Ортадан тепкіш компрессор

АНДАТПА

Ұсынылған дипломдық жобада компрессорлық станциянықайта жаңартуда техникалық тиiмдi шешiмдерi қабылданған. Келтiрiлген техникалық шешiмдер Қазақстан Республикасында қабылданған нормалық документтерiне сәйкес келедi.

Компрессорлық станцияда помпажды болдырмау және отындық газды қуатты көбейту арқылы үнемдеу туралы патенттiк шолуы келтiрiлдi.

Экономикалық бөлiмде негізгі техника-экономикалық көрсеткiштер анықталып, жұмсалған қаржыны 4, 7 жылда қайтару қарастырылған.

Еңбек пен қоршаған ортаны қорғау бөлiмдерiнде компрессорлық станцияны қауіпсіз пайдаланудың тиімді және практикалық әдістері келтірілген. .
АННОТАЦИЯ

В данном дипломном проекте приняты оптимальные технологические решения по реконструкции компрессорной станции. Приведенные технические решения соответствуют нормативным документам существующим в Республике Казахстан.

Был проведен патентный обзор по без помпажной работе компрессора и экономия топливного газа за счет повышения мощности.

В экономической части определены основные технико-экономические показатели по которой срок окупаемости проекта составляет 4, 7 года.

В частях охраны окружающей среды и охраны труда приведены практические решения по безопасной эксплуатации компрессорной станции.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Қарастырылайын деп отырған компрессорлық станция Ақтөбе облысында Хромтау ауданында орналасқан, Бұхара газын Оралға айдау үшін арналған.

«№14 Компрессорлық станцияны қайта жаңарту» дипломдық жобасы бес бөлімнен тұрады. Технологиялық бөлімде, компрессорлық станцияның негізгі және қосалқы операциялар технологиялық схемасы және айдағыш бойынша өзімнің техникалық ұсыныстарымды көрсеттім. Екінші бөлімде газөткізгіштің гидравликалық есебі, газдың физикалық қасиеттерін анықтау, компрессор станциялардың арасындағы газ құбырының нақтыланған жылулық және гидравликалық есебін жүргіземіс. Газөткізгіштің негізгі есебі қазіргі уақыттағы мәліметтерге сүйене отырып жүргізілді. Экономикалық бөлімде компрессорлық станцияны қайта жаңартға капиталды салымдар, оны пайдалану кезіндегі шығындар мен түсетін пайдасы есептелген, сонымен қатар жобаның экономикалық тиімділігі, ақталу мерзімі есептелді. Қоршаған орта мен еңбекті қорғау бөлімдерінде компрессорлық станцияны пайдалану кезіндегі шаралары мен апатты болдырмау тәсілдері қарастырылды.

1 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1 №14 Компрессорлық станцияның қысқаша сипаттамасы

№14 Компрессорлық станциясы (№14 КС) Ақтөбенің Хромтау ауданында Қопа ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай және, Ақтөбе қаласынаң оңтүстікке қарай 150 км қашықтықта орналасқан. Өнеркәсіптік алаң рельефі тегіс, жазық дала сипатына ие.

Газ құбырөткізгіші табиғи газды тасымалдаудың негізгі түрі қызметін атқарады. №14 КС магистралды құбырөткізгіш бойынша газ айдау мен оның қысымын артыру үшін арналған. Ол магистралды құбырөткізгішіне кіретін имираттар және кешеннің №1 басқару элементі қызметін атқарады және келесідей технологиялық процестерді жүзеге асырады:

• газды сұйық және қатты қоспалардан тазарту;
• газды сығымдау.

КС-ң басты технологиялық нысаны магистралды құбырөткізгішіне қызмет көрсететін компресорлық цехқа түседі. Сығымдаудың бір сатысынан кейін газ тоңозытқыштарда салқындатылады. Содан соң салқындатылған газды магистралды құбырөткізгішіне тасымалдайды. КС-ң кірісіндегі рұқсат етілген қысым-33 атм.

КС-ң шығысында рұқсат етілген қысым-55, 0 атм.

№14 КС әрекет етуші кәсіпорының құрамына 1974 жылы енгізілді. Компрессорлық станцияда екі цех бар, ол Н-128-12-4 типті, өнімділігі 10 млрд. М ³ /тәул, жетегі ретінде ГТУ-700-5 газтурбиналы газдың агрегаты алынған он ортадан тепкіш айдағыштармен жабдықталған.

Өнеркәсіптік алаңың территориясында орналасқан газтарту станциялары тұтынушыларға белгілі шамдағы қысыммен, тазалау және одаризациялау дәрежесі бар шарттастырылған газ мөлшерін беруге арналған.

КС-ң бар болуы тұтынудың тербелісі кезінде құбырөткізгіштің жұмыс режимі реттеуге, құбырөткізгішінің аккумуляторлық қабілетін максимал пайдалануға мүмкіндік береді. 2006 жылдағы мәләметтер бойынша КС-cы 10, 5 млрд. м ² /жыл мөлшерін тасымалдады. Компрессорлық станцияда екі компрессорлық цех орналасқан, онда жетегі газтурбиналы газайдаушы он агрегат орналастырылған.

ЖӨБ-ң қоршаған ортаға ықпалы негізінен ауданның ландшафтты-климаттық ерекшеліктеріне әсер етеді.

1. 2 Газ құбырларында қолданылатын компрессорлар жөнінде жалпы мәліметтер. КС-ң класификациясы.

Кен орнынан шыққан газдың қысымы көтеру арқылы соңғы бөлікке дейін жеткізу үшін КС-лар орнатылады. Орналасуына қарай КС-лар басты, аралық және сығымдау станциялары болып бөлінеді.

БАС-ы газ кенішінің жанында орнатылады. Ал ААС-сы есептік жолмен анықталған арақашықтық 100-150 км сайын орнатылады. Сығымдау КС-лары газды жер асты сақтау қоймасына айдау үшін немесе одан алу үшін орнатылады. Сығымдау КС-лары газ кенішінің қабат кысымы төмендеген кезде (магистралдық газ құбырының қысымымен салыстырғанда) жер астына газ айдауға арналып орнатылады.

Станциядағы жабдық түріне байланысты КС-лар ортадан тепкіш, поршендік және біріктірілген, ал жетек түрі бойынша газомоторлық, газотурбиндік және электрлі жетекті болып бөлінеді.

Сығымдалу дәрежесі бойынша 1 сатылы немесе көп сатылы болып бөлінеді.

КС-ның құрамына келесі тораптармен жабдықтар кіреді: КС-ның магистралға жалғану торабы, құбырды тазарту қондырғыларын қабылдау жене жіберу торабы, техналогиялық газды тазарту қондырғылары, газ айдау агрегаттары, КС-ның техналогиялық құбыр өткізгіштердің ашып жабу арматурасы, отындық және агрегатты іске қосу газдарын дайындау қондырғылары, импульстік газды дайындау қондырғысы, энергетикалық жабдықтар, басқару және телемеханика жүйесі, әр түрлі көмекші жабдықтар.

1. 3 Компресордың қолданылуы.

Компресорлық машиналар өндірісте, камуналдық жүйеде және ауыл шаруашылығында қолданылады.

Өндірісте компрессорлардың қолданылуы:

1. Химиялық синтезде, қозғалтқыштарда, пештерде және газбен жұмыс істейтін аппараттарға қолданылады;
2. Скважинадан шыққан газды тасмалдауға, магистралды газ құбырымен тасмалдауға;
3. Жер қабатында газды сақтау қоймасына айдау үшін. Құбырдың мықтылығын сынау үшін;
4. Газды айдап шығаруда ыдыста вакуум жасау үшін, өндіріс үйлерін желдетуге және пештерден жанып шыққан улы газдарды сорып алуда;
5. Газ ағымын тудыруға:

Қатты және сұйық заттарды тасымалдауда және сұйықты скважинадан компресорлық әдіспен көтеру кезінде.

1. 4 Компрессорлық машиналар

Компрессорлар және желдеткіштер болып бөлінеді.

Компрессордің оптималдық жұмыс тәртібі >1, 15, ал вентиляторлардың жұмыс тәртібі ≤1÷1, 15.

Вакумды сорғыштардың міндеті - газбен буды ыдыс ішінен сорып алып қысымды атмосфералық қысымнан төмен түсіру.

Принципті жұмысына қарап оларды екі класқа бөледі:

1. Динамикалық - бұларға жататын қалақшалы компрессорлер және желдеткіштер.
2. Көлемдік - оларға қайтымды, ілгерлемелі, роторлы, поршеньдік компрессорлар жатады.

Бұдан басқа компрессорлер қысымға байланысты бөлінеді:

1. Төменгі қысымды (1 МПа) .
2. Орта қысымды (10 МПа-ға дейін) .
3. Жоғарғы қысымдағы (100 МПа-ға дейін) .
4. Өте жоғары қысымдағы (> 100 МПа) .

Пайдалану шартына байланысты тұрақты орнатылған және тасымалданатын болып бөлінеді.

Салқындату жүйесінің түрлері:

а) Жасанды салқындату.

б) Ішкі сумен салқындату.

в) Сыртқы сумен салқындату.

д) Сұйықты бүрку арқылы салқындату.

1. 5 Ортадан тепкіш айдағыштар

Егер КС-ң берілісі 10 млн м³/тәуліктен аспайтын болса, онда поршендік компрессорлер, ал берілісі одан жоғары болатын болса, ортадан тепкіш айдағыштар қолданылады.

Ортадан тепкіш айдағыштардың артықшылықтары: салыстырмалы кіші габариттік өлшемдер кезінде үлкен беріліспен жұмыс істейді, газ берілісінің бір қалыпты болуы, қозалыстағы бөлшектерінің тепе-теңдігі, басқаруды автоматтандыру мүмкіндігі. Кемшіліктері: ОТА-ң кемшілігі оның жетек түріне байланысты анықталады. Егер электр қозғалтқыш болатын болса, онда жұмыс тәртібін айналу жиілігін өзгерту арқылы реттеу агрегаттың канструкциясын күрделендіреді. Ол үшін айдағышпен қозғалтқыш арасында гидравликалық немесе электромагниттік муфта орнатылуы қажет.

1. 6 Ортадан тепкіш айдағыштармен жабдықталған КС-да жүргізілетін техналогиялық операциялар.

1. Газдың механикалық қоспалардан тазартылуы.
2. Газдың сығымдалуы.
3. Газдың салқындатылуы.
4. Газдың құрғатылуы.
5. Газдың күкірт сутектен және көмірқышқыл газынан тазартылуы.
6. Газдың адаризациясы. Газдың механикалық қоспалардан тазарту.

Тасымалданатын техналогиялық газды механикалық қоспалардан және ылғалдан тазарту ГОСТ 5542-87 стандартына сәйкес орындалады.

Тасымалданатын газдың құрамындағы механикалық қоспалардың мөлшері 5мл/м³ мөлшерінен аспауы қажет. Газдың механикалық қоспалардан тазарту үшін майлы шаң ұстағыштар немесе циклондық шаң ұстағыштар пайдаланылады.

Табиғи газды механикалық қоспалардан КС-нің кірісінде тазалау үшін шаңұстағыштар қондырылған.

1-сурет. Шаңұстағыштар

Шаңұстағыштар технологиялық үлгі - сызбаға жергілікті жер бойынша қолмен басқарылатын кран арқылы қосылған.

Берілген газ тазалау қондырғыларының мөлшері, типі және сипаттамалары 10-кестеде келтірілген.

1 кесте- Газ тазалау қондырғылары

1-кесте жалғасы

1. 6. 2 Газдың сығымдалуы.

Ортадан тепкіш айдағыштар құрылыстық өзгешелігіне байланысты және сығымдалу дәрежесіне байланысты толық арынды және толық арынсыз болып бөлінеді.

Толық арынды ортадан тепкіш айдағыштың сығымдау дәрежесі 1, 45÷1, 51 арасында.

Толық арынсыз ортадан тепкіш айдағыштардың сығымдалу дәрежесі 1, 23÷1, 27.

КС- дың арасындағы қысымның төмендеуі компрессордегі сығымдалу дәрежесін көрсетеді.

Сығымдалу дәрежесінің мәні бойынша жұмсалатын қуаттың мәні анықталады.

Сығымдалу дәрежесі бойынша 1 сатылы немесе көп сатылы болып бөлінеді.

3. Газдың салқындатылуы.

Бірнеше сатылы сығымдаудан өткен газдың температурасы қатты жоғарылайды. Газдың температурасы жоғары болған кезде газдың берілісі төмендейді және құбырөткізгіштің сыртқы изоляциясы балқуы мүмкін (температура 40-50 ْ С -дан жоғары болғанда) . Сондықтан компрессорлерден сығымдалып шыққан газ салқындатылуы үшін ауамен салқындату апараттарына түседі (АВО) .

Ауамен салқындату апараттарының жұмыс істеу принціпі вентилятордың көмегімен сыртқы ауаны түтікшелер арасындағы кеңістікпен айдауға негізделген. Ал түтікше ішімен тасымалданатын газ өткізіледі.

Қысқы мзгілде сыртқы ауа температурасы төмендейтіндіктен орнатылған апараттың барлығы жұмысқа қосылмайды. Ауамен салқындату апараттарында газдың температурасын 15-25 ْ С-ге азайтуға болады. Өндірістік нормаларға сәйкес АВО шығысындағы газдың температурасы сыртқы ауаның орташа температурасынан 15-20 ْ С-ден жоғары болмауы керек.

Қарастырылатын параметрлер: 13, 9-39, 6˚С температураға дейін сығымдап болғаннан кейін тасылмалданып газды 2 АВГ-Ұ5 ТУ 26-02-913-81 ауалы салқындату аппартында салқындатады, жоғарғы беті 9930 м ² , қос желдеткіштің бірінің жетегі ВА СО16-24-24 типті, қуаты 37 кВт тыныш электрқозғалтқыштан.

Газды ауамен салқындату қондырғысы КЦ жиілік режимде жұмыс істеу кезінде газды 28 данадан тұратын ауамен салқындату аппратында салқындатады. Типті және сипаттамалары.

АСА-ң желдеткіштерін басқару станциясынан реттейді.

2 кесте-Ауамен салқындату аппараттары

4. Газдың құрғатылуы.

Ұңғыдан шыққан газдың құрамында сұйық және бу фазасындағы ылғал болады. Оның құрамындағы ылғалдың ең үлкен мөлшері газдың көмірсутегінің күкірт сутегінің көптігіне байланысты ұлғаяды. Газдың құрамындағы ылғал құбыр өткізгіштің ішінде төменгі температурада гидрат түзуі мүмкін. Түзілген гидрат төменгі температураларда газ өткізгіштің қимасын тарылтып өнімділікті төмендетеді. Сондай-ақ газдың құрамындағы ылғал металл бөлшектердің және құбырдың ішкі қабырғасының коррозиясын тудырады. Газдың құрғату үшін екі әдіс қолданады.

1. адсорбция.
2. абсорбция.

Адсорбция әдісі кезінде газ қатты сіңіргіштер көмегімен құрғатылады, ал абсорбция кезінде сұйық сіңіргіштермен құрғатылады.

3. Газды күкіртсутегінен және көмірқышқыл газынан тазарту.

Табиғи газды күкіртсутегі және көмірқышқыл газының (НSО2, НСО2) қоспалары кездеседі. Бұл екі компjнент атмосфераға тарағанда организмді уландыруы мүмкін. Күкірт сутегі қондырғының және құбырдың ішкі қабырғасында корhозияны тудырады, ал көмір қышқыл газы табиғи газдың жану жылулығын төмендетеді. Сондықтан кәсіпшіліктің басында газды тасымалдауға дайындау кезінде бұл екі компоненттен тазарту керек. Өндірістік орындағы ауадағы күкірт сутегінің мөлшері 10мл/м³-тан аспауы қажет. Ал тұрмыстық жағдайда қолданылатын газдың құрамындағы мөлшері 20 мл/м³-тан аспауы қажет. Тасымалданатын газдың құрамындағы НСО2 газдың мөлшері 2% -тен аспауы керек. Газдың күкірт сутегінен тазарту үшін этаноламин ерітінділері қолданылады. 1млн м³ газға 3-7 кг этаноламин шығындалады.

Этаноламин ерітінділері ретінде моноэтанолламин (NН2 (С2Н5О) ), диэтаноламин (N (С2Н5О) 2), триэтаноламин (N(С2Н5О) 3) қолданылады.

Көмірқышқыл газынан тазарту үшін тұшы су қолданылады. Үлкен қысыммен берілетін судың ағысымен көмірқышқыл газы ерітіліп әкетіліді. Көмірқышқыл газынан тазартуды күкірт сутегімен тазартумен бірге өткізуге болады. Бұл кезде моноэтаноламин, диэтаноламин, триэтаноламин ерітінділері қолданылады.

4. Газды одоризациалау.

Күкірт сутегінен және көмірқышқыл газынан тазартылған табиғи газдың иісі жоғалады. Сондықтан құбыр өткізгіштен немесе қондырғыдан болып жатқан газ ағындыларын тез анықтау үшін газдың құрамына жағымсызиіс беретін одарант қосылады. Одорант ретінде көп жағдайда этил меркаптан (С2Н5SH) қолданылады. 1000 м³ газға 16 грамм этилмеркаптан жұмсалады.

Газды одаризациялау басты КС-ларда және газ үлестіру станцияларында жүргізіледі.

Бір ағынды одоризаторы бар есепке алу сызығы тұтынушыларға берілетін газдың мөлшерін диафрагмалы есептегіш көмегімен есепке алу қызметін атқа-рады. Бақылау-өлшеу аспаптары және автоматика оқшауланған және термо-кабельдермен қыздырылады.

Одоризациялау торабы тұтынушыға берілетін газдың шығып кетуін уа-қытылы анықтау үшін оған иіс беруге арналған. Одоранттардың жану өнімі физиологиялық зиянсыз, жеткілікті ұшқыш (қайнау температурасы төмен), корозияға ұшыратуға беім болмауы керек, газбен химиялық жағынан үйлесуі керек. Одоранттар арзан болғаны дұрыс. Бұл шарттарды негізінен этилмеркаптан қанағаттандырады. Бірақ оны қолданбас бұрын оның кемшіліктерін ескерген жөн. Улылығы жағынан күкіртсутегіне тең болады. Сондықтан газ химиялық өңделуге бара жатса, онда оны меркаптаннан тазарту керек, себебі, ол катализаторды бүлдіреді. Этилмеркаптан металл оксидтерімен химиялық әсерлеседі, сөйтіп, одоризацияланған газ иісі тасымалдану кезінде әлсірейді. Этилмеркптанмен қатар одорант ретінде сульфан, метил-меркаптан, пропилмеркаптан, калодорант, пенталарам және т. б. қолданылады. Газды газ құбырының басты станцияларында және газ үлестіру станцияларында одоризациялайды. Газдағы одорант буының концентрациясы өткір иіс газдың колемдік концентрациясы жарылыстың төменгі табалдырығынан 1/5 аспайтындай кезде білінуі тиіс. Орта жылдық этилмеркаптан межесі 1000 м ³ газға 16 гр. Жаз мезгілінде одоант шығыны қыстағыдан 2 есе аз болады.

Газ құрамына одорантты енгізетін құрылғы - одоризатор деп аталады. Олардың тамшылық, булану және жартылай автоматты түрлері болады.

Тамшылық одоризатор арқылы одорант құбырға тамшы түрінде немесе жұқа ағыс түрінде қосылады (сурет ) . Одоризатор диафрагма тудыратын қысым төмендеуі әсерінен жұмыс істейді. Одорант қалқымалы камерадан диафрагма, бақылау әйнегі және құбырша арқылы газ құбырына түседі. Қалқымалы камерада тұрақты деңгей ұсталынып тұрады. Одорант шығынын ауыстырмалы диафрагма арқылы өзгертге болады. Одоризациялау торабында одорант ыдысы, одорант мөлшерін анықтайтын деңгей өлшегіш құбырша болады. Сонымен қатар, бұл торапқа бұрыннан бар одорант сақтайтын жер асты ыдыс және сәйкесінше байланыс құбыры кіреді.

1 - одорант ыдысы;

2 - сүзгіш;

3 - қалқыма;

4 - қалқымалы камера;

5, 8 - байланыстыру құбырлары;

6 - жұқа диафрагма;

7 - бақылау әйнегі;

9 - газ құбырындағы диафрагма;

10 - газ құбыры;

11 - сорап;

12 - қосымша ыдыс.

2 - Сурет Диафрагмалы тамшылық одоризатор.

6. Ортадан тепкіш компрессордің жұмыс тәртібін реттеу.

Жұмыс тәртібін реттеу кезінде келесі талаптар орындалуы қажет:

1. компрессор тұрақты жұмыс тәртібінде берілістің және қысымның қажетті мәндерін қамтамасыз ету қажет;
2. комрпессор тұрақсыз жұмыс тәртібіне (помпаж) түспеуі қажет.

Жұмыс тәртібін реттеудің 3 түрі қолданылады:

• Компрессор кірісіндегі қысымды тұрақты ұстап тұру.
• Компрессор шығысындағы берілісті тұрақты ұстап тұру.
• Компрессор өнімділігін тұрқты ұстап тұру.

Жұмыс тәртібін реттеудің негізгі әдістері:

1. Компрессордың шығысында және кірісінде дроссельдеу.
2. Айналымдық тізбек бойынша қайта жіберу әдісі.
3. Компрессордың айналу жиілігін өзгерту.
4. Компрессор кірісінде ағыстың бағытын өзгерту.
5. Компрессордың агрегаттың өзара жалғануын өзгерту. Компрессордың шығысында және кірісінде дроссельдеу

Кірістегі дроссельмен компрессордың кірісіндегі кедергіні өзгерту арқылы сору тізбегіндегі газдың тығыздығын және компрессордың шығысындағы қысыммен берілісті өзгертуге болады. Бұл әдіске қуат көп жұмсалатындықтан үнемсіз болып есептелінеді. Сондықтан бұл әдісті басқа әдістермен біріктіру арқылы қолданылады.

Шығыстағы дроссельдік бөгеттің көмегі арқылы соңғы қысымды және берілісті өзгертуге болады. Бұл әдісте басқа әдістермен біріктіріліп қолданады.

1. 7. 2 Айналымдық тізбек бойынша қайта жіберу әдісі.

Айналымдық тізбекпен компрессордың шығыс құбыры оның кіріс құбырымен жалғанады. Егер тұтынушуға берілісті азайту қажет болатын болса компрессордың шығысындағы газдың 1 бөлігі байпастық құбыр өткізгіш арқылы қайтадан кірісіне әкелінеді.

Байпастық құбыр өткізгіште байпастық клапан және алмастыру қондырғысы орнатылады. Байпастық құбырдың диаметрі негізгі құбыр өткізгіштің диаметрінен кіші етіп жасалынады.

1. 7. 3 Компрессордың айналу жиілігін өзгерту.

Компрессордың айналу жиілігін өзгерту әдісі арқылы жұмыс тәртібін реттеу әдісі басқа әдістермен салыстырғанда үнемді әдіс болып табылады.

ГТҚ жетек ретінде болса, онда айналу жиілігін жану камерасына түсетін ауамен газдың қоспасын өзгерту арқылы реттеуге болады. Ал егер жетек электрлік қозғалтқыш болса, онда компрессор мен жетек арасына электрмагниттік немесе гидравликалық муфта орнату қажет.

Кірістегі газ ағысының реттеу үшін арнайы бағыттаушы апарат қолданады.

... жалғасы

Газ айдағыштар үшін энергожетектеушілерді таңдау

Газды тасымалдау

Компрессорлар

Ортадан тепкіш сораптар

Компрессорлық станцияның сипаттамасы және жұмысы. Мұнай айдау

Сұйық-ағынды компрессорлық сепарация қондырғыны автоматтандыру

Компрессорлық қондырғыларды сипаттау

Шағын газ турбиналы қозғалтқыштар

Газ тасымалдау компрессор стансалары

Қозғалтқыштың табиғи сипаттамаларын есептеу

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс