ФИРМАНЫҢ МИКРООРТА ФАКТОРЛАРЫН АНЫҚТАУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI

Қ. И. Сәтбаев атындағы
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТI

МАРКЕТИНГ ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: ФИРМАНЫҢ МИКРООРТА ФАКТОРЛАРЫН АНЫҚТАУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ

Оқытушы Сатыбалды С. С.

Орындаған Танекенов Н. Д.

ЭТК-00-1қ.

АЛМАТЫ 2003

Мазмұны

Кiрiспе3

Негізгі бөлім4

1 Маркетингтiң негiзгi түсiнiктемелерi4

2 Маркетингтiк орта5

2. 1 Кабельдi теледидарының сәтсiздiгi және осы сәтсiздiктiң болуына себеп болған маркетингтiк орта5

3 Фирманың жұмыс атқару микроортасының негiзгi факторлары8

3. 1 Фирма9

3. 2 Жабдықтаушылар10

3. 3 Маркетингтiк делдалдар11

3. 4 Клиенттер13

3. 5 Бәсекелестер16

3. 6 Контактiлi аудиториялар19

Қорытынды23

Қолданылған әдебиеттер25

Кiрiспе

Бүгiнгi күрделi әлем аясында бiздiң бәрiмiз маркетинг деген түсiнiктi жете талдай бiлуiмiз қажет. Маркетинг бiздiң әрқайсымыздың әрбiр күнгi өмiрлiк мүддемiзге әсерiн тигiзуде. Машина сатарда, жұмыс iстегенде, қайырымдылыққа қажет қаражаттарды жинағанда немесе идеяны насихаттағанда, т. б. жағдайларда бiз маркетингпен айналысамыз. Бiз нарықтың не екенiн бiлуiмiз керек, онда кiмдер әрекеттер жасайды, ол қалай жұмыс атқарады, қандай талаптар қояды?

Бiз маркетингтi жай азаматтар ретiнде де, тұтынушы ретiнде де бiлуiмiз қажет. Ылғи бiреу бiздерге бiрдеңенi сатқысы келiп тұратындықтан, өткiзуде пайдалынатын әдiстердi айыра бiлуiмiз қажет. Маркетингтi бiлу, айталық, тiс пастасын, тоңазытылған пиццаны, жеке пайдалану компьютерiн әлде жаңа автомобильдi сатып аларда өзiмiздi ұстамды, бiлгiр тұтынушы ретiнде көрсетуге мүмкiндiк бередi.

Кәсiпорынның iс-әрекетiне әрқашанда белгiлi-бiр факторлар әсер етедi. Маркетинг тұрғысынан бұл факторларды екi топқа бөлуге болады: микроорта факторлары мен макроорта факторлары.

Макрорта факторларына демографиялық, экономикалық, табиғи, ғылыми-техникалық, саяси факторлар және мәдени факторлар жатады.

Ал микроорта факторларына фирманың өзi, компанияға керектi жабдықтарды өндiретiн жабдықтаушылар, фирманың маркетингтiк делдалдары, клиенттер нарығы, фирманың бәсекелестерi және де контактiлi аудиторияларт жатады.

Бұл курстық жұмыста бiз фирманың iс-әрекетiне әсер ететiн микроорта факторларын талдаймыз.

Негізгі бөлім

1 Маркетингтiң негiзгi түсiнiктемелерi

Маркетинг дегенiмiз - мұқтаждық және тұтыныс қажеттiктерiн алмастыру арқылы орындауға арналған адамзат әрекеттерiнiң түрi. Маркетинг өрісінің негізгі түсініктеріне мыналар жатады: мұқтаждықтар, тұтыныстар, мүдделер, тауар, алмастыру, келісім және нарық.

Нарық - тауарды қазіргі кезде және болашақта сатып алушылар жиынтығы.

Мұқтаждық - адамның өзіне керекті бірдеңенің жетіспейтіндігін сезіну.

Тұтыныстар - жеке адамның мәдени дәрежесіне сәйкестелінетін мұқтаждықтың арнайы пішіні.

Маркетингтің біздің бәріміздің өмірімізге қатынасы бар. Бұл процесс кезінде адамның қалауына тауар және қызметтер беріліп, оларды пайдалану нәтижесінде бірқатар өмір деңгейі қанағаттандырылады. Маркетингтің құрамына аса көп мағыналы жұмыс түрлері кіреді, оның ішінде: маркетингтік зерттеулер, тауарды дайындау, оны таратуды ұйымдастыру, баға тағайындау, жарнама және жеке сату, т. б. көптеген адамдар маркетингті өткізу туралы коммерциялық күштермен, әрекеттермен шатастырады, ал ол шынында мекемелер алдында тұрған мақсаттарды шешуге қажетті тұтыныс мұқтаждықтарын қанағаттандыруға, қызмет атқаруға және табуға қажетті бірнеше жұмыс түрлерін үйлестіреді. Маркетинг сату-сатып алу актісінен көп бұрын басталады және одан кейін көп уақытқа созылады.

Маркетингті басқару - бұл мекеменің алдына қойылған мақсатына жету үшін мақсатты сатып алушылармен пайдалы алмастыруларды белгілеу, нығайту және қолдау шараларын талдау, жоспарлау және оларды жүзеге асыруды бақылау. Маркетингпен айналысушы сұраныстың деңгейіне, уақытына және сипаттамасына ықпал етуді жақсы білуі керек, өйткені бар сұраныс фирма қалағандай сұранысқа сәйкес болмауы мүмкін.

Маркетингтік жұмыстың тәжірибелері сатып алушы, сатушы және жай азамат қатарындағы адамдарға үлкен ықпалын тигізеді. Оның мақсаты ретінде мынадай мәселелер алға шығады:

мүмкіндігінше максималді жоғары тұтынысқа қол жеткізу;
максималді тұтыныс қанағаттануына қол жеткізу;
тұтынушыларға максималді кең талдауды ұйымдастыру;
өмір сапасын максималді түрде жақсарту.

Көп адамдар нақтылы мақсат өмірдің сапасын жақсарту деп санаса, оған қол жеткізу құралы әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасын пайдалану деп санайды.

2 Маркетингтiк орта

2. 1 Кабельдi теледидарының сәтсiздiгi және осы сәтсiздiктiң болуына себеп болған маркетингтiк орта

CBS корпорациясы теледидарының «Кабельдi арнасы» өз бағдарламаларын көңiл көтеру «Сүйiспеншiлiк ладьясы» сериясынан гөрi Патшалық Шекспир театрының орындауындағы «Макбеттi» көруге құмар көрермендерге арналған болатын. Арна басшылары жоғары сапалы пьесаларды, концерттердi, операларды, би және басқа өркем хабарларды таңдап көрсету тележүйелерiнiң үйреншiктi бағдарламаларына альтернатива iздеушi сыпайы, бiрақ өте сенiмдi көрермендер таптарын тартады деп санаған болатын. CBS басшылары бұл аудитория өзiнiң аз сандылығына қарамастан, олар өте дәулеттi адамдардан құралады, сондықтан жарнама берушiлердi тартуға мүмкiншiлiк бередi деп санаған.

«Кабельдi арна» бағдарламасының құрамында даңқты сазгерлер қатысқан хабарлар және атағы шыққан актерлер қатысқан драмалық қойылымдар және көрнектi әдебиет және де өнер қайраткерлерiнiң сүхбаттары болған. Арнаның «Изюминкасына» көрнектi хореографтардың қойған би бағдарламалары жатқан. Сыншылар CBS бағдарламасын қазу түрде матаған. Арнаның ашылуын телеэкранда артығырақ көрiнiп, өз көрермендерiнiң өсе түсетiнiне мүмкiншiлiк алаған өнер әлемiнiң қайраткерлерi қошеметпен қарсы алған. Дегенмен, «Кабельдi арнасының» ашылғанына бiр жыл өткеннен кейiн, CBS корпорациясы хабарды берудi тоқтатқаны туралы құлақтандырған. Бұл қаржылық зiлзалаға айналған. Нәтижесiнде шығын мөлшерi 30 млн. доллар болған.

CBS «Кабельдi арнасының» өз жұмысын тоқтатуы оның бағдарламасы сапасымен ешқандай байланысы болмайтын. Көрермендер оның өте әсерлi қойылымдарымен заңды түрде масаттанатын. Банкроттықты арна басшыларының бақылауына көнбейтiн бiрқатар факторлармен түсiндiруге болатын. ең негiзгi себеп - жарнама берушiлер тарпынан күтiлген қуатты қаржылық қолдаудың болмағандығы. арна жұмыс атқара бастағанда фирмалардың жарнамаға арналған ассигнованиялары шектелген құлдырау кезеңi басталғандықтан, көптеген фирмалар өз ақшаларын жұмсауда өте сақтық көрсеткен. Жарнама берушiлердiң сақтануының тағы бiр себебi кабельдi теледидар жүйесiнде көрермендерге сұрақ беру арқылы оның бағалау коэффициенттi анықтау желiлi теледидарлар үшiн «А. К. Нильсен» фирмасы көрермендерге сұрақтар беру негiзiнде анықтайтын.

CBS үшiн тағы да бiр күрделi проблема оның бағдарламасымен ұқсас бағдарламалы және тап осы шектелген көрермендер аудиториясына бағытталған бәсекелес кабельдi арналардың болуында едi. Осындай бәсекелестердiң бiрi - АВС корпорациясының «Өнер» арнасы, екiншiсi - «Браво» атты телеорталық, үшiншiсi - «Көңiл көтеру арнасы» болатын. Соңғы екеуi жарнамалық құлақтандыруларды қабылдамайтын және пайдаланушылар кабельдi жүйенi пайдаланғаны үшiн қосымша төлейтiн төлемақымен күн көретiн. ал «Өнер» арнасы да CBS сияқты жарнама берушiлердiң қолдауына сенiм бiлдiрген. Бiр уақыттарда CBS «Кабельдi арнасы» абонементтiк төлемдi енгiзудi ойластырған. Бiрақ кабель жүйесiне қосылған жанұялардың көпшiлiгi ең аз дегенде бiр телеорталықтың (не өнер арнасында, не киноарнасында) пайдаланушылары болатын. CBS «Кабельдi арнасының» аналитиктерi қорытындылауы бойынша құлдырау кезеңiнде қасымша жазылуға қосымша ақы төлеушiлер саны онша болмайтыны анықталған. Аз санды аудитория және онша көп емес жарнама берушiлер өте көп санды арналар арасында бөлшектелiнген жағдай болған.

Басқа арналармен бәсекелестiк шығынның өсуiне әкелген. Сүйкiмдi драмалық қойылымдарға, балеттерге және басқа бағдарламаларға бiрден бiрнеше арналар сұраныста болғандықтан, олардың авторлық бағасы жоғарылаған. Шығынның өсуi CBS-тiң өз бағдарламаларын дайындауға мәжбүр етiп, ал ол тағы да көп шығындануды талап еткен.

«Кабельдi арнаның» өз қойылымдары және басқа даолардың трансляцияланған бағдарламалары жоғары сапалылығымен және сән-салтанаттылығымен ерекшеленген. Дегенмен, телекөрермендердiң тек қана теледидар шектеуiнен басқа да бiрнеше қызығарлықтай мүмкiншiлiктерi болған. Мысалға, қайсыбiрде арна арқылы өте қымбат түскен оригиналды «Пензанса Пираттары» қойылымы, осы еңбектiң киноверсиясы үлкен экранға шығар алдында көрсетiлген. CBS «Кабельдi арнасының» өз қойылымдарының жоғары сапалылығына және қымбаттығына қарамастан, жарнама берушiлер тарапынан да, аудитория жағынан да қолдау таппаған.

CBS «Кабельдi арнасының» сәтсiздiгi сыртқы күштердiң себебiнiң нәтижесi деп айтуға болады. Оның өнерге арналған бағдарламаларын аудитория дұрыс қарсы аланына қарамастан, оның тағдырына экономиканың жағдайы және бәсекелестердiң көпшiлiгi сияқты маркетингiлiк ортаның басқа да факторлары ықпалын тигiзген. Кабельдi теледидар нарығының кәсiпкерлерiне өз бағдарламаларынан басқа, кәсiпорынның өмiр сүруiне байланысты маркетингiлiк ортаның көптеген факторларын да ұқыпты түрде байқап отыру қажет.

Ине, кабельдi теледидар индустриясының келешегi, әртүрлi фирмалар маркетингтi кешендерiнiң бәсекелестiгiмен қатар, сол кездегi маркетингтiк ортадағы оқиғалар мен тенденцияларға байланысты болатын. Фирма өзiнiң маркетингтiк кешенiн дайындағанда есепке алынатын, бiрақ «бақылауға көнбейтiн» күштер жиынтығы маркетингтiк ортаға жатады.

Маркетингтiк ортаға бiз келесiдей анықтама беремiз:

Фирманың маркетингтiк ортасы - фирма маркетинг қызметiн басқаруға, мақсатты клиенттермен байланыстырып және оны жалғастырып, ынтымақтастықты нығайтуға әсерiн тигiзетiн фирмадан тыс активтi субъектiлер және күштер.

Өзi құбылмалы шектеусiз және көмескi болғандықтан, маркетингтiк орта фирма өмiрiне үлкен әсерiн тигiзедi. Бұл ортада болып жатқан құбылыстарды не алдын-алаболжауға боладыдеп айтуға болмайды. Ол ортадан кенет және ауыр соққылар болуы ықтимал. 1971 жылы қай мұнай компаниясы арзан энергоресуртар кезеңiнiң жақын арада бiтетiнiн айта алар едi? «Гербер Фудз» корпорациясының қай басқарушысы «балалар бумының» аяқталарын алдын-ала бiлген? Қандай автомобиль компанияларыолардың кәсiпкерлiк шешiмдерiне Ральф Нейдер мен тұтынушылардың орасан зор ықпалын тигiзетiнiн алдын-ала бiлген? Сондықтан фирма маркетингтiк зерттеулердi және күндеоiктi сыртқы ақпараттарды жинау арқылы ортадағы өзгерiстердi ұқыпты түрде бақылап отыруы керек.

Маркетингтiк орта микроортадан және макроортадан құралады. Микроортаға фирманың өзiмен және оның клиенттерге қызмет жасау ммкiншiлiктерiмен тiкелей қатынастағы күштер, демек, жабдықтаушылар, маркетингтiк делдалдар, клиенттер, бәсекелестер және контактiлi аудиториялар жатады.

Макроортаға демографиялық, экономикалық, табиғи, техникалық, саяси және мәдени сипаттамадағы микроортаға әсерiн тигiзетiн әлеуметтiк кеңiстiктегi үштер мен факторлар жатады.

3 Фирманың жұмыс атқару микроортасының
негiзгi факторлары

Әрбiр фирманың негiзгi мақсаты - пайда табу . Маркетинг басқару жүйесiнiң негiзгi мақсаты - мақсатты нарықтарды қызықтыратын тауарлар шығаруды қамтамасыз ету. Дегенмен, маркетингтiк басқарудың табысты болуы фирманың басқа бөлiмдерiнiң жұмыстарын және делдалдардың, бәсекелестердiң және әртүрлi контактiлi аудиториялардың әрекеттерiне де байланысты. Фирманың микроорта шегiнде әрекет жасайтын күштер
1-суретте көрсетiлген.

1- сурет. Фирма микроортасында әрекет жасайтын негiзгi күштер

Маркетинг басшыларына өз жұмыстарын мақсатты нарықтың мұқтаждығымен шектеуге болмайды. Олар микроортаның барлық факторларын есепке алуы керек. Осы күштер туралы бiлу үшiн олардың ролi мен ықпалын АҚШ-тағы iрi велосипед өндiрушiсi - чикагоның «Швинн байсикл компани» мысалымен көрсетелiк.

3. 1 Фирма

«Швинн байсикл компани» фирмасының маркетинг қызметiнiң басшылары маркетингтiк жоспарды дайындағанда фирма iшiндегi басқа топтардың, демек, фирма басшыларының, қаржы қызметiнiң, ғылыми-техникалық зерттеулер және тәжiрибелi-конструкциялық жұмыстар қызметiнiң, материалды-техникалық жабдықтау қызметiнiң, өндiрiс және бухгалтерия бөлiмдерiнiң ұсыныстарын ескеруi керек. Маркетингтiк жоспарды дайындаушыларға осы аталған топтар фирманың микроортасы болып саналады (2-сурет) .

2-сурет. Фирманың микроортасы

«Швинн байсикл компани» фирмасында жағарғы сатылы басшыларға велосипедтi өндiру бөлiмiнiң бас басқарушысы, атқару комитетiнiң мүшелерi, реттеушi-директор, директолар кеңесiнiң бастығы және мүшелерi жатады.

Осы басқарушылардың жоғарғы эшелоны фирманың жалпы мақсатын, оның жалпы стратегиялық мақсатын және күнделiктi саясатын анықтайды. Маркетинг басқарушыларының шешiмдерi басқарушы жоғарғы эшелонның жоспарына қайшы келмеуi керек. Оның үстiне, осы барлық маркетингтiк жобалар жоғарғы басшылармен бекiтiлуi тиiс.

Маркетинг басшылары өз жұмыстарын фирманың басқа бөлiмдерiмен ынтымақты, байланысты түрде атқаруы керек. Қаржы қызметi маркетингтiк жоспарды iске асыруға қажеттi қаржының қазiргi кездегi мөлшерi, оның жұмсалу проблемаларымен айналысады. Ғылыми-техникалық зерттеулер және тәжiрибелi-конструкциялық жұмыстар қызметi әрi әдемi, әрi қауiпсiз бұйымдар шығарумен және техникалық-конструкциялық проблемаларын тиiмдi шешу әдiстерiмен айналысады. Өндiрiс жоспарланған өнiмдердi шығаруға жауап бередi. Бухгалтерия қызметi күнделiктi кiрiс пен шығынды бақылай отырып, алға қойылған мақсаттың қалай орындалып келе жатқаны туралымаркетинг қызметiн хабардар етiп отырады. Осы аталған бөлiмдердiң iс-әрекеттерi маркетинг қызметiнiң жұмысына және жоспардың орындалуына тiкелей әсерiн тигiзедi.

3. 2 Жабдықтаушылар

Жабдықтаушылар - компанияны және оның бәсекелестерiн нақтылы тауарлар (қызметтер) шығару өндiрiстерiнеқажеттi материалдық ресурстармен жабдықтаушы iскер фирмалар мен жеке адамдар. Мысалға, «Швинн байсикл компани» фирмасы велосипед шығару үшiн болат, аллюминий, шиналар, тiстi дөңгелектер, отырғыштар, т. б. сатып алуы керек. Оның үстiне құрылғылар, отын, электр энергиясы, компьютерлер, т. б. үздiксiз жұмыс атқаруға қажет құрал-саймандарды сатып алып және жұмысшыларды жалдауы керек. Жабдықтаушылар ортасында болатын кездейоқ оқиғалар фирманың маркетингтiк әрекеттерiне үлкен әсерiн тигiзуi мүмкiн.

Маркетинг басшылары жабдықталатын заттардың бағаларын ұқыпты түрде бақылап отыруы керек. Өйткенi сатылып алынатын материалдардың бағасының өсуi шығарылатын велосипедтiң құнын өсiртуге мәжбүр етедi. Кейбiр материалдардың жетiспеуi немесе жабдықтаушылар жұмысшыларының ереуiлдерi, т. б. оқиғалар жабдықтаудың жүйелiлiгiн бұзып, дайын өнiмдi тапсырыс берушiлерге жеткiзу графигiн бұзуға соқтырады. Ал бұл жағдай өткiзу дәрежесiн төмендетумен қатар, фирманың клиенттерi алдындағы беделiнiң төмендеуiнiң нәтижесiнде, оған деген көзқарастың өзгеруiнiң себебi болуы мүмкiн.

3. 3 Маркетингтiк делдалдар

Маркетингтiк делдалдар - компания тауарларын жеткiзуге, өткiзуге және оларды клиенттер арасында таратуға көмектесетiн фирмалар. Оларға сауда делдадары, тауар қозғалысын ұйымдастыруға маманданған фирмалар, маркетингтiк қызметтердi атқаратын агенстволар және несие-қаржы мекемелерi жатады.

САУДА ДЕЛДАЛДАРЫ. Сауда делдалдары - компанияға клиенттер iздестiретiн немесе оларға тауарларды сатуға көмектесетiн фирмалар. «Швинн байсикл компани»фирмасына сауда делдалдары не үшiн керек? Оған жауап: сауда делдалдары «Швинн байсикл компани» фирмасының өзiне қарағанда заказчиктерге тауарды ыңғайлы жерде, ыңғайлы уақытта, ыңғайлы түрде, мүмкiндiгiншеаз шығынданып сатып алуға көмектеседi. Ыңғайлы орын - ол клиенттердiң орналасқан жерлерiнде орналасқан делдалдардың велосипед қорын ұйымдастыру арқылы орындалады. Ыңғайлы уақыт тұтынушылардың велосипедтердi сатып алу кезеңдерiне велосипедтердiң көрмесiн және со уақытта жеткiлiктi түрде жеткiзiп беру арқылы ұйымдастырылады. Сатып алу процедурасының ыңғайлылығы тауарды сатумен бiрге оның иелену құқығын беру болып табылады.

Егер жоғарыда аталған ыңғайлылықтардың өзi ұйымдастырғысы келетiн болса, онда оған бүкiл ел масштабындағы iрi сауда орындарын қаржылауға және жұмысын ұйымдастыруға тура келер едi. Сондықтан фирма тәуелсiз сауда делдалдарын ұстағанды дұрыс деп санайды.

Дегенмен, сауда делдалдарын таңдау және олардың жұмытарын ұйымдастыру оңай шаруа емес. Бүгiнде өндiрушi көптеген кiшi тәуелсiз делдалдармен емес, ылғи өсу үстiндегi iрi делдалдармен iскерлiк байланыс жасайды. Велосипедтердiң көпшiлiгi iрi фирмалық жүйелердiң сауда кәсiпорындары («Сирс» және «Март» сияқты) iрi көтерме саудашылар, бөлшек саудашылар және сауда жеңiлдiктерiн иеленушi мекемелер арқылы сатылуда. Бұл бiрлестiктер iрi қуатты болғандықтан, өз айтқандарының бәрiн орындата алады. Тiптi қажеттi жағдайда өндiрушiнi кейбiр сиымды, көлемдi нарықтарға жiбермеуi де мүмкiн. өз тауарлары «дүкен сатыларынан орын алу» үшiн өндiрушiлерге көптеген жұмыстар атқаруға тура келедi. Оның үстiне, сауда делдалдарын таңдауға өте сақтықпен қарауы керек, өйткенi тауар қозғалысының ьiр арнасын ұйымдастырам деп жүрiп, басқа арналарды пайдаланудан айырылуға болады.

ТАУАР ҚОЗҒАЛЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРАТЫН МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН ФИРМАЛАР. Тауар қозғалысын ұйымдастыруға маманданған фирмалар компания шығаратын бұйымдардың қорын ұйымдастырып, оларды өндiру орындарынан белгiленген жерге жеткiзедi. Қоймалар - тауар қозғалысының белгiленген жерiне дейiнгi аралықта тауарларды жинақтап, сақтауды қамтамасыз етуге арналған кәсiпорындар. Тасымал фирмаларына темiр жолдар, автокөлiк тасымалын ұйымдастырушылар, әуе желiлерi, су жүк тасымал көлiгi және бiр жерден екiншi жерге тауар қозғалысын ұйымдастырушылар жатады. Фирма, тасымал құны, көлемi, жеткiзу жылдамдығы және жүк сақталымы факторларын байланысты түрде қарай отырып, тиеп-жөнелтудiң ең тиiмдi әдiстерiн таңдап алуы керек.

МАРКЕТИНГТIК ҚЫЗМЕТТЕР АТҚАРАТЫН АГЕНСТВОЛАРҒА маркетингтiк зерттеулер фирмалары, жарнама агенстволары, жарнама құралдары мекемелерi және маркетингтiк консультация фирмалары жатады. Олар компанияларға өз тауарларын қажеттi нарықтарға дәлдеп жеткiзуге және өткiзуге көмектеседi. Компания осы аталған мекемелердiң қызметтерiн пайдаланатынын не осы жұмыстарды өзi орындайтындығын шешуi керек. Егер осы қызметтердi басқаларға тапсыруды шешкен болса, өз қызметiн ұсынушыларды дұрыс таңдай бiлуi керек. Себебi, осы қызметтердi орындайтын мамандандырылған фирмалар шығармашылық мүмкiншiлiктерi, жұмыс сапасы, атқаратын қызмет көлемi және олардың бағасы бойынша бiр-бiрiнен айырмашылықта болады. Компания бұл фирмалардың iс-әрекеттерiне кезеңдi түрде баға берiп, өз талаптарын алмастыру варианттарын ойластыруы керек.

НЕСИЕ-ҚАРЖЫ МЕКЕМЕЛЕРI. Несие-қаржы мекемелерi қатарына банкiлер, несие компаниялары, қамсыздандыру клмпаниялары және фирманың келiсiмдерiн қаржыландыруға немесе сату, сатып алу қатерлiгiнен қамсыздандыруға көмектесетiн және т. б. мекемелер жатады. Компанияның маркетингтiк әрекеттерiнiң тиiмдiлiгiне несиелеудiң құны немесе несиелеу мүмкiншiлiгiнiң қысқаруы қатаң әсерiн тигiзедi. Сондықтан компания негiзгi несие-қаржы мекемелерiмен арадағы қарым-қатынасты нығайта түсуi керек.

3. 4 Клиенттер

Фирма өз клиенттерiн ұқыпты түрде зерттеуге тиiстi. Фирма клиенттерiнiң 5 түрлi нарығында қызмет атқара алады. Олардың бәрi
3- суретте көрсетiлген. Төменде олардың қысқаша анықтамалары берiледi.

Тұтыну нарығы - тауар мен қызметтi жеке өздерiне тұтыну үшiн алатын жеке адамдар және үй шаруашылықтары.

Сауда делдалдарының нарығы - тауар мен қызметтердi өзi табыс табу үшiн сатып алып, қайта сатушылар нарығы. Делдалдар сатып лып қайта сататын тауарлармен қатар өз кәсіпорндарының үздіксіз жұмыс істеуіне қажетті тауарларды және қызметтерді де сатып алады. Делдалдар тауарды өзіне сатып алуды өндірушілер ретінде орындайды.

Делдалдар, өндірушілер тұтынушыларға тікелей сататын бірқатар тауарлардан басқа сатып алып қайтара сатуға арналған орасан зор тауар түрлерімен жұмыс істейді. Делдалдар арқылы қайтара сатылуға жатпайтын тауарлар қатарына ауыр машина жасау бұйымдары, күрделі құрылғылар, жеке тапсырыс бойынша орындалған бұйымдар, сонымен қатар тура пошта жүйесі арқылы жіберілетін немесе жеткізіліп сататын тауарлар жатады. Осындай ерекшеленген жағдайдан басқа кезде тауарлардың негізгі бөлігі әуелі делдалдарға сатылып, ал олар тауарларды соңғы тұтынушыға өткізеді.

Мемлекеттiк мекемелер нарығы - тауар мен қызметтердi сатып алып, оларды кейiн коммуналды қызметтерi өрiсiнде пайдаланатын немесе оларды мұқтаж адамдарға таратушы мемлекеттiк мекемелер нарығы.

Мемлекеттік мекемелерге сатып алынатын тауарлар үшін қосымша шешімдер қабылдануы қажет. Тауарды қанша, қайдан және қандай бағамен алу және оларға қоса қандай қызметтер сұрауы керек? Оның үстіне, салық төлеушілердің шығынын барынша қысқарту көзделеді. әдетте, мемлекет сатып алушылар хабарланған талаптарды қанағаттандыратын тауарлар мен қызметтерді ең төмен бағамен сатушыларды қалайды.

Халықаралық нарық - шетел тұтынушыларынан , өндiрушiлерiнен, сауда делдалдарынан және мемлекеттiк мекемелерден құрылатын шетел сатып алушылары.

«Швинн байсикл компани» фирмасы өз велосипедтерiн осы нарықтардың барлығында сатады. Велосипедтердiң қайсыбiр бөлiгiн тұтынушыларға тiкелей зауыт арқылы не бөлшек сауда нүктелерi арқылы сатады. Ол өз велосипедтерiн тауарларды жеткiзiп беру не кәсiпорын территориясында тұтыну нарықтарында және өндiрушiлер сатушы көтер-

3-сурет. Клиенттер нарығының негізгі түрлері

ме және бөлшек саудашыларға да сатады. Оның өз велосипедтерiн шетел тұтынушыларына, өндiрушiлерiне де, делдалдарына да және мемлекет органдарына да сатады. Әр нарық түрiне өзiндiк ерекшелiк тән болғандықтан, оны сатушы ұқыпты түрде зерттеуi керек.

Өндiрушiлер нарығы - тауар мен қызметтердi басқа тауарлар мен қызметтер өндiру үшiн сатып алатын, өндiрiлген жаңа тауарларды сататын, жалға беретiн не басқа тұтынушыларды жабдықтауға пайдаланатын мекемелер және жеке тұлғалар жиынтығы.

өндiрiске пайдалануға арналған тауарлар нарығы құрамына жататын негiзгi салалар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.