Әлеуметтік жобалаудың мәні

Кіріспе
Әлеуметтік жобалау әлеуметтік ғылымның бір саласы ретінде ХХ ғасырда пайда болды. Алғашқы кезеңдерде әлеуметтік болжам ғылыми және техникалық болжамнан құрылды. Тарихи ғылымдапға негізделген әдістер архитектура мен машина жасау саласында қолданылды. Жобалау қоныстану мәселелерін шешуде , сонымен қатар басқару жүйелерн жүзеге асыруда кеңінен таралуда.
Қазіргі уақытта жобалаудың дәстүрлі түрімен қатар өзіндіке дербес бағыттары құрылуда.: адамдық, машиналық жүйелердің , экологиялық, демографиялық , инженерлік –психологиялық, тағы басқа жобалау адам және қоғамның қцзмет етуінің барлық саласын қамтиды.
Ал әлеуметтік жобалауға келер болсақ, оның алғашқы қағидаларынЯ. Дитрих, Т. Тиори, Д. Фраем, Ф. Ханик сияқты тағы басқа зерттеушіер жазады.1 Ал ресей әлеуметтануында әлеуметтік жүйелерді жобалаудың
Алғашқы идеялары И. И. Ляховтың , В. Н. Дубровскийдің В.М: Разиннің еңбектерінде айтылды.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Прикладная социология. Бабосов Е.М. Минск 2000.
2. С.С. Фролов. Учебник «Социология» 1997 ж.
3. Н.Смезер. Социология (Пер.Н. Ядов). М. 1997.
4. Монсон Современная западная социология 1990 г.
5. Фролов С.С. Социология М. Логос 1998 г.
6. Современная западная социология. Словарь М. 1993 г.
7. И.А. Громов Батыстың теоретикалық әлеуметтануы. 1993.
8. Г. Осипов Әлеуметтану М. 1997.
9. Американская социология. Перспектива проблемы, методы. М.1972 г.
10. История социологии. Вышейшая школа. Минск 1997.
11. Основы социологии М. 1994.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

М а з м ұ н ы:

1 . Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2. Негізгі бөлім.
2.1.Әлеуметтік жобалаудың мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2.2. Әлеуметтік жобалаудың әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.3. Жобалаудың әдістері және кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.4. Әлеуметтік жобалаудың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
4. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19

Кіріспе

Әлеуметтік жобалау әлеуметтік ғылымның бір саласы ретінде ХХ ғасырда
пайда болды. Алғашқы кезеңдерде әлеуметтік болжам ғылыми және техникалық
болжамнан құрылды. Тарихи ғылымдапға негізделген әдістер архитектура мен
машина жасау саласында қолданылды. Жобалау қоныстану мәселелерін шешуде ,
сонымен қатар басқару жүйелерн жүзеге асыруда кеңінен таралуда.
Қазіргі уақытта жобалаудың дәстүрлі түрімен қатар өзіндіке дербес
бағыттары құрылуда.: адамдық, машиналық жүйелердің , экологиялық,
демографиялық , инженерлік –психологиялық, тағы басқа жобалау адам және
қоғамның қцзмет етуінің барлық саласын қамтиды.
Ал әлеуметтік жобалауға келер болсақ, оның алғашқы қағидаларынЯ. Дитрих, Т.
Тиори, Д. Фраем, Ф. Ханик сияқты тағы басқа зерттеушіер жазады.1 Ал ресей
әлеуметтануында әлеуметтік жүйелерді жобалаудың
Алғашқы идеялары И. И. Ляховтың , В. Н. Дубровскийдің В.М: Разиннің
еңбектерінде айтылды.

Негізгі бөлім
1. Әлеуметтік жобалаудың мәні
Жобалау шындық көрінісінің озық формасының бірі. Объектінің немесе
құбылыстың үлгісінің құрылымы. Жобалау нақты формада басқарудың
болжаулық қызметін көрсетеді. Егер материалдық немесе идеалдық шындықтың
болашағы жайында айтарт болсақ. Жобалаудың мақсаты
жобаланатын объектінің қалаған қасиеті мен бейнесін беруге талпынеумен
байланысты объективті әрекеттің бірінің жүзеге асуы.
Адам немесе ұйым қандай да бір әрекетті жасамас бұрын
әрқашан да ең алдымен өзіне лайықты деген бірнеше нұсқаны ойластырады.Осы
орнайда Карл Маркстің бал арасы мен архитектордың өз үйін тұрғызудағы
жасайтын жобасына байланысты еркшеліктерді айтқандығы белгілі.
Әлеуметтік проблемалардың шешілуінің әртүрлі варианттары жасалған кезде
әлеуметтік иақсатқа бағытталған әрекеттің пайда болғанын көрсетеді .Ол
сонымен қатар құбалыстар мен процестерді түп тамырымен реттеуге байланысты
әлеуметтік жоспар мен бағдарламаларды дайындауда қолданылады. Жобалау шешім
құабылдау мен оны өңдеудің бьір формасы бола отырып , оның басқа да
функцияларының
Жүзеге асырылуын тқапмтамасыз ететін басқару кезеңінің маңызды элементі
ретінде болады. Дегенмен әлеуметтік жобалау жоспарлаумен салыстырғанда
біршама деңгейде басқарудың басқа да функциясын негіздейді.Және қолда бар
еңбек жіне қаржылық ресурстарға бацйланысты шешімдердің көпнұсқалығына жол
береді.
Бұл тапсырма әлеуметтіук процестер, немесе әлеуметтік институттарды
қағидалық негізде қайта құру кезінде біршама өзгереді. Бұл жағдайда жобалау
әртүрлі кезде ауыстыруды қарастыратын жағдайларды іздестіріп, оларды
негіздеуге бағытталған.Әлеуметтік жобалаулдың тағы да ерекшелігі ол
уақытпен шектелмеген және мысалға негізделіп, белгілі-бір анықталған
мерзімі болмауы мүмкін.
Бұл процестің маңыздылығы айта өтіп , кей кездері әлеуметтік конструкция
термині қолданылады.(И. Н. Ляхов, 1970) . Конструктивті әрекет –бұл
әлшеуметтік шындықты игерудің шығармашылық өрісі. Ол былайша базаланады:
белгілі тенденциялармен қатар белгілі еместеу итенденциялар да болады.
Оның үстіне белгілі –бір әлеуметтік тапсырмаларды шешу үшін мобильденген
ішкі әлеуметтік ресурстар қоры болады. Және де мазмұнына жақын келетін
перспективті мақсаттар белгілі бір кезеңде өзгере алады.Немесе бір мақсат
әртүрлі құралдармен қамтамасыз етіледі.
Әлеуметтік жобалау әлеуметтік инженериядан белгілі-бір деңгейде
айырмашылығы болады. Әлеуметтік инженерия сол ортаның қажеттілігінен шыға
отырып, сол объектімен немесе құбылыстың дамының мүмкін жолдарын
құрастыруға ұмтылады.Сонымен әлеуметтік жобалау -әлеуметтік құбылыс пен
процестердің даму варианттарын ғылыми анықтауға негізделген ерекше
сипаттағы әрекет.
2. Әлеуметтік жобалаудың метдологиясы туралы.
Жобалау дегеніміз- болашақ әрекеттің нұсқалары мен схемасын ьтаңдап алу.
Жобаны жасауға , жүзеге асыруға және дайындауға қапжетті жалпы талаптардың
көп үлгілігі. Олар ең алдымен күнделікті ағымдықь әрекеттерде және
оперативті жоспардағы маңызды сұрақтар назардан тыс қалмауы үшін , соңғы
нәтижеге қол жеткізуге негізделеді. Бұл тұрғыда назарды негізгі мақсатқа
концентрациялайтын минималды міндеттердің қағидалары мағңызды болып
табылады.
Жобалау туралы мәселелер шешілетін ұйымда жобалау өзіне шығармашылық
және кәсіби даярланған адамдардың көптеп жұмылуын қамтамасыз етеді.
Жобалау иделарды тексерудің сәтсіз тәжірибелерінің мүмкіндігін ескереді.
Бұл тұста алға қойылған тапсырмалырдың шешілуінің сәйкес келмеуінің
себептеріне сараптама жасау керек.Бұл эксперимент барысында объекетивті
жағдайлар мен есеептерге негізделген бе?2 Жұмыстың нәтижелі болуына ,
жылдам жүзеге асыруға деген талпыныс, таза шешімдерге сенбеушілік кедергі
еклтіреді. Сонымен қатар барп жағдайға қанағаттанбаушылық , алдыңғы
жетістікті пайдалану да аз кедергі келтірмейді .
Егер де субъектмвті жағдайларды қарастыратын болсақ, бұл жерде көп
нәрсе жобалаушының жеке өзіне , сауатты да , стандартты емес ойларына
Оның шеберлігіне алға қойған мақсатқа қызығушылығына байланысты.
Жобалаудағы көптеген кері әсерлер жаңа идияны қабылджацудағы ыңғайлы
жағдайдың жоқ болуымсен байланысты. Әлеуметтік жобалаудың методологиясына
объектілердің ғылыми негізделген анықтамалары үлкен маңызға ие. Ол
объектілер-әлеуметтік институттар, әлеуметтік процестер, құбылыстар. Осыған
сәйкес жобалаудың объектілері әнртүрлі негіздермен жіктелуі мүмкін.
Объектілердің ижіктелуінің бірі болып экономика саласындағы қоғамдық
организмнің негізгі функцияларын жүзеге асырудағы жобалар танылады.Соымен
қатар әлеуметтік , саяси , және рухани өмір саласындағы әлеуметтік жобалау
қоғамдық өмірдің белгілі бір саласында нәтижелі қызмет етуге жағдай жасауға
байланысты. Бұндай жобалар адамның еңбек әрекетінің дамуында маңызды орын
алады. Соымен қатар әлеуметтік жоба толығымен адамның жеке емес бар жқты
әрекетіне қызмет етеді. Жүйелі түрде кіріскенде ғана қоғамдық процестер мен
құбыластарды нәиижелі жобалай аламыз. Әлеуметтік жобалаудың ерекшелігі адам
өмірінің барлық аспектілерін кешенді түрде қамтуға бағытталған. Сондықтан
да әлеуметтік жобалар ұйым , аудан ,қала, облыс, республика және ел
деңгейінде жүргізілуі мүмкін және тиіс.
Бір методологиялық жағдайды ерекше айта кеткен жөн. Жобалар әлеметтік
жоспарлау мен әлеуметтік борлжаммен қатар әлеуметтік болжамды жүзеге
асырудың бір формасы болып табылады.Сондықтан оланрмен өзара әрекеттесе
отырып жобалау сапалық ерекшеліктерді игереді.

3. Жобалаудың әдісі мен кезеңдері
Жобалау қоғам дамуының заңдарын талап ететін жауапты кезең.Ол адамдардың
талпынысы мен субъективті қалауларына сүйенбеу керек.Жобалауда
субъективизмнен құтылуға болады. Тек қана ғылыми әдістерге сүйену арқылы.
Оған ең алдымен идея матрицасын пайдалану жатады.Әдетте әлеуметтік
жобалауды жасау алға қойған мақсаттың күрделілігіне , маңыздылығына,
мерзіміне, сонымен қатар материалдық, еңбектік , және қаржылық ресурсқа
байланысты болады. Осы айнымалылардағы нұсқаларды есептей отырып, берілген
тапсырмадағы жобаны анықтауға болады. Бұл маңызды тәсіл ереже бойынша
мүмкіндіктердің шіктеулі болған екезінде қолданылады
Сонымен қатар мынадай әдіс те бар – рольге берілу. Ол жобалау
процесінде не істеу керек екендігі туралы анық түсінік алуға тырысады.
Бірақ бұл болашаққа қарау ғана емес, жобаның қалай жүзеге асуын тереңірек
түсіну. Қазіргі кездегі кез- келген проблема адамдардың оған деген
қызығушылығы мен ынтасын талап етеді. Ал бұған былай қол жеткізугет болады:
егер де жобалаушы процесс жүретін жағдайды тиянақты зерттеп алатын болса.
Әлеуметтік жобалауда аналогия (ұқсастық) маңызлды әдіс болып
табылады.Барлық кезде өз жұмысын нәтижелі жүргізіп отырған
кәсіпорын,тұрғындық пункт, қалалар болады. Оларда кез-келген әлеуметтік
проблемалар рационалды шешілген. Бұндай орындар үлгі, этолон болып
табылады. Осындай жетістіктерге сүйене отырып , жақсылыққа сеніп, аналогия
бойынша әлеуметтік тапсырмалар мен мақсаттарды құрастыруда анологмя әдісін
қолдануы мүмкін.
Жобаны даярлау барысында практикада көңіл толмаушылық тудырған,
шешімін қабылдаулды қажет ететін жағдайлар сирек емес. Осыған байланысты
алда мынадай сұрақтар туындайды: жағдайды қалай жақсарту қажет, басқарудың
нәтижелі тәсілін қалай табу керек? Жобалаудағы ассоциацияның нұсқасы-өзін
белгілі бір жағдайда ақтаған проблеманы шешу тәжірибесі қызықытыратын
объектіні қолдану. Мссоциацияның әдісі модификация арқылы қолданыла
алады.Қораланған білімді ескере отырып , объект әрекетін өзгертетін жолдар
қарастырады. Формасы ғана емес , құрамдық элементтері де қарастырылады.
Ассоцияның әдісі объекті жұмысының алғашқы қағидаларын жоюмен
байланысты. Бұл тәсіл толық қайта құру деп ат алады. Ассоциация әдісі-
амалдасу әдістерінің , модификацмяның және толықтай реорганизацияның
бірігуін қарастырады. Жобалау процесінде жоғарғы аталғандарға ұқсамайтын
жәнет принципті түрде жаңа проблеманы алға қоятын жағдайлар да болады.Бұл
кезде ми шабуылы (мозговой штурм) әдісі қолданылады: қолдағы бар
интелектуалды потенциал мобилизацияланады; жобанының проблемасын шешуде
алға жылжытуға қабілеттерді іздестіруге идеялар байқауы жариялпнады.Бұл
әдістің негізін 1939 жылы Осборн салды.Ол әдіс идеяның генерациясымен,тьең
құқылы бәсекелестікпен, арнау мүмкіндігімен байланысты.
Бұл әдістің нұсқаларының бірі белгілі әдіс –синетика әдісі. Бұған
сәйкес бірнеше идеялар бір-бірінент бөлек қарастырылады. Ал содан кейін
белгілі бір өзара байланыс және өзара тәуелділік орнатылады. Көптеген
әлеуметтік процестердің динамикасы мен күрделілігін ескеріп, дәрежесіне
қарамастан идея байқауын кеңінен іске асыру қажет. Әлдеуметтік жобаны жасау
құбылыстың немесе процестің даму кезеңдерінің анықталмаған кездері де
кездеседі. Сонымен қатар барлық жағдайда өндірісте қалыптастыру болсын,
өнеркәсіптің құрылымында болсын, оқиғалардың анықталған реті , логикасы
керек ақ.
Жобалау процесі негізінде қоғамдық қажеттіліктерді сараптау да
бар.ол анық және жасырын болуы мүмкін. Сондықтан да жобалаудың алғашқы
кезеңі жақсы идеяларды анықьтауға байланысты іздестірулерді қарастырады.
Негізінен әр жоба үш нгегізгі сұрақты шешеді. Кім жобалайды, нені
жобалайды, жобаны қалай ұйымастыру қажет? Осы аталған сұрақтарды шешу
барлық уақытта қоғммдық қажеттілікетерді қанағаттандыруме және оның ойларды
жүзеге асыруды қанағаттандыру.
Әлеуметтік жобалардың ғылымилығына объекитвті заңдарды есептеумен
қол жеткізуге болмайды. Бұл заңдар жобалау процесінде біршама сәйкес
көрінеді. Және тдәл осы кезде жоба өзінің рухани жүзеге асуына бастау ала
отырып, қиял емес керісінше , адам әрекетін өзгертуші нақты құрал. Жобаны
даяралу кезінде әлеуметтік құбылыстың жәнен процестің болашағының бірнеше
бірнеше нұсқасы жүзеге асады. Оларды талдауда және қолда бар
материалдық, еңбек, және қаржы ресурсын ескеріп реттеу барысында әдетте
ыңғайлы нұсқа таңдалынып алынады. Сонда ғана жоба дерективті тапсырма
күшіне енеді.
Әлеуметтік жобаны даярлау көбінше басқарудың басқа функцияларының
сәтті жүзеге асуын анықтайды. Өйткені олардыңжүзеге асу процесінде алға
қойған процеске қол жеткізіңледі. Бағдарлама орындалады. Оны орындаудың әр
кезеңінде алға қойылған тапсырманың шешілуінің ғылыми фундаменті қажет
болады. Осының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.