Оңтүстік Матин мұнайы
Оңтүстік Матин мұнайы
МАЗМҰНЫ
КіРіСПЕ 2
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛіМ 3
1.1 Алаңның (ауданның) физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлар 3
1.2 Ауданның геологиялық, геофизикалық зерттелуі 4
1.3 Литологиялық стратиграфиялық қима 5
1.4 Тектоника 10
1.5 Мұнай-газдылы алабтар (Арнайы бөлім) 12
Шығыс Европадағы алабтар 12
1.6 Мұнай-газ белгілері мен олардың барлығы және кен орындардың ашудың
болашағы 16
1.7 Гидрогеологиялық сипаттама. 18
1.8 Мұнай және газ қорын есептеу 22
1.9 Жобалау, іздестіру жұмыстарының әдістері мен көлемі 23
1.9.1 Іздеу жұмыстарының мақсаты мен міндеті 23
1.9.2 Іздестіру ұңғыларын орналастыру жұйесі 24
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 25
2.1 Ұңғы бұрғылаудың геологиялық жағдайлары 25
2.2 Жуу сұйықтығының сипаттамасы 26
2.3 Ұңғы құрылымын негіздеу 26
2.3.1 Ұңғы құрылымын жобалау 28
2.3.2 Пайдалану құбыр тізбегін беріктікке есептеу 32
2.3.3 Пайдалану құбыр тізбегін цементтеуге есептеу 36
2.4 Ұңғы сағасын жабдықтау 38
2.5 Геологиялық, геофизикалық зерттеулер жинағы 38
2.5.1 Шламды және үлгітасты алу 38
2.5.2 Геофизикалық, геохимиялық зерттеулер 39
2.5.3 Өнімді, қабаттарды сынау және байқау 39
2.5.4 Лабораториялық зерттеулер 41
3. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 43
3.1 Өндірістің ұйымдастырылуы 43
3.2 Материалды-техникалық жабдықтау 44
3.3 Ұңғы құрылысын қажет мерзімде негіздеу 45
3.4 Техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің негіздерін есептеу 46
4. Еңбекті және Қоршаған ортаны қорғау 52
4.1 Мұнай және газ ұңғыларын бұрғылау кезіндегі еңбекті қорғау 52
4.2 Бұрғылау қондырғыларын қолданудағы негізгі қауіпсіздік ережелері 52
4.3 Қоршаған ортаны қорғау 59
ҚОРЫТЫНДЫ 61
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 62
КіРіСПЕ
Оңтүстік Матин алаңында перм триас түзілімдерінде мұнай мен газ
кеніштерінің барлығын анықтауға осы диплом жобасы арналған.
Осы диплом жобасында іздеу жұмыстарын жүргізудің негіздеу, олардың
міндеттерін бұрғылаудың әдістемелігін және көлемін, ұңғымаларды сынамалау
жұмыстарын және геофизикалық зерттеу жұмыстары қарастырылған.
Жобаланған ауданының мұнай-газ кеніштерін барлығы анықталған жағдайда
Каспий маңының оңтүстік шығыс ауданының мұнайгаз қорларының көбейуіне
мүмкіншілік береді.
Диплом жобасын құрастырғанда алаңдағы мұнайгаздылығы анықтау үшін
алаңының геологиялық құрылымын, мұнай-газды жағдайын мәлімдеп, іздеу
жұмыстарының әдістерін және жүргізу бағыттамаларын дәлелдеу, ұңғыларды
орналастыру тәртіптерін және олардың тереңдіктерін анықтау, қоын есептеу
сұрақтары қарастырылған.
Оңтүстік Матин алаңында жүргізілген сейсмобарлау жұмыстарының МОГТ
мәліметтерінен Матин тұзкүмбезінде қабақ (карниз) қиындықтары байқалады.
Диплом жобасын құрастыруға дипломаттық диплом құрастыру аладындағы
және өндірістік тәжірибесінде сонымен қатар жоба құрастыруға қажетті
материалдар қолданылған.
Диплом жобасы, диплом жобасын құрастыру әдістемелігіне және стандартқа
сай құрастырылған.
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛіМ
1.1 Алаңның (ауданның) физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлар
Оңтүстік Матин алаңы әкімшілік бағыныштылығы бойынша Қазақстан
Республикасының Атырау облысының Қызылқоға ауданында орналасқан.
Жақын елді мекен Мақат әкімшілік ауданының орталығы қала типті Мақат
ауылы болып табылады. Алаң Мақат ауылынан оңтүстік батысқа қарай 30 км
қашықтықта, облыс орталығы Атырау қаласынан 150км қашықтықта орналасқан.
Орография жағынан жұмыс алаңының территориясы Каспий маңы ойпатының
оңтүстік бөлігіне тән болып келеді. Жазықтық аумақта тартылып қалған тұзды
сор көлдері көктемде жауынды және еріген қар суларымен толып отырады.
Кейбір терең сорлар жаз мезгілінде тартылмай көлік жүрісіне бөгет болады.
Сор сулары ащы тұзды, органикалық жағынан техникалық мақсаттарда
пайдалануға болады. Ас суы жұмыс алаңында тапшы. Сондықтан ауыз суын жақын
орналасқан ауылды мекендерден тасымалданады. Бұрғылау жұмыстарына қажетті
суларды Сағыз өзенінен тасымалдайды.
Ауа райы өте ерекше континенталды, жаз айларында құрғақ +400С+450С,
қыс айлары салқын, орташа –100-1500С кейбір кезде –300-400С аяз болады.
Жалпы жыл бойынша орташа температура +50С. жыл бойынша орташа жауын
шашынмен қар суларының мөлшері 200мм аспайды.
Аудан көлеміндегі жануарлар дүниесімен өсімдіктер әлемі кедей,
сондықтан тіршілік жәндіктері-тышқандар, сарышұнақтар, қояндар, қосаяқтар,
қасқырлар; құстар-бүркіт, қыран түрлері жиі кездеседі. жер бедерінің беткі
қабаты әдетте тұрақсыз саздақтардан және ұсақ құмтас, саздар түзілімдерінен
тұрады.
Ауданның негізгі қатынас жолдары-жақын елді мекендермен
байланыстыратын жазда ыңғайлы қара топырақ жолдары, тас жолдар және үлкен
темір жолдар.
Жергілікті халықтардың көп мөлшері негізінен қазақпен орыс ұлттары
мекен етеді.
1.2 Ауданның геологиялық, геофизикалық зерттелуі
Жолдыбай-Ақмешіт зонасын алғашқы зерттеулер 1913-1915 жылдары
жекеменшік кәсіп орындарымен жүргізілді. Алғашқыда 125 шурф, 6 тайыз және 1
терең ұңғылары бұрғыланады. Олар юра шөгінділерін ашты.
Жүргізілген жұмыстар нәтижесінде 1:42000 масштабы құрылымдық карталар
құрастырылды. Бөлек дизюнтивті бұзылыстар табылды. Жолдыбай алаңы
шекарасында лықсымалар бар екендігі айқындалды. 1932-1933 жылдары
“Энбанефть” трестімен вариометриялық түсірулер жүргізлді, соның арқасында
Жолдыбай және Ақмешіт алаңдарының гравитациялық минимумдары айқындалды.
Кейінгі геохогиялық, геофизикалық жұмыстар нәтижесінде көрсетілген алаңдар
тілмесінде өнімді қабат горизонттарының бар екндігі дәлелденді. Матин
тұзкүмбезінің көтерілімі “эмбанефтефизика” 481 трестінің МОГТ
зерттеулерінен ашылды. Ақмешіт, Молдабек және Солтүстік Жартөбе алаңдарының
П1 горизонтының изохрон картасы, VІ шағылыс горизонтының құрылымдық сұлбасы
және ІІІ, V горизонттарының құрылымдық карталары құрастырылды.
Матин, Жолдыбай, Солтүстік және Оңтүстік Жамансор, Үшоба, Оңтүстік
Молдабек және т.б күмбездерінің геологиялық құрылымы кейінгі зерттеуде
іздеу және терең бұрғылау жұмыстарына дайындау мақсатында 1982 жылы 482
жоғарыда көрсетілген құрылымдарда сейсмобарлау жұмыстары жүргізілді. ІІІ,
V, VІ шағылыс горизонттарының бөлшекті құрылымдық карталары. П1
горизонтының изохрон картасы тиянақты түрде құрастырылды. Матин тұз күмбез
көтерілімінің бір шама тілмелері өңделіп тілменің нақты геологиялық
құрылымы анықталды. Матин тұз күмбезінің беткі бедері текпішекті радиалды
жоғарыдан төменге қарай ысырылып құлайды. Бұл үш беткейлерге бөлінеді:
оңтүстік, батыс, солтүстік-шығыс.
Сейсмобарлау нәтижелерін нақты геологиялық пайдалану нәтижесінде Матин
тұз үстіндегі құрылымды терең іздеу бұрғылауға беру ұсынылды. 1985жылы осы
айтылған құрылымға береілген төлқұжатқа сүйіне отырып КАЗНИПИ нефть
институты осы көрсетілген алаңға іздеу бұрғылау жұмыстарының жобасын
қарастырды, яғни осыған байланысты 01. 09 1987 жылға қарасты алаңда 7 терең
ұңғылары бұрғыланып, бір ұңғы бұрғылануда, ал бір ұңғы монтаждауда болды.
Іздеу бұрғылау нәтижесінде 1,2 номері ұңғылар тілмесінде төменгі бор және
ортаңғы юра шөгінділерінде мұнайгаздылы қабаттар ашылды. Көрсетілген
ұңғыларды сынауда неоком шөгінділерінен газ және ортаңғы юрадан мұнай
фонтоанының қиылысы алынды.
1984 жылы Матан алаңында қосымша МОГТ зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Соның арасында қосымша қабат құрылысы жәйлі мәліміттер алынды. Оның ішкі
контуры анықталды.
1.3 Литологиялық стратиграфиялық қима
Жобалау аумақта Аэрогеологиялық және терең бұрғылау экспедициялары
Ербөлек, Байшаған, Иба, Дулат алаңдарында құрылымдық карталау ұңғыларын
бұрғылау қорытындылары бойынша күнгірден төрттік жасты түзілімдеріне дейін
нақты зерттелген.
Осы жұмыстардың мәліметтері бойынша стратиграфиялық қима және
анықталған қалыңдықтар хатталып отыр.
Палезой тобы-PZ
Перм жүйесі -P
Күнгір ярусы –P1k
Осы ярустың түзілімдері литологиялық нысандары бойынша екі қабатшаға
бөлінеді: астынғы-галитті және жоғарғы әктасты-гипс ангидритті.
Галитті қабатша ақ, кристаллды, тығыз тұздардан құралған.
Ангидриттері жасыл-сұр, ашық-сұр, дақ ақшыл түсті, мықты, жұқа ұсақ
кристаллды.
Әктастар қара-сұр, кейбір жерлерде қара түсті ұсақ кристаллды гипс
қабықшақатары аралас.
Кунтур түзілімдерінің анықталған ең мол қалыңдығы 2480м (№1 ұңғы)
Мезозой тобы-(MZ)
Жұмыс алаңының мезазой тобының түзілімдері триас, юра және бор
жүйелерінен құралған.
Пермотриас-(РТ)
Матин алаңындағы триас жасты литологиялық түзілімдері құмдардан,
алевролиттерден, терригенді саздардан тұрады. Жыныстардың түсі ашық сұрдан
жасыл сұрға дейін, ал құмтаспен алевролиттер қарақоңыр және қызыл түсті
саздар болып келеді.
Триас түзілімінің ең мол қалыңдығы 200м. Қабат (карниз) астындағы
пермотриас түзілімінің қалыңдығы 700м.
Триас жүйесі-(Т)
Бөлшектенбеген триас түзілімдері литологиялық саздар, құмтастар,
құмдар және сазтастармен шөгінген.
Триас түзілімдерінің табаны кремний, кварц, құмтас түйіршіктерімен
құралған бурыл-қоңыр түсті конгломератты жұқа базальтты беткейімен
сипатталады.
Саздары қызғылт-қара-қоңыр, бурыл ашық түсті, тығыз, құайтты, слюдалы,
қолға алғанда майлы, құмайттастардың жұмырлы тастарының кірікпелері бар.
Құмтастары жасыл-сұр, қоңыр түсті, саздылы, нығыздалған, құрамы ұсақ-
орташа түйірі кварц дала шпаттары.
Сазтастары бурыл қоңыр түсті. Сазды нығыздалған кальцит желісі бар,
слюдалы, әктасты.
Триас жүйесінің ең мол түзілімінің қалыңдығы 250-300м.
Құмтастапы жасыл-сұр,мықты ұсақ түйіршекті.
Құмдары сұр, жасыл-сұр, ұсақ және орташа түйіршекті,
тығыздалған,малтатастар.
Төменгі юра түзілімінің орташа анықталған қалыңдығы 50м-ден 100м-ге
дейін
Ортаңғы бөлімі-(J2)
Литологиялық құмдар, құмтастар, саздардың кезектелген түзілімдері
болып сипатталады.
Саздары сұр,слюдалы, әлтассыз, көмірленген өсімдік қалдықтарының
кірікпелері мол.
Құмтастары сұр, мықты, ұсақ түйіршекті.
Құмдары сұр, борпылдақ, ұсақ-орташа түйіршекті, сулы.
Анықталған ең мол қалыңдығы 345м.
Жоғарғы бөлімі-(J3)
Литологиялық саздармен, құмдармен сипатталады.
Саздар мергелді,сұр-қара жасыл тұщы, өте тығыз, бақалша түйіртпектері
бар карбонаталған.
құмдары жасыл сұр, сұр түсті, әктассыз, ұсақ орташа түйіршекті.
Жоғарғы юра түзілімінің орташа анықталған қалыңдығы 45м.
Бор жүйесі – (К)
Бор жүйесінің екі бөлімнен тұрады:төменгі және жоғарғы.
Төменгі бөлімі – (К1)
Төменгі түзілімдері өте қалың құмтасты ретінде шөгінген.
Осы қабатта Беоком, апт және альб ярустарының түзілімдері анықталған.
Бұл жыныстар жоғарғы және ортаңғыюра жасты түзілімдер беткейлерінің үстінде
траногрессивті орналасқан. Төменгі бор түзілімдері бұрғылануы бойынша
орташа және мықты жыныстар категориясына қатысты.
Неоком ярусы – (К1пс)
Литологиялық саздармен,құмтастармен, құмдармен және құмайтастармен
сипатталады.
Саздары сұр-жасыл түсті,қызыл кірпіш түсті, ашық ала түсті,өте
мықты,аз слюдалы,әктассыз, құмдармен құмтастар қабатшалары бар.
Құмдары сұр жасыл, ұсақ түйішекті,слюдалы, саздылы нығыздалған.
Құмтастары жасыл-сұр түсті, ұсақ түйіршекті, полимекті карбонаттарымен
дәнекерленген.
Құмтастары жасыл-сұр,түйіршектері әртүрлі бірдей емес.
Неоком ярусының ең мол анықталған қалыңдығы 127м (№7 ұңғыдан)
Апт ярусы –(К1а)
Литологиялық құм-құмтасты, құмайттасты қабатшалары бар бір келкілі саз
қабаты болып құралған.
Апт ярусының астында барлық жерде дерлік жайылымда, қалыңдығы және
құрамы өзгерісті, негізінде құмдардан құралған базальтты беткей орналасқан.
Саздары қара сұр, тым тығыз, қолға ұстағанда майлы, нашар құмтасты,
нашар әктасты ашық-сұр құмайтты тасты құдардың шашырандылары бар, бақалшақ
түйіртпектерінің кірікпелерінде пириттің ұялары бар.
Құмайттастары мықты, қара-бурыл, біркелкі.
Құмтастары жасыл-сұр, ұсақ түйіршекті, құмайттасты саздылы-карбонаты
дәнекерленген.
Апт ярусының ең мол анықталған түзілімдерінің қалыңдығы 105м (№7
ұңғыдан).
Альб ярусы-(К1 аl)
Жобалану жұмыс алаңында альб жасты түзілімдер барлық жерлерде
таралымды деуге болады.
Олар литологиялық саздармен, құмтастармен және құмдармен сипатталады.
Саздары қара-сұр, тығыз құмтасты, слюдалы, әктассыз, сұр, борпылдақ,
ұсақ түйіршекті. Құмды қабатшалары бар, ұсақ көмірленген өсімдік
қалдықтарының кірікпелері бар.
Құмтастары сұр, мықты, ұсақ түйіршекті, кварцдала шпаты, карбонат,
пирит кірікпелері бар.
Құмдары ұсақ түйірлі, нығыздалған, мықты, ашық-сұр түсті.
Альб түзілімінің анықталған ең мол қалыңдығы 430-450м (№7 ұңғыдан).
Жоғарғы бор-(К2)
Жоғарғы бор қимасы сеноман, туран ярустарының түзілімдерімен
сипатталады.
Сеноман ярусы- (К2 s)
Сеноман түзілімдері альб шөгінділерінен көп айырмашылығы жоқ. Олар
құмдармен, құмтастармен және саздармен сипатталған.
Саздары сұр, қара-сұр, тығыз құмтасты, слюдалы, темірленген
қабатшалары бар, әктассыз.
Құмдары ашық-сұр, жасыл-сұр түсті, түйіршекті, тығыздалған, мықты,
кейбір жерде глауконитті.
Құмтастары сұр түсті, жасыл-сұр, ұсақ түйіршекті, полимиктілі, кейбір
жерлері темірленген, сазды-әктасты дәнекерленген.
Сеноман ярусының анықталған ең мол түзілімдерінің қалыңдығы 70м.
Турон ярусы-(К2 1)
Турон түзілімдері аз бұрышты үйлесімсіздікпен сеноман түзілімдерінің
үстінде орналасқан.
Литологиялық саздармен, мергелдермен, борлармен, құмдармен және
құмтастармен сипатталған.
Мергелдері жасыл-сұр, тығыз, кейбір жерлері құмтасты, нашар
темірленген кристаллды гиптердің ұялары бар қабатшалары бар.
Саздары ашық-жасыл сұр түсті, тығыз, мергел түрлі, слюдалы.
Борлара ашық-сұр, ақ, борпылдақ.
Құмдары ашық-сұр түсті, ұсақ түйіршекті, нығздалғын.
Құмтастары сұр, саздылы, әктассыз, ұсақ қабатшалы, сұр сазды.
Турон ярусының жалпы қалыңдығы 200м.
Төрттік жүйесі (Q)
Жобалау жұмыс аумағында өте кең орта төрттік және осы дәуірдегі
түзілімдері жайылымды тараған. Төрттік жүйесінің құғақшылық түзілімдері
ауданның көпшілік учаскелерінде таралымды. Олар әр жасты орта юралық жоғары
палеогендік жыныстарының үстінде үзілісті жабынды ретінде орналасқан.
Төрттік қимасы қиыршықтар мен құмдақтар, құмдалар құмайттастар болып
сипатталынады.
Төрттік түзілімдерінің қалыңдықтары алғашқы метрлерден 25м-ге дейін
өзгерісті.
1.4 Тектоника
Қарастырылып отырған аудан Каспий маңы ойпаңының оңтүстігінде
орналасқан. Каспий маңы әлемдегі өте ірі және терең ойпаттың бірі болып
есептеледі. Және Орыс ежелгі тақтасының ең төменгі бөлігі. Жалпы құрылысы
жағынан қарастырғанда бұл ойпаң шөгінді тысы өте қалың тақталы құрылым,
сонымен қатар ойпатта тұзды тектоникасы кең дамыған және тұз астындағы
палеозойлық жыныстардың орналасу тереңдігі мол болып сипатталады.
Каспий маңы ойпаңының тектоникасы туралы, соның ішінде тұз асты
кешеңінің ірге тасының құрылысы және басқа құрылымдық қабаттары туралы көп
жариялымдар мен ғылыми зерттеу және өндірістік мекемелерінің есептері
арналған. Сондықтан осы жобада олар қарастырылған.
Қазақстан көлемінде Каспий маңы ойпаңының геологиялық өрбуінің
ерекшелігіне байланысты 8-ірі облыстарға бөлінеді: Өзенаралық, Солтүстік,
Бурай маңы, Бекеттік, Жарқамыстық, Отыраулық, Астрахандық, Жетіаралық және
оңтүстік Каспий маңы.
Көтерілімдермен иілімді облыстар көлемінде олардың ұсақ ойыстармен
компимелері бар. Олар екінші қатар құрылымдар ретіне жатады.
Егерде Каспий маңы ойпаңының көлеміндегі юра-палеогендік құрылымдық
қабатының тектоникалық аудандау сұлбасын қарастырсақ, тек қана Атырау
облысында 7 ірі көтерілімді және 6 ірі иілімдер орналасқан. (КазНИГРИ
Жумангалиев Т.Н, Ақшолақов У.А). Олар өз ара құрылымдық екінші қатарлы 33
компимелермен 24 иілімдерге бөлінген.
Тектоникалық жағынан жобалау алаңы Матин құрылымы Ушоба, Жартөбе,
Жолдыбай күмбездерін байланыстыратын, тұзды мойнақ аймағында түзілген
күмбез аралық антиклинді көтерілімді құрайды.
Оңтүстік батыс бөлігінде құрылым тұзды мойнағымен Жолдыбай күмбезімен
байланысады, ал оңтүстік және солтүстік бөлігінде Ақмешіт және Ушоба
күмбезіне қарай тұзды сіремі созылып жатыр. Кейіннен тұз шөгіндісі
корреляциясын жоғалтып күмбез аралық мульдаға батып кетеді. Бұл тұздың күрт
батуымен байланысты. Күмбез аралық аймақ пермотриас шөгінділерімен толып
қалған, бұл шөгінділер өз кезегінде тұзды мойнақтармен бөлініп бөлек
мульдаларды түзеді.
Матин көтерілімі батыс бөлігінде пермотриас мульдасына күрт батады,
бұл оңтүсеік-батыс бөлінде солтүстік Жолдыбай тұзды құрылымымен шектеледі,
ал шығысқа қарай Жолдыбай және Матин құрылымымен байланыстыратын тұзды
мойнағымен шектеледі.
Матин көтерілімінің шығыс бөлігінде жартөбе күмбезінде тұзды сілемі
байланыстырады, және 482225-047901 тілмелері ауданында пермотриас
шөгінділері осы мойнақты мульданы түзеді.
Матин күмбезінің тұзды денесі солтүстік батысқа қарай созылып жатыр,
күмбез дөңесі сатылы қиындалған, ол сол бағытта созылып оңтүстік шығысқа
қарай жарықшақты бөлінген.
Тұз бетінің ең жоғарғы көтерілген обсолюттік деңгейі-105Ом құрайды,
солтүстік–батыс және оңтүстік-шығыс бағытта тереңдеп батып отырады. Матин
құрылымының тектоникалық аумақты құрылысы жәйлі мәліметтер және көршілес
кешендер, құрылымдар мен тектоникалық байланысының сипаттамасы берілген.
Жоғарыда көрсетілгендеу, 4185 партия жұмыстарында тұздың қасиетін
тиянақты зерттеуден басқа тұз қабығының геологиялық құрылысы зерттелді.
(көрсетілген қабақ шекарасында).
Матин күмбезінен оңтүстікке созылған тұз сілемінің шығыс беткейіне
жататын көрсетілген қабақтың жаңа мәліметтерін ескере бір қатар құрылымдар
салынды.
Қабақ асты беті сумеридианды созылымының жартылау дөңесін құрайды.
Шығыс көтеріңкі бетінде алынған минимальды абсолюттік тереңдік көрсеткіші
3900м құрайды, ал максималды көрсеткіші 4500м қабақ (карниз) бір шама көп
қималар торы мен зерттеліп, тиянақты терең іздеу бұрғылау жұмыстарында
дайындалды.
Осы аймақта тұзды қабаттының бар екендігі сейсмобарлау нәтижелерінен
алынды. Тұтқыш құрылымы созылымы тән қабақ меридиональды созылым тәрізді.
Сипатталған мұнай шоғыры жарылған тұз қабатымен шектесіп қоймай батыс
бөлігінде негізгі тұз денесінің тік беткейіне келіп тіреледі.
Шоғыр қабағының сыртқы жиегі белгілі бір деңгейде тұзды сілемімен
шектеліп отырады. МОГТ сейсмобарлау нәтижелернен VІ, шағылыс, төменгі тұзды
қабақ бетінен, қабатының конфигурациясы бойынша тұтқыш пішіні асимметриялы
жартылау күмбезді. Тұтқыш дөңестің ең жоғарғы обсолюттік деңгейі-3900м, ал
ең төменгі изогипсті контурленетін деңгейі-4300м, яғни тұтқыш амплитудасы
400м құрайды деп алуға болады.
Келтірілген ең төменгі изогипсті контурлер деңгейі бойынша құрылым
2,3*6км, алып жатқан толық ауданы-7,25км 2 құрайды.
Тұтқыштың көмір сутек флюидтерімен толу деңгейін себеппен 23 мұнай
қатынасын алуға болады. Контур сулардың бар екенді туралы тек болжауға
болады.
1.5 Мұнай-газдылы алабтар (Арнайы бөлім)
Шығыс Европадағы алабтар
1 Орыс платформалық докембрий алдындағы қатпарлы, тіректі шығысындағы
және солтүстік-шығысындағы облыстардағы палезойлық мұнай-газ жинақтары.
2 Днепр-Донецкті ішкі тақшалардағы ойпаттарын біріктіріп жатқан
мұнайлы-газды облыстардығы палеозой және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
3 Орыс платформасының оңтүстік облыстарындағы герцин жасты қатпарлы
тіректі мезозойлы және палеоген-неогендік мұнай-газды жинақтар.
4 Каспий маңындағы ойпаттық палеозой мезозой біршама палеоген-
неогендік мұнайлы-газды жинақтар.
5 Оралтау алдындағы ойыстағы мұнай-газ облыстарындағы палеозойлық
мұнай-газ жинақтары.
6 Кавказтау алдындағы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының палеоген-
неоген және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
7 Сыртқы Кавказдағы оңтүстік-шығысқа төмендеген Кавказ тауының тау
аралығындағы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының палеоген-неоген және
мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
8 Карпаттау алдындағы тау алдынғы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының
палеоген-неоген және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
Батыс Европадағы алабтар
1 Солтүстік Германия және Голландиядағы ойпаттардағы мұнайлы-газды
облыстарын басқосып жатқан мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
2 Париж, Аквития және басқа Батыс Европадағы эпигерциндік тақшаларын
қосып жатқан мезозойлық мұнайлы-газды жинақтар.
3 Пиреней алдындағы, Альп алдындағы, Карпат алдындағы ойпаттарды
қамтып жатқан палеоген-неоген және біршама мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
4 Альп тауындағы қатпарлы белдеміндегі ішкі геосинклинальды (тау
ортасындағы) ойпаттары (Веналық, Паннондық, Трансильвандық, Андриаттық
т.б.) қосып жатқан палеоген-неоген мұнай-газ жинақтары.
Солтүстік Америкадағы алабтар
1 Кембрий алдындағы қатпарлы тіректі тақшалы облыстардағы палеозойлық
мұнай-газ жинақтары (АҚШ).
2 Кембрий алдындағы қатпарлы тіректі тақшалы облыстық палеозой және
мезозойлық мұнай-газ жинақтары (АҚШ, Канада).
3 Герциндік қатпарлы тіректі тақшалы облыстардағы мезозой және
палеоген-неоген мұнай-газ жинақтары (АҚШ).
4 Жасы белгісіз қатпарлы тіректі тақшалы облыстардағы мезозой және
палеоген-неогендік мұнай-газ жинақтары (АҚШ-ғы, Мексика маңындағы ойпат
және Мексикада).
5 Аппалач маңындағы тау алдындағы ойпаттарды қосып жатқан облыстардағы
палеозой және кейбір жерлерінде орналасқан мезозойлық мұнай-газ жинақтары
(АҚШ).
6 Шыңды таулардағы тау ортасындағы ойпаттарды біріктіріп жатқан мұнай-
газдылы облыстардағы палеозойлық және кейбір жерлерде мезозойлық мұнайлы-
газды жинақтар.
7 Калифорниядағы тау орталығындағы ойпаттардың мұнай-газ
облыстарындағы палеоген-неоген және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
Оңтүстік Америкадағы алабтар
1 Кембрий алдындағы қатпарлы тіректі тақшалар облыстарындағы мұнай-газ
жинақтары (Бразилия).
2 Анды алдындағы және Оринак тау алдындағы ойпаттардың мұнай-газдылы
облыстарындағы палеоген-неоген мұнай-газды жинақтар.
3 Анд қатпарлы құрылыстар жүйесінің ішкі геосинклинальды (тау
орталығындағы) ойпаттардың мұнай-газды облыстардың палеоген-неогендік мұнай-
газдылы жинақтар.
Африкадағы алабтар
1 Атлас қатпарлы құрылыстар жүйесінің ішкі геосинклинальды ойпаттардың
палеоген-неоген және кейбір жерлердегі мезозойлық мұнай-газдылы жинақтар
(Марокко, Тунис, Алжир).
2 Солтүстік Африкадағы ішкі тақшалы ойпаттардың мұнай-газдылы
облыстарының палеозойлық және мезозойлық мұнай-газдылы жинақтары.
Жақын Шығыс елдерінің көлеміндегі алабтар
1 Месопатамиялық тау алдындағы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының
палеоген-неоген және мезозойлық мұнай-газдылы жинақтар (Иран, Ирак).
2 Аравий ойпатының төмендеген шет жағындағы (шеткі ойпаттар) мұнай-
газдылы облыстардағы мезозойлық мұнай-газдылы жинақтар.
Оңтүстік Шығыс Азиядағы алабтар
1 Гималай алдындағы тау алдындағы ойпаттардың мұнай-газдылы
облыстарының палеоген-неоген мұнай-газдылы жинақтары (Пакистан, Үндістан).
2 Бирма, Индонезиядағы неоген-палеоген және мезозой қатпарлығындағы
ішкі геосинклинальды ойпаттардың мұнай-газдылы облыстарының неоген-
палеогендік мұнай-газдылы жинақтары.
3 Тынық мұхиттың палеоген-неоген жасты қатпарлығындағы тау ортасындағы
мұнай-газдылы облыстарының палеоген-неогендік мұнай-газдылы жинақтары.
Орта Азиядағы алабтар
1 Эпипалеозойлық тақша көлеміндегі мезозойлық мұнай-газдылы аймақ
(Туран тақтасы).
2 Тау ортасындағы ойпаттардың мезозойлық және палеоген-неогендік
мұнай-газдылы аймақ (Сухан-Дария, Оңтүстік Таджиктік және т.б.).
3 Батыс-Түркімен ойпатындағы мұнай-газдылы облыстарының палеоген-
неоген және мезозой жасты мұнай-газдылы аймақ.
Шығыс Сібірдегі алабтар
1 Иркутск Амфитеатрасының және Алдан мен Анабар қалқандарының
алыстаған баурайындағы тақшалы облыстардың палеозойлық мұнай-газдылы
аймағы.
2 Вилюий ойпатының мұнай-газдылы облыстарын қосып жатқан мезозойлық
және палеозойлық мұнай-газдылы аймақ.
3 Верхоян маңындағы және Хатангті ойпаттарының мезозойлық және
палеозойлық мұнай-газдылы жинақтар.
Батыс Сібір ойпатындағы-мезозойлық және палеозойлық және кейбір
жерлерде мұнай-газдылы жинақтары тек қана палеозойлық болу мүмкін.
Мұнай-газдылы белдемдері тек қана қатпарлы облыстарда болады. Бір
қатпарлы жүйелердің көлемінде (мысалы: каледондық, герциндік т.б.) және
қатпарлы белдемдердің қалыптасулары текті байланысты, мұнай-газдылы
аймақтардың жиынын мұнай-газдылы белдемдер деп атайды.
Жер шарының батыс бөлігінде мұнай-газдылы белдемдері Аппалач герциндік
қатпарлы жүйесінде шыңды таулардың мезозойлық қатпарлы жүйелерінде және
Кордильер мен Анд палеоген-неоген қатпарлық жүйелерімен байланысты болып
белгіленген.
Жер шарының шығыс бөлігінде Евразиядағы неоген-палеоген қатпарлы Альп-
Гималай жүйелерінде, Альп шығыста оңтүстік-шығыстан Азияның мезозой-
кайназойлық қатпарлы жүйелерінде және Орал герцин қатпарлы жүйесінде
белгіленген.
1.6 Мұнай-газ белгілері мен олардың барлығы және кен орындардың ашудың
болашағы
Жобаланған іздеу жұмыстар Оңтүстік Матин алаңының мұнай-газ жиналған
тұз үсті кешені Сағыз көтеріңкі аймағында орналасқан. Бұл аймақ шекарасында
біраз жылдар бойы жүргізілген іздеу-барлау жұмыстары барысында қолайлы
нәтижелер алынды. Соңғы жылдарда жүргізілген жұмыстар нәтижесінде оңтүстік
және солтүстік Жолдыбай алаңында бір қатар мұнай шоғырлары ашылды. Бұл
алаңдар Матин алаңы жақын орналасқан Жолдыбай Ақмешіт тұз күмбезінің мұнай-
газдылығы 1942 жылы жүргізіліген құрылымдар іздеу-бұрғылау жұмыстары
нәтижесінде анықталған. Мұнда ортаңғы юра түзілімдерінен 1,3,9,32 (интервал
520-540м) ұңғыларынан мұнай шоғырлары, ал неоком түзілімнен 5-ші ұңғыдан
(интервал 474-483м) құрғақ газ алынды. Олардың орташа тәулік шығыны 120мың-
м3-тәулік құралды. Осы түзілімдерде 295-303м, 326-332м терең аралықта мұнай
барлығы белгіленген.
Альб шөгінділерінде мұнай бар екендігі көршілес Оңтүстік Жолдыбек
алаңында карталық және құрылымдық ұңғыларын бұрғылаған соң анықталды сондай-
ақ осындай мұнай білінулер Матин күмбезінен солтүстікке қарай орналасқан
Қожа, Уақ көтерілімдерінде кездесті.
Кейінен іздеу барлау жұмыстарынан алынған нәтижелерде Жолдыбай
күмбезінің солтүстік бөлігінің және Ақмешіт күмбезінің солтүстік-шығыс
қанатының өндірістік мұнайгаздылығы дәлелденген.
Солтүстік Жолдыбай кен орнында кепрок бетінде жатқан триас
горизонтында бір газдық қабатының, ортаңғы юра шөгінділерінде үш мұнайлы
және мұнай газдылық қабаттарының бар екендігі анықталды.
І-юра қабаты номер 1,7,10,11 ұңғымаларымен сыналды. Мұнай дебиті
1,4м3тәу және 62м3тәу аралықтарында өзгеріп отырады. 716-736м
тереңдіктегі қабат қысымы 68, 7-72 АТМ аралығында мұнай айтарлықтай ауыр-
0,8822гсм3, аз күкіртті-0,65-0,84%, тұтқырлы-200С температурада ССТ 132
дейін болды.
ІІ-юра мұнай газдылығы қабаты 7-ші номері ұңғысында 825-833м
аралығында сынауда ашылды. Мұнай дебиті 7мм штуиерде 9,6 және 98820м3тәу
құрайды.
ІІІ-ортаңғы юра қабатының бірінші ұңғысын 847-856м аралығында сынауда
қабат қысымы 93,2 АТМ, 7мм штуиерде 101030м3тәу дебит құралған. Триас
газды қабатының 14-ші ұңғысында 1116-1122м, 1124-1132, 1133-1137м
аралықтарын сынауда 9мм штуиерде 34мың м3тәу дебитті газ фонтаны алынды.
Кен орнының мұнай-газ шоғырлары қабаттық дөңесінің су қысымы серпімді
болып келеді.
Оңтүстік Матин өнімді шоғырының құрылымының қабақ асты тұтқыш тәрізді
деп болжауға болады, бірақ бұл құрылым Матин алаңында ортаңғы юра мен
төменгі бор шөгінділеріне бұрғыланған номер 1,2,9 ұңғыларынан алынған
құрылым сипатынан айырмашылығы бар. Келтірілген шоғыр газ факторы жоғарғы
мұнайлы қабат деп болжанады. Мұнда флюидтірек рольін жоғарыдағы орналасқан
үлкен тұзды қабаты атқарып, қабат флюид шоғырларының сенімді сақтануына
мүмкіндік береді. Оңтүстік Матинін қабақ асты құрылымына тең бұрғылау
жүргізілген. Мұнда 1 және 2 номерлі ұңғыларын сынауда өндірістік мұнай
қойылысы алынды. Сондай-ақ 9-шы ұңғыны бұрғылау кезінде ашық оқпанда қабат
сынағышымен сынау кезінде қолаулы нәтижелер алынды. Матин алңы өндірістік
мұнай-газ қабаттар ортаңғы юра шөгінділеріне жатады, сондай-ақ кен
бөліктері-төменгі бор (неоком) шөгінділеріне қарасты.
645-650м аралық (ортаңғы юра) 3мм штуиерде мұнай дебиті 13,9ттәу
құрады, Ртр-11 АТМ, Рзтр-12,5, Рок-57 АТМ 5мм штуцерде мұнай дебиті
21,5ттәу құрайды. Ртр-3 АТм, Рзтр-3,1 АТМ, Рок-45,2 АТ, Ркап-68,2 АТМ, Кпр-
1,3 тнАТМ.
628-633м аралығын сынаудан өткізгенде 3мм режимде тәуліктік дебит 5,9
құрады, ал 5мм штуцерге ауысқанда мұнай құйылысы тоқтап қалды. Сондай-ақ
610-614м аралығында сынау нәтижесінде 3мм штуцерде болар болмас-0,12м3тәу
мұнай құйылысы алынды, ал 5мм штуцерге ауысқан мұнай құрылысы тоқтап қалды.
Осы ұңғыда төменгі бор шөгіндісінде 2 қабат ашылып сыналды, бұл
қабаттардан өндірістік мұнай құрылысы алынды. 520-534м аралығын қабатын
сынаудан өткізгенде 4,6,9,11 штуцер диометрлерінде газ дебиті, сондай-ақ
18, 1: 31,8: 72, 1: 102, 4мың м3тәу құрады.
Келесі газ қабаты неоком және АПТ шөгінділер шекарасында орналасқан
482-492м аралығы ашылып сыналды. Сынау нәтижесінде 6,9,11 штуцерде газ
дебиті 19,4: 36,1: 45,6м3тәу құрады.
Келтірілген мұнай және газды қабаттары номер 1-ші ұңғыдан 1,5км
қашықтықта орналасқан, екінші номерлі ұңғысында ашылып және сынақтан
өткізілді. Сондай-ақ өндірістік мұнай құйылыстары алынды. Келтірілген Матин
алаңы қарасты құрылымдардың мұнайгаздылығы тұрақты нақты нәтижелер осы алаң
шекарасында орналасқан оңтүстік Матин алаңында өнімді қабаттарының сипатын
және мұнайгаздылығын болжамдаған аса маңызды болып табылады.
Оңтүстік Матин құрылымының тұмқышы жоғарыда қабақ тәрізді қалың
галогенді шөгінділер қабатымен жабыған дөңес тәрізді қойма болып келген.
Осындай типті тұтқыштар Доссор, Мақат, Шығыс Жаңаталап, оңтүстік-шығыс
Новобогат тұзды күмбездерін қиындатады. Осылардың ішінде Шығыс Жаңаталап
құрылымда мұнайгаздылы қабаттары ашылды.
Осы тұрғыдан Оңтүстік Матин құрылымында өндірістік көмірсутек
шоғырларын ашу болжамы нақтылы болып табылады.
1.7 Гидрогеологиялық сипаттама.
Жобалау ауданы Каспий маңы артезианды бассейннің оңтүстік шығыс
бөлігіне қатынасты.
Каспий маңы ойпатында су арынды жүйесі бар бірнеше мұнай газ арынды
кешендерден құралған: төменгі бор, юра, жоғарғы перм-триас, төменгі перм
таскөмір және жоғарғы девонда.
Жоғарғы перм-триас кешені.
Жоғарғы перм-триас су арынды кешені литологиялық терригенді
түзілімдерден құралған, олар төменгі орталық және жоғарғы триас
беткейлерінен қалыптасқан. Каспий маңы ойпатында бұл кешен өте кең
жайылымды таралған. Ерекшілік ретінде оңтүстік Ембі көмпимесінің солтүстік
шығыс бөлшегінде, бұл кешеннің түзілімдері толық сумен шайылған және тұз
асты түзілімдер үстіне үйлесімсіз төменгі юра шөгінділері орналасқан. Осы
кешеннің сулы беткейлерінің сүзілу арнасының көлемі төменгі юра және бор
кешендерінен кіші. Су сіңіргіш жыныстары - құмдар, құмтастар, құмайттастар.
Олар саздылы қабаттармен жабылған. Төменгі бор және юра жыныстарына
салыстырғанда олардың қозғалысы кем.
Олар беткейдің сулары орташа өзгерісті хлор кальций тұрлі тұздықсулар
болып сипатталынады және төменгі гидрохимиялық белдемеге қатынасты .
(Орысқазған алаңы)
Өзгеру және сульфаттану коэффициенттері 0.75-0.95 тең. Қаталдығы –
900м2 экв. Триас беткейінің суларының ең жоғарғы минералдануы 240гл
жетеді. Тығыздығы 1.14-1.16гсм3.
Сулардың тығыздығы мен минералдануы тереңдеген сайын жоғарлайды.
Орысқазған алаңының триас беткей 494-502м тереңдікте сыналанған,
суларының меншікті салмағы 1.16гм3.
Триас жыныстарының тереңде орналасқан және жоғарғы дәрежелі
минералданған сулары мал шаруашылығында жайылымдарды суаруға қажет емес.
Юра жасты мұнайгаз су арынды кешен.
Бұл кешен үш ірі стратиграфиялық бөлшектерден тұратын (жоғарғы, орта,
төменгі юра) сулы беткейлерден тұрады.
Төменгі орта юра түзілімдері литологиялық терригенді құрылымдардан
тұрады.
Каспий маңы ойпатының көпшілік аумағында жоғарғы юра жасты саздылы
кабонатты құрылымдар құмтасты – саздылы беткейлердің су тірегі ретінде
қалыптасқан.
Юра түзілімдері барлық жерлерде таралымды, өте жиі кейбір
көмпимелердің дөмбек күмбездерінде сумен шайылған.
Су сіңіргіш жыныстары ретінде әр түйіріпекті құмдар, құмтастар мен
құмайттастар, олар саздылы қабаттармен жабылған.
Жобалау алаңына жақын орналасқан Орысқазған кен орынын
гидродинамикалық жағынан юра-бор кешені бойынша су ауысуы қыйын болып
сипатталған, сулары сүзімдік тәртібіне суы азайатын облыстарда
орналасқан.Гидрохимиялық жағынан бұл обылыс минералдануы әр түрлі 200 мл
дейін мөлшерлі сулардың жайылымды белдемдеріне қатынасты.Олар орталық
гидрохимиялық белдемдеріне жатады.
Юра түзілімдерінің деңгейі жер бетінен 58-112 м тереңдікте анықталған.
Су молшылығы жоғары, өнімі 3.6-260 м3 тәулік аралығында өзгерісте.
Төменгі бор жасты мұнай газ арынды кешен.
Литологиялық келесі стратиграфиялық деңгейлердің терригенді
түзілімдерінен құралған: неокомның, аптық, төменгі және орталық альбтің
және альб-сеноманның.Бұл кешен Касспий маңы ойпатында кең таралымды.
Су сіңгіш жыныстары әр түйіртпекті құмдар мен құмтастар. Олар саздылы
қабаттармен жабылған және олардың қалыңдықтары мен сандары Каспий теңізіне
қарай бағыттамалы молайады.
Осы кешеннің жер астындағы сулары тек қана аймақты емес және бөлек
алынған тұзкөмпимелі құрылымдар көлеміне орналасу тереңдіктері әр түрлі.
Осы кешеннің су молшылығы кең, аралықты өзгерісті және коллектор
жыныстардың шымдылық және коллекторлық қассиеттерімен байқалады.
Төменгі бор түзілімдерінің қабаттық суларының минералдануы Каспий маңы
ойпатының шығыс шектігіне Каспий теңізіне қарай оңтүстік батыс бағыттамалы
молайады.
Неоком және апт беткейлерінің сулары.
Орысқазған құрылымының батыс қанатының көлеміндегі №1 және №3
ұңғыларды және шығыс Сарқұмақ құрылымында №5 ұңғыны сынағанда зерттелген.
Осы беткейлердің сулары химиялық құрамдары бойынша гидрокарбонатты, сульфат-
натрийлі және саздылы хлор кальций түрлеріне қатынасты, минералдануы 1.9дан
7.7гл дейін өзгереді, тығыздығы 1.0014-1.0822гсм3. Сулардың қаталдығы 5.6-
43.5 мг эквл аралығында өзгереді.
Сулар өзгеріске ұшырамаған, өзгеру коэффициенті 0.99-1.2 аралықта.
Кальцийдің магнийге қарым-қатынастылығы 0.6-4.6 және хлордың бром
қатынастылығы 24-2600. Су құрамында код – 3.3. бром 23 және нафтенді
қышқылдар 0.5-8.0мгл мөлшерлері бар.
Альб – сеномандық сулы беткей.
Бұл беткей мол таралымды және суы мол.
Су сіңгіш жыныстары ұсақ және орташа түйіртпекті құмдар мен
құмайттастардан құралған.
Ұңғылардағы олардың статикалық деңгейлері ұңғы сағасынан 10-30м
тереңдікте орналасқан. Ең жоғары өнімдері 5.1-13.5лс. Сулардың химиялық
құрамдары сульфат-натрийлі және хлор магнийлі түрлі, минералданулары 3.6-
8.7гл, тығыздықтары 1.0022-1.0078гсм3.
Альб-сеноман сулары ауыл-шаруашылықта пайдаланатын басымды қорлары
болып есептеледі.
Жоғарғы бор түзілімдерінің сулары.
Олар жарықшақты массивті мергельдерде және кейбір жерлерде жер бетіне
шығып жатқан бордың маастрихт және сантон ярустарының түзілімдерінде
қалыптасқан.
Бұл сулы беткейлер көп таралымды болмайды және олар ауыл шаруашылықтың
су жабдықтау қоры, сонымен қатар ел-мекеннің ішетін сулары бола алады.Сулар
тұщы, минералдануы 1-2 гл, өнімдері нашар-0.5-3 лс.
Төрттік түзілімдердің сулы беткейлері.
Олардың басымды қорлары жауын-шашындар болады.Қар еру және көктемдегі
нөсер жаңбырлар кезенде олар уақытша су арналары түріне ағады.Оларды азайуы
жазда болады, себебі ұсақ қалыңдықты құмдақтар мен қайыршақтар өте зор
кебуі арқылы-толық кебеді. Осы беткейдің сулары, негізінде тереңдігі 4-10 м
құдықтарда кездеседі, қар еру және су ағысы мол мезгілдеріне олардың
деңгейлері 2.5-3.5 м дейн көтеріледі.Бұл сулардың минералдануы 1-2 гл
дейін, өнімдері нашар 0.5-3 гс.
Жобалау алаңының солтүстігінде және солтүстік шығысында 15 км
қашықтықта Сағыз өзені ағып жатыр.Көктем мезгілінде бұл өзен сенімді табиғи
су жабдықтау рольін атқарады.
Бұл мезгілде өзеннің суы тұщы, жазға қарай өзен кебе бастайды, суы өте
ащы болады.
Жобалау алаңында тұщы және тұздылығы нашар құдықтар бар. Олардың
суларын малдарды суаруға пайдалынады.
1.8 Мұнай және газ қорын есептеу
Оңтүстік Матин құрылымының геологиялық құрылысының ерекшелігіне
қарай,оның тұз қабағының астындағы перм-триас түзілімдерінде өнімді
қабаттар болуы мүмкін
Осы құрылымда өнімді кеніші тұз қабығының астындағы түтқышта орнасу
мүмкін болғандықтан, кенгіштің сипаттамасы Матин алаңының тұз үстінде
кешеніндегі орта юра және төменгі бор түзілімдеріндегі кеніштерден өзгеше
болу мүмкін. Тұз қабығының астындағы кеніш- мұнайлы,газ факторы мол деп
есептеуге болады. Ол дөмбеккүмбездегі нұсқасы толық емес. Флюид тірегі
ретінде тұз масивінің қалың қабағы,қабттық флюидтер берік сақталуына
қамтамасыздық етеді.
Мұнайдың қорларын алдын-ала бағалау үшін қажет мөлшерлерін Доссор
кенорнын оңтүстік қанатындағы тұз қабағының астындағы кенішінің
мәліметтері пайдаланды.
Мұнай қоры көлемдік әдісімен есептеледі:
Qөн=F(h(m(KM(((Q((
Qөн- өндірілетін қоры, т
F- мұнайгаздылы алаңы
h- мұнай қаннықан қабаттың орташа қалыңдығы, м
m- коллектордың кеуектілік коэффициенті
KM-коллектордың мұнай қанығу коэффициенті
(- стандарттық жағдайдағы мұнай тығыздығы кгм3
Q- мұнай көлемін қайта есептеу коэффициенті
(- қабаттың мұнай беру коэффициенті
Оңтүстік Матин алаңындағы тұз қабығының астында орналасқан перм-
триас түзілімдер бойынша.
F= 5600мың м2, h=12м
М=0,16
Км=0,75
(м=780кгм3
Q=0,8
(=0,3
Геологиялық қоры
Qгео=5600(12(0,16(0,75(780(0,8=5,03 млн.т
Өндірілетін қоры
Qөнд=Qгео((=5,03(0,3=1,51млн.т
Осы алаңда орта юра және төменгі бор түзілімдері өндірістік мағыналы
мұнай және газ кеніштері анықталған. Сондықтан тұз қабағы астындағы
пермтриас түзілімінің мұнай кеніші Матин кенорнының қоры деп есептеуге
болады. Сондықтан осы кенорнын болашақта игеруге экономикалық өндірістік
тиімділігі жоғарлайды.
1.9 Жобалау, іздестіру жұмыстарының әдістері мен көлемі
Оңтүстік Матин құрылымында іздеу жұмыстарын жобалауға біріншіден
Эмбанефтьгеофиикаң бірлестігінің сейсмобарлау жұмыстарының қорытындыларын
пайдалану нәтижесінде орындалған.
Екінші жағынан осы алаң тұз үстіндегі мұнайгаздылы кешені бойынша
жоғары дәрежелі Сағыз белдемінің өндірісті мұнайгаздылығы анықталған тұз
көмпимелі құрылымдары аралығында орналасқан.
1.9.1 Іздеу жұмыстарының мақсаты мен міндеті
Құрылымдық түтқыштың бейнесі мен түріне сәйкес және Каспий маңы
ойпатының тұз көмпимелі облыстарындағы антиклинальды құрылымдық
түтқыштардағыкөмірсутектерінің түтқыштарын іздеу әдістемесіне сай іздеу
ұңғыларын орналастыру жобаланған.
Мұнайгаздылы қабатты толық анықтау үшін бірінші тәуелсіз ұңғы
дөмбеккүмбездің ең жоғарғы гипосометрлік бедеріне орналастыру қажет.
Тұтқыштың көлемдік мөлшері аз болғандықтан және тектоникалық
бұзылыстармен әсерленбегендігінен осы құрылымды іздестіру сапында екі
тәуелді ұңғы бұрғылау нәтижелі деп есептеуге болады.
Өнімді тұз қабағы астында орналасқан беткейлерді іздеу тәжірибелі
бойынша бір тәуелсіз,екі тәуелді ұңғылар бұрғылау осықұрылымдағы көмірсутек
қорларын анықтауға мүмкіншілік бере алады.
1.9.2 Іздестіру ұңғыларын орналастыру жұйесі
Оңтүстік Матин құрылымында жобалау тереңдігі 4500м тең 3 терең
бұрғылау ұңғылары жобаланған. Олардың ішінде №1 ұңғы тәуелсіз басқалары( №2
және №3 ұңғылар) №1 ұңғының қорытындысына байцланысты тәуелді болады.
Бірақта тұз қабағы астындағы теригенді пнрм-триас түзілімдерінің
мәліметтері №1 ұңғы тереңдігі сейсмикалық мәліметтерімен сәйкес болмаған
жағдайда,тәуеді ұңғының біреуі құрылымның геологиялық құрлысын және өнімді
кенішінің барлығын анықтау үшін тәуелсіз ұңғы ретінде бұрғылау қажет.
Барлық іздеу ұңғылары тұз қабағының астындағы пермтриас түзілімдерінің
400-600м қалыңдығын толық анықтау мақсатымен жобаланған
Сондықтан №1 ұңғы бұрғыланғаннан кеиін басқа ұңғылардың жобалау
тереңдіктері өзгеруі мүмкін.
№1 ұңғы-тәуелсіз, тұз қабағының астындағы пермотриас түзілімдеріндегі
мұнай (газ) кеніштерін анықтау және сынамалау мақсатымен құрылымның
дөмбеккүмбезінде жобаланған. Жобалау тереңдігі-4500м, жобалау беткейі
пермтриас.
№2 және №3 ұңғылар тәуелді №1 ұңғы мұнайгаз табылған жағдайда
құрылымның геологиялық құрылысын толық зерттеу мен өнімді кеніштің алаң
бойынша гипсометрлік еңістеген колеміндегі кеніштің сипаттамаларын сынау
және сынамалау арқылы анықтау үшін бұрғыланады.
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Ұңғы бұрғылаудың геологиялық жағдайлары
Оңтүстік Матин алаңында ұңғыларды бұрғылау кезінде мезозойдың құмтасты-
саздылы түзілімдері, күңгір ярусының сульфатты-терригенді және галогенді
жыныстары және артин және сакмар ярустарының терригенді түзілімдері ашылды.
Ашылатын түзілімдер өздерінің қаттылығына байланысты үш категорияға
бөлінеді: жұмсақ, орташа және қатты.
Күңгір ярусының галогенді түзілімдері және мезозой жасты құмтасты-
саздылы түзілімдері жұмсақ түрге жатады.
Күңгір ярусының құмтасты-саздылы жаралымдардың қабатшалары және
төменгі триас құмтасты-саздылы түзілімдері және де төменгі перм жасты
саздар орташа түрге жатады.
Төменгі пермнің құмтастарымен ангидриттерінің қабаттары қатты түрге
жатады. Ұңғылармен ашатын жыныстардың қаттылық шамасы геологиялық-
техникалық құжатта келтірілген.
Жоғарыда көрсетілгендей жобаланған ұңғыларды бұрғылау кезінде біртекті
емес қабаттардан өтеді. Терригенді, сульфатты және галогенді жыныстар
қабаттарын ашады, ол жерлерде әртүрлі дәрежедегі қиындықтар кездесуі
мүмкін.
Қиманың жоғарғы бөлігінде, төменгі бор және юраның құмтасты-саздылы
түзілімдерінде сазды ерітінділердің жұтылуы және ұңғы қабырғасында қалың
сазды қабық қалыптасуы мүмкін, соның салдарынан ұңғы оқпаны кішірейеді, бұл
оқпанды қайта өңдеуге әкеліп соғады. Ұңғы оқпанының қисықтығы берілген
межеден асатын болса, онда жобаланған ұңғы қимасының ұзына бойында бұрғылау
құралдарының тартылуына және майысуына әкеліп соғады және бұрғылау құбыр
тізбегінің ұңғы қабырғаларына жабысып қалуына себепші болады. Ойыстарды
болдырмау үшін бұрғылау құралдарының белгілі бір жинағы керек және бұрғылау
технологиясына сәйкес ережені қадағалап отыру керек.
Төменгі перм, жоғарғы таскөмір түзілімдерінде 4930 метр тереңдіктен
мұнай және газ белгілері байқалуы мүмкін. Қабат қысымы 0-4930 метрлер
аралығындағы гидростатикалыққа жақын болады, ал 4930-5800 метр
аралықтарында гидростатикалықтан 0.8 есе жоғары болады.
2.2 Жуу сұйықтығының сипаттамасы
Алдыңғы тарауда ұңғыда болуы мүмкін қиындықтар туралы айтылған.
Содан қорыта келе 2.1-кестесінде ұңғы бұрғылайтын жуу сұйықтарының
шамалары келтірілген.
2.1-кесте. Ұңғы бұрғылайтын жуу сұйықтарының шамалары
Аралық,Жуу Жуу сұйықтықтарының шамалары Химреагенттердің
м сұйықтықт аты
арының
түрлері
Тығыз ТұтқырСНС Су рН
дық лық мгссм2беруі
гсм3 вяв см330м
ин
0-1200 Сазды-лы 1.15-1.18 60-80 4080 12-15 7-КССБ-2 – 2%
ертінді 8 КМЦ – 0.5%
Мұнай – 10%
Т-80 – 3%
1200-49Сазды-лы 1.32-1.36 60-70 4060 10-12 8 Крахмал – 5%
30 ертінді тұз болған КМЦ – 0.5 %
жағдайда Каустик – 0.5%
1.58-1.62 Т-80 – 5%
Магний және калий
тұздары 260 гл
4930-58Сазды-лы 1.20-1.22 50-80 5060 8-10 8 Су ерітіндісі
00 ертінді КМЦ – 1-2 %
КССБ-2 – 2 %
Т-80 – 3 %
2.3 Ұңғы құрылымын негіздеу
Барлық жобалық іздеу ұңғылары төменгі бордан бастап төменгі триасқа
дейінгі құмтасты-саздылы мезозой түзілімдерін, арасында сульфатты-
терригенді жыныстары кездесетін күңгір ярусының галогенді түзілімдерін
және әртүрлі дәрежедегі қиындықтар орын алуы мүмкін төменгі пермдік мықты
терригенді қалыптасуларды қиып өтеді. Қабаттарды ашу кезіндегі
қиындықтардың алдын алу мақсатында ұңғы оқпанын бекіту көзделіп отыр.
Жыныстардың гидрожарылыс қысымы мен қабат қысымының өзгеру графигіне
сүйене отырып шегендеуші тізбектің тереңдігі мен санын анықтаймыз.
Өндірістік мәліметтердің жоқ болуына байланысты гидрожарылысты
анықтау үшін мына формула қолданылады:
Ргж = 0,0083Н + 0,66Рқ , мұндағы
Н – гидрожарылыс қысымын анықтау тереңдігі, м.
Рқ – осы тереңдіктегі қабат қысымы, МПа.
Келесі ұңғы құрылымын таңдаймыз:
1 Кондукторға бұрғылаған кезде ұңғы сағасын сазды ерітінділермен
шайып кетпес үшін, диаметрі 426 мм. бағыттауышты 40 метр тереңдікке
түсіреді және ұңғы сағасына дейін цементтеледі.
2 Жоғары альбтың су қанықты беткейін жабу және де юраның, төменгі
триастың тұрақты емес түзілімдерін бекіту мақсатында диаметрі 299 мм.
кондуктор 1250 метр тереңдікке түсіріледі және ұңғы сағасына дейін
цементтейді. Саға превентермен жабдықталады.
3 Күңгір ярусының галогенді жыныстарын толық ашу мақсатында диаметрі
219,1 мм. болатын техникалық тізбекті 4500 метрге түсірілу көзделіп отыр.
Бұнда да ұңғы сағасына дейін цементтеледі.
4 Өнімді қабатты ашу мақсатында диаметрі 140мм. эксплуатациалық
тізбекті 4500 метр жобаланған тереңдікке дейін түсіру көзделіп отыр.
Тізбек сағаға дейін цементтеледі.
2.2-кестесінде ұңғының типтік конструкция туралы келтірілген.
2.2-кесте. Ұңғының типтік құрылымдары
№ Тізбектің аты Тізбек Болаттың Түсіру Цемент ерітіндісініңЕск
Диа-метмаркасы Терең-дтізбек сыртындағы ерт
рі,мм ігі,м көтерілу биіктігі,м у
1 Бағыттауыш 426 Д 50 сағаға дейін -
2 Кондуктор 299 М-80 1250 сағаға дейін -
3 Тех.тізбек 219 С-75 1000 сағаға дейін -
С-95 3400
М-110 1370
4 Экспл.тізбек 140 С-75 4500 сағаға дейін -
2.3.1 Ұңғы құрылымын жобалау
Ұңғының құрылымы берілген алаңда бұрғыланып болған бірнеше ұңғылардың
нақтылы құрылымын салыстыру, талдау және ауданның геологиялық құрылымын
жете зерттеудің негізінде таңдап алынады.
Ұңғы құрылымын жобалау барысында мынадай мәселелер шешіледі:
- ұңғыға түсірілетін шегендеу тізбектерінің саны;
- шегендеу тізбектерінің түсірілу тереңдіктері;
- шегендеу тізбектері және оларды түсіретін, ұңғыларды бұрғылауда
қолданылатын қашаулардың диаметрі;
- шегендеу тізбектері сыртындағы цемент ерітінділерінің көтерілу
биіктіктері.
Шегендеу тізбектерінің ұңғыға түсіру тереңдіктерін және олардың санын,
өнімді қабаттардың және бұрғылау барысында кездесетін шиеленістердің
сипаттамаларын ескеріп анықтайды. Бұл үшін тіке координаттар өсіне қабат
қысымының ауытқу коэффициенті (Ка), жұтылу индексі ( Кж) және жуу
сұйығының салыстырмалы тығыздығын (ρ0) тереңдік бойынша өзгеруін
бейнелейтін біріктірілген график тұрғызылады. 2.3 кестесінде бұрғылау
арлықтары келтірілген.
2.3-кесте. Бұрғылау аралықтары
Бұрғылану аралықтары, м Ка, МПа Кж, МПа Т, С0
ден дейін
0 50 0.5 0.330
50 300 2.5 3.31
300 4500 48 55,2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МАЗМҰНЫ
КіРіСПЕ 2
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛіМ 3
1.1 Алаңның (ауданның) физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлар 3
1.2 Ауданның геологиялық, геофизикалық зерттелуі 4
1.3 Литологиялық стратиграфиялық қима 5
1.4 Тектоника 10
1.5 Мұнай-газдылы алабтар (Арнайы бөлім) 12
Шығыс Европадағы алабтар 12
1.6 Мұнай-газ белгілері мен олардың барлығы және кен орындардың ашудың
болашағы 16
1.7 Гидрогеологиялық сипаттама. 18
1.8 Мұнай және газ қорын есептеу 22
1.9 Жобалау, іздестіру жұмыстарының әдістері мен көлемі 23
1.9.1 Іздеу жұмыстарының мақсаты мен міндеті 23
1.9.2 Іздестіру ұңғыларын орналастыру жұйесі 24
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 25
2.1 Ұңғы бұрғылаудың геологиялық жағдайлары 25
2.2 Жуу сұйықтығының сипаттамасы 26
2.3 Ұңғы құрылымын негіздеу 26
2.3.1 Ұңғы құрылымын жобалау 28
2.3.2 Пайдалану құбыр тізбегін беріктікке есептеу 32
2.3.3 Пайдалану құбыр тізбегін цементтеуге есептеу 36
2.4 Ұңғы сағасын жабдықтау 38
2.5 Геологиялық, геофизикалық зерттеулер жинағы 38
2.5.1 Шламды және үлгітасты алу 38
2.5.2 Геофизикалық, геохимиялық зерттеулер 39
2.5.3 Өнімді, қабаттарды сынау және байқау 39
2.5.4 Лабораториялық зерттеулер 41
3. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 43
3.1 Өндірістің ұйымдастырылуы 43
3.2 Материалды-техникалық жабдықтау 44
3.3 Ұңғы құрылысын қажет мерзімде негіздеу 45
3.4 Техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің негіздерін есептеу 46
4. Еңбекті және Қоршаған ортаны қорғау 52
4.1 Мұнай және газ ұңғыларын бұрғылау кезіндегі еңбекті қорғау 52
4.2 Бұрғылау қондырғыларын қолданудағы негізгі қауіпсіздік ережелері 52
4.3 Қоршаған ортаны қорғау 59
ҚОРЫТЫНДЫ 61
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 62
КіРіСПЕ
Оңтүстік Матин алаңында перм триас түзілімдерінде мұнай мен газ
кеніштерінің барлығын анықтауға осы диплом жобасы арналған.
Осы диплом жобасында іздеу жұмыстарын жүргізудің негіздеу, олардың
міндеттерін бұрғылаудың әдістемелігін және көлемін, ұңғымаларды сынамалау
жұмыстарын және геофизикалық зерттеу жұмыстары қарастырылған.
Жобаланған ауданының мұнай-газ кеніштерін барлығы анықталған жағдайда
Каспий маңының оңтүстік шығыс ауданының мұнайгаз қорларының көбейуіне
мүмкіншілік береді.
Диплом жобасын құрастырғанда алаңдағы мұнайгаздылығы анықтау үшін
алаңының геологиялық құрылымын, мұнай-газды жағдайын мәлімдеп, іздеу
жұмыстарының әдістерін және жүргізу бағыттамаларын дәлелдеу, ұңғыларды
орналастыру тәртіптерін және олардың тереңдіктерін анықтау, қоын есептеу
сұрақтары қарастырылған.
Оңтүстік Матин алаңында жүргізілген сейсмобарлау жұмыстарының МОГТ
мәліметтерінен Матин тұзкүмбезінде қабақ (карниз) қиындықтары байқалады.
Диплом жобасын құрастыруға дипломаттық диплом құрастыру аладындағы
және өндірістік тәжірибесінде сонымен қатар жоба құрастыруға қажетті
материалдар қолданылған.
Диплом жобасы, диплом жобасын құрастыру әдістемелігіне және стандартқа
сай құрастырылған.
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛіМ
1.1 Алаңның (ауданның) физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлар
Оңтүстік Матин алаңы әкімшілік бағыныштылығы бойынша Қазақстан
Республикасының Атырау облысының Қызылқоға ауданында орналасқан.
Жақын елді мекен Мақат әкімшілік ауданының орталығы қала типті Мақат
ауылы болып табылады. Алаң Мақат ауылынан оңтүстік батысқа қарай 30 км
қашықтықта, облыс орталығы Атырау қаласынан 150км қашықтықта орналасқан.
Орография жағынан жұмыс алаңының территориясы Каспий маңы ойпатының
оңтүстік бөлігіне тән болып келеді. Жазықтық аумақта тартылып қалған тұзды
сор көлдері көктемде жауынды және еріген қар суларымен толып отырады.
Кейбір терең сорлар жаз мезгілінде тартылмай көлік жүрісіне бөгет болады.
Сор сулары ащы тұзды, органикалық жағынан техникалық мақсаттарда
пайдалануға болады. Ас суы жұмыс алаңында тапшы. Сондықтан ауыз суын жақын
орналасқан ауылды мекендерден тасымалданады. Бұрғылау жұмыстарына қажетті
суларды Сағыз өзенінен тасымалдайды.
Ауа райы өте ерекше континенталды, жаз айларында құрғақ +400С+450С,
қыс айлары салқын, орташа –100-1500С кейбір кезде –300-400С аяз болады.
Жалпы жыл бойынша орташа температура +50С. жыл бойынша орташа жауын
шашынмен қар суларының мөлшері 200мм аспайды.
Аудан көлеміндегі жануарлар дүниесімен өсімдіктер әлемі кедей,
сондықтан тіршілік жәндіктері-тышқандар, сарышұнақтар, қояндар, қосаяқтар,
қасқырлар; құстар-бүркіт, қыран түрлері жиі кездеседі. жер бедерінің беткі
қабаты әдетте тұрақсыз саздақтардан және ұсақ құмтас, саздар түзілімдерінен
тұрады.
Ауданның негізгі қатынас жолдары-жақын елді мекендермен
байланыстыратын жазда ыңғайлы қара топырақ жолдары, тас жолдар және үлкен
темір жолдар.
Жергілікті халықтардың көп мөлшері негізінен қазақпен орыс ұлттары
мекен етеді.
1.2 Ауданның геологиялық, геофизикалық зерттелуі
Жолдыбай-Ақмешіт зонасын алғашқы зерттеулер 1913-1915 жылдары
жекеменшік кәсіп орындарымен жүргізілді. Алғашқыда 125 шурф, 6 тайыз және 1
терең ұңғылары бұрғыланады. Олар юра шөгінділерін ашты.
Жүргізілген жұмыстар нәтижесінде 1:42000 масштабы құрылымдық карталар
құрастырылды. Бөлек дизюнтивті бұзылыстар табылды. Жолдыбай алаңы
шекарасында лықсымалар бар екендігі айқындалды. 1932-1933 жылдары
“Энбанефть” трестімен вариометриялық түсірулер жүргізлді, соның арқасында
Жолдыбай және Ақмешіт алаңдарының гравитациялық минимумдары айқындалды.
Кейінгі геохогиялық, геофизикалық жұмыстар нәтижесінде көрсетілген алаңдар
тілмесінде өнімді қабат горизонттарының бар екндігі дәлелденді. Матин
тұзкүмбезінің көтерілімі “эмбанефтефизика” 481 трестінің МОГТ
зерттеулерінен ашылды. Ақмешіт, Молдабек және Солтүстік Жартөбе алаңдарының
П1 горизонтының изохрон картасы, VІ шағылыс горизонтының құрылымдық сұлбасы
және ІІІ, V горизонттарының құрылымдық карталары құрастырылды.
Матин, Жолдыбай, Солтүстік және Оңтүстік Жамансор, Үшоба, Оңтүстік
Молдабек және т.б күмбездерінің геологиялық құрылымы кейінгі зерттеуде
іздеу және терең бұрғылау жұмыстарына дайындау мақсатында 1982 жылы 482
жоғарыда көрсетілген құрылымдарда сейсмобарлау жұмыстары жүргізілді. ІІІ,
V, VІ шағылыс горизонттарының бөлшекті құрылымдық карталары. П1
горизонтының изохрон картасы тиянақты түрде құрастырылды. Матин тұз күмбез
көтерілімінің бір шама тілмелері өңделіп тілменің нақты геологиялық
құрылымы анықталды. Матин тұз күмбезінің беткі бедері текпішекті радиалды
жоғарыдан төменге қарай ысырылып құлайды. Бұл үш беткейлерге бөлінеді:
оңтүстік, батыс, солтүстік-шығыс.
Сейсмобарлау нәтижелерін нақты геологиялық пайдалану нәтижесінде Матин
тұз үстіндегі құрылымды терең іздеу бұрғылауға беру ұсынылды. 1985жылы осы
айтылған құрылымға береілген төлқұжатқа сүйіне отырып КАЗНИПИ нефть
институты осы көрсетілген алаңға іздеу бұрғылау жұмыстарының жобасын
қарастырды, яғни осыған байланысты 01. 09 1987 жылға қарасты алаңда 7 терең
ұңғылары бұрғыланып, бір ұңғы бұрғылануда, ал бір ұңғы монтаждауда болды.
Іздеу бұрғылау нәтижесінде 1,2 номері ұңғылар тілмесінде төменгі бор және
ортаңғы юра шөгінділерінде мұнайгаздылы қабаттар ашылды. Көрсетілген
ұңғыларды сынауда неоком шөгінділерінен газ және ортаңғы юрадан мұнай
фонтоанының қиылысы алынды.
1984 жылы Матан алаңында қосымша МОГТ зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Соның арасында қосымша қабат құрылысы жәйлі мәліміттер алынды. Оның ішкі
контуры анықталды.
1.3 Литологиялық стратиграфиялық қима
Жобалау аумақта Аэрогеологиялық және терең бұрғылау экспедициялары
Ербөлек, Байшаған, Иба, Дулат алаңдарында құрылымдық карталау ұңғыларын
бұрғылау қорытындылары бойынша күнгірден төрттік жасты түзілімдеріне дейін
нақты зерттелген.
Осы жұмыстардың мәліметтері бойынша стратиграфиялық қима және
анықталған қалыңдықтар хатталып отыр.
Палезой тобы-PZ
Перм жүйесі -P
Күнгір ярусы –P1k
Осы ярустың түзілімдері литологиялық нысандары бойынша екі қабатшаға
бөлінеді: астынғы-галитті және жоғарғы әктасты-гипс ангидритті.
Галитті қабатша ақ, кристаллды, тығыз тұздардан құралған.
Ангидриттері жасыл-сұр, ашық-сұр, дақ ақшыл түсті, мықты, жұқа ұсақ
кристаллды.
Әктастар қара-сұр, кейбір жерлерде қара түсті ұсақ кристаллды гипс
қабықшақатары аралас.
Кунтур түзілімдерінің анықталған ең мол қалыңдығы 2480м (№1 ұңғы)
Мезозой тобы-(MZ)
Жұмыс алаңының мезазой тобының түзілімдері триас, юра және бор
жүйелерінен құралған.
Пермотриас-(РТ)
Матин алаңындағы триас жасты литологиялық түзілімдері құмдардан,
алевролиттерден, терригенді саздардан тұрады. Жыныстардың түсі ашық сұрдан
жасыл сұрға дейін, ал құмтаспен алевролиттер қарақоңыр және қызыл түсті
саздар болып келеді.
Триас түзілімінің ең мол қалыңдығы 200м. Қабат (карниз) астындағы
пермотриас түзілімінің қалыңдығы 700м.
Триас жүйесі-(Т)
Бөлшектенбеген триас түзілімдері литологиялық саздар, құмтастар,
құмдар және сазтастармен шөгінген.
Триас түзілімдерінің табаны кремний, кварц, құмтас түйіршіктерімен
құралған бурыл-қоңыр түсті конгломератты жұқа базальтты беткейімен
сипатталады.
Саздары қызғылт-қара-қоңыр, бурыл ашық түсті, тығыз, құайтты, слюдалы,
қолға алғанда майлы, құмайттастардың жұмырлы тастарының кірікпелері бар.
Құмтастары жасыл-сұр, қоңыр түсті, саздылы, нығыздалған, құрамы ұсақ-
орташа түйірі кварц дала шпаттары.
Сазтастары бурыл қоңыр түсті. Сазды нығыздалған кальцит желісі бар,
слюдалы, әктасты.
Триас жүйесінің ең мол түзілімінің қалыңдығы 250-300м.
Құмтастапы жасыл-сұр,мықты ұсақ түйіршекті.
Құмдары сұр, жасыл-сұр, ұсақ және орташа түйіршекті,
тығыздалған,малтатастар.
Төменгі юра түзілімінің орташа анықталған қалыңдығы 50м-ден 100м-ге
дейін
Ортаңғы бөлімі-(J2)
Литологиялық құмдар, құмтастар, саздардың кезектелген түзілімдері
болып сипатталады.
Саздары сұр,слюдалы, әлтассыз, көмірленген өсімдік қалдықтарының
кірікпелері мол.
Құмтастары сұр, мықты, ұсақ түйіршекті.
Құмдары сұр, борпылдақ, ұсақ-орташа түйіршекті, сулы.
Анықталған ең мол қалыңдығы 345м.
Жоғарғы бөлімі-(J3)
Литологиялық саздармен, құмдармен сипатталады.
Саздар мергелді,сұр-қара жасыл тұщы, өте тығыз, бақалша түйіртпектері
бар карбонаталған.
құмдары жасыл сұр, сұр түсті, әктассыз, ұсақ орташа түйіршекті.
Жоғарғы юра түзілімінің орташа анықталған қалыңдығы 45м.
Бор жүйесі – (К)
Бор жүйесінің екі бөлімнен тұрады:төменгі және жоғарғы.
Төменгі бөлімі – (К1)
Төменгі түзілімдері өте қалың құмтасты ретінде шөгінген.
Осы қабатта Беоком, апт және альб ярустарының түзілімдері анықталған.
Бұл жыныстар жоғарғы және ортаңғыюра жасты түзілімдер беткейлерінің үстінде
траногрессивті орналасқан. Төменгі бор түзілімдері бұрғылануы бойынша
орташа және мықты жыныстар категориясына қатысты.
Неоком ярусы – (К1пс)
Литологиялық саздармен,құмтастармен, құмдармен және құмайтастармен
сипатталады.
Саздары сұр-жасыл түсті,қызыл кірпіш түсті, ашық ала түсті,өте
мықты,аз слюдалы,әктассыз, құмдармен құмтастар қабатшалары бар.
Құмдары сұр жасыл, ұсақ түйішекті,слюдалы, саздылы нығыздалған.
Құмтастары жасыл-сұр түсті, ұсақ түйіршекті, полимекті карбонаттарымен
дәнекерленген.
Құмтастары жасыл-сұр,түйіршектері әртүрлі бірдей емес.
Неоком ярусының ең мол анықталған қалыңдығы 127м (№7 ұңғыдан)
Апт ярусы –(К1а)
Литологиялық құм-құмтасты, құмайттасты қабатшалары бар бір келкілі саз
қабаты болып құралған.
Апт ярусының астында барлық жерде дерлік жайылымда, қалыңдығы және
құрамы өзгерісті, негізінде құмдардан құралған базальтты беткей орналасқан.
Саздары қара сұр, тым тығыз, қолға ұстағанда майлы, нашар құмтасты,
нашар әктасты ашық-сұр құмайтты тасты құдардың шашырандылары бар, бақалшақ
түйіртпектерінің кірікпелерінде пириттің ұялары бар.
Құмайттастары мықты, қара-бурыл, біркелкі.
Құмтастары жасыл-сұр, ұсақ түйіршекті, құмайттасты саздылы-карбонаты
дәнекерленген.
Апт ярусының ең мол анықталған түзілімдерінің қалыңдығы 105м (№7
ұңғыдан).
Альб ярусы-(К1 аl)
Жобалану жұмыс алаңында альб жасты түзілімдер барлық жерлерде
таралымды деуге болады.
Олар литологиялық саздармен, құмтастармен және құмдармен сипатталады.
Саздары қара-сұр, тығыз құмтасты, слюдалы, әктассыз, сұр, борпылдақ,
ұсақ түйіршекті. Құмды қабатшалары бар, ұсақ көмірленген өсімдік
қалдықтарының кірікпелері бар.
Құмтастары сұр, мықты, ұсақ түйіршекті, кварцдала шпаты, карбонат,
пирит кірікпелері бар.
Құмдары ұсақ түйірлі, нығыздалған, мықты, ашық-сұр түсті.
Альб түзілімінің анықталған ең мол қалыңдығы 430-450м (№7 ұңғыдан).
Жоғарғы бор-(К2)
Жоғарғы бор қимасы сеноман, туран ярустарының түзілімдерімен
сипатталады.
Сеноман ярусы- (К2 s)
Сеноман түзілімдері альб шөгінділерінен көп айырмашылығы жоқ. Олар
құмдармен, құмтастармен және саздармен сипатталған.
Саздары сұр, қара-сұр, тығыз құмтасты, слюдалы, темірленген
қабатшалары бар, әктассыз.
Құмдары ашық-сұр, жасыл-сұр түсті, түйіршекті, тығыздалған, мықты,
кейбір жерде глауконитті.
Құмтастары сұр түсті, жасыл-сұр, ұсақ түйіршекті, полимиктілі, кейбір
жерлері темірленген, сазды-әктасты дәнекерленген.
Сеноман ярусының анықталған ең мол түзілімдерінің қалыңдығы 70м.
Турон ярусы-(К2 1)
Турон түзілімдері аз бұрышты үйлесімсіздікпен сеноман түзілімдерінің
үстінде орналасқан.
Литологиялық саздармен, мергелдермен, борлармен, құмдармен және
құмтастармен сипатталған.
Мергелдері жасыл-сұр, тығыз, кейбір жерлері құмтасты, нашар
темірленген кристаллды гиптердің ұялары бар қабатшалары бар.
Саздары ашық-жасыл сұр түсті, тығыз, мергел түрлі, слюдалы.
Борлара ашық-сұр, ақ, борпылдақ.
Құмдары ашық-сұр түсті, ұсақ түйіршекті, нығздалғын.
Құмтастары сұр, саздылы, әктассыз, ұсақ қабатшалы, сұр сазды.
Турон ярусының жалпы қалыңдығы 200м.
Төрттік жүйесі (Q)
Жобалау жұмыс аумағында өте кең орта төрттік және осы дәуірдегі
түзілімдері жайылымды тараған. Төрттік жүйесінің құғақшылық түзілімдері
ауданның көпшілік учаскелерінде таралымды. Олар әр жасты орта юралық жоғары
палеогендік жыныстарының үстінде үзілісті жабынды ретінде орналасқан.
Төрттік қимасы қиыршықтар мен құмдақтар, құмдалар құмайттастар болып
сипатталынады.
Төрттік түзілімдерінің қалыңдықтары алғашқы метрлерден 25м-ге дейін
өзгерісті.
1.4 Тектоника
Қарастырылып отырған аудан Каспий маңы ойпаңының оңтүстігінде
орналасқан. Каспий маңы әлемдегі өте ірі және терең ойпаттың бірі болып
есептеледі. Және Орыс ежелгі тақтасының ең төменгі бөлігі. Жалпы құрылысы
жағынан қарастырғанда бұл ойпаң шөгінді тысы өте қалың тақталы құрылым,
сонымен қатар ойпатта тұзды тектоникасы кең дамыған және тұз астындағы
палеозойлық жыныстардың орналасу тереңдігі мол болып сипатталады.
Каспий маңы ойпаңының тектоникасы туралы, соның ішінде тұз асты
кешеңінің ірге тасының құрылысы және басқа құрылымдық қабаттары туралы көп
жариялымдар мен ғылыми зерттеу және өндірістік мекемелерінің есептері
арналған. Сондықтан осы жобада олар қарастырылған.
Қазақстан көлемінде Каспий маңы ойпаңының геологиялық өрбуінің
ерекшелігіне байланысты 8-ірі облыстарға бөлінеді: Өзенаралық, Солтүстік,
Бурай маңы, Бекеттік, Жарқамыстық, Отыраулық, Астрахандық, Жетіаралық және
оңтүстік Каспий маңы.
Көтерілімдермен иілімді облыстар көлемінде олардың ұсақ ойыстармен
компимелері бар. Олар екінші қатар құрылымдар ретіне жатады.
Егерде Каспий маңы ойпаңының көлеміндегі юра-палеогендік құрылымдық
қабатының тектоникалық аудандау сұлбасын қарастырсақ, тек қана Атырау
облысында 7 ірі көтерілімді және 6 ірі иілімдер орналасқан. (КазНИГРИ
Жумангалиев Т.Н, Ақшолақов У.А). Олар өз ара құрылымдық екінші қатарлы 33
компимелермен 24 иілімдерге бөлінген.
Тектоникалық жағынан жобалау алаңы Матин құрылымы Ушоба, Жартөбе,
Жолдыбай күмбездерін байланыстыратын, тұзды мойнақ аймағында түзілген
күмбез аралық антиклинді көтерілімді құрайды.
Оңтүстік батыс бөлігінде құрылым тұзды мойнағымен Жолдыбай күмбезімен
байланысады, ал оңтүстік және солтүстік бөлігінде Ақмешіт және Ушоба
күмбезіне қарай тұзды сіремі созылып жатыр. Кейіннен тұз шөгіндісі
корреляциясын жоғалтып күмбез аралық мульдаға батып кетеді. Бұл тұздың күрт
батуымен байланысты. Күмбез аралық аймақ пермотриас шөгінділерімен толып
қалған, бұл шөгінділер өз кезегінде тұзды мойнақтармен бөлініп бөлек
мульдаларды түзеді.
Матин көтерілімі батыс бөлігінде пермотриас мульдасына күрт батады,
бұл оңтүсеік-батыс бөлінде солтүстік Жолдыбай тұзды құрылымымен шектеледі,
ал шығысқа қарай Жолдыбай және Матин құрылымымен байланыстыратын тұзды
мойнағымен шектеледі.
Матин көтерілімінің шығыс бөлігінде жартөбе күмбезінде тұзды сілемі
байланыстырады, және 482225-047901 тілмелері ауданында пермотриас
шөгінділері осы мойнақты мульданы түзеді.
Матин күмбезінің тұзды денесі солтүстік батысқа қарай созылып жатыр,
күмбез дөңесі сатылы қиындалған, ол сол бағытта созылып оңтүстік шығысқа
қарай жарықшақты бөлінген.
Тұз бетінің ең жоғарғы көтерілген обсолюттік деңгейі-105Ом құрайды,
солтүстік–батыс және оңтүстік-шығыс бағытта тереңдеп батып отырады. Матин
құрылымының тектоникалық аумақты құрылысы жәйлі мәліметтер және көршілес
кешендер, құрылымдар мен тектоникалық байланысының сипаттамасы берілген.
Жоғарыда көрсетілгендеу, 4185 партия жұмыстарында тұздың қасиетін
тиянақты зерттеуден басқа тұз қабығының геологиялық құрылысы зерттелді.
(көрсетілген қабақ шекарасында).
Матин күмбезінен оңтүстікке созылған тұз сілемінің шығыс беткейіне
жататын көрсетілген қабақтың жаңа мәліметтерін ескере бір қатар құрылымдар
салынды.
Қабақ асты беті сумеридианды созылымының жартылау дөңесін құрайды.
Шығыс көтеріңкі бетінде алынған минимальды абсолюттік тереңдік көрсеткіші
3900м құрайды, ал максималды көрсеткіші 4500м қабақ (карниз) бір шама көп
қималар торы мен зерттеліп, тиянақты терең іздеу бұрғылау жұмыстарында
дайындалды.
Осы аймақта тұзды қабаттының бар екендігі сейсмобарлау нәтижелерінен
алынды. Тұтқыш құрылымы созылымы тән қабақ меридиональды созылым тәрізді.
Сипатталған мұнай шоғыры жарылған тұз қабатымен шектесіп қоймай батыс
бөлігінде негізгі тұз денесінің тік беткейіне келіп тіреледі.
Шоғыр қабағының сыртқы жиегі белгілі бір деңгейде тұзды сілемімен
шектеліп отырады. МОГТ сейсмобарлау нәтижелернен VІ, шағылыс, төменгі тұзды
қабақ бетінен, қабатының конфигурациясы бойынша тұтқыш пішіні асимметриялы
жартылау күмбезді. Тұтқыш дөңестің ең жоғарғы обсолюттік деңгейі-3900м, ал
ең төменгі изогипсті контурленетін деңгейі-4300м, яғни тұтқыш амплитудасы
400м құрайды деп алуға болады.
Келтірілген ең төменгі изогипсті контурлер деңгейі бойынша құрылым
2,3*6км, алып жатқан толық ауданы-7,25км 2 құрайды.
Тұтқыштың көмір сутек флюидтерімен толу деңгейін себеппен 23 мұнай
қатынасын алуға болады. Контур сулардың бар екенді туралы тек болжауға
болады.
1.5 Мұнай-газдылы алабтар (Арнайы бөлім)
Шығыс Европадағы алабтар
1 Орыс платформалық докембрий алдындағы қатпарлы, тіректі шығысындағы
және солтүстік-шығысындағы облыстардағы палезойлық мұнай-газ жинақтары.
2 Днепр-Донецкті ішкі тақшалардағы ойпаттарын біріктіріп жатқан
мұнайлы-газды облыстардығы палеозой және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
3 Орыс платформасының оңтүстік облыстарындағы герцин жасты қатпарлы
тіректі мезозойлы және палеоген-неогендік мұнай-газды жинақтар.
4 Каспий маңындағы ойпаттық палеозой мезозой біршама палеоген-
неогендік мұнайлы-газды жинақтар.
5 Оралтау алдындағы ойыстағы мұнай-газ облыстарындағы палеозойлық
мұнай-газ жинақтары.
6 Кавказтау алдындағы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының палеоген-
неоген және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
7 Сыртқы Кавказдағы оңтүстік-шығысқа төмендеген Кавказ тауының тау
аралығындағы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының палеоген-неоген және
мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
8 Карпаттау алдындағы тау алдынғы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының
палеоген-неоген және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
Батыс Европадағы алабтар
1 Солтүстік Германия және Голландиядағы ойпаттардағы мұнайлы-газды
облыстарын басқосып жатқан мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
2 Париж, Аквития және басқа Батыс Европадағы эпигерциндік тақшаларын
қосып жатқан мезозойлық мұнайлы-газды жинақтар.
3 Пиреней алдындағы, Альп алдындағы, Карпат алдындағы ойпаттарды
қамтып жатқан палеоген-неоген және біршама мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
4 Альп тауындағы қатпарлы белдеміндегі ішкі геосинклинальды (тау
ортасындағы) ойпаттары (Веналық, Паннондық, Трансильвандық, Андриаттық
т.б.) қосып жатқан палеоген-неоген мұнай-газ жинақтары.
Солтүстік Америкадағы алабтар
1 Кембрий алдындағы қатпарлы тіректі тақшалы облыстардағы палеозойлық
мұнай-газ жинақтары (АҚШ).
2 Кембрий алдындағы қатпарлы тіректі тақшалы облыстық палеозой және
мезозойлық мұнай-газ жинақтары (АҚШ, Канада).
3 Герциндік қатпарлы тіректі тақшалы облыстардағы мезозой және
палеоген-неоген мұнай-газ жинақтары (АҚШ).
4 Жасы белгісіз қатпарлы тіректі тақшалы облыстардағы мезозой және
палеоген-неогендік мұнай-газ жинақтары (АҚШ-ғы, Мексика маңындағы ойпат
және Мексикада).
5 Аппалач маңындағы тау алдындағы ойпаттарды қосып жатқан облыстардағы
палеозой және кейбір жерлерінде орналасқан мезозойлық мұнай-газ жинақтары
(АҚШ).
6 Шыңды таулардағы тау ортасындағы ойпаттарды біріктіріп жатқан мұнай-
газдылы облыстардағы палеозойлық және кейбір жерлерде мезозойлық мұнайлы-
газды жинақтар.
7 Калифорниядағы тау орталығындағы ойпаттардың мұнай-газ
облыстарындағы палеоген-неоген және мезозойлық мұнай-газ жинақтары.
Оңтүстік Америкадағы алабтар
1 Кембрий алдындағы қатпарлы тіректі тақшалар облыстарындағы мұнай-газ
жинақтары (Бразилия).
2 Анды алдындағы және Оринак тау алдындағы ойпаттардың мұнай-газдылы
облыстарындағы палеоген-неоген мұнай-газды жинақтар.
3 Анд қатпарлы құрылыстар жүйесінің ішкі геосинклинальды (тау
орталығындағы) ойпаттардың мұнай-газды облыстардың палеоген-неогендік мұнай-
газдылы жинақтар.
Африкадағы алабтар
1 Атлас қатпарлы құрылыстар жүйесінің ішкі геосинклинальды ойпаттардың
палеоген-неоген және кейбір жерлердегі мезозойлық мұнай-газдылы жинақтар
(Марокко, Тунис, Алжир).
2 Солтүстік Африкадағы ішкі тақшалы ойпаттардың мұнай-газдылы
облыстарының палеозойлық және мезозойлық мұнай-газдылы жинақтары.
Жақын Шығыс елдерінің көлеміндегі алабтар
1 Месопатамиялық тау алдындағы ойпаттардағы мұнай-газ облыстарының
палеоген-неоген және мезозойлық мұнай-газдылы жинақтар (Иран, Ирак).
2 Аравий ойпатының төмендеген шет жағындағы (шеткі ойпаттар) мұнай-
газдылы облыстардағы мезозойлық мұнай-газдылы жинақтар.
Оңтүстік Шығыс Азиядағы алабтар
1 Гималай алдындағы тау алдындағы ойпаттардың мұнай-газдылы
облыстарының палеоген-неоген мұнай-газдылы жинақтары (Пакистан, Үндістан).
2 Бирма, Индонезиядағы неоген-палеоген және мезозой қатпарлығындағы
ішкі геосинклинальды ойпаттардың мұнай-газдылы облыстарының неоген-
палеогендік мұнай-газдылы жинақтары.
3 Тынық мұхиттың палеоген-неоген жасты қатпарлығындағы тау ортасындағы
мұнай-газдылы облыстарының палеоген-неогендік мұнай-газдылы жинақтары.
Орта Азиядағы алабтар
1 Эпипалеозойлық тақша көлеміндегі мезозойлық мұнай-газдылы аймақ
(Туран тақтасы).
2 Тау ортасындағы ойпаттардың мезозойлық және палеоген-неогендік
мұнай-газдылы аймақ (Сухан-Дария, Оңтүстік Таджиктік және т.б.).
3 Батыс-Түркімен ойпатындағы мұнай-газдылы облыстарының палеоген-
неоген және мезозой жасты мұнай-газдылы аймақ.
Шығыс Сібірдегі алабтар
1 Иркутск Амфитеатрасының және Алдан мен Анабар қалқандарының
алыстаған баурайындағы тақшалы облыстардың палеозойлық мұнай-газдылы
аймағы.
2 Вилюий ойпатының мұнай-газдылы облыстарын қосып жатқан мезозойлық
және палеозойлық мұнай-газдылы аймақ.
3 Верхоян маңындағы және Хатангті ойпаттарының мезозойлық және
палеозойлық мұнай-газдылы жинақтар.
Батыс Сібір ойпатындағы-мезозойлық және палеозойлық және кейбір
жерлерде мұнай-газдылы жинақтары тек қана палеозойлық болу мүмкін.
Мұнай-газдылы белдемдері тек қана қатпарлы облыстарда болады. Бір
қатпарлы жүйелердің көлемінде (мысалы: каледондық, герциндік т.б.) және
қатпарлы белдемдердің қалыптасулары текті байланысты, мұнай-газдылы
аймақтардың жиынын мұнай-газдылы белдемдер деп атайды.
Жер шарының батыс бөлігінде мұнай-газдылы белдемдері Аппалач герциндік
қатпарлы жүйесінде шыңды таулардың мезозойлық қатпарлы жүйелерінде және
Кордильер мен Анд палеоген-неоген қатпарлық жүйелерімен байланысты болып
белгіленген.
Жер шарының шығыс бөлігінде Евразиядағы неоген-палеоген қатпарлы Альп-
Гималай жүйелерінде, Альп шығыста оңтүстік-шығыстан Азияның мезозой-
кайназойлық қатпарлы жүйелерінде және Орал герцин қатпарлы жүйесінде
белгіленген.
1.6 Мұнай-газ белгілері мен олардың барлығы және кен орындардың ашудың
болашағы
Жобаланған іздеу жұмыстар Оңтүстік Матин алаңының мұнай-газ жиналған
тұз үсті кешені Сағыз көтеріңкі аймағында орналасқан. Бұл аймақ шекарасында
біраз жылдар бойы жүргізілген іздеу-барлау жұмыстары барысында қолайлы
нәтижелер алынды. Соңғы жылдарда жүргізілген жұмыстар нәтижесінде оңтүстік
және солтүстік Жолдыбай алаңында бір қатар мұнай шоғырлары ашылды. Бұл
алаңдар Матин алаңы жақын орналасқан Жолдыбай Ақмешіт тұз күмбезінің мұнай-
газдылығы 1942 жылы жүргізіліген құрылымдар іздеу-бұрғылау жұмыстары
нәтижесінде анықталған. Мұнда ортаңғы юра түзілімдерінен 1,3,9,32 (интервал
520-540м) ұңғыларынан мұнай шоғырлары, ал неоком түзілімнен 5-ші ұңғыдан
(интервал 474-483м) құрғақ газ алынды. Олардың орташа тәулік шығыны 120мың-
м3-тәулік құралды. Осы түзілімдерде 295-303м, 326-332м терең аралықта мұнай
барлығы белгіленген.
Альб шөгінділерінде мұнай бар екендігі көршілес Оңтүстік Жолдыбек
алаңында карталық және құрылымдық ұңғыларын бұрғылаған соң анықталды сондай-
ақ осындай мұнай білінулер Матин күмбезінен солтүстікке қарай орналасқан
Қожа, Уақ көтерілімдерінде кездесті.
Кейінен іздеу барлау жұмыстарынан алынған нәтижелерде Жолдыбай
күмбезінің солтүстік бөлігінің және Ақмешіт күмбезінің солтүстік-шығыс
қанатының өндірістік мұнайгаздылығы дәлелденген.
Солтүстік Жолдыбай кен орнында кепрок бетінде жатқан триас
горизонтында бір газдық қабатының, ортаңғы юра шөгінділерінде үш мұнайлы
және мұнай газдылық қабаттарының бар екендігі анықталды.
І-юра қабаты номер 1,7,10,11 ұңғымаларымен сыналды. Мұнай дебиті
1,4м3тәу және 62м3тәу аралықтарында өзгеріп отырады. 716-736м
тереңдіктегі қабат қысымы 68, 7-72 АТМ аралығында мұнай айтарлықтай ауыр-
0,8822гсм3, аз күкіртті-0,65-0,84%, тұтқырлы-200С температурада ССТ 132
дейін болды.
ІІ-юра мұнай газдылығы қабаты 7-ші номері ұңғысында 825-833м
аралығында сынауда ашылды. Мұнай дебиті 7мм штуиерде 9,6 және 98820м3тәу
құрайды.
ІІІ-ортаңғы юра қабатының бірінші ұңғысын 847-856м аралығында сынауда
қабат қысымы 93,2 АТМ, 7мм штуиерде 101030м3тәу дебит құралған. Триас
газды қабатының 14-ші ұңғысында 1116-1122м, 1124-1132, 1133-1137м
аралықтарын сынауда 9мм штуиерде 34мың м3тәу дебитті газ фонтаны алынды.
Кен орнының мұнай-газ шоғырлары қабаттық дөңесінің су қысымы серпімді
болып келеді.
Оңтүстік Матин өнімді шоғырының құрылымының қабақ асты тұтқыш тәрізді
деп болжауға болады, бірақ бұл құрылым Матин алаңында ортаңғы юра мен
төменгі бор шөгінділеріне бұрғыланған номер 1,2,9 ұңғыларынан алынған
құрылым сипатынан айырмашылығы бар. Келтірілген шоғыр газ факторы жоғарғы
мұнайлы қабат деп болжанады. Мұнда флюидтірек рольін жоғарыдағы орналасқан
үлкен тұзды қабаты атқарып, қабат флюид шоғырларының сенімді сақтануына
мүмкіндік береді. Оңтүстік Матинін қабақ асты құрылымына тең бұрғылау
жүргізілген. Мұнда 1 және 2 номерлі ұңғыларын сынауда өндірістік мұнай
қойылысы алынды. Сондай-ақ 9-шы ұңғыны бұрғылау кезінде ашық оқпанда қабат
сынағышымен сынау кезінде қолаулы нәтижелер алынды. Матин алңы өндірістік
мұнай-газ қабаттар ортаңғы юра шөгінділеріне жатады, сондай-ақ кен
бөліктері-төменгі бор (неоком) шөгінділеріне қарасты.
645-650м аралық (ортаңғы юра) 3мм штуиерде мұнай дебиті 13,9ттәу
құрады, Ртр-11 АТМ, Рзтр-12,5, Рок-57 АТМ 5мм штуцерде мұнай дебиті
21,5ттәу құрайды. Ртр-3 АТм, Рзтр-3,1 АТМ, Рок-45,2 АТ, Ркап-68,2 АТМ, Кпр-
1,3 тнАТМ.
628-633м аралығын сынаудан өткізгенде 3мм режимде тәуліктік дебит 5,9
құрады, ал 5мм штуцерге ауысқанда мұнай құйылысы тоқтап қалды. Сондай-ақ
610-614м аралығында сынау нәтижесінде 3мм штуцерде болар болмас-0,12м3тәу
мұнай құйылысы алынды, ал 5мм штуцерге ауысқан мұнай құрылысы тоқтап қалды.
Осы ұңғыда төменгі бор шөгіндісінде 2 қабат ашылып сыналды, бұл
қабаттардан өндірістік мұнай құрылысы алынды. 520-534м аралығын қабатын
сынаудан өткізгенде 4,6,9,11 штуцер диометрлерінде газ дебиті, сондай-ақ
18, 1: 31,8: 72, 1: 102, 4мың м3тәу құрады.
Келесі газ қабаты неоком және АПТ шөгінділер шекарасында орналасқан
482-492м аралығы ашылып сыналды. Сынау нәтижесінде 6,9,11 штуцерде газ
дебиті 19,4: 36,1: 45,6м3тәу құрады.
Келтірілген мұнай және газды қабаттары номер 1-ші ұңғыдан 1,5км
қашықтықта орналасқан, екінші номерлі ұңғысында ашылып және сынақтан
өткізілді. Сондай-ақ өндірістік мұнай құйылыстары алынды. Келтірілген Матин
алаңы қарасты құрылымдардың мұнайгаздылығы тұрақты нақты нәтижелер осы алаң
шекарасында орналасқан оңтүстік Матин алаңында өнімді қабаттарының сипатын
және мұнайгаздылығын болжамдаған аса маңызды болып табылады.
Оңтүстік Матин құрылымының тұмқышы жоғарыда қабақ тәрізді қалың
галогенді шөгінділер қабатымен жабыған дөңес тәрізді қойма болып келген.
Осындай типті тұтқыштар Доссор, Мақат, Шығыс Жаңаталап, оңтүстік-шығыс
Новобогат тұзды күмбездерін қиындатады. Осылардың ішінде Шығыс Жаңаталап
құрылымда мұнайгаздылы қабаттары ашылды.
Осы тұрғыдан Оңтүстік Матин құрылымында өндірістік көмірсутек
шоғырларын ашу болжамы нақтылы болып табылады.
1.7 Гидрогеологиялық сипаттама.
Жобалау ауданы Каспий маңы артезианды бассейннің оңтүстік шығыс
бөлігіне қатынасты.
Каспий маңы ойпатында су арынды жүйесі бар бірнеше мұнай газ арынды
кешендерден құралған: төменгі бор, юра, жоғарғы перм-триас, төменгі перм
таскөмір және жоғарғы девонда.
Жоғарғы перм-триас кешені.
Жоғарғы перм-триас су арынды кешені литологиялық терригенді
түзілімдерден құралған, олар төменгі орталық және жоғарғы триас
беткейлерінен қалыптасқан. Каспий маңы ойпатында бұл кешен өте кең
жайылымды таралған. Ерекшілік ретінде оңтүстік Ембі көмпимесінің солтүстік
шығыс бөлшегінде, бұл кешеннің түзілімдері толық сумен шайылған және тұз
асты түзілімдер үстіне үйлесімсіз төменгі юра шөгінділері орналасқан. Осы
кешеннің сулы беткейлерінің сүзілу арнасының көлемі төменгі юра және бор
кешендерінен кіші. Су сіңіргіш жыныстары - құмдар, құмтастар, құмайттастар.
Олар саздылы қабаттармен жабылған. Төменгі бор және юра жыныстарына
салыстырғанда олардың қозғалысы кем.
Олар беткейдің сулары орташа өзгерісті хлор кальций тұрлі тұздықсулар
болып сипатталынады және төменгі гидрохимиялық белдемеге қатынасты .
(Орысқазған алаңы)
Өзгеру және сульфаттану коэффициенттері 0.75-0.95 тең. Қаталдығы –
900м2 экв. Триас беткейінің суларының ең жоғарғы минералдануы 240гл
жетеді. Тығыздығы 1.14-1.16гсм3.
Сулардың тығыздығы мен минералдануы тереңдеген сайын жоғарлайды.
Орысқазған алаңының триас беткей 494-502м тереңдікте сыналанған,
суларының меншікті салмағы 1.16гм3.
Триас жыныстарының тереңде орналасқан және жоғарғы дәрежелі
минералданған сулары мал шаруашылығында жайылымдарды суаруға қажет емес.
Юра жасты мұнайгаз су арынды кешен.
Бұл кешен үш ірі стратиграфиялық бөлшектерден тұратын (жоғарғы, орта,
төменгі юра) сулы беткейлерден тұрады.
Төменгі орта юра түзілімдері литологиялық терригенді құрылымдардан
тұрады.
Каспий маңы ойпатының көпшілік аумағында жоғарғы юра жасты саздылы
кабонатты құрылымдар құмтасты – саздылы беткейлердің су тірегі ретінде
қалыптасқан.
Юра түзілімдері барлық жерлерде таралымды, өте жиі кейбір
көмпимелердің дөмбек күмбездерінде сумен шайылған.
Су сіңіргіш жыныстары ретінде әр түйіріпекті құмдар, құмтастар мен
құмайттастар, олар саздылы қабаттармен жабылған.
Жобалау алаңына жақын орналасқан Орысқазған кен орынын
гидродинамикалық жағынан юра-бор кешені бойынша су ауысуы қыйын болып
сипатталған, сулары сүзімдік тәртібіне суы азайатын облыстарда
орналасқан.Гидрохимиялық жағынан бұл обылыс минералдануы әр түрлі 200 мл
дейін мөлшерлі сулардың жайылымды белдемдеріне қатынасты.Олар орталық
гидрохимиялық белдемдеріне жатады.
Юра түзілімдерінің деңгейі жер бетінен 58-112 м тереңдікте анықталған.
Су молшылығы жоғары, өнімі 3.6-260 м3 тәулік аралығында өзгерісте.
Төменгі бор жасты мұнай газ арынды кешен.
Литологиялық келесі стратиграфиялық деңгейлердің терригенді
түзілімдерінен құралған: неокомның, аптық, төменгі және орталық альбтің
және альб-сеноманның.Бұл кешен Касспий маңы ойпатында кең таралымды.
Су сіңгіш жыныстары әр түйіртпекті құмдар мен құмтастар. Олар саздылы
қабаттармен жабылған және олардың қалыңдықтары мен сандары Каспий теңізіне
қарай бағыттамалы молайады.
Осы кешеннің жер астындағы сулары тек қана аймақты емес және бөлек
алынған тұзкөмпимелі құрылымдар көлеміне орналасу тереңдіктері әр түрлі.
Осы кешеннің су молшылығы кең, аралықты өзгерісті және коллектор
жыныстардың шымдылық және коллекторлық қассиеттерімен байқалады.
Төменгі бор түзілімдерінің қабаттық суларының минералдануы Каспий маңы
ойпатының шығыс шектігіне Каспий теңізіне қарай оңтүстік батыс бағыттамалы
молайады.
Неоком және апт беткейлерінің сулары.
Орысқазған құрылымының батыс қанатының көлеміндегі №1 және №3
ұңғыларды және шығыс Сарқұмақ құрылымында №5 ұңғыны сынағанда зерттелген.
Осы беткейлердің сулары химиялық құрамдары бойынша гидрокарбонатты, сульфат-
натрийлі және саздылы хлор кальций түрлеріне қатынасты, минералдануы 1.9дан
7.7гл дейін өзгереді, тығыздығы 1.0014-1.0822гсм3. Сулардың қаталдығы 5.6-
43.5 мг эквл аралығында өзгереді.
Сулар өзгеріске ұшырамаған, өзгеру коэффициенті 0.99-1.2 аралықта.
Кальцийдің магнийге қарым-қатынастылығы 0.6-4.6 және хлордың бром
қатынастылығы 24-2600. Су құрамында код – 3.3. бром 23 және нафтенді
қышқылдар 0.5-8.0мгл мөлшерлері бар.
Альб – сеномандық сулы беткей.
Бұл беткей мол таралымды және суы мол.
Су сіңгіш жыныстары ұсақ және орташа түйіртпекті құмдар мен
құмайттастардан құралған.
Ұңғылардағы олардың статикалық деңгейлері ұңғы сағасынан 10-30м
тереңдікте орналасқан. Ең жоғары өнімдері 5.1-13.5лс. Сулардың химиялық
құрамдары сульфат-натрийлі және хлор магнийлі түрлі, минералданулары 3.6-
8.7гл, тығыздықтары 1.0022-1.0078гсм3.
Альб-сеноман сулары ауыл-шаруашылықта пайдаланатын басымды қорлары
болып есептеледі.
Жоғарғы бор түзілімдерінің сулары.
Олар жарықшақты массивті мергельдерде және кейбір жерлерде жер бетіне
шығып жатқан бордың маастрихт және сантон ярустарының түзілімдерінде
қалыптасқан.
Бұл сулы беткейлер көп таралымды болмайды және олар ауыл шаруашылықтың
су жабдықтау қоры, сонымен қатар ел-мекеннің ішетін сулары бола алады.Сулар
тұщы, минералдануы 1-2 гл, өнімдері нашар-0.5-3 лс.
Төрттік түзілімдердің сулы беткейлері.
Олардың басымды қорлары жауын-шашындар болады.Қар еру және көктемдегі
нөсер жаңбырлар кезенде олар уақытша су арналары түріне ағады.Оларды азайуы
жазда болады, себебі ұсақ қалыңдықты құмдақтар мен қайыршақтар өте зор
кебуі арқылы-толық кебеді. Осы беткейдің сулары, негізінде тереңдігі 4-10 м
құдықтарда кездеседі, қар еру және су ағысы мол мезгілдеріне олардың
деңгейлері 2.5-3.5 м дейн көтеріледі.Бұл сулардың минералдануы 1-2 гл
дейін, өнімдері нашар 0.5-3 гс.
Жобалау алаңының солтүстігінде және солтүстік шығысында 15 км
қашықтықта Сағыз өзені ағып жатыр.Көктем мезгілінде бұл өзен сенімді табиғи
су жабдықтау рольін атқарады.
Бұл мезгілде өзеннің суы тұщы, жазға қарай өзен кебе бастайды, суы өте
ащы болады.
Жобалау алаңында тұщы және тұздылығы нашар құдықтар бар. Олардың
суларын малдарды суаруға пайдалынады.
1.8 Мұнай және газ қорын есептеу
Оңтүстік Матин құрылымының геологиялық құрылысының ерекшелігіне
қарай,оның тұз қабағының астындағы перм-триас түзілімдерінде өнімді
қабаттар болуы мүмкін
Осы құрылымда өнімді кеніші тұз қабығының астындағы түтқышта орнасу
мүмкін болғандықтан, кенгіштің сипаттамасы Матин алаңының тұз үстінде
кешеніндегі орта юра және төменгі бор түзілімдеріндегі кеніштерден өзгеше
болу мүмкін. Тұз қабығының астындағы кеніш- мұнайлы,газ факторы мол деп
есептеуге болады. Ол дөмбеккүмбездегі нұсқасы толық емес. Флюид тірегі
ретінде тұз масивінің қалың қабағы,қабттық флюидтер берік сақталуына
қамтамасыздық етеді.
Мұнайдың қорларын алдын-ала бағалау үшін қажет мөлшерлерін Доссор
кенорнын оңтүстік қанатындағы тұз қабағының астындағы кенішінің
мәліметтері пайдаланды.
Мұнай қоры көлемдік әдісімен есептеледі:
Qөн=F(h(m(KM(((Q((
Qөн- өндірілетін қоры, т
F- мұнайгаздылы алаңы
h- мұнай қаннықан қабаттың орташа қалыңдығы, м
m- коллектордың кеуектілік коэффициенті
KM-коллектордың мұнай қанығу коэффициенті
(- стандарттық жағдайдағы мұнай тығыздығы кгм3
Q- мұнай көлемін қайта есептеу коэффициенті
(- қабаттың мұнай беру коэффициенті
Оңтүстік Матин алаңындағы тұз қабығының астында орналасқан перм-
триас түзілімдер бойынша.
F= 5600мың м2, h=12м
М=0,16
Км=0,75
(м=780кгм3
Q=0,8
(=0,3
Геологиялық қоры
Qгео=5600(12(0,16(0,75(780(0,8=5,03 млн.т
Өндірілетін қоры
Qөнд=Qгео((=5,03(0,3=1,51млн.т
Осы алаңда орта юра және төменгі бор түзілімдері өндірістік мағыналы
мұнай және газ кеніштері анықталған. Сондықтан тұз қабағы астындағы
пермтриас түзілімінің мұнай кеніші Матин кенорнының қоры деп есептеуге
болады. Сондықтан осы кенорнын болашақта игеруге экономикалық өндірістік
тиімділігі жоғарлайды.
1.9 Жобалау, іздестіру жұмыстарының әдістері мен көлемі
Оңтүстік Матин құрылымында іздеу жұмыстарын жобалауға біріншіден
Эмбанефтьгеофиикаң бірлестігінің сейсмобарлау жұмыстарының қорытындыларын
пайдалану нәтижесінде орындалған.
Екінші жағынан осы алаң тұз үстіндегі мұнайгаздылы кешені бойынша
жоғары дәрежелі Сағыз белдемінің өндірісті мұнайгаздылығы анықталған тұз
көмпимелі құрылымдары аралығында орналасқан.
1.9.1 Іздеу жұмыстарының мақсаты мен міндеті
Құрылымдық түтқыштың бейнесі мен түріне сәйкес және Каспий маңы
ойпатының тұз көмпимелі облыстарындағы антиклинальды құрылымдық
түтқыштардағыкөмірсутектерінің түтқыштарын іздеу әдістемесіне сай іздеу
ұңғыларын орналастыру жобаланған.
Мұнайгаздылы қабатты толық анықтау үшін бірінші тәуелсіз ұңғы
дөмбеккүмбездің ең жоғарғы гипосометрлік бедеріне орналастыру қажет.
Тұтқыштың көлемдік мөлшері аз болғандықтан және тектоникалық
бұзылыстармен әсерленбегендігінен осы құрылымды іздестіру сапында екі
тәуелді ұңғы бұрғылау нәтижелі деп есептеуге болады.
Өнімді тұз қабағы астында орналасқан беткейлерді іздеу тәжірибелі
бойынша бір тәуелсіз,екі тәуелді ұңғылар бұрғылау осықұрылымдағы көмірсутек
қорларын анықтауға мүмкіншілік бере алады.
1.9.2 Іздестіру ұңғыларын орналастыру жұйесі
Оңтүстік Матин құрылымында жобалау тереңдігі 4500м тең 3 терең
бұрғылау ұңғылары жобаланған. Олардың ішінде №1 ұңғы тәуелсіз басқалары( №2
және №3 ұңғылар) №1 ұңғының қорытындысына байцланысты тәуелді болады.
Бірақта тұз қабағы астындағы теригенді пнрм-триас түзілімдерінің
мәліметтері №1 ұңғы тереңдігі сейсмикалық мәліметтерімен сәйкес болмаған
жағдайда,тәуеді ұңғының біреуі құрылымның геологиялық құрлысын және өнімді
кенішінің барлығын анықтау үшін тәуелсіз ұңғы ретінде бұрғылау қажет.
Барлық іздеу ұңғылары тұз қабағының астындағы пермтриас түзілімдерінің
400-600м қалыңдығын толық анықтау мақсатымен жобаланған
Сондықтан №1 ұңғы бұрғыланғаннан кеиін басқа ұңғылардың жобалау
тереңдіктері өзгеруі мүмкін.
№1 ұңғы-тәуелсіз, тұз қабағының астындағы пермотриас түзілімдеріндегі
мұнай (газ) кеніштерін анықтау және сынамалау мақсатымен құрылымның
дөмбеккүмбезінде жобаланған. Жобалау тереңдігі-4500м, жобалау беткейі
пермтриас.
№2 және №3 ұңғылар тәуелді №1 ұңғы мұнайгаз табылған жағдайда
құрылымның геологиялық құрылысын толық зерттеу мен өнімді кеніштің алаң
бойынша гипсометрлік еңістеген колеміндегі кеніштің сипаттамаларын сынау
және сынамалау арқылы анықтау үшін бұрғыланады.
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Ұңғы бұрғылаудың геологиялық жағдайлары
Оңтүстік Матин алаңында ұңғыларды бұрғылау кезінде мезозойдың құмтасты-
саздылы түзілімдері, күңгір ярусының сульфатты-терригенді және галогенді
жыныстары және артин және сакмар ярустарының терригенді түзілімдері ашылды.
Ашылатын түзілімдер өздерінің қаттылығына байланысты үш категорияға
бөлінеді: жұмсақ, орташа және қатты.
Күңгір ярусының галогенді түзілімдері және мезозой жасты құмтасты-
саздылы түзілімдері жұмсақ түрге жатады.
Күңгір ярусының құмтасты-саздылы жаралымдардың қабатшалары және
төменгі триас құмтасты-саздылы түзілімдері және де төменгі перм жасты
саздар орташа түрге жатады.
Төменгі пермнің құмтастарымен ангидриттерінің қабаттары қатты түрге
жатады. Ұңғылармен ашатын жыныстардың қаттылық шамасы геологиялық-
техникалық құжатта келтірілген.
Жоғарыда көрсетілгендей жобаланған ұңғыларды бұрғылау кезінде біртекті
емес қабаттардан өтеді. Терригенді, сульфатты және галогенді жыныстар
қабаттарын ашады, ол жерлерде әртүрлі дәрежедегі қиындықтар кездесуі
мүмкін.
Қиманың жоғарғы бөлігінде, төменгі бор және юраның құмтасты-саздылы
түзілімдерінде сазды ерітінділердің жұтылуы және ұңғы қабырғасында қалың
сазды қабық қалыптасуы мүмкін, соның салдарынан ұңғы оқпаны кішірейеді, бұл
оқпанды қайта өңдеуге әкеліп соғады. Ұңғы оқпанының қисықтығы берілген
межеден асатын болса, онда жобаланған ұңғы қимасының ұзына бойында бұрғылау
құралдарының тартылуына және майысуына әкеліп соғады және бұрғылау құбыр
тізбегінің ұңғы қабырғаларына жабысып қалуына себепші болады. Ойыстарды
болдырмау үшін бұрғылау құралдарының белгілі бір жинағы керек және бұрғылау
технологиясына сәйкес ережені қадағалап отыру керек.
Төменгі перм, жоғарғы таскөмір түзілімдерінде 4930 метр тереңдіктен
мұнай және газ белгілері байқалуы мүмкін. Қабат қысымы 0-4930 метрлер
аралығындағы гидростатикалыққа жақын болады, ал 4930-5800 метр
аралықтарында гидростатикалықтан 0.8 есе жоғары болады.
2.2 Жуу сұйықтығының сипаттамасы
Алдыңғы тарауда ұңғыда болуы мүмкін қиындықтар туралы айтылған.
Содан қорыта келе 2.1-кестесінде ұңғы бұрғылайтын жуу сұйықтарының
шамалары келтірілген.
2.1-кесте. Ұңғы бұрғылайтын жуу сұйықтарының шамалары
Аралық,Жуу Жуу сұйықтықтарының шамалары Химреагенттердің
м сұйықтықт аты
арының
түрлері
Тығыз ТұтқырСНС Су рН
дық лық мгссм2беруі
гсм3 вяв см330м
ин
0-1200 Сазды-лы 1.15-1.18 60-80 4080 12-15 7-КССБ-2 – 2%
ертінді 8 КМЦ – 0.5%
Мұнай – 10%
Т-80 – 3%
1200-49Сазды-лы 1.32-1.36 60-70 4060 10-12 8 Крахмал – 5%
30 ертінді тұз болған КМЦ – 0.5 %
жағдайда Каустик – 0.5%
1.58-1.62 Т-80 – 5%
Магний және калий
тұздары 260 гл
4930-58Сазды-лы 1.20-1.22 50-80 5060 8-10 8 Су ерітіндісі
00 ертінді КМЦ – 1-2 %
КССБ-2 – 2 %
Т-80 – 3 %
2.3 Ұңғы құрылымын негіздеу
Барлық жобалық іздеу ұңғылары төменгі бордан бастап төменгі триасқа
дейінгі құмтасты-саздылы мезозой түзілімдерін, арасында сульфатты-
терригенді жыныстары кездесетін күңгір ярусының галогенді түзілімдерін
және әртүрлі дәрежедегі қиындықтар орын алуы мүмкін төменгі пермдік мықты
терригенді қалыптасуларды қиып өтеді. Қабаттарды ашу кезіндегі
қиындықтардың алдын алу мақсатында ұңғы оқпанын бекіту көзделіп отыр.
Жыныстардың гидрожарылыс қысымы мен қабат қысымының өзгеру графигіне
сүйене отырып шегендеуші тізбектің тереңдігі мен санын анықтаймыз.
Өндірістік мәліметтердің жоқ болуына байланысты гидрожарылысты
анықтау үшін мына формула қолданылады:
Ргж = 0,0083Н + 0,66Рқ , мұндағы
Н – гидрожарылыс қысымын анықтау тереңдігі, м.
Рқ – осы тереңдіктегі қабат қысымы, МПа.
Келесі ұңғы құрылымын таңдаймыз:
1 Кондукторға бұрғылаған кезде ұңғы сағасын сазды ерітінділермен
шайып кетпес үшін, диаметрі 426 мм. бағыттауышты 40 метр тереңдікке
түсіреді және ұңғы сағасына дейін цементтеледі.
2 Жоғары альбтың су қанықты беткейін жабу және де юраның, төменгі
триастың тұрақты емес түзілімдерін бекіту мақсатында диаметрі 299 мм.
кондуктор 1250 метр тереңдікке түсіріледі және ұңғы сағасына дейін
цементтейді. Саға превентермен жабдықталады.
3 Күңгір ярусының галогенді жыныстарын толық ашу мақсатында диаметрі
219,1 мм. болатын техникалық тізбекті 4500 метрге түсірілу көзделіп отыр.
Бұнда да ұңғы сағасына дейін цементтеледі.
4 Өнімді қабатты ашу мақсатында диаметрі 140мм. эксплуатациалық
тізбекті 4500 метр жобаланған тереңдікке дейін түсіру көзделіп отыр.
Тізбек сағаға дейін цементтеледі.
2.2-кестесінде ұңғының типтік конструкция туралы келтірілген.
2.2-кесте. Ұңғының типтік құрылымдары
№ Тізбектің аты Тізбек Болаттың Түсіру Цемент ерітіндісініңЕск
Диа-метмаркасы Терең-дтізбек сыртындағы ерт
рі,мм ігі,м көтерілу биіктігі,м у
1 Бағыттауыш 426 Д 50 сағаға дейін -
2 Кондуктор 299 М-80 1250 сағаға дейін -
3 Тех.тізбек 219 С-75 1000 сағаға дейін -
С-95 3400
М-110 1370
4 Экспл.тізбек 140 С-75 4500 сағаға дейін -
2.3.1 Ұңғы құрылымын жобалау
Ұңғының құрылымы берілген алаңда бұрғыланып болған бірнеше ұңғылардың
нақтылы құрылымын салыстыру, талдау және ауданның геологиялық құрылымын
жете зерттеудің негізінде таңдап алынады.
Ұңғы құрылымын жобалау барысында мынадай мәселелер шешіледі:
- ұңғыға түсірілетін шегендеу тізбектерінің саны;
- шегендеу тізбектерінің түсірілу тереңдіктері;
- шегендеу тізбектері және оларды түсіретін, ұңғыларды бұрғылауда
қолданылатын қашаулардың диаметрі;
- шегендеу тізбектері сыртындағы цемент ерітінділерінің көтерілу
биіктіктері.
Шегендеу тізбектерінің ұңғыға түсіру тереңдіктерін және олардың санын,
өнімді қабаттардың және бұрғылау барысында кездесетін шиеленістердің
сипаттамаларын ескеріп анықтайды. Бұл үшін тіке координаттар өсіне қабат
қысымының ауытқу коэффициенті (Ка), жұтылу индексі ( Кж) және жуу
сұйығының салыстырмалы тығыздығын (ρ0) тереңдік бойынша өзгеруін
бейнелейтін біріктірілген график тұрғызылады. 2.3 кестесінде бұрғылау
арлықтары келтірілген.
2.3-кесте. Бұрғылау аралықтары
Бұрғылану аралықтары, м Ка, МПа Кж, МПа Т, С0
ден дейін
0 50 0.5 0.330
50 300 2.5 3.31
300 4500 48 55,2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz