Мұнайдан газды айыру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

АҢДАТПА

Бұл дипломдық жоба 5 негізгі бөлімді құрайды.
- геологиялық бөлім;
- технико-технологиялық бөлім;
- экономикалық бөлім;
- еңбекті қорғау бөлімі;
- қоршаған ортаны қорғау бөлімі.
Геологиялық бөлімде кен орнының жалпы мәліметтері, стратигрофиясы,
тектоникасы, кеуектілігі, сулы қабаттардың сипаттамасы, мұнайдың құрамы мен
қасиеттері қарастырылған.
Технико-технологиялық бөлімде ұңғыманың толық қоры, мұнай жинау
жүйесінің қондырғылары мен элементтері тасымалдау мен дайындау жұмыстары
жүргізілді.
Экономикалық бөлімде экономикалық көрсеткіштер мен жылдық
экономикалық тиімділіктің есептеулері көрсетілген.
Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау бөлімдерінде кен орнында
жұмысшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етілуі қарастырылған.

АННОТАЦИЯ

Данный дипломный проект состоит из 5 основных частей.
- геологическая часть;
- технико-технологическая часть;
- экономическая часть;
- охрана труда;
- охрана окружающий среды.
В геологической части рассматривается общие сведения о месторождении,
стратиграфии, тектонике, характер пластовых вод, физико-химические свойства
нефти, газа и воды.
В технико-технологической части подробно описывается фонд скважины,
приведен анализ текущего состояние разработки, а также элементы системы
сбора и подготовки нефти, газа и воды в установках.
В экономической части дан расчет основных экономических показателей и
годового экономического эффекта.
В разделах охраны труда и охрана окружающей среды рассматриваются
мероприятия обеспечения безопасности работающих не месторождений.

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 4
1.1 Мұнайлы ауданның физика-географиялық және экономикалық 4
сипаттамасы 4
1.2 Кен орнының игерілуі мен геологиялық зерттеу тарихы 5
1.3 Стратиграфия 6
1.4 Тектоника 7
1.5 Мұнайгаздылық 8
1.6 Кеуектілік 10
1.7 Мұнайдың құрамы мен қасиеті 12
1.8 Сулы қабаттардың сипаттамалары 13
1.9 Мұнайдың, газдың және конденсаттың қоры 14
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 15
2.1 Игерудің жағдайы туралы қысқаша мағлұматтар 15
2.2 Мұнай, газ және су алу сипаттамасы 16
2.3 Объектілер бойынша мұнай, газ және су өндірудің қысқаша
талдануы 18
2.4 Қабат қысымының динамикасы 22
2.5 Қабат қысымы ұстау үшін айдалатын су динамикасы 23
2.6 Жинау жүйесінің қондырғылары 24
2.7 Өз ағыны арқылы мұнай және газ жинау жүйесі 24
2.8 Мұнай жинау жүйесі элементтерін тасымалдау және дайындау есептері. 25
2.9 Мұнайдан газды айыру 26
2.10 Тік гравитациялық сепараторды газды жіберуіне байланысты
есептеу 27
2.11 Тік гравитациялық сепараторды сұйық өткізу қабілетіне есептеу
30
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 33
3.1 Жайық мұнай-газ өндіру басқармасының өндірістік-ұйымдастыру құрылымы
33
3.3 Орындалған геологиялық-техникалық шаралардың талдануы 48
3.4 Деэмульгаторды енгізудің экономикалық тиімділігінің есебі 49
4 Еңбек қорғау 51
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау 51
4.2 Жеке қорғаныс құралы 52
4.2.1 Өндірістік санитария 52
4.2.2 Техника қауiпсiздiгi 53
4.2.3 Өрт жарылыс қауiпсiздiгi 58
5. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 59
5.1 Қоршаған ортаға тасымалдау және газ мұнай өңдеу технологиясы әсерінің
негізгі факторлары 60
5.1.2 Атмосфераның ластаушы көздері ретінде технологиялық үрдістердің
анализі 63
5.1.3 Топыраққа және жер қойнауына әсер етуі. 64
5.2 Ұйымдастыру шаралары 66
5.2.1 Атмосфераны қорғауды қамтамасыз ету 66
5.2.2 Гидросфераны және литосфераны қорғау 69
ҚОРЫТЫНДЫ 70
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 71

Кіріспе

Мұнай өнеркәсібі еліміз экономикасында басты орындардың бірін алады,
әсіресе энергетикалық сала өркендеуінде өзінің зор үлесін қосады.
Жалпы, мұнай өндірісі дамуы ауыр және жеңіл өнеркәсіптердің, ауыл
шаруашылығы, транспорттың дамып, алға басуын жеделдетеді.
Қазақстан Республикасының мұнай-газ және газдыконденсат кен орындары,
көбіне оның батыс бөлігінде орналасқан, қазіргі уақытта да көптеген жаңа
кен орындары ашылу үстінде.
Батыс Қазақстан бойынша, белгілі ашылған кен орындары Каспий маңы
ойпатының тұз-күмбезді құрылымында орналасқан.
Сондай-ақ Каспий маңы ойпатының терең жатқан мұнай кеніштерін игеруге
өнеркәсіптік кірісу мыналарға қол жеткізеді: континентальды шелфтегі мұнай-
газ кен орындарын меңгеруді жеделдету және осы үшін керекті өндірістік-
техникалық базасының жасақталуы.
Осы аудандағы мұнай-газ кен орындарының әртүрлі жағдайда орналасуы,
олардың мұнайларының әртүрлі қасиетке ие болуына бірден-бір себепкер.
Осы мұнайлар қасиеттерінің әртүрлі болуы, оларды игеруге, әртүрлі
жаңарған техниканы және технологияны қолдануды қажет етеді.
Осы дипломдық жобаның негізін болып отырған Балғымбаев кен орынын да,
өз мәнінде игеру мен пайдаланудың көптеген әдістерін қоолданып игеріледі.
Балғымбаев кен орыны 1968 жылдан өндірістік іске қосылды. Қазіргі
уақытта мұнай төрт өнімді горизонт бойынша өндіріледі, олар: апт-неоком, I
неоком, II неоком және ортаюра.
Жазылған дипломдық жұмысым осы кен орынның өндірілген мұнайын жинау,
тасымалдауға дайындауға арналған.

1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1.1 Мұнайлы ауданның физика-географиялық және экономикалық

сипаттамасы

Балғымбаев мұнай кен орнын өндірістік игеру 1968 жылдан басталған.
Балғымбаев кен орны, ол Жайық пен Еділ аралығында, теңізді зонада
орналасқан.
Облыстық басқару және өндіріс орталығы Атырау қаласы Аққыстау
поселкесінен 84 км қашықтықта тұрады, ал Балғымбаев 76 км шығыс жақ бетте
орналасқан. Бұл кен орны өте қолайлы экономикалық зона бойында.
Ол негізінен алғанда Ембі мұнайлы аймағының батысында және Солтүстік
Каспийдің жағалық аймағында орын тепкен.
Балғымбаев кен орны геологиялық-барлау жұмыстарына сәйкес қолайлы
құрылымдардан: Қамысты, Жаңаталап, Бақсай, Манаш, Шәлік, Гран және Малаядан
тұрады. Осылардың ішінде мұнайлы деп табылған және мұнай игерілетіндер:
Қамысты, Жаңаталап, Гран, Ровное.
Геоморфологиялық жағынан алғанда, қарастырылып отырған аудан теңіздік
аккумулятивтік минус 20 метр абсолюттік белгіде, ал солтүстік белгі минус
30 метр болады.
Балғымбаев тұз күмбездерінің төмен түсуіне байланысты ол жердің рельефі
жазықтармен сипатталады. Топырағы құмды, кейбір жерлерінде сазбалшықтармен
алмасады.
Өсімдіктер әлемі тапшы, көбінесе қамыс тәріздес өсімдіктер өседі.
Грунт суларының деңгейі 1,5-2 метр тереңдікте орналасқан. Құмды құмайт
бөліктеріндегі суы аз минералданған. Балғымбаев өз территориясында өзен
жоқ. Балғымбаев территориясынан солтүстік-шығысқа қарай Жайық өзенінің бір
бөлігі болып есептелетін Бақсай өзені ағып өтеді. Су тасыған уақытта ағынды
сулар молаяды, ал жазда ол су айдау станциялары арқылы Жайық өзенінің
есебінен болады.
Теңіз жағалауы Балғымбаевтан оңтүстікке 12-15 км қашықтықта жатады.
Аудан климаты континетальды. Жазы ыстық, қысы суық. Жылына түсетін жауын-
шашын мөлшері 160 пен 300 мм аралығында ауытқып тұрады.
Ауданның жергілікті тұрғындары және өндіріс жұмысшыларының негізгі дені –
қазақтар.
Ауыл және мал шаруашылықтары жақсы дамыған.

1.2 Кен орнының игерілуі мен геологиялық зерттеу тарихы

Балғымбаев ауданында геофизикалық барлау жұмыстары 1957 жылдан бастап
жүргізіле бастады. 1960 жылы 15:60 сейсмикалық партиясы Балғымбаев ауданына
зерттеу жүргізді.
Бұл кен орын құрылымы солтүстік-шығыс бағытқа тартылған, оңтүстік-шығыста
бірте-бірте өзгеретін тұз күмбезі тәрізді.
1961 жылы маусым айынан бастап зерттеу қорытындысы бойынша Балғымбаев
территориясының геологиялық құрылысын нақтылау үшін, төменгі бор қабаттарда
мұнай бар екені белгілі болғаннан кейін және құрылымды терең барлама
бұрғылауға дайындау үшін структуралық іздеу бұрғылауы басталды.
1961 жылдың тамыз айынан бастап структуралық іздеу бұрғылауы арқылы төменгі
бор қабаттарда мұнай жиындары белгілі болған соң, бұрғылау жүргізуге тура
келді.
Құрылымды іздеу және барлама бұрғылау арқылы ол жерлерде апт-неокомамен
контактіде мұнай жиындары бар екені анықталды.
Осы кен орнында бұрын Ембі мұнайлы ауданында кеңінен қолданбаған әдіс-
сұйықтың жоғары жылдамдылығы, яғни ол дегеніміз – қарқынымен алу-алынатын
мұнай қорының 10%-не дейін, контур ішінен су ацдау, скважиналардың сирек
торын жасау, тағы басқадай іс-шаралар жобалауымен түсіндіре аламыз.

1.3 Стратиграфия

Балғымбаев мұнай кен орны тұзды-күмбезді құрылымда орналасқан. Ондағы тұз
тереңдігі 1190 метрге дейін жетеді. Кен орын қимасында кунгур жыныстарынан
төрттікке дейінгі қабаттар ашылған.

P – Төменгі пермь жүйесі.
Pik – кунгур ярусы.
Кунгур шөгіндісі термгенді жыныстармен алмасып келетін кристалды тұздан
және гипстен тұрады. Кен орнындағы 13-ші скважинадағы тұздың ашылған
қалыңдығы 80 метр.

Mz – Мезозой тобы.
T – триас жүйесі.
Триас жүйесінің қабаттары ұсақ галегникті кангломератты, гипс, құм және
құмтастармен саздың алмасып келуінен болады.
Қабат қалыңдығы 147 метрден 515 метрге дейін барады.

I – Юра жүйесі.
Юра жүйесі үш бөлімнен тұрады, олар: төменгі, орта және жоғарғы.
Юра қабаты көбінесе құм, құмтас және сазды болып келеді.
Қиманың саздануы төменнен жоғары қарай өседі. Жоғарғы бөлігінде мергельмен
известняк байқалады. Юра шөгінділерінің қалыңдығы 523 метр.

К – Бор жүйесі.
Ашылмаған қабат қимасында бор жүйесінің төменгі бөлім (готерив, баррем,
апт, альб) және жоғарғы (турон-коньяк, сантон, кампон, мастрихт) бөлім
кездеседі. Турон жыныстары трангрессивті сәйкессіздікпен альб ярусында
жатады.
Төменгі бор қабаттары құмды-сазды жыныстардан, сонымен қатар баррем
негізінде қалыңдығы 715 метрдей құмды қабаттан тұрады.
Апт және альб қималарында көбіне саздар болады. Төменгі бор қабаттарының
қалыңдығы 595,5 метрге дейін жетеді. Жоғары бор қабаттары көбінесе ізбес
тас пен бордан және құммен саз қабаттасқан мергельден тұрады. Жоғарғы бор
қабатының қалыңдығы 392 метрге дейін тартады.

N – Неоген жүйесі.
Неоген шөгіндісі екі ярусқа бөлінеді, олар: ақшағыл және апшерон. Бұлар
шұғыл сәйкессіздікпен бордың бетінде жатады, литологиялық қатынаста
қарастырылып отырған қабат алмасып әк тас келетін құм, саз, мергель және әк
тас көрінген. Неоген қалыңдығы 24-134 метр болып келеді.

Q – Төрттік жүйе.
Төрттік жүйеге құмды болып келетін бакин ярусы жатады. Төрттік шөгіндінің
қалыңдығы 75 метрді құрайды.
Төрттік жүйе шөгінділерінің қалыптасуы Каспий тенізі трансгрессиясындағыға
тәуелді, сондықтан да төрттік жүйе шөгінділерін Каспий шөгінділері деп
атайды. Каспий шөгінділері ашық-қоңыр саз балшықтармен ашылған. Олар
слюдалы, темірлі, тығыз, құмтасты, әк тасты болып келеді.
Қиманың төменгі жағында сирек емес, саз қабатшасы болатын саз балшықтары
жатады. Бұл саздар құмтасты, әрі әк тасты болып келеді.
Төрттік жүйе шөгінділерінің ең кіші қалыңдығы 29 метр де, ал үлкені 75 метр
құрайды.

1.4 Тектоника

Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз
байланысты. Ол құрылымды белгілеріне қарап Солтүстік және Оңтүстік
Балғымбаев болып бөлінеді.
Солтүстік Балғымбаев мынадай бөліктерден тұрады: солтүстік қанат солтүстік
қабаққа кіреді, ал оңтүстік солтүстік тұзды биіктікке кіреді. Осы қанаттар
тұз биіктігі сводына қарап жатқан грабенмен бөлінген.
Оңтүстік Балғымбаев солтүстік-батыс және оңтүстік қанаттар өзара грабенмен
бөлінген. Кен орынның құрылысын структуралық карта және геологиялық
профильдер береді.
Солтүстік Балғымбаев.
Құрылымның ең биік жері – Солтүстік қанат. Оңтүстікке ол негізгі
амплитудасы 450-480 метр болатын грабеннің лықсуымен шектеледі. Осы
лықсудың құлау бұрышы 45-50º. 13-ші скважинада 516 метр тереңдікте -
лықсуы бар, амплитудасы 90 метр. Осы лықсудың құлау бағыты-солтүстікке 60º
бұрыш жасайды. Осы лықсу екінші грабен лықсуы болып табылады.
Оңтүстік Балғымбаев.
Тұз үсті шөгінділері құрылымы бойынша антиклиналь болады, ол грабеннің
орталық бөлігінде. Осы жерде екі қанат – Солтүстік-батыс және Оңтүстік
қанаттар. Оңтүстік қанат құрылымда ең көтеріңкі және жартылай тұйықталған
түрде болады.
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз
байланыста.
Ол құрылымда белгілеріне қарап Солтүстік және Оңтүстік Балғымбаев болып
бөлінеді.

1.5 Мұнайгаздылық

Көп қабатты Балғымбаев кен орнының мұнайгаздылығы негізінен бес өнімді
қабатта ашылған, олар төменгі бор – К және орта Юра шөгінділерімен
байланысты.

Апт-неоком горизонты.
Бұл горизонт жиыны солтүстік батыс қанатының барлық алаңдарында және
оңтүстік қанатта негізгі мұнайдың геологиялық қорын құрайды. Бұл горизонт
аудан бойынша барынша едәуір көлемде үлкен. Мұнай қоры құрамы
әртүрлілігімен де, қалыңдығымен де ерекшеленеді.
Бастапқы су-мұнай контактісі белгісі – 709 метрмен – 715 метр ішінде
өзгеріп отырады, ал мұнайлы қабаттың қалыңдығы 95 метр болады.

I Неоком горизонты.
I неоком горизонтының тиімді қалыңдығы 2...4 метр аралығында. Горизонттың
абсолюттік тереңдігі – 634 метр, ал контурда – 720 метр. Залеж биіктігі 76
метр.
Горизонт литологиялық жағынан ұсақ түйіршікті құмтастардан, құмнан және
алевролиттерден тұрады. I неоком горизонты бір онша қалың емес қабаттан
тұрады, және де ол қабат екі қабатшаға бөлшектенеді. Бөлшектенудің орташа
коёффициенті 1,2 болады.
Жиын өнімділігі бойынша I неоком горизонты апт-неоком горизонтына жол
береді. Бастапқы шығым 2-80 ттәулігіне аралығында.

Аралық горизонт.
Аралық горизонт оңтүстік қанаттың солтүстік-шығыс бөлігінде және
орталығында екі линзамен түзілген. Горизонттың тиімді қалыңдығы 0,1 мен 3,5
метр аралығында. Литологиялық жағынан аралық горизонттың жоғары жатқан
горизонттардан айырмашылығы аз.
II Неоком горизонты.
II неоком горизонты өндірістік мәні жағынан апт-неокомнен кейін екінші жиын
болып табылады.
Бастапқы мұнай шығымдары 5-120 ттәулігіне, ал газдық факторларда 2-40
м3м3. Бастапқы су-мұнай контактісі 706 метрде анықталады. Жиын биіктігі 49
метрге тең. Горизонт 2-3 қабатшаға бөлінген. Мұнаймен қаныққан тиімді
қалыңдық 6-10 метр аралығында өзгереді. II неоком горизонты жоғарғыларға
қарағанда әртекті, оның бөлшектену коэффициенті 2,46-ға тең.

Орта Юра горизонты.
Орта Юра горизонты Солтүстік Балғымбаевта өндірістік мұнайлы горизонт.
Горизонттың абсолютті тереңдігі сводта минус 870 метр, ал контурда минус
930 метр. Жиын биіктігі 60 метр.
Өндірістік геофизика бойынша өнімді қабаттардың мұнаймен қанығуы
анықталған.
Төменде қабаттар бойынша мұнаймен қанығуының коэффициенттері көрсетілген:
Апт-неоком 0,76
I неоком 0,56
Аралық 0,67
II неоком 0,67
Орта Юра 0,66

1-кесте Балғымбаев кен орны мұнайлы горизонттарының геологиялық-физикалық
сипаттамасы
Горизонт Тереңдігі, мҚалыңдығы, м
тар
Істеп тұрғандар 124
Уақытша тоқтап тұрғандар 4
а) жер асты жөндеуде 1 3
ә) күрделі жөндеуде 1 114
б) жөндеу күтіп тұрғандар 1 113
в) тіпті тұрғандар 1 42
Тоқтап тұрғандар 1 180
Пайдалану қоры 125
Су алатындар 20
Оның ішінде істеп тұрғандар 13
Су айдау скважинасы 30
Оның ішінде жұмыстағы 19
тоқтап тұрғандар 11
Бақылау скважинасы 114
Консервациядағылар жойылған 16
скважиналар

2.2 Мұнай, газ және су алу сипаттамасы

Балғымбаев кен орны өнімді қабаттары үш игеру объектісіне
біріктірілген:
І объект – апт-неоком және І неоком горизонтынан тұрады. Ол өзінде
жалпы алынатын мұнайдың 82,6 процентін құрайды.
ІІ боъект – аралық және ІІ неком горизонттарын біріктіреді, бұл
объектіде жалпы қордың 16,9 проценті болады.
ІІІ объект – Солтүстік Балғымбаевтағы ортаара горизонтты, өзінде
жалпы алынатын қордың 1,5%-і.
Кен орында игеру басынан бастап, су алудың үздіксіз өсуі
көрінеді, соның қарқынды жоғарылауы болды. Бұл өндіру скважиналары
аз кезінде сұйықтың жоғарғы қарқынмен алынуы.
Кен орны бойынша, мұнайдың ең үлкен шығымы 1973 жылы алынды
(953 мың тонна). Келесі жылдарда айдалатын су мөлшерінің өсуіне
қарамастан, жылдық өнім өндіру жылдан-жылға төмендеп отыр. Тек соңғы
жылдарда айдалатын су көлемі мен алынатын сұйық көлемінің өсуіне
байланысты мұнай өндіру өседі.
Игеру басынан бастап кен орын бойынша 12344,6 мың тонна мұнай,
32875,4 мың тонна су және 257339,5 мың м3 газ өндірілді, оның
ішінде 1994 жылда 226,2 мың тонна мұнай, 2293,8 мың тонна су және
1886 мың м3 газ алынды. Орташа жылдық фактор 8 м3m.
Алынатын қордың 87,9%-і алынды, жобалау бойынша 89%. Мұнай алу
коэффициенті 0,436, ал жобалау бойынша 0,44. Бастапқы алынатын
қордан, өнімді алынатын қарқын 1,6 процент құрайды, жобалауда 1,87
процент. Кен орынның қабаттар сулануы қазіргі уақытта 91 процентке
жетті, жобалау бойынша 92,8 процент.
Игерудің І объектісі 1968 жылдан бастап игерілді. Мұнай жиыннан
меңгеру қарқынның жоблау деңгейінен қалып қоюы, игерудің
технологиялық көрсеткіштеріне кері әсер тигізеді.
Максимальды мұнай өндіруге 1973 жылы қол жеткізілді. Ол 64
скважинаның жұмысы кезінде, 778 мың тонна мұнай өндірген.
Игеру процесінде 1973 жылдан бастап, кейбір жылдарда жобалаудан
нақты өнім өндіру жоғары. Бірақ, бірте-бірте 1983 жылдан бастап
жылдық өнім өндіру жобаланғаннан аз мөлшерде болуда.
Балғымбаев бойынша игеру басынан бастап мұнай 1915325,8, су
5556231, газ 39718,8, 1994 жылы өндірілгендер: мұнай 19137,3, су
333046, газ 262.

2.3 Объектілер бойынша мұнай, газ және су өндірудің қысқаша
талдануы

І объект. Игеру басынан бастап І объект бойынша 8856,7 мың
тонна мұнай, 17950 мың тонна су және 190687,2 мың м3 газ, оның
ішінде негізгі алаңнан өндірілген 164567 тонна мұнай, 1346504 тонна
су, 1978 мың м3 газ, бөлікті жиындардан 42448,5 тонна мұнай,
36749 тонна су, 506 мың м3 газ өндірілді. Орташа газдық фактор
объект бойынша 9 м3m құрайды. Сулану 89 процент, жобалауда 82,4
процент болды.
Мұнай бүргіштік коэффициенті 0,379, жобалауда 0,377. Ағашқы
алынатын қордан алу қарқыны 1,8% процентін құрайды, жобалауда 2,4
процент. Бір скважинаға келетін орташа тәуліктік шығын 6 mтәулігіне
мұнай, ал 58 mтәулігіне сұйық. Барлық скважиналар механикалық әдіспен
жұмыспен жасайды.
І объектіде контур ішінен су айдау 1970 жылдық апрель айынан
басталды. Ол 4 айдау скважинасы арқылы жүргізілді. Ол скважиналар
арқылы жиын ішінен су айдау қабат қысымына әсер ететін, ол 7,21
МПа-ғак дейін жоғарылады. 1971 жылы объектіні одан әрі игеруде, бұл
айдау скважиналарының жеткіліксіздігі байқалды.
Фонтанды қамтамасыз ету, тағы басқалар есебінен 1973 жылы
қысым қайтадан 6,96 МПа-ға дейін төмендеді.
1973 жылы, тағы да 3 игеру скважинасының су айдауға берілді,
қабат қысымын 7,44 МПа-ға дейін жоғарылады да, ал 1975 жылы одан
әрі айдау скважиналары қорының 10-ға дейін жоғарылауы, қабат
қысымымнан да жоғары 7,8 МПа-ға жеткізді. Айдау басталғаннан бастап
І объект бойынша 34525,9 мың м3 су айдалды және 26806 мың тонна
сұйық алынды.
ІІ объект бойынша скважина қоры 11-ден, 1976 жылы 21-ге дейін
өсті. Объект бойынша пайдалану қоры 1,01,2003 жылға 16 скважина
құрады, ал жобалауда ол 20-ға дейін жетті.
Игеру басынан бастап, объект бойынша 1839,5 мың тонна мұнай,
2890,3 мың тонна су және 48057 мың м3 газ өндірілді.
Орташа газдың фактор 8,4 м3m құрайды.
Айдаудың түскен фактор қосымша өнім 18548 тонна мұнай. Бұл ІІ
объект бойынша орташа тәуліктік айдау 1092 м3 тәулігіне. Ол 5,8-
3,9 МПа айдау қысымында жүргізілді.

4-кесте Балғымбаев кен орны бойынша мұнай, газ және су өндіру

2003 жыл Игеру басынан 2003 жылға
Балғымбаев
мұнай су газ
Мұнай өндіру, мың тонна 222,8156,4 226,3150,4 219,3133,6
Су өндіру, мың тонна 2896,11791,6 3034,71828 3083,91734
Сұйық өндіру, мың тонна 3118,91948 32611978,4 133031867,5
Сулану, процент 92,991,9 93,192,3 93,492,810
Газдық фактор, процент
Жинақталған мұнай өндіру,9739,89676 9966,19824,8 101859958,3
мың тонна
Жинақталған су өндіру 3817426227,8 3108,9280555 3429229739,6
Жинақталған сұйық 3791435901,8 4117537880,3 4447739747,9
өндіру, мың тонна
Мұнайдың орташа 6,84,3 6,64,7 6,63,7
тәуліктік шығымы,
mтәулік
Сұйықтық шығымы, mтәулік9554 9592,3 9952,1
Өндіру скважина қоры, 90101 94100 9198
скважина
Айдау скважинасы, 3014 3027 3029
скважина
Айдау скважиналарының 3014 3016 3019
істеп тұрғандары, скважина
Бастапқы қордан алу 1,941,3 21,3 1,91,18
қарқыны, процент
Мұнайбергіштік, процент 41,742 42,6842 43,642,6
Су айдау, mм3 3965,92789,8 40253327,8 40173707,6
Жинақталған су айдау, 5104349774,6 5506953172,4 59086,756880
mм3
Су айдаудың өнім алуға 1,341,41 1,331,43 1,3281,471
қатынасы, бірлік үлес
Су айдаудан өнім, мың -78,2 -75,2 66,7
тонна

2.4 Қабат қысымының динамикасы

Жиын бойынша қабат қысымының таралуы, олардың игеру процесі
кезіндегі өзгерісі, және олардың басқа пайдалану көрсеткіштерімен
салыстырылуы игеру процесі ерекшеліктерін талдауға мүмкіндік береді.
Кен орнындағы контур аймағында бастапқы қабат қысымы 7,9 ... 8,0 МПа-ға
тең болды. Бірінші және төртінші алу аймағы қатарларындағы, оның қысымы
сәйкесті 7,7 және 6,5 МПа болды.
1970 жылы контурдағы бастапқы қабат қысымы 7,6 МПа-ға дейін
төмендеді, ал сұйық алу амағында 6,34 МПа-ға дейін жүргізілді.
Су айдауды енгіз, мұнай өнімдерін алуды барынша жоғарылату, қабат
қысымын арттыруға қол жеткізді. Барлық өнімді қабаттар интервалында су
қабылдайтын, тек жоғарғы апт-неоком горизонты. Кен орнындағы су айдау
тиімділігі, көбіне айдаудың тиімді қысымын таңдап алуға тәуелді.
Қорыта келгенде, жылдық қарқынына, сұйық алу қарқыны мен айдау әсер
етті.

2.5 Қабат қысымы ұстау үшін айдалатын су динамикасы

Қабаттың мұнайбергіштігін жоғарылату проблемасы, “қажет ететін
тиімді шешімдердің”, басты және актуальды маңызы зор мәселесі болып отыр.
Балғымбаев кен орны бойынша, қабаттың мұнайбергіштігін және қабатты
игеру қарқындылығын жоғарлату мақсатында, 1970 жылдан бастап су айдау
жүйесі енгізілді.
І объектіде контур ішінде су айдау 1970 жылдың апрель айында,
техсхемада жоспарланғаннан кейін 8 ай ерте басталды. Бұл су
айдаудың ерте енгізілуі қабат қысымының қарқынды төмен түсіп кетуіне
байланысты.
1970 жылы апрель айында бүкіл объект бойынша, қабат қысым 1,0-1,5 МПа-
ға дейін төмендеді, ол скважина шығымы мен фонтандау шартына
өзінің мұнай кері әсерін тигізді. Су айдаудың енгізу мұнай өндіруді
өсірді және сұйықты алу қарқындылығын тез жоғарлауына қабілеттендірді.
Пайдаланатын өндіру скважиналары су айдаудың жеткілікті таралуына,
қабаттың барлық аймақтарына контур аймағынан свод бөлігіне шейін таралуына
ықпал етті. Контур ішінен су айдау алғашында өнім жоғарлауына, соңынан
қабат қысымының тұрақтануына себеп болды. Су айдау негізгі алаңның
горизонттарында, қабат қысымын алғашқы деңгейіне әкелді. Қазіргі уақытта
негізгі алаңнан көпшілік скважиналары жартылай фонтанды режимде (сулануға
қарамастан) жұмыс істейді.
І объект бойынша, су айдалғаннан бастап 56880 мың м3 су айдалды
және 38663,8 мың м3 сұйық алынды.
2002 жыл бойынша, І объектіде 3707,5 мың м3 су айдалды, және
су айдаумен алынған сұйық 22,04 процентті құрады.
2003 жылы су айдаудан алынған қосымша өнім 66,7 мың тонна, ал су
айдау скважиналарының саны 29. І объект бойынша орташа тәуліктік су айдау
10382 м3тәулігіне (3,6-4,7 МПа қысымда).

6-кесте Су айдау көрсеткіштерінің өзгерісі
Көрсеткіштер Жылдар
2001 2002 2003
Айдау скважиналары, скваж. 14 27 29
Су айдау, мың м3 2789,8 3397,8 3707,6
Жинақталған су айдау, мың м3 49774,6 33172,4 56880
Су айдаудың өнім алуға қатынасы, 1,41 1,43 1,47
бірлік үлес
Су айдаудан түскен қосымша өнім, 78,2 75,2 66,7
мың тонна

2.6 Жинау жүйесінің қондырғылары

Жинау жүйесінің негізгі қондырғыларын құбырлар мен коллекторлық
кіреді. Одан әрі автоматтандырылған топтаманы өлшегіш қондырғылары
орналасатын қыздырғыштар. Сорапты айдау қондырғылы станцияларында,
өндірісте коммуникация үшін келесі құбырлар қолданылады 57-426 мм
диаметрлі. Топтаманы өлшегіш қондырғылар блогы скважина шығымын
өлшейді, скважинаның жұмыс жасауын тексереді. Автоматты түрде әлде
диспетчерлік пункттік нұсқауы бойынша скважинаны тоқтатады, яғни
қауіпті жағдай сезілсе.

2.7 Өз ағыны арқылы мұнай және газ жинау жүйесі

Балғымбаев кен орнында пайдаланылатын бұл жүйенің ең негізгісі
әр скважинаның қасына әлде бірнеше скважиналар қатарына жеке өлшегіш
қазандар қойлады.
Олар скважина шығымын өлшеуге негізделген. Газдың сеперагниясы
0,2-0,4 МПа қысымда өтеді. Мұнда сұйықтар өз ағынымен жинайтын
тораптарға, ал қысым төмендеген уақытында сораптармен мұнай жинау,
яғни резервуарлар паркіне жеткізіледі.
Берілген кен орнында сеператордан шыққан газ факельдермен көпшілігі
жағылып отырады. Ал негізінен сол жергілікті жердің қажеттілігіне, яғни
жұмыстық қажеттіліктерге де қолданылады. Бұдан былайғысы магистральмен
Атырау қаласына қарай бағытталып айдалады.
Ендігі уақытта сеператордан шыққан газды барынша қабат энергиясын
пайдалану және скважина сораптарының қысымын пайдаланумен, олардың
барлығы скважина өнімдерін жинау үшін қызмет етеді. Бұл қысым күшімен
мұнайды, газды, суды бір құбырмен айдауға, бірнеше сатылы сеперацияны
өткізу және барынша ұзақ түрде компрессорлық станциясыз газды тасымалдау.
Герметиканы барлық мұнайдың жинайтын жолында сақтау.
Өз ағынымен ағатын бұл жүйеде құбырларда қарқын әр түрлі
биіктіктен пайда болады. Мұнай жүретін құбырдың басымен соңы болады.
Басы өлшегіштер жоғарыда болады да, сол арқылы, немесе дәлірек айтқанда
соның арқасында ағын жүреді.

2.8 Мұнай жинау жүйесі элементтерін тасымалдау және дайындау есептері.

Скважиналардың өндірген мұнайын жинау, дайындау және тұтынушыларға
тасымалдау үшін қазіргі мұнай кәсіпшілігі күрделі техникалық құрумен
коммуникация комплекстерімен жабдықталған.
Бұл жүйелердің негізгі және қажетті элементтері: топтық өлшеу
қондырғылары, сепараторлар, тұндырғыштар, өнімді су мен тұздан
бөлгіш қондырғылар, резервуарлар парктері, кәсіпшілік ішіндегі мұнай
өткізгіш тораптар, сораптар мен компрессорлар станциялары.
Әр жүйені техника-экономикалы тиімді қолдану мұнай кен орнының
қандай географиялық орында орналасуына, мұнай, газбен судың
гидродинамикалық және термодинамикалық қалыптасу жағдайына, онымен қоса
олардың физика-химиялық сипаттарына және скважиналардың өндіретін
өніміне байланысты болды.
Кәсіпшілік құрудың санымен оның сапалылығын есептеп шығаруға
болады, оған себеп болатындар табиғи байлығын тиімді пайдалану, онымен
табиғи және жасанды энергия көзін қолдану жағдайын ескерсе.

2.9 Мұнайдан газды айыру

Кәсіпшілікке мұнай, газ, суды жинау жүйесі элементтерінің
негізгілерінің бірі айырғыш қондырғылар, олардың негізгі міндеті -
газды мұнайдан санды әрі сапалы түрде айыру.
Скважиналардан шыққан өнім әртүрлі мақсатпен айырылады. Оның
ішіндегі ең маңыздылары:
а) мұнайдан бөлінген газ, химиялық өте қажетті шикізат және
жанар май;
ә) өндірілген өнімді тасымалдағанда кездесетін гидравликалық
кедергілерді кеміту жән құбырмен сұйықтар жылжығанда оның бұлқынуын
азайту.
б) скважинадан шығатын көлемді және құбырмен келген, өнімнің газдан
бөлінгенде сапалы болып шығуы.
Айырғыш қондырғылар жобасын игеріп және жасағанда негізгі керекті
деректері, оның қабілеті.
Қазіргі кезде кәсіпшілік сепараторларды есептеудің екі жолы
бар:
- оның газды жіберуіне байланысты болады;
оның сұйықты жіберу қабілетіне қарай.
Осы есептердің негізгі мақсаттары сепарациялық қондырғылардың
сұйық пен гыздың неғұрлым көп жіберуін қамту.

2.10 Тік гравитациялық сепараторды газды жіберуіне байланысты
есептеу

Гравитациялық принципте жұмыс жайтын сепараторлардың, мұнай мен
газды мұнай, су және қатты бөлшектердің, яғни механикалық
қоспалардың газ ағынынан өз салмағымен айырылады. Сұйық пен қатты
бөлшектерден газдың бөлінуі мынадай жағдайда болады, егерде
есептелген газ ағынының қозғалу жылдамдығы газ ағынының сұйық пен
қатты бөлшектерден тұратын шөгінділер өз салмағымен шығу
жылдамдығы газ ағынының жылдамдығынан артық болса, онда
(1)
мұнда - шығатын газ жылдамдығы, мс;
- сұйық пен қатты бөлшектердің газды ағында шығу
жылдамдығы, мс.

Тік сепараторда оның қысымы мен температурасын газдың шығын
көлемі мен қондырғының диаметрлік ескере отырып газ ағынының шығу
жылдамдығы мына формула бойынша есептеледі:
(2)
мұнда V0-газдың әдеттегі жағдайда
Р0 = 0,103 МПа,
Т0 = 273 К шығымы, мтәу;
Р0 – атмосфералық қысым;
Т0 - әдетті жағдайдағы температура, К;
- сепаратордың қима ауданы, м;
D – сепаратордың диаметрі, м;
Р - сепаратордағы бөліну қысымы, МПа;
Т – сепаратордағы бөліну температура, К;
Z – газдың нақты қасиетінің идеалды қасиетінен
айқындайтын сығылу коэффициенті;
К – тәуліктік уақытты секундқа айналдырған шама (86400)

(2) формуланың кейбір сандық мәндерін қойсақ

(3)
Сұйық тамшысының газдың ағынында шөгу жылдамдығын есептегенде
мынадай жорамалдар жасаймыз:
а) бөлшектер формасы шар тәріздес;
ә) газдың қозғалысы қалыптасқан, басқаша айтқанда сепаратордағы
газ ағынының шығу жылдамдығы кез келген нүктесінде тұрақты;
б) газ ағысында бөлшектердің қозғалысы еркін, немесе олар бір-
бірімен соқтығыспайды.
Жоғарыдағы айтқан жорамалдарды ескере отырып, шар тәріздес
бөлшектердің шөгу жылдамдығын ескерсе, Стокс формуласы бойынша
табамыз:
(4)
мұнда - бөлшектердің газ ағынында шөгу жылдамдығы, мс;
- бөлшектердің берілген диаметрі, м;
, - сұйық пен газдың, берілген қысым мен температурада
айырылған кезіндегі тығыздықтары, кгм3;
д – еркін түсу үдеуі, мс2;
- газдық, берілген қысым мен температурада айырылған
кезіндегі динамикалық тұтқырлығы, ПаŽс.

Кейбір кезде берілген динамикалық тұтқырлықтың орынына
кинематикалық тұтқырлық қолданылады.
Сонда (4) теңдеу былайша өзгереді:
(5)
мұнда - берілген қысыммен температурадағы газдық кинематикалық
тұтқырлығы, мс.
Практикалық есептеулерде бөлшектер мен газдың жылдамдығын мынадай
теңдестікпен алынады:
(6)

(3) пен (5) теңдеуін (6) қойып қарасақ
(7)
Әйипесе (7)-ге сұйықтықтардың сандық мындерін қойсақ, сонсоң
теңдеудегі V0 –ді табамыз.
(8)
(8)-ші формуланы қолданып тік сепаратордың газ өткізетін
қабілетін табуға болады, егерде сұйық пен қатты денелер қондырғының
түбіне шөгетін болса.

2.11 Тік гравитациялық сепараторды сұйық өткізу қабілетіне
есептеу

Сепаратордың мұнай өткізу қабілетік қадағалағанда негізгі мақсат
сұйық пен бірге ілесетін газдың түйіршігін азайту не мүлдем жою.
Жалпы алғанда сұйықпен ілесетін газ түйіршектерінің шамасы мына
үш факторларға байланысты болады:
а) сұйықтың тұтқырлығы.
ә) сепараторлық қондырғыдағы қысым.
б) сепаратордағы сұйықтың деңгейінің көтерілу жылдамдығы.
Гравитациялық принципте жасайтын сеператорлар айыру үшін негізгі
және қажетті қатынас
(9)
мұнда - сепаратордағы мұнай деңгейінің көтерілу жылдамдығы,
мс.
Сұйық ішіндегі газ түйіршектерінің жылдамдығын Стокс формуласын
қолданып есептеп шығаруға болады:
(10)
мұнда dг –сұйықтан бөлінетін газ түйіршектерінің берілген
диаметрі, м;
- сұйықтың динамикалық тұтқырлығы, ПаŽс.
Гравитациялық сепараторды есептегенде газ бен сұйықтың тығыздығын
сепарация кезінде термодинамикалық жағдайды ескеріп, жасайтынымыз

(11)
мұнда - сұйықтың скважинадан көлемдік өндірілуі, м3с.
және (12) формулаларын (9)-ға қойып

(13)

осыдан (14)

(14) формуласына сай мәндерін қойып сепаратордың өткізу
қабілетін табамыз, ол
(15)
(15) формуланы қолданып гравитациялық сепаратордың өткізу
қабілеттік есептеуге болады. Диаметрі 0,8 м тік гравитациялық
сепараторға мұнайгазды қоспа құйылады, мұнай талшысының орташа
диаметрі 25 мкм, тұтқырлығы 12Ž10-3 ПаŽс. Ацйырудың термодинамикалық
жағдайы мынадай қысымы 2,6 МПа, температурасы 295 К, мұнайдың
көлемдік шығымы 185 тонна тәулігіне, тығыздығы 860 кгм3, газдық
әдеттегі жағдайдағы тығыздығы 1,21 кгм3, тұтқырлығы 0,014Ž10-3 ПаŽс,
сығылу коэффициенті 0,98 болғанда газ ағынындағы мұнай
тамшыларының шөгу жылдамдығы, сепаратор ішінде сұйықтың деңгейінің
көтерілу жылдамдығы, қондырғының газды өткізу қабілеті, сұйықтың
ішінен бөлініп шығатын газ түйіршектерінің диаметрін
есептейміз.Термодинамикалық жағдайға байланысты газ тығыздығының
өзгеруі
;

Сұйық түйіршектерінің газ ағынында шөгу жылдамдығы

Газдың шығу ағынының жылдамдығы (6)-мен табамыз:

Газдың өткізетін сепаратордың тәулік тегі өнімділігі
м3тәу.

Мұнайдың сепаратор ішіндегі деңгейінің көтерілу жылдамдығы,
скважиналардан өндіретін өнімнің өнімділігіне байланысты (12)
формула бойынша

болып шығады.
Гравитациялық сепараторды есептегенде негізгі шарт болуы керек,
өйткені сұйықтың ішіндегі гез тезірек жоғары көтерілуі тиіс.
Сондықтанда сұйықтан бөлінетін газдың жылдамдығы 1,2-ге көбейеді
деп аламыз, яғни а = 1,2. Сонда

Стокс формуласы бойынша жоғарыдағы алған коэффициентпен

мәнін таптық

3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

3.1 Жайық мұнай-газ өндіру басқармасының өндірістік-ұйымдастыру
құрылымы

1970 жылдың 1 қазанынан бастап “Ембімұнай” бірлестігі бойынша басқару
және еңбекті ұйымдастырудың әдістері мен жетілген формалары
қарастырылады.
Мұнда ұсақ және орташа мекемелер ірілендіріледі, негізгі өндірісті
мамандандыру және қосымша - қосалқы қызметтер орталықтандырылады.
Өнеркәсіпте еңбекті ғылыми түрде ұйымдастыру кеңінен қолданылды.
Алғашқы жылдары Балғымбаев кен орны “Ембімұнай” бірлестігіне
қарады, ал 1972 жылдан бастап, мұнай өнімінің ұлғаюына байланысты,
ол өз алдына “Жайықмұнай” мұнай-газ өндіру басқармасы болып қайта
құрылды.
Басқарманың өндірістік-ұйымдастырылу құрылымы суретте көрсетілген.
Жайық мұнай-газ өндіру басқармасының негізгі және қосалқы
өндірістерін ұйымдастыру. Өндірістік процесс екі негізгі топтан
тұрады.

Неігзгі өндірістік процесстер.
Қосымша өндірістік процестер.
Негізгі және қосалқы процесстер өзара тығыз байланысты.
Мұнай өндіру басқармасының негізгі өндіріс цехтарына жататындар:
орталық инженерлі-техникалық қызмет, оған кіретіндер – 1-ші мұнай-
газ өндіру цехы, Балғымбаев –Ровное; 2-ші мұнай-газ өндіру цехы
Қамысты; 3-ші мұнай-газ өндіру цехы Жаңаталап- Гран; мұнай дайындау
пунктері; химиялық лабораториялық; қабат қысымын ұстау цехы және
іздестіру бригадасы.
Басқарудың жаңа бір құрылымы – орталықтандырылған инженерлі-
техникалық қызмет арқылы басқаруда диспетчерлік әдіс кеңінен
қолданылады.
Орталық инженерлі-техникалық қызметтің негізгі міндеті
қолданылатын технологиялық режимде сақтай отырып, мұнай өндіру
бойынша жоспарлы міндеттерді атқару болып табылып отыр.
Мұнай өндіру цехы, шебер басқаратын басқару аппараты мен
өндіру бригадасынан турады.
Шебер өндірістегі басты тұлға, ал өз қарамағындағы
участкесіндегі скважина қоры есебінде басқару жүргізеді.
Мұнай өндіру операторлары пайдалану скважиналарының қызметі
жұмысында, яғни олардың жұмысын бақылайды, құралдар ақауларын
түзетеді, жұмыс режимін сақтайды.
Қосымша өндіріс цехтарына: скважиналарды жер үсті және күрделі
цехтары, пайдалану құралдарының прокатты-жөндеу цехы;
электрқұралдар мен электрліжабдықтарды прокатты-жөндеу цехы.
Қосымша цехтардың көпшілігі бір өндірістік қызмет көрсету
базасына біріктірілген.
Өндірістік қызмет көрсету базасы механикалық және электрлі
құралдар прокатын жүргізеді, олардың жұмысқа жарамдылығын сақтайды,
сонымен қатар негізгі өндірістің барлық объектілерінің жұмысын
қамтамасыз етеді.
Бу-сумен жабдықтау цехы - тұрғындарды, жұмысшы поселкаларды
жылумен және де сумен қамтатмасыз етеді.
Арнайы техникалар тізбегі - өндіріс объектілерін техникамен,
көтергіш-эксковаторлармен жабдықтайды.
Басқарудың барынша жетілген өндірістік құрылымы мынадай
жетістіктерге қол жеткізді:
мамандануды тереңдете үйрену;
жаңа техника мен технологияны кеңінен енгізу;
артық звеноларды жою есебінен басқару персоналын қысқарту;
өндіріс жүрісіне оперативті әсер ету;
қызмет көрсетуді жоғарылату.
Техникалық басшылық органдары.
Техникалық басшылық органдары (техникалық, геологиялық, өндірістері,
бөлімдер) өндіріс резервтері болып табылады және өнім сапасын
арттыруға, техника мен технологияны жетілдіруге тікелей қатысты.
Еңбек бөлімі қызметкерлердің жұмыс күшін пайдалануын бақылайды,
өндіріс деңгейінде еңбек ақысын төлеуді қарастырады.
Материалды – техникалық жабдықтау және финанс бөлімі –материалды
байлақтар қорының шығынын азайту, негізгі және қосымша материалдарды,
реагенттерді, катализаторларды тасымалдау шығынын азайту шараларын
қарастырады.
Өндірістік бөлімшелер – кәсіпорындағы жеткіліксіздіктерді жоюды
қарастырады.
Жоспарлау бөлімі және техникалық-экономикалық бөлімі барлық
жұмыстарды ұйымдастырады және әдістемелік басшылық береді.
Жоспарлау бөлімі сондай-ақ барлық жылдық жоспарлауын бақылап,
оның орындалуы барысын үнемі қадағалап отырады. Техникалық-
экономикалық бөлім тиімді техникалық-экономикалық бөлім көрсеткіштерге
қол жеткізу үшін жүргізілетін шараларды өткізіп, олардың жалпы
тиімділіктеріне есептеулер жүргізілген түрінде береді.

7-кесте 2003 жылға негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер.
Көрсеткіштер өлшем Жоспар Нақты % Ауытқуы
бірлігі бойынша түрде ±
І. Мұнай өндіру тонна 1193000 1241146 164,0 +48146
Газ өндіру мың м3 18600 19110 102,7 +5+0
Мұнай тапсыру соның тонна 1177100 1217791 103,5 +40691
ішінде: 178169
І топта тонна 194010 213020 109,8 +19010
Апт-неоком тонна 267420 276300 103,3 +8880
Забурднос тонна 1159000 1211487 104,5 +52,487
Товарлы мұнай тонна 1211487 1263974 104,5 +52,487
өндіру
Мұнай реализациясы тонна 1159000 1207304 104,2 +48394
ІІ. Өнім шығару мың теңге
Шығарылған өнім 54032 56409 104,4 +2377
Товарлы өнім мың теңге 52323 55153 105,4 +2830
Өнім реализациясы мың теңге 52323 54878 104,9 +2555
ІІІ. Товарлы өнімніңмың теңге 48000 52309 +4309
өзіндік құны
1 теңге товарлы теңге 1824,74 1857,84 103,4
өнімнің шығыны
1 тонна мұнайдың теңге 5070 5070 100,3
өзіндік құны
Пайда мың теңге 25328 17064 65,8

7-кестенің жалғасы
ІV.Жаңа скважиналар скважина 20 20 100
енгізу
Скважиналарды 0,941
пайдалану
коэффициенті
Еңбек өнімділігі теңгеадам 93481 96426 103,1
Барлық кіретіндер адам 766 754 98,4 -12
Өндірістік персоналғаадам 578 585 101,2 +7
кіретіндер
Құрылыстағы адам адам 40 43 107,5 +3
Өнеркәсіптік емес адам 148 126 85,1
персонал
Пайдалану қорының мың теңге 2394 2529,8 108,1 +189,8
ішінде:
Еңбек ақы төлеу мыңтеңге 2160 2366,7 109,6 +206,7
1 өндірістік персоналтеңге 311 325 104,5
жұмысшысының еңбек
ақысы

8 кесте
8-кесте Мұнай мен газ өндірудің өзіндік құн калькуляциясы
Жоспар бойынша Нақты түрде
Көрсеткіштер
Барлығы Мұнай газ Барлығы Мұнай Газ
теңге тиын теңге
жоспар нақты есеп
Өндірілген өнім көлемі мың теңге54032 56409 104,4 56129
Товарлы өнім көлемі мың теңге52323 55153 105,4 55327
Реализацияланған өнім мың теңге52323 54878 104,9 55327
көлемі
Товарлы өнімнің өзіндікмың теңге48000 52309 109
құны
Орындалған көлем мың теңге50708 52309
Өнім реализациясынан мың теңге4323 2569 52,4
түскен пайда
1 теңге товарлы өнімге теңге 1824,94 1857,84 103,2
кеткен шығын
1тонна мұнайдың өзіндік теңге 5070 5070 104,3
құны

Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау жасау есепті жылда өнім
өндіру 105,4%-ке орындалғанын көрсетеді. Жоспардан жоғары 2555 мың
теңгенің өнімі шығарылды.
Шығарылған өнімнен түскен пайда финанстық нәтиже 2569 мың
теңгені құрайды.
Бір тонна мұнайдың өзіндік құны 248,46 теңге нақты түрде, ал
жоспар бойынша 259,02 теңге.
Товарлы өнімнің өзіндік құнына, оның жоғарылап кетуіне келесі
факторлар әсер етті.
Жыл ішінде материалды, шикізат-энергетика ресурстарының бағасының 4
рет өзгереді, сондай-ақ шикізат – энергетика тарифтері мен бағасының
өзгеруі және жүк тасымалы тағы басқаларының тарифтері өзгеруі. Осыған
қарамастан мұнайдың өзіндік құны әсер етуші өзіндік құннан 5,2%-ке
төмен, сондықтан өткізілген өнім пайдасы 2569 мың теңгені құрайды.

10 кесте Өндірістегі шығын сметасы
Өзіндік Көлем Өзіндік Ауытқу
Бап атаулары құн, орындалуының құн,
жоспар өзіндік құны нақты
бойынша
Шикізат, негізгі материал 4667 4909 4958 +49
ГБЖ-ға кеткені 4651 1903 4952 +49
Қосымша материалдар 787 829 797 -32
Жанар май 400 422 420 -2
Электр энергиясы 1380 1455 1386 -69
Персоналдың еңбек ақысы 2160 2277 2234 -43
Әлеуметтік қауіпсіздендіру 799 842 812 -30
Өндірістік амортизация 392 414 441 +27
Тағы басқа шығындар 38895 40999 42601 1602
Соның ішінде қорды 8931 9414 10188
тұрақтандыру
Орталық қор соның ішінде 17900 18868 18426 +526
қорған салуға
Өндіріске кеткен шығындар 49470 52145 53649 +1504
саны
Өндірістен тыс айналымға 1470 1549 1340 -209
Товарлы өнімнің өндірістік 48000 50596 52309 +1713
өзіндік құны

Осы берілген кестеден көрінетіні, материалды шығындар бойынша 54
мың теңге үнемделді.
Көп шығын, тағы басқа шығындар бабы бойынша 1602 мың теңгеге
шығады.
Соның ішінде тұрақтандыру қоры есебінен 1258 мың теңге, ал Каспий
жағалауына қорған тұрғызуға кеткендер есебінен 626 мың теңге.

3.2 Мұнайдың өзіндік құнының калькуляциясын талдау
І Бап.
11 кесте Энергетикалық шығындар.
Көрсеткіштер Өлшем Жоспар Нақты Ауытқу
бірлігі бойынша түрде
Терең сорапты мұнай өндіру мың тонна 1000 1128,7 +128,7
Меншікті шығын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.