO3 ≥99,5
азотқышқылды 828-77 HО ≤0,03
натрий (натрий NaCL ≤0,03
селитрасы) – FeO3 ≥болмайды
Техникалық селен СТ-1 ГОСТ – Se ≥99,0
10298-79 Fe2 О3 ≤0,04
Кобальт оксиді 4 ГОСТ – Co71-74
4467-79 Fe2 О3 ≤0,04
Шыны сынықтары БТ-1 ОСТ-21-67-91 SiO2 72,0 +1,3
2,5
R2О3 –2,5 -1,3
+1,3
RО – 11,0 -1,3
+0,9
RО2≤14,0 1,2
SO 3 ≤0,5

2. Шыны ыдыстар өндіру технологиясы

2.1. Шикізат материалдарды жинақтау.

Шыны ыдыстар өндіру технологиясы суретте бейнеленген.
Шикізат тиелген жүк көлігі зауытқа келген соң кезекші бақылаушы
шикі затты тексеріп және одан орташа көлемде талдау жасауға азғана
бөлігін, алып шикізатты түсіруге рұқсат береді.
Келгенше шикізаттың анализі зауттық орталық зертханасында
жүргізіледі. Шикізаттың техникалық талаптарға сәйкес анықталады, талдау
қорытындысы шыққанға дейін шикізат өндіріске пайдалануға рұқсат етілмейді.
Шикізетті зертхана бастағанның рұқсатынсыз талдау жасауға жіберуге
болмайды. Шикізатқа арналаған матераилдары сақтау арнайы қойылымдарға ғана
рұқсат етіледі. Әсіресе шикізаттың әр түрі жеке бункерлерде не бөлімдерде
сақталады. шикізаттық арналған матиралдар арнайы қойылымдар ғана рұқсат
етіледі. Әсіресе шикі заттың әртүрлі жеке бункерлерде не
бөлімдерде сақталуы тиіс бұл олардың бір – бірімен араласып
кетпеуі үшін өте қажет. Гигроскопиялық матиралдар (сода натрий
сулфаты ) жабық орындарда силхтарда не құрғақ арнайы желдеткіш
орнатылған орындарда сақталу тиіс. (10)

2.2 Шикізаттың матиралдары өңдеу

Барлықшикізаттың матиралдары шихтаны даярлау алдында талапқа сәйкес
дайындалуы керек Шикізаттың материалдары түрлеріне қарай түрлі
өңдеуге жатады.
Шикізаттар өз қаптарынан алынып сұрыпталынуы үшін қалыптан тыс
түрлді құралдар қолданылады . Бұзу үрдісі қолмен де жүргізілуі
мүмкін.
Бақылау парометірлер:
1) Химиялық құрамы масса мөлшерімен,
2) Негізгі материалдың мазмұны масса мөлшерімен:
3) Дәндік құрам
Қантардан шығарылып бұзылған соң шикізат майдаланып,
ұсақталынады. Майдаланып ұсақтау үшін: доломит, әктас, бор, шыны сыны
қатары Шикізатты қатты майдалау үшін балғалы, білікті ұнтақтағыш
құралдар пайдаланылады, өте майда Ұнтақталу үшін - шаралы дирмендер,
дизинпегроторлар, жүгіргіш құралдар қолданылады.
Осыдан кейін шикізат құрғатылады Құрғату үшін құм, бор, әктас,
долонит, натрий сульфаты пайдаланылады. Шикізатты толық кептіру үшін
қорғатушы баратадан өткізіледі.
Шикізатты ұқыптап жинау және сақтау

Шикізати материалдарын өңдеу

Шихтаны және шыны сынықтарын дайындау

Шихтаны және шыны сынықтарын шыны балқытатын пешке толтыру

Әйнекті массаны қалыпқа салуға даярлау

Шыны өнімдерін шығару

Шыны өнімдерін арнайы пештерде күйдіру

Шыны өнімдерінің сапасын бақылау

Арнайы қаптау

Дайын өнімдерді зауыт ішінде тасымалдау

Дайын өнімдерді реттеп, жинау

Дайын өнімдерді көлікке тиеу

Сурет - әйнекті қаптап жинауға арналған өндірістің технологиялық
сызбасы
Шикізатты өңдеудің соңғы кезеңі бұл арнайы тексеріледі.
Бұл үшін тегіс бетті тербелмелі грохоттор, сита – бураттар,
вибрациялық грохоттар пайдаланылады.
Шикізаттық материалдарға қойылатын талаптар арнайы сызбада
көрсетілген 10 ( 10)

10-кесте өңделген материалдарға қойылатын талаптар
метериал ГОСТ сита Дәнекердің өлшемі,
3826-82бойынша мм
тордың нөмірі
құм 0,8 81 0,8
доломит 2,0 25 2
әктасы 2,0 25 2
сода 1,25 36 1,25
далалық сипат 0,7 100 0,7
натрий сульфаты 1,25 36 1,25
натрий селитрасы 1,25 36 1,25
әйнек - - 3

2.3 Шихта дайындау

Шихта – шикі материалдың алдын-ала дайындалған қоспасы.
Шихтаны дымқылдандыру үшін мехинакалық ықоспалар араласпаған,
тазартылған суды қолданңған жөн.
Натрий сульфаты мен көмірді алдын-ала араластыру немесе көмірді
натрий сульфатына теңестірген тиімді болмақ. Материалды өлшеу тәртібі шихта
дайындаудың технологиялық ыжелілеріндегі бункерлер мен контейнерлерлдің
түзілісіне байланысты. Ішкі материалдарды араластырудың типтік схемасы:
ішкі материалдарды қоспаға салу тәртібі 1)құм→2. су→3. сода→ 4. дала → 5.
гипат →6. әктасы →7. долмит→ 8.нартий селитрасы → 9. қосымша үстемелер →10.
стеклобой үстемесі
Физикалық түссіздендіргіштер (селен және колбит оксиді) химиялық
лабораторияларда өлшеніп, араластыруғаөлшенген ішкі материалдарға қосылады.
Өлшенген ішкі материалдар араластырғышқа араластыруға беріледі. Араластырар
алдында құмды дымқылдандырады немесе қоспадағы шихтаның өзін
дымқылдандырады.
– Дайын шихта шихта сақтау бункерінде немесе тікелей әйнекқайнатқыш
пештерге транспортталады.
Шихтаны себу оның қабатталып қалуын болдырмас үшін 45-600 кеш емес
бұрышта жүезге асырылуы керек
Әйнекпісіру пешіннің моншасына шихта мен әйнек ұрғышты бөлек беруге
болады. Әйнекпісіру зауыттарды қолданылатын әйнек ұрғыш мына түрлерге
бөлінеді:
1) Кері (жеке) әйнекұрғыш, зауыттарда өндіру процесінде пайда болады;
2) Сатып алынған әйнекұрғыш зауытқа өзне мекемемен әкелінеді;
3) өзіндік эрклез, әйнек массасын шығарған кезде қалған монша пештерінен
алынатын машиналық-моншалық цехтардың машиналық учаскелерінде
түзіледі, сондай-ақ монша пешінен шығарылатын әйнек массасыен жару
нәтижесінде алынады;
Кері ұрғышты жарып, тізіңм бойынша берілген қоспаға құрамвдағы сатып
алынған әйнек ұрғышты немесе эрклезді қолданбаған дұрыс. Зауытқа мұндай
әйнекұрғыш немесе эрклездің мол қоры түскен жағдайда оларды қосымша шкә
материал ретінде ғана қарап, химиялық құрамының сатаптамасы нәтижесі
бойынша шихтаның рецебін түзетуді іске асыру керек.
Эрклездің шихта құрамына енгізілетін мөлшері кері және сатып алынған
әйнекұрғыштың жалпы мазмұнының массасы бойынша 5-7% көп болмауыф керек.
Мөлшерден асып кеткен жағдайда монша пештерінің қалталарындағы әйнектер
суып қалуына әкеліп соғады.
Зауытта мөлшердеу-араластыру жиілері автоматты түрде басқару жүйесі
бар, ол салынатын материалдар мен сұйықтықтардың, әр түрлі қоспалар
даярлаудағы транспорттық көздер мен араластырғаштардың мөлшерлеулерімен
автоматты түрде басқаруға арналған (8)
Жүйе қамтамасыз етеді:
– дискетті әрекет жасаушы типтік өлшемдік қатардағы КДУ, КДм және КДмК
таразылық мөршеулеуішпен автоматты түрде басқарады;
– Мөлшерленген материалдарды араластыру,қоспаны сулау, сондай-ақ
транспорт желілерін басқарудағы процестерді автоматты түрде
ыбасқаруды;
Жүйе мөлшерлеуіш – араласытырғаш желі жұмысын ПЭВМ мониторының
экранындағы технологиялық процесс циклограмматикасымен сәйкес басқарады.
Жүйе мөлшерлеу процесін бақылауды, ПЭВМ монитарының жанындағы құрам-
жабдықтар мен технологиялық процесс жағдайының бейнесін жүзеге асыруға
мүмкіәндік береді.
Шикі материалдарды өлшеу үшін КДУ типіндегі гравитциялық, гинектік
қоректендіргіші бар және ДС виброөоректік таразылық дозаторлар
қолданылады.
1) – құмға–ДКУ–Г–Н гравициялық қоректі таразылық дозаторлар;
2) сораға-ДКУ-Ш-Н гит гинектік қоректі таразылық дозатерлер;
3) доломит үшін-ДКУ-Ш-гинектік қоректі таразылық дозаторлар;
4) әк тасы-КДУ-Ш-гинектік қоректі таразылық доратор;
5) сульфат үшін- КДУ-Ш-гинектік қоректі таразылық дозатор;
6) дала гипаты үшін- КДУ-Г-грвитациялық қоректі таразылық дозатор;
7) селитра үшін-КДУ-Ш- гинектік қоректі таразылық дозатор;
8) әйнекқұрғыш үшін-ДС- вибриқоректі таразылық дозаторлар;
9) су үшін – старазы типті дозаторлар
Араластырғышқа мөлшерленген компоненттерді жинау және беру үшін
жинамалы керекті араластырғыштарға беру үшін қолмен қомқыш 500-500
қолданылады.
Шикі метериалдарды араластыру үшін кезеңді қызмет ететін тарелка
тәріздес араластырғыштар қолданылады.Дайын шихтаны запастарының бункеріне
транспорттау үшін ленталық конвейерлер, ленталық элеваторлар пайдаланады.
Шихтаға қойылатынтехникалық талаптар мынадай:
1) Шихтаның жентектері. Сито №2,0 жеңіл үгілетін болса өткізіле
береді.
2) Шихтаны сулау үшін температурасы 600 С аспайтын су қолданылады.
3) Су көлемі араластырғышқа салынған массадан 3-5% құрау керек.
4) Шихтаны араластыру уақыты 3,5+0,5 мин. Араластыруда уақытты бақылап
тұрук автоматты режимде жүзеге асырылады.
5) Шихта дәнедері өлшемі 2мм-ден көп болмауы керек;
6) Әйнекұрғыш дымқылдығы 60мм-ден көп емес;
7) Шихтаның дымқылдығы 3-5% шамасында болуы керек;
8) Шихтаның бақылаудағы пролемаларының пайыздық құрамын берілген
рецептен ауытқыту 1% аспау керек (20)

2.4 Әйнек қайнату

Әйнек қайнату процесі физико-химиялық реакциялар, масса және жылу алмасу
процесін құрайды, оның нәтижесінде ішкі материалдар –шихта белгілі бір
физика-химиялық қасиеттерге ие әйнекмассаға айналады. Шихта пешке от жағып
өреу жолымен жасалатын жоғары температураның әсерімен геиогенделеді және
өңдеуге түседі. Әйнекті үзіліссіз тоқтамай жұмыс істейтін әйнекқайнату
пешінде пісіреді. Пештің пісіру бассейні.
Әйнек массасының дейгейін пісіру пеші бассейнінің жоғарғы
қабырғасынан 25-50 мм төмен және өңдеу каналынан 10-15 мм төмен қып ұстап
тұру керек. Әйнекмассасы деңгейі деңгейөлшеуіштің автоматты түрде бақыланып
отырады. Ол қатардан шыққан кезде әйнекмассасы деңгейі әр сағат сайын
бөліктері бар арнайы ілгекпен бақыланып тұруы керек.
Шихта құрамын шихта мен әйнек бойының арақатынасын, отыру керек,
себебі әйнекті қалыптастырушы машиналардың терминалық және химиялық
бірлікте әйнекмассасымен қоректенуі жоғары өндірістік жұмыстарда маңызды
фақторлардың бірі болып табылады.
Әйнекмассасын қайнатудың жоғарғы температурасы егер өндірістік
жағдайларға байланысты енгізіілген әйнек фбойының саны артқан жағдайда да
аса маңызды болып саналады.
Пештің жылу режимі газ бен ауаның ортақ шығынымен анықталады. Газ бен
ауа шығыны әйнек массасына сәйке болуы тиіс.
Әйнек пісіретін пештің жалын аумағындағы тепературасы:
1) жүк арту аймағында -1400-14200 С
2) ең жоғарғы температура аумағында – 1450-15100 С
3) өңдеу аймағында-1180-12700 С ұстау керек.
Монша пешінің температуралық режимі жүк арту аймағында, ағын алдында,
өңдеу каналының қосымшасында орнатылған термопор көмегімен бақыланып
отырады.

Газдық ортадағы қысымы мен химиялық құрамы

Әйнек пісіру пешінің жалын аумағындағы қысымы;
1) пісіру аймағында әлсіз оңтайлы-2,94-7,85 Па, пештің қыздыыру соңына
қарай 14,7 Па дейін болады;
2) студка аймағында –нейтралды немесе әлсіз кері жағдайды ұстау керек.
Қысымды ұстап тұру тұрақтылығы Ậ±1Па
Әйнекпісіру пештеріндегі газ ортасының химиялық құрасы табиғи газбен
қыздырған кезде, ауа шығынының коэффициэнтімен сипатталынады.
1) пісіру аймағында а=1,0-1,2;
2) таза айна аймағында а=1,-1,30 жүргізген дұрыс
Түссіз әйнектердің пісіруін ауа қалдығы а=1,0,5-1,25;
Коэффициентінде жүргізген дұрыс.
Түтін газдарындағы түс ашық-сұр болмау керек, оның түтіні түссіз болуы
керек. Жалын алауы әйнекмассасының үстіне қарай ұшуы керек, бірақ оған
тимеуі керек.
Газ ортасының химиялық құрамын анықтау үшін газ анализаторы қолданылады.
Әйнекмассасын ашудың технологиялық процесінде:
1) Шихта мен бойдың жүктеуін;
2) әйнекпісіргіш пеш;
3) деңгей өлшегіш, бөліктері бар ілгек, термопарлар, оптикалық пирометр
қолданылады.
Жүктеуіштер шихта мен бойдыв әйнекпісіргіш пештің еріген әйнекмассасы
үстіндегі жүктегіш қалтаға салу үшін арналған.
Тік бұрышты формадаға үзіліссіз жұмыс жасайтын әйнекпісіргіш пеш
табиғи газбен жылытылады, жылу алмастырғаштың түрі – бассейнді желіден
бөлудің регенеративті әдісі.
Пеш жүйелермен қамтылған: жалынды, ауыстыру, темпиратуданы бақылау,
қысымды реттеп тұру, желдету ауасын жануға бейімдеу, жүктеуіштерді
салқындату.
Әйнек қойылатын техникалық талаптар:
1. Әйнек жақсы қайнатылған, ағартылған және химиялық біртекте болуы тиіс.
2. Әйнек түссіз болуы керек. Кейде әлсіз ренктер: жасыл, көгілдір, сарғыш,
сұрғылт түстер де жарайды.
3. Әйнектің физика-химиялық қасиеттері екінші кестеде көрсетілген
мағыналарға сәйкес болуы керек. (20)

2.5. Әйнектараның қалыптасуы.

Тар өңешті әйнек тара секциялық типтегі әйнек қалыптаушы машиналарда
өңделеді. Әйнек массаның тамшысы әйнек қалыптаушы машинаның байқап коруіне
беріледі, бұйымның өңешін жабдықтау жүргізіледі. Оқшаны таза формаға беріп
жібергеннен кейін бұйымның соңғы нақты қалыптасуы, транспорттаушы конвейрге
жіберуі және формалық жиындықтың әйнек массасының жаңа тамшысын қабылдауына
дайындау жүреді.
Әйнекмассасын қалыптауға дауындау және әйнекпісіргіш машиналарды
қоректендіру тамшылық және әдіспен жүреді.
Қоректендіргіште тамшыны қалыптау принципі келесіге келіп тіреледі.
Өңдеу бөлігіндегі әйнекмассасы қоректендіргіш тостағанына канал арқылы
келіп түседі; Тостақ түбінде әйнекпен жабылатын қалташа болады. Әйнек
массасына әйнектің қаптамасынада цилиндрлық оттежегіш дене – плунжер
орналасқан. Әйнекмассаның ұпайы арқылы ағатын тамшы жасау үшін плунжерге
кезеңдік оралмалы - түсетін қозғалысты хабарлайды. Плунжердің көмегімен
тамшы жасау процессі оны қайшымен қию сәтінен басталады. Шығатын
әйнекмассасы өз массасының әсерімен тартылады, ал жоғарғы жүк күшінің
әсерімен дөңгеленеді. Жоғары қозғалыс кезінде плунжер өзіне әйнекмассасын
тартады, оның салдарынан әйнекмассасынан шыққан қалдығы әйнектің ішіне
сорылады. Жоғары дәрежеге жеткеннен кейін, плунжер тоқтайды.
Әйнекмассасының салқындатылған қабатына, тостақтан ыстық әйнекмассасы
ағылады, ол ұяшық арқылы ілгері ұшталып, тамшының негізгі массасын құрайды.
Ары қарай плунжер төменге қозғалады. Мұнда ол ұяшық арқылы ыстық әйнек
массасын қыздырады. Плунжер жоғары қозғалғанда әйнек бойында қайта қысу
туады. Әйнекмассасын тостақта араластыру үшін көптеген қоректендіргіштерде
арнайы от тірегіш цилиндр орнатады.
Әйнек тараны қалыптау үшін әйнекқалыптаушы автоматтардың IS-8-2 және
IS-6-2 секциялық типіндегі тамшылық қоректендіргішімен бар түрін
қолданылады, Оның айналмалы үстемі болмайды, бұл оқшаның жаман формадан
таза формаға оралмалы сызықша түсу механизмінің көмегімен берілуін
білдіреді. Бұйымның жасалу тәсіліне қарай автоматтардағы оқша мен бұйым
онад ауа қысымы мен шығады.
Олардың жақсы жұмысына ең қажетті жағдай әйнектің жаман формасына
берілетіннің нақты мөлшерлісі білу болып табылады. Тамшылық
қоректендіргішьерді пайдаланатын бұйымды механикаландырған өңдеуге
қолданатын әйнек қоректендіргіштің жұмысшы температурасының шегінде
тазартылмауы тиіс. Бұл жағдайда қадағаламаған жағадйда тұтастай
қателіктерге жол беріледі.
Егер тамшы пеш жағына ауытқыса, қоректендіргіштің артқы бөлігіндегі
температура тым төмен.
Егер тамшы қалыпсыз температурада тұрса, одан әйнек дұрыс
орналастырылған бұйым алу мүмкін емес.
Қайыра салқындап кетуіне жол барлау керек, бұл жарамсыз болып қалуға
әкеліп соғады.
Қалыпты жүйелі түрде майлап отыру керек, бұл оған әйнектің жабысып,
қалуын болдырмайды (20).

2.6.Әйнектараның отжигі

Отжиг – термикалық өңдеу, мұнда ішкі қалған күш жоғалады немесе
бұйымның қажеттілігіне орай және жұмыс жағдайына қарай мейлінше төмендейді.

Әйнекқалыптаушы машинаның бұйымдары әйнектарының отжигінің пешіне
конверйермен тасымалданады.
Орналастырғыштың көмегімен әйнектара тікелей отжиг пешіне түседі.
Отжиг пешінің есігінің транспортерінің бұрылысында бұрыштық бұрылыс 5-
30 мм өлшемінде, қатардағы бұйымдарды араластырмау үшін орналасқан.
Орналастырғыш бұйымының параллель қатарын қалыптастырады.
Отжиг пешінің кіру және шығу жолы барлық жағынан металл былғарымен
жылыланып қоршалған, былғарының алдыңғы және артқы бөліктері түзулеп
отыратын шибермен жабдықталады.
Отжиг процесі келесі стадияларды қамтиды:
- бұйымды отжигтің жоғары температурасына дейін алдын-ала жылыту (Hle
салқындату), мұнда қалған салмақтың 95% алынады;
- салмақты толықтай түсіруге дейін әкелетін отжигтің жоғарғы
температурасында шыдамдылық;
- отжигтің төменгі температурасына дейінгі бауя салқындау, мұнда салмақтың
5% алынады;
- желдетілетін ауаның көмегімен тез салқындау.
Отжиг пешінің үзіліссіз жұмыс істеуі торлама конвейер туннелінің көмегімен
жүзеге асырылады, ол жылу жабдығымен, ауа, отын, жану өнімдері өтетін
каналдармен басқарудың автоматты жүйесімен қамтылған.
Жылыту тәсілі бойынша – тікелей жылытады. Отын ретінде табиғи газ
қолданылады.
Тордың орналасу жылдамдығы 0,01-0,59 ммин тең. Жоғарғы температура
570+- 100С тең. Тесператураны бақылаудың нүктелерінің саны 10.
Температураны автоматты түрде реттеп отыру аймағының саны – 9.
Әр отжиг пешіндегі берілген технологиялық режим станционарлы түрде
орнаиылған ТХА термопары мен Honowell және ТРМ 12 өлшеуіш – реттеуішінің
көмегімен бақыланады.
Пештен шығатын бұйымның температурасына қойылатын техникалық
талаптар:
- шығарда бұйым температурасы 500С жоғару болмауы тиіс;
- бөтелке отжигінің режимінің ұзақтығы 90+-20 минут;
Отжиг сапасына кері әсер ететін себептер мыналар:
- отжигтің тиісті температурасының бұзылуы;
- туннельдің алдыңғы және артқы бөлігінің үлкені көтермесі;
- цехтағы желдің әсерінен отжиг пешінің туннеліне суық ауа кіріп кетуі;
- отжиг пешінің конвейерлік лентасының ұзына бойына бұйымды қиқы-жиқы
орналастыру,лентаның құрғап кетуі және оның тұтастығының бұзылуы.

2.7. Қорғаушы-нығыздаушы қаптама енгізу.

Әйнек таралық бұйымдарға үлдірлік қорғаушы-нығыздаушы қаптаманы
енгізу – оның эксплуатациалық сенімділігін арттырудың анағұрлым кең тараған
тәсілі. Машиналық –шоншалық цехта жасалынады.
Отжиг пешінің суық конвейерінде қорғаушы-нығыздаушы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.