Бұрғылау тізбегінің құрамы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Географиялық және экономикалық
жағдайлар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.2 Кен орнының қысқаша зерттеу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
1.3
Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .
1.4
Тектоникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
1.5 Мұнай-газдылығы және оның
перспективасы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
1.6
Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Ұңғыманы қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындық-
тар
аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .
1.8 Перспективалы қабаттарды ашу және
сынау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1.8.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен
аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1.8.2 Өнімді қабатты ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
1.8.3 Керн алу
аралықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2.1 Шегендеу құбырлар және қашау диаметрін
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ...
2.3 Бұрғылау тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы
құбырлар тізбегін беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3.1 АБҚ диаметрі мен ұзындықтарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3.2 Пайдалану тізбегінің орнын бұрғылау үшін бұрғылау тізбегін таңдау
және
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы
жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның
көрсеткіштерін әр тереңдік аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... . ... ... .
2.4.2 Жуу сұйықтары үшін газдың, судың, химиялық реагенттердің,
ауырлатқыштың және басқа материалдар шығындарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4.4 Ұңғыманы жуудың гидравикалық
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.5 Бұрғылау қондырғысын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.1 Қашаулардың түрі, өлшемі және моделін, олардың жұмыс істеу
көрсеткіштерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтар
үшін жуу сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.3 Қашауға өстік салмақ пен және оның айналу жиілігін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7 Ұңғыманы
бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ..
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрамалары ... ... ...
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8 Ұңғыманы
игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Орталық – шығыс Прорва алаңындағы ұңғымалар құрылмаларына талдау.
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .
4.2 Өндірістік санитария
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
4.2.1 Шу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2. Электр қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
4.2.3 Өрт профилактикасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...
4.2.4 Өртке қарсы жүргізетін
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМІ
5.1 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2 Ұңғыма құрылысына смета жасау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.3 Жобалық ұңғыманы қазудың салыстырмалы тиімділігі, техникалық-
эконмикалық
көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНЫДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АҢДАТПА
Өзекті сөздер: ұңғыма, геологиялық көрініс, ұңғыма құрылымы, бұрғылау
сұйығы, жуу сұйығының шығыны, бұрғылау экологиясы, көрсеткіштері.
Осы жоба Толқын кен орнындағы тереңдігі 4020 м барлау ұңғымасы
желісін қамтиды.
Кеңістіктің геологиялық беинесі берілген бұрғылаудың техникалық және
технологиялық тиісті есептері жүргізілді, ұңғыма құрылысындағы қоршаған
ортаны және еңбекті қорғау қаралады.
Жобаланған ұңғыманы бұрғылау және бекіту үшін смета жасалды.
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова: скважина, бурение, долото, геологический профиль,
конструкция скважины, буровой раствор, тампонажные смеси, экология в
бурений, техника-экономические показатели бурения.
Настоящий проект предусматривает проводку разведочной скважины 4020 м
на месторождений Толкын.
Даны геологическое описание площади, произведены необходимые расчеты
по технике и технологий бурения, рассмотрены вопросы охрана труда и
окружающей среды при строительстве скважины.
Составлена сметы на бурение и крепление проектируемой скважины.
КІРІСПЕ
Мұнай өнеркәсібі Республикамыздың өнеркәсібінде елеулі үлес салмағы
бар Республика өнеркәсібінің аса маңызды саласы. Сол себептен
Республикамызда мұнай және газ өнеркәсібінің өсуіне көп көңіл бөлініп
жатыр. Мұнай мен газды өндіру үшін, мұнай мен газды өндіретін аудандарда
мұнай және газ ұңғымаларын көптеп бұрғылау қажет. Бұл мақсатта сол
аудандарда әр түрлі бағыттағы бұрғылау жұмыстары басқармалары жұмыс
істейді. Бұрынғы кеңестер одағында 70 жылда ұңғыманың орташа тереңдігі 4
есе өсті. 1974 жылы бұрынғы КСРО-да 450 мұнай, 260 млдм3 газ өндіріп мұнай
өндіру жөнінен әлемде бірінші, ал газ өндірісінен екінші орынға шықты.
Бұл нәтижеге біздің Республикамыздың да қосқан үлесі едәуір. Егер
таяудағы өткен жылдарда 5000-6000 м тереңдіктегі ұңғылар біздің мұнайлы
аудандарда көптеп бұрғыланды. Қазір Қазақстанның мұнай кәсіпорындарының
көпшілігі шетел мұнай кәсіпорындарымен бірлесіп жұмыс істеуде. Егемендік
алған жолы Республикамызда басқа салалардағыдай бұл салаларда да көптеген
қиыншылықтар кездесуде.
Мұнай мен газ еліміздің экономикасын көтерітен әлеуметтік жағдайын
жақсартатын өндіріс салалы. Оның дамуына біздің елімізде үлкен көңіл
бөлінеді.
Еліміздің әлеуметтік экономикалық жоспарында жаңа мұнай мен газ кен
орнының пайда болуы жеделдетуде олардың қатарына Толқын кен орны жатады.
Толқын кен орны Қазақстан Республика Маңғыстау облысының Бейнеу
ауданының құрамына кіреді. Бұл кен орнында өнімді қабат 4020 м тереңдікте
кездеседі. Менің осы дипломдық жобаны орындау және жобалау мақсатым, ұңғыма
құрылмасын бастан аяқ жобалау.
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
Геологиялық және экономикалық жағдайлары
Толқын кен орны Қазақстан Республикасы Маңғыстау облысының Бейнеу
ауданының құрамына кіреді.
Өндіріс орнынан бейнеу станциясына дейін 95 км, ал Опорный станциясына
дейін 55 км, сарықамыс ауылына дейін 45 км.
Жұмыс ауданы жайпақ дала дөңдер мен тайыз жарлар кездеседі. Жұмыс
ауданының рельеф биіктігі +150+155 аралығында.
Қарастырылған жұмыс ауданы шөлейт және шөлейт далаға қарасты. Ауа райы
континентальды. Жазы ыстық, құрғақ жоғары орташа айлық күн радиациясы 17,3
ккалсм3 ал шілде айында байқалған Ауа-райының болжамы қарастырылған
ауданда тұрақты. Шілде айындағы ауаның ең жоғарғы орташа айлық температура
көрсеткіші 25-260С жеткен. Ал осы айда ең жоғарғы температура 40-450С дейін
жеткен.
Қыс мерізмі айтарлықтай суық, қар аз түседі. Алғашқы үсік қарашы айында
болады. Қараша айында ауа температурасы -25-300С дейін төмендейді. Бейнеу
аудандарының қыс мезгіліндегі орташа айлық орташа температурасы -3,2-6,80С
құраиды. Қыс мезгілінде бірде жылып бірде суып тұрады. Желтоқсан айындағы
минимальды күн радиациясы 2,6 ккалсм3 құрайды.
Жауын шашын аз түседі. Көп жылдық бақылау пунктерінің көрсеткіштерінің
көрсетуінен жылдық жауын-шашын мөлшері теңізден алшақтаған сайын
солтүстіктен оңтүстікке қарай азаяды да 140-200 мм -құрайды. Жауын шашын әр
мезгілде әр қалай түседі. Жаз мезгілінде 57-77%, күз мезглінде 23-45%, ал
қыс кезеңінде 20-26%. Жаз мезгілінде ылғалдың аздылығынан ауада құрғақ-
жауын көрінісі байқалады. Атмосфералық ылғал ауада бұға айналып кетеді.
Бірақ кейбір жылдары ауаның ылғалдылығынан жауын шашын мөлшері 1,5-2 есе
өскені байқалады.
Салыстармалы жауан шашын мөлшерінің аздығынан ауа ылғалдылығы 30-60%. Ең
жоғарғы көрсеткіш қаңтар айында 68-75%. Жаз мезгілінде шілде тамыз
айларында 33-63% құраған.
Жұмыс-ауданы желді, үлкен ауа ағынының әсерінен жиі күшті жел соғып
тұрады. Жел бағыты шығыс және оңтүстік шығыс бағытта. Жел жылдамдығы жыл
бойы өзгеріп тұрады. Қыс мезгілінде жел жылдамдығы 5-7 мс жетеді және
жылдамдығы 25 мсек болатын боранды желдер соғады.
Өсімдіктер аз кездеседі, осы шөлейт ауданға бейімді сексеуіл, түйе
тікенегі.
Қарастырылған географиялық аймаққа бесімді жануарлар қоян, тышқандар.
Хабарласатын жолдар нашар дамыған маңындағы елді мекендермен қатынас тас
жол арқылы жүргізіледі. Жаз мезгілінде және күздің екі айында. Бұл
жолдармен барлық көліктер емін еркін жүре алады, ал қыс мезгілінде және
көктем айларында қардың боран үйіліп қалуына, әрі оның еруіне байланысты
көлік қатынасы қиындайды. Көптеген қиыршық тасты жолдар ауданды әр бағытта
кесіп өтеді.
Гидрографиялық байланыс және таза, су көздері толығымен кездеспейді.
Техникалық су және ауыз суы автоцистеналармен тасымалданады. Егер
техникалық, су жеткіліксіз болатындай жағдай түса, онда 190 м тереңдіктен
гидрогеологиялық ұңғыма қазу жоспарланады.
Ауыз суды көлікпен Опорный станциясынан жеткізіліп отырады.
Бұрғылау ерітіндісін бұрғылау орнында материалды техникалық
қамтамасыздандыру базасынан әкелетін материалдардан дайындаған жөн.
Электр қуатын ДВС қондырғы қамтамасыз етеді, басқармамен байланыс
радиостанция көмегімен орындалады.
1. Кен орнының қысқаша тексерілу тарихы
Толқын кен орнының ашылуы аса көрнекті жаңалық болды. Оның себебі
оқымыстылар мен мамандардың 3500 метр тереңдікте және одан да терең жатқан
жыныстарда мұнай бар деген болжауларынан бастады 1991 жылы осы кен орнынан
3500 метр тереңдікте мұнай газды фонтан алынды.
Ашылған кен орынды пайдалануға даярлау кезінде болатын бүкіл өндірістік
техникалық шараларды басқару үшін Толықнмұнай бірлестігі құрылды.
Бірлетікмердің ұжымдары Толықнмұнай бірлестігінің барлық өндірістік-
техникалық қызметтерін жұмысшылармен және инженер-техникалық мамндармен
қамтамасыз етуіне көмектеседі.
Толқын кен орнында жұмыс жүргізіп жатқан бұрғылау жұмыстары
басқармасының инженер-техникалық мамандарымен жұмысшылар бұрғылау жұмыс
жоспарларын табысты орындады. Сонымен қатар кен орының өндірісте пайдалану
мәселені де бірге шешілді. Кен орының ауданында бұрғылау жұмыстары
басқармасының техникалық базасы орналасқан. Сонымен қатар сол жерде инженер
техникалық және диспечерлік қызметтердің орталығы орналасқан.
Кен орында зерттеу жұмыстары кезінде төменгі бор, триас шөгінділерінде
мұнай бар екендігі анықталды.
2. Стратиграфия
Триас жүйесі Т
Триас жүйесінің шөгінділері екі бөлімен тұрады жоғарғы және ортаңғы.
Ортаңғы триас Т1
Ортаңғы триас шөгінділері сұр, ашық-сұр, қара-сұр түсті вулланогенді-
карбонатты жынстарынан тұрады.
Құмтастар-ұсақ орташа түйіршекті салмақты, жарықшақты слюдалы,
полимитті цемент сазды, регенерационды кей жерде карбонатты
конформационды, карбонаттық материалдың құрамдық мөлшері кей кезде 30 %
жетеді. Жарықшақтарда қышқылданған битум бар. Алевролиттер ұсақ және
орташа түйіршекті, жұқа қабатты, сазды слюдалы, полимиккті, әк тасты
қабатшалары бар.
Аргилиттер-жұқа дисперсті микроқабатты ке жерлерде алевролитті,
құрамында органикалық заттар аралас карбонаттар кездеседі, пирит және
кварц дәндері тағы кездеседі.
Әктастар көп жағдайда микро және ұсақ түйіршекті, ұсақ кристалды,
салмақты криминдті, пилитоморфты, сазды, доломитті. Ұасақ кристалды әр
тектілігіне қарамаста, әк тастар кесектерде кездеседі.
Әктастар-органогенді-детритті, остраходты түрден орташа және
микрокристалды әртектілікке ауысады, осы доломиттің кей бөліктері
кремидтері, осал битумды. Туфты құмтастар, туфты аргилеттер, түффиттер,
түфтар осал қабатшалары кездеседі. Әктастар пилитомофты ұсақ түйіршекті,
осал доломитті.
Доломиттер ақшыл қоныр, кеуекті, кристалды, және балдырлы әк тасты
қабатшалары кездеседі. Тағы түф және түфты құмтастар байқалады.
Доломиттер кесекті-ақшық қоныр құрамында органогенді балдырлы дитрит
қоспалары кіреді. Кесектер политоморфты доломиттер мен қаланған. Кей
бөліктерінде горизонтальды қабат тастары кездеседі.
Түфтар сұр және көгілдір сұр, кристалды, және ватроластикалық түрден
шаң тозаң әр тектілікке, ауысып отырады. Туфтар әр деңгейді
карбонатталған, кейде тең емес доломиттелген, гидрослюдталған.
Ортаңғы триас жыныстары жарықшақты болып келеді. Жарықшақтарда
кальцит, кварц кейде қышқылды битум болады. Шөгінді кеуекті жарықшақты
және коллекторлы түріне жатады.
Ортаңғы триас жүйесінің қалыңдығы 480-630 метрге жетеді.
Жоғарғы триас Т2
Жоғарғы триас шөгіндісінің едеуір бөлігі аргилиттерден,
алевролиттерден, құмтастардан тұрады. Кейде осы ортектілік құрамында, яғни
нақты түрде тілменің төменгі бөлігінде гравелиттер қабатшалары кездеседі.
Тілменің жоғарғы бөлігінде линзалы көмір қабатшалары кездеседі. Гравилиттер
құрамында кесек жұмыр тастар кездеседі.
Көп жағдайда жыныстар сұр-қара, сұр түсті болып келеді. Вулканогенді
шөгінділер және құмтастар және алевролиттердің кей түрлері сұр-жасыл, жасыл
түсті.
Алевролиттер жұқа- ұсақ түйіршекті, тығыз жұмыр кей бөлшектері
қабаттасқан, полимикті, цемент сазды гидрослюдалы.
Құмтастар ұсақ орташа дөректі түйіршекті салмақты, жарықшақты,
полимикті. Кесекті материал құрамына кварц, дала сипаты, силлициттер, титан
минералдары, қабыршақ слюдалар сазды тақтататстар кварциттер кіреді. Цемент
қабыршақты, гидрослюдалы сазды.
Туфты гравилиттер кесекті эфузивтерден туфогенді материалдармен
цементтелген кварцтардан тұрады.
Кей жерде жұмыр тасты кантомератқа ауысып отырады.
Жоғарғы триас шөгіндісінің қалыңдығы 420-490 метр аралығында.
Юра жүйесі J
Юра жүйесінің шөгіндісі толық үш бөліктен тұрады, төменгі, жоғарғы
және ортаңғы.
Төменгі бөлім J1
Юра шөгіндісі негізінде құмтасты-ұсақ жұмыр тасты базалып қабаты
жатыр. Қимада құмтастар, алевролиттер, саздар, аргелиттер кезектісп
кездесіп отырады. Құмтасты алевролитті және сазды жыныстар қабаттарының
қалыңдығы кей жерде 10-20 м жетеді. Яғни құмтас және саз, қабаттарының
құрамында микротпарлар кездеседі.
Құмтастар сұр, ақшыл-сұр, ұсақ орташа жиі үлкен түйіршекті, жақсы
талданған, қатты, қиыршық тас аралық, құмтастар полимикті кварцты, кварц
дала сипаты, алевролдит сазды, сазды-хлоритті және сазды карбонатты цементі
мен осал және орташа цементтелген цемент қабыршақ және жапсар көрсетілген.
Алевролиттер құрамы жағынан құмтастарға ұқсас келеді.
Саздар сұр, қара-сұр, тығыз аргилиттекті құмтасты, кей жерде
алевролитті, сұр алевролит және ұсақ түйіршекті құмтастар қатпарлары
кездеседі. Саз материал құрамы гидрослюдалы каолинитті. Кей саздар осал
карбонатты, көмір затының секпелі бар.
Аргелиттер жұқа тізілген, қабыршақ текстуралы. Үлкен кесектерінде
жылтыр беттері көрінеді. Төменгі Юра қабатының қалыңдығы 130-140 метр
аралығында.
Ортаңғы юра J2
Ортаңғы юра бөлімнің құрамында дален, Байос, Бат ярустары
ерекшеленеді.
Дален ярусы J2 dаI
Қабатты әртүрлі түйіршекті құмтастар құрамында саз линзарлары және
ұсақ түйіршекті кантоломерат қатпаларды кездеседі.
Құмстар сұр, сары-сұр, ұсақ орташа және үлкен түйіршекті, кей жерде
сазды зат қоспасы бар, осал және орташа қаттылықты, Баритты, сазды-
хлоритті, сазды цементімен цементтелген. Тілменің жоғарғы бөлігінде
құмтастар сынық заттармен өосылып ұсақ түйіршекті күйде кездеседі.
Саздар сұр, қара-сұр, аргилиттекті, әр деңгейлі құмтасты және
алевролитті, осал карбонатты, карбонатты емес тығыз, құрамы жағынан саздар
хлорит және каолинитті қоспасы бар гидрослюдалы.
Конглометтар жарты бұрышты, бұрышты кремни сынықтарынан тұрад.
Құрамына кварц және ұсатылған құмтас жыныстарда кіреді.
Дален шөгіндісі әсіресе сазды әртектілі құрамында өсімдік органикасы
жайылған және бөлек көмір қатпарлары кеөзедесі.
Кездесетін алевролиттер қабаттары сұр, қара-сұр, түсті, тығыз, қатты,
құмтасты сазды. Кесектерде кварц слюда, дала сипатты.
Қабат қалыңдығы 260-300 метрге жетеді.
Байос ярусы J2 bJ
Құмтастар, алевролиттер, саздар ауысып кездеседі. Кей жерде мергел,
көмір қатпаларлары кездеседі. Жыныстардың ауысып кездесуінен олар жұқа
қабатты. Байс ярусының төменгі бөлігі сазды, линзалы қатпарлардан құмтасты
алевролиттер жыныстар жайылымы осалдау үлкен алевролитті жыныстарынан
құралған. Саздар бұл жерде, қалыңдығы 5-10 метр болатын қатпарлар түрінде
кездеседі. Жыныстар құрамында органика және көмір қатпарлары кездеседі.
Құмтастар сұр, сары-сұр, ұсақ және орташа түйіршекті, сазды-
алевролитті, ылғи алевролитке ауысып отырады. Құмтас құрамы полимикті кварц
дала сипатынан, слюда және серицит жыныстарынан құралған. Түйіршектер
бұрыштары жұмыр. Ауыр фрацияда титан магнетит көбірек.
Алевролиттер-сұр, орташа және ұсақ түйіршекті, полимикті, құрамы және
жыныс құраушы минералдар пайызына қарай алевролит құмстарға жақын. Жыныс
құраушы минералдар кварц, дала сипаты жыныс сынықтары цемент серицит
хлоритті қабыршақ.
Саздар қара-сұр, құрамында әр мөлшерде құмтастар мен алевролиттер
кездеседі. Өсімдік органикаға бай. Саздарда сепициттердің бөлінуі мен
хлоритизация көрінісі байқалады. Құмстар цементі жапсар және қабыршақ
типті.
Байос шөгіндісінде құмтастардың орташа түйіршекті және ұсақ
түйірлердің көп бөлігі кеуектілік қасиетіне ие.
Байос жүйесінің қалыңдығы 370 м жетеді.
Бат ярусы J2bJ
Бат ярус шөгіндісінде құмтастар, саздар алевролиттер жиі араласып
кезектесіп отырады.
Құмтастар сұр, қара-сұр, сары-сұр, ұсақ түйіршекті, кейде жерде
орташа түйіршекті, алевролит-сазды алевролиттерге ауысып отырады.
Түйіршіктер пішіні жартылай бұрышты, жартылай қажалған. Полимикті кварцты,
дала сипатты, кварцитті, эффузивті кварцтар жиі регинирленген, дала
сипатынан құралып түзілген цемент сазды, жапсар түрлі карбонатты.
Құмтастар көп жағдайда кеуектілік қасиеті байқалады. Алевролиттер
құмтастар құрамына ұқсас келеді. Олар құмтасты, жиі сазды болып келеді. Кей
кесектерінде хлоритизация көрінісі байқалады. Микро түйіршекті сидериттің
бөлінуі байқалады. Цемент сазды, кальцитті. Үлкен түйіршекті алевролиттер
осал кеуктілік қаситіне ие. Саздар қара-сұр, сұр, тығыз, қара қоңыр, жасыл-
қара, каолинит-хлорит-гидрослюдалы аралас құрамды. Құрамында жиі
вулканогенді әйнектер кездесіп отырады.
Бас жыныстарында көптеген көмір тақтатастар, шірілген өсімдік
детритті, флораның үлкен қабат осылар болғандықтан көмір жыынстар көрінісі
туады.
Бат шөгіндісінің қалыңдығы 270 метрді құрайды.
Жоғарғы Юра J3
Жоғарғы юра тілмесінде келловей, оксфорд және кимеридж ярустары
ерекшелінеді.
Келловей ярусы J3 сI
Келловей ярусының шөгіндісі алевролит құмтастар қатпарлары бар саз
қабат қалыңдығынан тұрады.
Саздар жасыл-сұр, қара-сұр, тығыз алевролитті осал құмтасты.
Монтмориллонитті-гидрослюдалы палыгорскитті құрамды. Саздар көпшілігі аз
карбонатты және карбонатты емес әртектілікпен көрсетілген. Бірақ тілменің
жоғарғы бөлігі құрамында карбонат өсіп осы жерде мергель қатпарлары
кездеседі.
Құмстар-сұр, жасыл-сұр, қара-сұр, жиі ұсақ түйіршекті, құм тасты
алевролитті, түйіршек пішіні бұрышты қажалған, бұрышты құмтастар мен
алевролиттердің жыныс құраушы минерлард кварцтан және дала сипатынан
тұрады. Петрографиялық құрамында едәуір орынды кварц сынықтары, кремни
жыныстары, слюдалы тақтатастар мен эфузивтер алады. Құмтастар мен
алевролиттердің цементтелу деңгейі әртүрлі цемент сазды, сазды, карбонатты,
карбонатты базальтты және қабыршақ түрлі. Сондықтан тығыздығы мен
кеуектілігі кең өрісте өзгеріп отырады. Қосымша қарастырылған келловей
шөгіндісінде құрлық және теңіз флорасының көптеген қалдықтары кездеседі.
Алевролиттер жасыл-сұр, сұр, ұсақ және әр түйіршекті құмтасты,
полимикті, сазды және карбонатты цементі мен цементтелген.
Литологиялық ерекшелігімен келловей ярусының тілмесі үшін үш бөлімге
бөлінеді.
Төменгі-сазды, құмтасты-алевролитті жыныстар қалыңдығы 1 метрге
дейінгі жұқа қатпарлар түрінде.
Ортаңғы бөлігінде сазғы қарағадн құмтастармен алевролиттер едәуір
жоғары.
Жоғарыда аз көп кездеседі. Бұл саздың қабатында мергель қатпарлары
кездеседі.
Келловей ярусының қалаңдығы 195 метрге дейін.
Оксфорд ярусы J3 ох
Оксфорд ярусы, әсіресе төменгі бөлігінде сазды қабаты басым, сазды
карбонатты шөгіндісі ретінде берілген.
Саздар-сұр, қара-сұр, жасыл-қоңыр-сұр мергелді, алевролитті, аз
құмтасты, тығыз. Құрамында палигорскит қоспасы бар гидрослюдалю
монтмориллонитті. Кей жерде перит, сидерит кездеседі. Карбонат кальций
басым болғандықтан саздар біртен мергелге ауысып отырады.
Мергелдер көбінесе пелитоморфты-микротүйіршекті құрылымды болып
келеді. Олар көбінесе алевролит затының қоспасы бар сазды кальцитты,
жарықшақты.
Мергельден бұрын көбінесе таза және сазды әк тасты қатпарларды
кездеседі. Олар пелитоморфты және ұсақ түйіршекті құрылымды. Мергель сияқты
оларда да теригенді зат құрамы ұқсас келеді. Әк тастар жарықшақты.
Жарықшақтар кристалды кальцитпен толы.
Кей жерде оксфорт ярусының тілмесінде алевролиттер мен құмтас
қабатшалары кездесіп отырады.
Құмтастар ұсақ-түйіршекті, ақшыл-сұр, сұр және қара-сұр түсті.
Полимикті, салмақты құмтастар кварцтан, дала шпатынан, жиі микроклиннен
және ортаклаздан және де эффузивті бөлшектерден, кварциттен және сазды-
кремнии жыныстарынан хлориттен және пириттен құралған цемент сазды
карбонатты және таза кальцит.
Алевролиттер ұсақ және әр түйіршекті ақшыл сұр және қара сұр түсті,
жұқа қабатты полимикті. Алевролит құрамында мускозит қоспасы бар кварц дала
сипаттары, биотиттер, хлориттер кездеседі.
Оксфорт шөгіндісінің қалыңдығы 215 метр.
Кимеридж-титан ярусы J3 кm+tt
Бұл ярус шөгіндісінде, органогенді бөлшекті афанитовты және ұсақ
кристалды, доломитті және қатты кристалданған, доломит, мергель, саз,
алевролит және құмтас қатпарлары бар әк тастар басым кездеседі.
Әк тастар негізінен органогенді әртекті жиі ұсақ кеуекті 35-55%
кристалданған инетерлі брахиолод және тағы басқа қалдықтар құрайды. Қоспа
ретінде бұрышты және дұрыс емес пішінді кварц түйіршектері фосфориттер және
жайылған пириптерден тұрады. Тілменің жоғарғы бөлігінде доломиттердің
ұяшықтары болғандықтан әк тастар структурасы шұбар секпілген ие болады.
Осымен қоса әктестарда алевролит затының кішкене қоспасы кездеседі.
Доломиттер жиі әкті пеликті органогенді бөлшекті структуралы.
Доломиттерде аутигенді халцедонның ұяшықтары аутигенді пириттің және
фосфаттың үлкен түйіршіктері кездеседі.
Алевролиттер мен құмтастар сұр, жасыл-сұр, қара-сұр, полимикті
карбонатты кремний цементімен берік цементтелген. Құрамында кварцтар,
аустенитті холцедон желденген дала сипаты тау бөлшектері кездеседі.
Кимеридж-титан шөгіндісінің қалыңдығы 100 метр.
Бор жүйесі К
Бор жүйесі геологиялық көрсеткіштері бойынша төменгі және жоғарғы бор
жүйесінің бөлімдері ерекшелінеді.
Төменгі бор К1
Төменгі бор шөгіндісі неоком, апт және альб ярустарымен көрсетілген.
Юра жыныстарының, қабаттың әр жерінде яғни үстінде шашылған неоком
ярусы жатыр ярус негізінде базальтты контломераттың монометті қабатты
жатыр. Тілменің жоғары бөлігі құмтастардан, әктастардан, саздардан,
алевролиттерден құралған. Жыныстар ақшыл-сұр, жасыл-сұр, сұр түстеріне
боялған.
Құмтастар ұсақ орташа және әртүйіршектіремінен кварцтты, әр деңгейде
цементтерлген опитомикті 50-80% жартылай қажалған. Кварц түйіршектерінен
тұратын бөлшекті заттар құрайды. Аз мөлшерде дала сипаттар фосфаттар
глауконит түйіршектері кездеседі. Көп жағдайда жұқа жйаылған пирит
қабатшалары көрінеді. Цемент толы минералды жиі біркелкі араласпаған
карбонат түрі. Органогенді-кесекті әк тастар органикалық қалдықтар мен
цементтеуші карбонат затымен әр деңгейде қаланған.
Мерглдер жұқа-қабатты, қабықты жарықшақты, алевролитті затымен
нашындағынған, пириттерде кездеседі.
Неоком шөгіндісінің қалыңдығы 170 метр.
Апт ярусы К1 ар
Апт ярусы, жұмыр тас және неоком шөгіндісі бетінде жайылып жатқан
фосфориттер аралас тығыз құмтас қабатынан басталады. Қабат қалыңдығы әдетте
0,2-1,5 м, кейде 2-2,5 м аралығында өзгеріп отырады. Одан жоғары қара-сұр,
қара саз қабатта жатыр. Саздар, қабатының төбсінде құмтастар және алевролит
қабаттары кездеседі.
Апт саздары алевролитті, монтморилонитті кей жерде жұқа жайылға
органикалық детрит қоспасы бар карбонаттар да кездеседі, фараминдер қабағы
мен пелецинод бөлшектері кездеседі.
Алевролиттер жасыл-сұр, сұр, ұсақ түйіршекті, алевролитті. Тирригенді
материал кварцтан, дала сипадтарынан, глауконитті және пиритті қоспасы бар
жыны бөлшектерінен құралған. Цемент карбонатты, сазды.
Апт шөгіндісінің қалыңдығы 95 метр
Альб ярусы К1 аI
Альб ярусының шөгіндісі құмтстар мен алевролит қабатшалары бар қара-
сұр саздардан басталады. Тілменің отаңғы бөлігі құмтасты алевролитті және
сазды жыныс қабаттарынан бір текті қаланған. Ярустың жоғарғы бөлігі
алевролиттерге басым, құмтас және саз қабаттары кездеседі.
Альб ярусының құмтасы қара-сұр және жасыл сұр, ұсақ түйіршекті, осал
және берік цементтелген. Бөлшек материал жартылай қажалған, кварцтан, дала
сипатынан, сицит жыныстарының бөлшектерінің соанцтарынан және слюдалардан
құралған. Жиі аутигенді глауконит және пирит кездеседі. Цемент кристалды-
түйіршекті полимикті, карбонатты, сазды.
Алевролиттер қара-сұр, және жасыл-сұр, әр түйіршекті, полимикті және
кварц дала сипатты. Берік және осал цементтелген. Бөлшектер осал қажалған
және жартылай қажалған. Дала сипатынан кварцтан, аутигенді глаукониттен
жұқа себілген пириттен тұрады. Цемент карбонатты және сазды.
Саздар қара-сұр, жасыл-сұр, тығыз, жұқа және микротүйіршекті. Калцит
кристалдары пелеципот қабық сынықтары, аутигенді глауконит түйіршектері,
жұқа себілген пириттер кездесіп отырады.
Альб шөгіндісінің қалаңдығы 565 метр.
Жоғарғы бор К2
Жоғарғы бор шөгіндісі сеноман, сенон-турон, дат ярустарымен
көрсетілген.
Сеноман ярусы К2 сm
Шөгінді литологиялық құрамы бойынша кең дамыған сазды-алевролитті
жыныстарымен ерекшеленеді. Бұлардың құрамында кішкене қалыңдықты құмтастар
қабаты және үлкен түйіршекті алевролитер кіреді. Ярустың төменгі бөлігі
фосфорит қабатты шектеледі. Саздар қара-сұр, жасыл-сұр алевролитті
жарықшақты шытынады бар, жиі жұқа қабатты, тығыз слюдалы, түйіршекті,
фукоитар шаң гипспен толы құмтасатр кездеседі. Коллойдты бөлігі
мониморлониттен және гидрослюдалыдан тұрады. Өсімдік қалдықтары
кезедеседі.
Алевролиттер жасылтым-сұр, сұр әр түйіршекті және үлкен түйіршекті,
кей жерде полимикті және кварц, дала шпаттарынан және жыныс бөлшектерінен
тұрады. Цемент карбонатты және сазды, аралас түрлі.
Құмтасатр жасыл-сұр, ұсақ түйіршекті алевролитті, орташа қаттылықты
және қатты салмақты полимикті. Теригенді зат бұл жерде толық жыныстар
көлемінен 50-60% алады және кварцтан, дала шпатынан тұрады.
Сеноман шөгіндісінің қалыңдығы 140 метр.
Сенон-турон ярусы К2 Sn+T
Сенон-турон шөгінділері Бейнеу ауданында бұрғыланаған ұңғылар
тілмесінде форфоритті құмтасты қабатынан тұрады. Құмтас сұр, қатты, ұсақ
түйіршекті, слюдалы, кристалды пириттер қосындысы бар.
Ярусты борлы әктастар, жазба борлар, борлы-мертелдер құрайды.
Жыныстар ашық-сұр, ақ кейде сарғыш және жасылтым түсті. Жыныстар
текстурасы салмақты және қалың қабатты. Кейде жұқа қабатты, толқынды.
Құрамы бойынша әк-тастар органогенді-бөлшекті хемогенді, жиі бөлшекті
болып келеді.
Органогенді бөлшекті әктастар арасында әртекті полидетритті
теригенді қоспаларда кездеседі.
Хемогенді әк тастар политоморфты әртекті органогенді детритті немесе
құмтасты алеворлитті қоспалы құрамды.
Мергелдер шұбар түсті, тығыз, қатты, кей жерде жарықшақты, бор текті,
сазды. Өсімдік қалдықтары да кездеседі және де пирит кристалдары да, фауна
қалдықтары да тағы бар.
Бор ақ, жазба, тығыз, кей жерде жұмсақ жарықшақтарда саз линзалары
және жағылымдар байқалады.
Сенон-турон шөгіндісінің қалыңдығы 115 метр.
Дат ярусы К2 dt
Дат ярусы шөгіндісі сенон-турон шөгіндісінде жатыр. Дат ярусының
тілмесінде политоморфты және органогенді бөлшекті әк тастар басым келеді.
Мергел мен саз қатпарлары кездеседі. Жұмыр тас аралас бор шөгінділері де
байқалады.
Мергелдер сарғыш сұр, өте қатты, тығыз кремний қоспалары көп
кездеседі.
Дат шөгіндісінің қалыңдығы 45 метр.
Палеоген жүйесі Р
Палеоген шөгіндісі дат ярусының әк тастарында жатыр. Тілме ұсақ
түйршекті құмана басталып, әк тасты, кварцитті кей жерде құмтасқа ауысып
отырады. Түбінде құмтастар және фосфоритті жұмыр тастар жатыр. Жоғарыда
балық шөгінділері жатыр. Шөгінді қоңыр саздан, тығыз әк тастардын, балық
қалдықтары бар қоспадан тұрады.
Тілменің ортаңғы бөлігі ақшыл-сұр, бор, текті мергелден құралған.
Палеоген шөгіндісінің жоғарғы бөлігі моногенді жаыслтым-сұр,
саздарына құралған. Саздар майлы. Саздар арасында жасылтым ақшыл бор текті
мергелдер кездеседі.
Неоген жүйесі N
Неоген жүйесі бұрыштап палеоген шөгіндісінде жатыр. Шөгінді ақшыл-
сұр жасылтым сұр мергелдерден басталады. Ортаңғы бөлігі сары-сұр, жасылтым-
сұр, жасыл саздар құрайды. Саздар жапырақты. Ұсақ түйіршекті құмтастар
кездеседі.
Тілме жоғарыда әк тастар қатпарларынан, ақшыл-сұр, сарғыш, кеуекті
қатты, гипс қатпарлары бар, әк тастардан құрлған.
Неоген шөгіндісінің қалыңдығы 110 метрді құрайды.
Төрттік жүйе Q
Төрттік шөгінді бір текті жыныстар жиынтығынан құралған. Олар
негізінен саздықтардан, құмдықтардан, сары, әр түйіршекті құмдардан және
құмтасты саздардан тұрады.
Төрттік шөгінді қалыңдығы 5 метр.
1.4Тектоника
Тектонды қатыста Табыл блогының үлкен бөлігі, Каспий маңы ойпатының
оңтүстік белдемін қиындататын, оңтүстік Ембі мегавасының оңтүстік – батыс
аяқталуына ұштастырылған.
КМПВ жұмыстарының аймақтық материалдары бойынша Оңтүстік Ембі
мегавасының шегінде, іргетас бойынша құрылымдық жоспары алынған. Оңтүстік
Ембінің палеозой көтеріліміне іргетастағы ойыс сәйкес келетіні анықталды,
ал бұл құрылымды, алдыңғы тас көмірлі уақытта инверсияланған, шеткі
авланогенге жатқызуға мүмкіндік берді.
Оңтүстік Ембі белдемінің түзілімдерінің тұз астыңғы кешенінің
құрылымдық жоспары, іргетас құрылымының бетімен өзаралық байланыста.
Бірақ, іргетас жалпы аймақтық бату беталысына ие, Каспий маңайы
ойпатының орталық бөлігін болса, онда тұз астыңғы кешеннің шағылысу
горизонты: П3, Пс, П2 және П1 – оңтүстікке еңкейген, бұл оңтүстік-шығыс
бағытында, жоғарғы девондық – төменгі тас көмірлі түзілімдердің
қалыңдығының қысқаруымен шарттандырылады.
Зерттелетін аймақтың шегінде П3 шағылысу горизонты бойынша оңтүстік-
шығыс бағытында шөгетін, Мұнайбай – Пионерск одан ары қарай Солтүстік
Култук бойынша, Табыл блогының көтерілім жүйесімен, субмеридионалды
сызылғышы күрделіленген жазық моноклиналь ерекшеленеді.
Блоктың оңтүстік – шығыс бөлігінде, Сазтөбе – Табыл аумағында, үлкен
емес көтерілген белделі ерекшеленеді.
Пс шағылысу горизонты бойынша, Табыл блогының шегінде субмеридионалды
жоғары амплитудалық Мұнайбай – Пионер тізбегі тіркеледі. Олар жоспарда П3
шағылысу горизонты бойынша көтерілімдер тәрізділігімен сәйкес келеді.
Ауданның шығыс бөлігінде Пс горизонтының корреляциясы жоғалады.
П2 шағылысу горизонты бойынша жалпы аумақтық жоспарда оңтүстік –
шығыс бағытта бату байқалады.
Төменгі карбон түзілімдері (визей жік қабаты) зерттелетін бөліктің
шегінде, Пионер, Сазтөбе, Толқын және т.б. аумағындағы ұңғымаларда ашылған.
П2 горизонты бойынша құрылымдық жоспар, толығымен Пс горизонты
бойынша жасалған жоспарды қайталайды, бірақ көтерілім бөлігін
күрделілендіретін кесіп алуы дәрежесі соңғымен салыстырғанда төмен.
Атап өтілгендей, П1 горизонтының стратиграфиялық туралауы,
қарастырылатын аумақтың шегінде, тұздылық қатқабатының бар болуы немесе жоқ
болу тәуелділігіне байланысты өзгереді.
Осылай, Пионерская және Арман аудандарындағы ұңғымаларындағы -–бұл
андигрит-кунгурск жасындағы жабын, Толқын мен Табылда – артинск жік
қабатының кедертасгенді (немесе рифогенді) жаралымдардың - сақмар
жасындағы терригенді – карбонатты қиманың беті болжамдалады.
П1 шағылысу горизонты бойынша құрылымдық картада Табыл блогының
шегінде, түрлі бейімделу мен генесизі – субмеридионалды антиклиналды
қатпардан (Пионер) оңтүстік-батыс бағытында сызықты созылған (Тыныштық –
Сазтөбе – Толқын - Табыл) (2.2 сурет) бірқатар жергілікті көтерімдер
суреттеледі. Олардың рифогенді табиғатын толқындық сурет, карбонат
қатқабатының қалыңдығының көтерілім дөңесінде және артинсктің
литологофациалдық ерекшеліктері мен сакмарск кен орнының қималары
куәліктейді. Рифогенді құрылысты пішімдеу үшін, негіз болып бүйір
кертпештер қызмет етеді. Бүйір кертпелі табиғаты туралы түсініктер екі
концепцияға бөлінеді: дизунктивті және тектонды – седиментационалды.
Соңғысы, бүйір кертпештерінің пішімделуін тас көмірлі – төменгі пермь
жасындағы иілудің периодты компенсацияланбауымен байланыстырады.
Құрылымдық картада, Г3 шағылысу горизонты бойынша оңтүстік-шығыс
бағытында аймақтық бату тіркеледі. Табыл бөлігінің шегінде бірнеше аз
амплитудалық және кіші өлшемді, П1 шағылысу горизонты бойынша Мұнайбай мен
Табыл құрылымдық жоспарына сәйкес антиклиналды көтерілімдер суреттеледі.
Юраға дейінгі түзілулердің жуылған беті бойынша (V1 шағылысу
горизонты) Оңтүстік Ембі валына моноклиналь сәйкес келеді.
Табыл көтерілімі, 7 90-913 сейсмопартия материалдары бойынша, ол
П1 шағылысу горизонты бойынша айқын картаға түсіріледі және 3875 м
изогипстпен контурланған, өлшемдері 5,0*1,0 км және амплитудасы 75 м жуық,
(2.3 сурет) екі дөңесті солтүстік-шығыс созылым құрылымын көрсетеді.
Табыл аумағының шегінде, төменгі карбон қатқабатының терригенді
құрылымын сипаттайтын, П2 шағылысу горизонты бойынша, сол созылымның
құрылымдық тұмсығымен күрделіленген, оңтүстік-шығыс бағытында
моноклиналдыбату ерекшеленеді.
Т3 шағылысу горизонты бойынша, көтерілімге, солтүстік-батыс созылымды
үлкен емес (1,5*0,5 км) күмбезбен күрделенген құрылымдық терасса сәйкес.
3 сейсмобарлау жұмыстары бойынша, көтерілім шегінде дизъюнктивті
бұзылыстар жоқ.
Табыл көтерілімінің дөңесінде, төменгі пермь карбонатты кешенінің
максималды қалыңдығы 340 м-ге жетуі мүмкін.
Азимут Энерджи Сервисез 7 ААҚ-мен орындалған, 2Д сейсмобарлау
материалдары бойынша, Р1 шағылысу горизонты бойынша Табыл көтерілімі, түрлі
бағыттағы айырылымды бұзылыстар сериясымен күрделенген, солтүстік-шығыс
созылымды екі күмбезді құрылымды көрсетеді. Тұйықталған изогипс шекарасында
минус 3940 м құрылым өлшемдері 5,5*1,5-2,5 км құрайды.
Өлшемдері 2,5*1,5 км және амплитудасы 100 м-ден асатын шығыс күмбез,
шығыста Толқын көтерілімі бар жіңішке қосқышпен тұтастырылады да
изометриялық пішімі айқын көрініспен сипатталады. Солтүстік, батыс және
оңтүстік жақтағы күмбез, тау жыныс бату жағына лықсыма жазықтығының құлауы
бағытталған лықсыма түріндегі бұзылулармен күрделіленген. Өлшемдері
1,25*0,5 км солтүстік блокты негізгі күмбезден бөлетін, жағалы солтүстік
жарылым жоғары амплитудамен (760 м) сипатталады.
Амплитудасы 80 м кезіндегі, өлшемдері 3,0*1,5 км минус 3940 м изогипс
бойынша Шығыс күмбездің батыс қанатын күрделендіретін, көлденең жарылымға
Батыс күмбезі жанасады. Изогипс шекарасындағы күмбез ауданы минус 4100 м 14
км2 құрайды.
Р1 горизонтының аса биік абсолютті белгісі шығыс күмбездің дөңесінде
– минус 3760 м, ал батыс дөңесінде – миус 3860 м.
Төсеуші төменгі пермь – таскөмірлі түзілімдер бойынша, І (шағылысу
горизонты Р2 және Р′2) уақытша қимадағы Табыл ауданы, артинск жік қабатының
карбонаттар жабыны бойынша, жоспарда картаға түсірілген көтерілімге сәйкес
келетін, антиклиналды көтерілімді көрсетеді.
Р′2 шағылысу горизонты бойынша Табыл құрылымының дөңесіндегі
абсолютті белгі минус 4200 м құрайды. Изогипс шекарасындағы аудан құрылымы
минус 4300 м-ді 6 км2-қа жуық, амплитудасы 100 м.
Р2 шағылысу горизонты (ассель түзілімдерінің табаны деп болжамдалады)
Р′2-тан алынған құрылымдық жоспарға ие. Айырылымдық бұзылыстар өз жағдайын
қайталайды, тек Табыл құрылымының дөңесінде солтүстік – батыс созылымының
қосымша бұзылысы картаға түсіріледі.
Р2 горизонтының абсолютті белгісі шығыс күмбездің дөңесінде минус
4060 м, ал батыс дөңесінде – минус 4160 м құрайды.
Табыл көтерілімінде Р′2 және Р1 горизонттар арасындағы түзілімдер
қалыңдығы 420 – 460 м құрайды.
Шағылысу горизонты бойынша, пермо-триас пен төменгі юраның табанында
(РТ және V1) Табыл көтерілімі Р1 горизонты бойынша құрылым ерекшеліктеріне
ие болады. V1 шағылысу горизонты бойынша екі күмбез картаға түсіріледі:
шығыс және батыс.
Шығыс күмбездің дөңесіндегі V1 шағылысу горизонтының абсолютті
белгісі – минус 3540 м, батыс күмбез – минус 3600 м.
Көлденең сейсмопрофилінде 23 (2.4 сурет) пермь – тас көмірлі және
триасты түзілімдері бойынша ерекше айқын Табыл көтерілімі тіркеледі.
Тау жыныстың ІІІ шағылысу горизонты бойынша Табыл ауданының шегінде
солтүстіктен оңтүстікке моноклинальді батады.
Оңтүстік – Ембі мегавал шегіндегі негізгі шағылысу горизонты.
1, 2, 3 Эмбанефтегеофизика ПО есептеулері бойынша.
Тұз астыңғы кешен:
П3 – жоғарғы пермьге дейінгі кешен беті.
Пс – карбонатты – терригенді жоғарғы девон – төменгі тас көмірлі
кешен беті.
П2 – терригенді төменгі тас көмірлі кешен бетті.
С´ - карбонатты – терригенді төменгі пермь (артинскті – сакмарлы)
жасындағы (тұз – кунгур жабыны бар болу жағдайында) беті.
Тұз үстіңгі кешен:
Т3 – жоғарғы триас ішінде;
V1 – триастың жуылған беті;
ІІІ – төменгі бордың неокомск түзілімдерінің табаны.
Толқын кен орны мен Табыл блогының шегіндегі негізгі шағылысу
горизонты.
6, 7 Азимут Энерджи Сервисез ААҚ-ң есептеулері бойынша.
Тұз астындағы кешен:
Р′2 – төменгі тас көмірлі карбонатты – терригенді түзілімдердің
табаны болжаммен;
Р1 – артинск карбонаттарының жабыны;
Р2 – ассельдің карбонатты терригенді түзілімдерінің табаны болжаммен.
Тұз үстіндегі кешен:
Т3 – жоғарғы триас – төменгі юра түзілімдерінің сұр түсті
қатқабаттарындағы шартты горизонт.
V1 – Юра түзілімдерінің табаны;
ІІІ – неоком табаны.
1.5Мұнай – газдылығы және оның перспективасы
Толқын кен орны көп қабатты болып келеді. Өнім юра-триас өнімді
қабатында байқалады.
Мұнай кені негізінен жоғарғы юра өнімді қабатында жатыр (ІІІ, IV,V
қабаттар), ал газоконденсатпен мұнайгазокон төменгі юра қабатында жатыр.
Сынау нәтижесінде түгел триас қабатты зерттелінеді. Жүргізілген жұмыстар
нәтижесінде жоғарғы триас вулканогенді-карбонатты жоғарғы А+Б панка
көлемінен мұнай құйылыс алынды. Төменгі вулкеногенді карбонатты
шөгінділерінен газоконденсаттың фонатында құйылыс алынды, ал кей жағдайда,
жоғарғы дебитті (50 м3тәу.) қабат сулары байқалады. Газ дебиттері бірнеше
мың дейін.
Юра өнімді қабаттарының мұнай құрамы Боранкол кен орындаының
мұнайларымен сәйкес. Олардың тығыз көрсеткіші аз, парофинді көмірсутек және
асфальты – смола заттары құрамында едәуір көп, мұнайдың қатаю температурасы
(+26+32оС).
Триас өнімді қабатында мұнай тығыздығы 76*1 кгм3 динамикалық
ылғалдылығы -1,74 мПа. Құрамындағы асфальтен 0,43-4,5%, профиндер 18,3-
22,7%, слюлалар 11,7-41,6%.
Газдар, газоконденсат және газмұнайлы юра кені құрамында титан 76% дейін
11,1%. Құрамындағыметанның орташа мөлшері 91% дейін көбейді, этан 3,7%,
пропан 1,2%. Ауаға қарағандағы газ тығыздығы 0,401км3.
1.6Сулылығы
Гидрогеологиялық жұмыстардың арқасында неоген-төрттік және жоғарғы бор
шөгінділерінің сулы қабаттары зертелінеді. Бұрғылау жұмыстарын сумен
қамтамасыз етуге жарамайтын жоғарғы бордың (еснон-турон) қабат сулары
негізгі мәнге ие болады. толқын кен орнында иілімінде бұл горизонттық суы
тұзды болып келеді.
Толқын кен орнында және басқада алаңдарда сулы қабаттардың орналасу
тереңдігі 50-500 метр аралығында тербеледі. Төменгі бор шөгінділерінің
сулылығы толқын кен орнындағы №1 ұңғымасын сынау кезінде зерттелінеді.
2000 – 2400 аралығындағы ортаңғы бор шөгінділеріндегі судың минералдығы
56 гл және тығыздығы 1027 кгм3 болып келеді. Бұл сулардың барлығының да
құрамында хлор-кальций ерітіндісі бар. Осындай минералдық жағдайында бор
қабаттарындағы судың статикалық деңгейі 101м және 91 м-гн тең, мұнда иод
және бром сияқты микроэлементтер кездеспейді.
Кен орнында қабат қысымын қалыпты ұстауда ППД құрылды. Толқын кен
орнында қазір 95 су айдау ұңғымалары техникалық сумен қамтамасыз етуде.
Сонымен қатар сумен қамтамасыз ету мақсатында 20сутартқыш ұңғысы қазылып
жұмыс істеуде.
7. Ұңғыманы қазу кезінде кездесу мүмкін қиындықтар аймақтары
Ұңғыманы бұрғылауда кездесетін қиыншылықтар, осы кен орнында қазылған
ұңғымалар көрсеткіштері бойынша жорамалданған.
Жоғарғы және ортаңғы триас, төменгі юраның, стт. Кемеридж шөгінділерінде
бұрғылау ертінідісінің жұтымды байқалады. Қарстырылған қабаттарда
бұрғылауда қабат қысымының төмендеуінен бұрғылау сұйығының аздап
жұтылулары болады.
Оксфорт – кемовен және төменгі триас шөгінділерін бұрғылауда ұңғыма
қабырғасы опырылып құлауы байқалады.
Триас шөгінділерін бұрғылауда мұнай, газдың бұрғылауы сұйығына енуі
байқалған.
№3 ұңғыманы бұрғылауда П қабатын ашқанда (1920-2000м) қабатқа су айдау
әтижесінде қабат қысымы жоғарылап мұнай мен газдың ертіндіге енуі
байқалған.
Жоғарғы триас және төменгі юра, оксфорд, кимеридж-титан, сенон-турон
шөгінділерінде бұрғы аспабының ұсталуы байқалған.
1.7.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары
Ұңғыдағы өнімді қабатты сынау үшін ашық ұңғы тәсілімен құбырлық қабат
тексергіштер арқылы жүргізу ұсынылады. Ашық оқпанды зерттеу ұңғыманың
өнімді аралықтарында жүргізіледі және геофизикалық зерттеулер де қатар
жүргізіледі.
Бұл жұмыстарды жобалаудың ең басты мақсаты өнімді қабаттың
коллекторлық қасиеттері ГИК және ВНГ жағдайын анықтау және гидродинамикалық
сипаты туралы мәлімет алу. Сонымен қатар сынамалардың мақсаты мұнай
қабатының құрамын, мұнай өнімділігін, әрбір аралықтардаығ жер асты
суларының әсерін, мұнайдың тәуліктік жұмыс өнімділігін анықтау.
3090-4020 метр аралығында саңылаулы сүзгі орнатып, ұңғыма түбінен
мұнай сынамасын алу керек. Жүргізілген жұмыстар бойынша АКТ жасалып
бектіледі.
2. Өнімді қабаты ашу әдісі
Толқын кен онын игеруде ұңғымаларды бұрғылау жүргізледі. Қабатты ашу
ұңғыны бұғылау ерітндісімен толтырып кумалятивті перформациялау арқылы
жүргізіледі. Көрсетілген ертінді 2м3 көлемінде пайдалану тізбегін
перформациялау аймағын толтырады, ертіндінің тығыздығы 1260 кгм3.
Перфорациялау аяқталғаннан кейін ұңғыма кешенімен, қажетті жабдықтамен
жабдықтайды. Егер өнімді қабат аз кеуекті коллектормен берліген болса,
онда НКТ кешені КОУК кешенсіз орнатылады.
Мұнайдың келуін шақыру үшін бұрғылау ерітіндісін ингибрлеуші мұнаймен
ауыстырылады. Ерітіндіні ұңғымаға құйып 12 сағат ұстайды. Содан кейін кен
нрнының сипаттамасына байланысты - өнім ашылғанша ұңғыманы өңдейді. МҒӨБ-
ң талаптаына сай ұңғыманың балық параметрлері қалпына келтірілгеннен
кейін ұңғыма МҒӨ пайдалаунға беріледі. Егер қажетті көлемдегі мұнай
өнімділігі болмаса, онда қабат тұзды-қышықылды ерітіндімен өңдейді.
3. Керн алу аралықтары
Бұрғылау процесі кезіндегі геологиялық зерттеулер мұнайлы қабаттардан
керн алу үлгісі жұмысы арқылы жүргізіледі. Шөгінділерді тиянақты түрде
зерттеу мақсатымен төменгі юра қабаттарынан керн үлгісі алу жұмыстары
көзделеген.
Төменгі юра қабытынан керн алу үлгісі арқылы оны бұрғылап өту осы
қабаттың қалыңдығына байланысты болады, ол шамамен 30-35-ке тең және бұл
жұмыстар недра колонкалы снарядымен немесе БВК бұрғы ұштарымен
жүргізіледі. Әр ұңғыдан керн алу аалықтары ұңғыманы геологиялық
зерттегенне кейінгі мәліметтер арқлыл іске асады.
Керн орныдарын барлағанда пайдалы қазындының қандай тереңдікте
жатқанын, оның қалыңдығын, сапасын, үстінде және астында жатқан
жыныстарды, ұңғыдан шыққан керн арқылы анықтайды. Сондықтан колонкаоы
бұрғылаудың алдында қойылатын ең негізгі мақсат – ұңғымадан толық мағұламат
беретін жарамды керн көтеру.
Тұтас жыныстарды бұрғылағанда керн көтеру онша қиын емес, ал жұмсақ
борпылдақ жарықшақ және уатылған жыныстардан керн көтеру көпшілік жағдайда
өте қиын мәселе.
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
Бұрынғы КСРО мұнай және газ құбырларын жүргізуде айналдырып бұрғылаудың
үш түрлі роторлық турбобұрғылық және электірлік бұрғылау түрлерін
қоданатын дүние жүзіндегі бірден-бір ел болып табылады.
Роторлық және турбобұрғылық әдіспен кезек-кезек пайдалану тәжірибеде
кеңінен қолданылады, әсіресе терең ұңғыларды бұрғылауда.
Питологиялық пачка мен жыныстың аралығын бұрғылау кезінде тәсілін
таңдау бұрғыланаған ұңғыманың статистикалық материалдың анализін ретінде
немесе араулы ұңғылардың бұрғылау редимін зерттеуінің қорытындыларына
немесе олардағы жекелеген аралықтарға сүйене отырып мүмкін болады.
Статистикалық әдісте бұрғылаудың аталған немесе басқа тәсілдерінің
тиімділігінің бағасы кездейсоқ сипатты бұрғылау режимі параметрінің
шектелген диапазонының өзгерістерін, ақпараттың жоғары сапалылығының
жеткіліксіздігін нәтижесіндегі көптеген деректерді талап етеді.
Нақты аудан бойынша материалдарды талдауда үш түрлі тән жағдай болуы
мүмкін.
1. Бұрын бірде бір ұңғыманы бұрғыламаған
2. Бір немесе бірнеше ұңғыманы бұрғылаған
3. Ұңғының елеулі бөлігі бұрғыланған.
Бірінші жағдайда бұрғылау тәсілін таңдау міндетін шешу мен жынысты
бұзушы аспаптың неғұрлым қиындау ақпараттық және бұрғылау тәжірибесінің
сол сияқты басқа аудандардағы ұңғыманың жобасының деректерін де қолдануға
байланысты жүзеге асуы мүмкін.
Екінші жағдайда ақпарат көлемінің өте аздығынан статистикалық өңдеу
тәсілдерін қолдану болмайды.
Соңғы ағдайда бағалаудың статистикалық тәсілін қолдану үшін ақпарат
көлемі жеткілікті болуы керек, бірақ ақпараттың сапасының төмендегі мен
көптеен факторлардың уақытқа байланысты өзгеруі дұрыс бағны алуын
қиындатуы мүмкін.
Геологиялық материал мен геофизикалық зерттеулердің шешімдерін зерттеу
негізінде, сол сияқты қашаулар мен берілген ауданда ұңғылардың
бұрғыланаған бұрғылау режимі параметрлерін зерттеу нәтижесінде біркелкі
аралықтарға арналған.
Бұрғылау процесін жыныстық бұзылу объектісі бұзылу көзі және оның
қоршаған ортаның циркуляция жүйесі мен бұрғылау ерітіндісін тазалаудың
бұрғылау режимі параметрлернің өзара байланысында қарастыру керек.
Міндетттерді шешуге тек осы тұрғыдан келу ғана дұрыс негіз бере алады және
тұтастай бұрғылау процесінің оптимизацияға көшу үшін берік іргетасын қалай
алады.
Бұрғылаудың неғұрлым өнімді тәсілін таңдау жыныстың литологиялық
пачкасына арналған қашаудың түрін дұрыс таңдау мүмкін емес қашаудың
неғұрлым тиімді түрін таңдау қиындығы қашаудың рейс кезінде біркелкі
жыныстардың емес физика-механикалық қасиеттермен ерекшеленетін жыныстарды
бұрғылауы арқылы қиындайды.
Электр кротаждық диаграммасын пайдалана отырып қашаудың неғұрлым
табысты жақсы түрін таңдап алуға болады. Егер одан басқа механикалық
каротаж болса және қашау жұмысы туралы деректер оған бұрын бұрғыланған
ұңғылардың тозуын косса онда тек аталған теологиялық жағдайларға
араналған қашаудың неғұрлым тиімді түрін таңдау емес, сонымен қатар
бұрғылау режимінің оптимальды параметрлерінің демек бұрғылау тәсілін
таңдар алуға болады.
Қашау жұмысы туралы деректер қашаудың өтімділігі туралы мәліметтер
косса механикалық бұрғылау уақыты қашаудағы орташа жүктеме, ротордың
айналу жылдамдығы, бұрғылау ерітіндісінің шығыны мен оның тіректерден
жылдамдығының бітуі тіректердің диаметрі қашаудың тірегі мен тістерінің
тозуының сипаты, оқпанның қисаю жағдайының ақпараты мен бірге қажетсіз
нәрселер, оқпанның, тарылуы, жұтылыуы ұңғымаларды бұрғылау жобасының
міндеттерін тиімді шешуге мүмкіндік береді.
Мұнай және газ ұңғыларды өтімділігінің негізгі көлемі 4ш шарошкалы
қашау арқылы жүзеге асады, ал бұрғылау көлемі алмасты қалақшалы және басқа
қашау түрлері арқылы жүзеге асады.
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғыма ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Географиялық және экономикалық
жағдайлар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.2 Кен орнының қысқаша зерттеу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
1.3
Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .
1.4
Тектоникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
1.5 Мұнай-газдылығы және оның
перспективасы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
1.6
Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Ұңғыманы қазу кезінде кездесуі мүмкін қиындық-
тар
аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .
1.8 Перспективалы қабаттарды ашу және
сынау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1.8.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен
аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ... ...
1.8.2 Өнімді қабатты ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
1.8.3 Керн алу
аралықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2.1 Шегендеу құбырлар және қашау диаметрін
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ...
2.3 Бұрғылау тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы
құбырлар тізбегін беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3.1 АБҚ диаметрі мен ұзындықтарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3.2 Пайдалану тізбегінің орнын бұрғылау үшін бұрғылау тізбегін таңдау
және
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4 Ұңғыманы
жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның
көрсеткіштерін әр тереңдік аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... . ... ... .
2.4.2 Жуу сұйықтары үшін газдың, судың, химиялық реагенттердің,
ауырлатқыштың және басқа материалдар шығындарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4.4 Ұңғыманы жуудың гидравикалық
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.5 Бұрғылау қондырғысын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.1 Қашаулардың түрі, өлшемі және моделін, олардың жұмыс істеу
көрсеткіштерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтар
үшін жуу сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.6.3 Қашауға өстік салмақ пен және оның айналу жиілігін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7 Ұңғыманы
бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ..
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрамалары ... ... ...
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау және тізбектерді цементтеуге
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.8 Ұңғыманы
игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Орталық – шығыс Прорва алаңындағы ұңғымалар құрылмаларына талдау.
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .
4.2 Өндірістік санитария
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
4.2.1 Шу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.2. Электр қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
4.2.3 Өрт профилактикасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...
4.2.4 Өртке қарсы жүргізетін
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМІ
5.1 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.2 Ұңғыма құрылысына смета жасау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.3 Жобалық ұңғыманы қазудың салыстырмалы тиімділігі, техникалық-
эконмикалық
көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНЫДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АҢДАТПА
Өзекті сөздер: ұңғыма, геологиялық көрініс, ұңғыма құрылымы, бұрғылау
сұйығы, жуу сұйығының шығыны, бұрғылау экологиясы, көрсеткіштері.
Осы жоба Толқын кен орнындағы тереңдігі 4020 м барлау ұңғымасы
желісін қамтиды.
Кеңістіктің геологиялық беинесі берілген бұрғылаудың техникалық және
технологиялық тиісті есептері жүргізілді, ұңғыма құрылысындағы қоршаған
ортаны және еңбекті қорғау қаралады.
Жобаланған ұңғыманы бұрғылау және бекіту үшін смета жасалды.
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова: скважина, бурение, долото, геологический профиль,
конструкция скважины, буровой раствор, тампонажные смеси, экология в
бурений, техника-экономические показатели бурения.
Настоящий проект предусматривает проводку разведочной скважины 4020 м
на месторождений Толкын.
Даны геологическое описание площади, произведены необходимые расчеты
по технике и технологий бурения, рассмотрены вопросы охрана труда и
окружающей среды при строительстве скважины.
Составлена сметы на бурение и крепление проектируемой скважины.
КІРІСПЕ
Мұнай өнеркәсібі Республикамыздың өнеркәсібінде елеулі үлес салмағы
бар Республика өнеркәсібінің аса маңызды саласы. Сол себептен
Республикамызда мұнай және газ өнеркәсібінің өсуіне көп көңіл бөлініп
жатыр. Мұнай мен газды өндіру үшін, мұнай мен газды өндіретін аудандарда
мұнай және газ ұңғымаларын көптеп бұрғылау қажет. Бұл мақсатта сол
аудандарда әр түрлі бағыттағы бұрғылау жұмыстары басқармалары жұмыс
істейді. Бұрынғы кеңестер одағында 70 жылда ұңғыманың орташа тереңдігі 4
есе өсті. 1974 жылы бұрынғы КСРО-да 450 мұнай, 260 млдм3 газ өндіріп мұнай
өндіру жөнінен әлемде бірінші, ал газ өндірісінен екінші орынға шықты.
Бұл нәтижеге біздің Республикамыздың да қосқан үлесі едәуір. Егер
таяудағы өткен жылдарда 5000-6000 м тереңдіктегі ұңғылар біздің мұнайлы
аудандарда көптеп бұрғыланды. Қазір Қазақстанның мұнай кәсіпорындарының
көпшілігі шетел мұнай кәсіпорындарымен бірлесіп жұмыс істеуде. Егемендік
алған жолы Республикамызда басқа салалардағыдай бұл салаларда да көптеген
қиыншылықтар кездесуде.
Мұнай мен газ еліміздің экономикасын көтерітен әлеуметтік жағдайын
жақсартатын өндіріс салалы. Оның дамуына біздің елімізде үлкен көңіл
бөлінеді.
Еліміздің әлеуметтік экономикалық жоспарында жаңа мұнай мен газ кен
орнының пайда болуы жеделдетуде олардың қатарына Толқын кен орны жатады.
Толқын кен орны Қазақстан Республика Маңғыстау облысының Бейнеу
ауданының құрамына кіреді. Бұл кен орнында өнімді қабат 4020 м тереңдікте
кездеседі. Менің осы дипломдық жобаны орындау және жобалау мақсатым, ұңғыма
құрылмасын бастан аяқ жобалау.
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
Геологиялық және экономикалық жағдайлары
Толқын кен орны Қазақстан Республикасы Маңғыстау облысының Бейнеу
ауданының құрамына кіреді.
Өндіріс орнынан бейнеу станциясына дейін 95 км, ал Опорный станциясына
дейін 55 км, сарықамыс ауылына дейін 45 км.
Жұмыс ауданы жайпақ дала дөңдер мен тайыз жарлар кездеседі. Жұмыс
ауданының рельеф биіктігі +150+155 аралығында.
Қарастырылған жұмыс ауданы шөлейт және шөлейт далаға қарасты. Ауа райы
континентальды. Жазы ыстық, құрғақ жоғары орташа айлық күн радиациясы 17,3
ккалсм3 ал шілде айында байқалған Ауа-райының болжамы қарастырылған
ауданда тұрақты. Шілде айындағы ауаның ең жоғарғы орташа айлық температура
көрсеткіші 25-260С жеткен. Ал осы айда ең жоғарғы температура 40-450С дейін
жеткен.
Қыс мерізмі айтарлықтай суық, қар аз түседі. Алғашқы үсік қарашы айында
болады. Қараша айында ауа температурасы -25-300С дейін төмендейді. Бейнеу
аудандарының қыс мезгіліндегі орташа айлық орташа температурасы -3,2-6,80С
құраиды. Қыс мезгілінде бірде жылып бірде суып тұрады. Желтоқсан айындағы
минимальды күн радиациясы 2,6 ккалсм3 құрайды.
Жауын шашын аз түседі. Көп жылдық бақылау пунктерінің көрсеткіштерінің
көрсетуінен жылдық жауын-шашын мөлшері теңізден алшақтаған сайын
солтүстіктен оңтүстікке қарай азаяды да 140-200 мм -құрайды. Жауын шашын әр
мезгілде әр қалай түседі. Жаз мезгілінде 57-77%, күз мезглінде 23-45%, ал
қыс кезеңінде 20-26%. Жаз мезгілінде ылғалдың аздылығынан ауада құрғақ-
жауын көрінісі байқалады. Атмосфералық ылғал ауада бұға айналып кетеді.
Бірақ кейбір жылдары ауаның ылғалдылығынан жауын шашын мөлшері 1,5-2 есе
өскені байқалады.
Салыстармалы жауан шашын мөлшерінің аздығынан ауа ылғалдылығы 30-60%. Ең
жоғарғы көрсеткіш қаңтар айында 68-75%. Жаз мезгілінде шілде тамыз
айларында 33-63% құраған.
Жұмыс-ауданы желді, үлкен ауа ағынының әсерінен жиі күшті жел соғып
тұрады. Жел бағыты шығыс және оңтүстік шығыс бағытта. Жел жылдамдығы жыл
бойы өзгеріп тұрады. Қыс мезгілінде жел жылдамдығы 5-7 мс жетеді және
жылдамдығы 25 мсек болатын боранды желдер соғады.
Өсімдіктер аз кездеседі, осы шөлейт ауданға бейімді сексеуіл, түйе
тікенегі.
Қарастырылған географиялық аймаққа бесімді жануарлар қоян, тышқандар.
Хабарласатын жолдар нашар дамыған маңындағы елді мекендермен қатынас тас
жол арқылы жүргізіледі. Жаз мезгілінде және күздің екі айында. Бұл
жолдармен барлық көліктер емін еркін жүре алады, ал қыс мезгілінде және
көктем айларында қардың боран үйіліп қалуына, әрі оның еруіне байланысты
көлік қатынасы қиындайды. Көптеген қиыршық тасты жолдар ауданды әр бағытта
кесіп өтеді.
Гидрографиялық байланыс және таза, су көздері толығымен кездеспейді.
Техникалық су және ауыз суы автоцистеналармен тасымалданады. Егер
техникалық, су жеткіліксіз болатындай жағдай түса, онда 190 м тереңдіктен
гидрогеологиялық ұңғыма қазу жоспарланады.
Ауыз суды көлікпен Опорный станциясынан жеткізіліп отырады.
Бұрғылау ерітіндісін бұрғылау орнында материалды техникалық
қамтамасыздандыру базасынан әкелетін материалдардан дайындаған жөн.
Электр қуатын ДВС қондырғы қамтамасыз етеді, басқармамен байланыс
радиостанция көмегімен орындалады.
1. Кен орнының қысқаша тексерілу тарихы
Толқын кен орнының ашылуы аса көрнекті жаңалық болды. Оның себебі
оқымыстылар мен мамандардың 3500 метр тереңдікте және одан да терең жатқан
жыныстарда мұнай бар деген болжауларынан бастады 1991 жылы осы кен орнынан
3500 метр тереңдікте мұнай газды фонтан алынды.
Ашылған кен орынды пайдалануға даярлау кезінде болатын бүкіл өндірістік
техникалық шараларды басқару үшін Толықнмұнай бірлестігі құрылды.
Бірлетікмердің ұжымдары Толықнмұнай бірлестігінің барлық өндірістік-
техникалық қызметтерін жұмысшылармен және инженер-техникалық мамндармен
қамтамасыз етуіне көмектеседі.
Толқын кен орнында жұмыс жүргізіп жатқан бұрғылау жұмыстары
басқармасының инженер-техникалық мамандарымен жұмысшылар бұрғылау жұмыс
жоспарларын табысты орындады. Сонымен қатар кен орының өндірісте пайдалану
мәселені де бірге шешілді. Кен орының ауданында бұрғылау жұмыстары
басқармасының техникалық базасы орналасқан. Сонымен қатар сол жерде инженер
техникалық және диспечерлік қызметтердің орталығы орналасқан.
Кен орында зерттеу жұмыстары кезінде төменгі бор, триас шөгінділерінде
мұнай бар екендігі анықталды.
2. Стратиграфия
Триас жүйесі Т
Триас жүйесінің шөгінділері екі бөлімен тұрады жоғарғы және ортаңғы.
Ортаңғы триас Т1
Ортаңғы триас шөгінділері сұр, ашық-сұр, қара-сұр түсті вулланогенді-
карбонатты жынстарынан тұрады.
Құмтастар-ұсақ орташа түйіршекті салмақты, жарықшақты слюдалы,
полимитті цемент сазды, регенерационды кей жерде карбонатты
конформационды, карбонаттық материалдың құрамдық мөлшері кей кезде 30 %
жетеді. Жарықшақтарда қышқылданған битум бар. Алевролиттер ұсақ және
орташа түйіршекті, жұқа қабатты, сазды слюдалы, полимиккті, әк тасты
қабатшалары бар.
Аргилиттер-жұқа дисперсті микроқабатты ке жерлерде алевролитті,
құрамында органикалық заттар аралас карбонаттар кездеседі, пирит және
кварц дәндері тағы кездеседі.
Әктастар көп жағдайда микро және ұсақ түйіршекті, ұсақ кристалды,
салмақты криминдті, пилитоморфты, сазды, доломитті. Ұасақ кристалды әр
тектілігіне қарамаста, әк тастар кесектерде кездеседі.
Әктастар-органогенді-детритті, остраходты түрден орташа және
микрокристалды әртектілікке ауысады, осы доломиттің кей бөліктері
кремидтері, осал битумды. Туфты құмтастар, туфты аргилеттер, түффиттер,
түфтар осал қабатшалары кездеседі. Әктастар пилитомофты ұсақ түйіршекті,
осал доломитті.
Доломиттер ақшыл қоныр, кеуекті, кристалды, және балдырлы әк тасты
қабатшалары кездеседі. Тағы түф және түфты құмтастар байқалады.
Доломиттер кесекті-ақшық қоныр құрамында органогенді балдырлы дитрит
қоспалары кіреді. Кесектер политоморфты доломиттер мен қаланған. Кей
бөліктерінде горизонтальды қабат тастары кездеседі.
Түфтар сұр және көгілдір сұр, кристалды, және ватроластикалық түрден
шаң тозаң әр тектілікке, ауысып отырады. Туфтар әр деңгейді
карбонатталған, кейде тең емес доломиттелген, гидрослюдталған.
Ортаңғы триас жыныстары жарықшақты болып келеді. Жарықшақтарда
кальцит, кварц кейде қышқылды битум болады. Шөгінді кеуекті жарықшақты
және коллекторлы түріне жатады.
Ортаңғы триас жүйесінің қалыңдығы 480-630 метрге жетеді.
Жоғарғы триас Т2
Жоғарғы триас шөгіндісінің едеуір бөлігі аргилиттерден,
алевролиттерден, құмтастардан тұрады. Кейде осы ортектілік құрамында, яғни
нақты түрде тілменің төменгі бөлігінде гравелиттер қабатшалары кездеседі.
Тілменің жоғарғы бөлігінде линзалы көмір қабатшалары кездеседі. Гравилиттер
құрамында кесек жұмыр тастар кездеседі.
Көп жағдайда жыныстар сұр-қара, сұр түсті болып келеді. Вулканогенді
шөгінділер және құмтастар және алевролиттердің кей түрлері сұр-жасыл, жасыл
түсті.
Алевролиттер жұқа- ұсақ түйіршекті, тығыз жұмыр кей бөлшектері
қабаттасқан, полимикті, цемент сазды гидрослюдалы.
Құмтастар ұсақ орташа дөректі түйіршекті салмақты, жарықшақты,
полимикті. Кесекті материал құрамына кварц, дала сипаты, силлициттер, титан
минералдары, қабыршақ слюдалар сазды тақтататстар кварциттер кіреді. Цемент
қабыршақты, гидрослюдалы сазды.
Туфты гравилиттер кесекті эфузивтерден туфогенді материалдармен
цементтелген кварцтардан тұрады.
Кей жерде жұмыр тасты кантомератқа ауысып отырады.
Жоғарғы триас шөгіндісінің қалыңдығы 420-490 метр аралығында.
Юра жүйесі J
Юра жүйесінің шөгіндісі толық үш бөліктен тұрады, төменгі, жоғарғы
және ортаңғы.
Төменгі бөлім J1
Юра шөгіндісі негізінде құмтасты-ұсақ жұмыр тасты базалып қабаты
жатыр. Қимада құмтастар, алевролиттер, саздар, аргелиттер кезектісп
кездесіп отырады. Құмтасты алевролитті және сазды жыныстар қабаттарының
қалыңдығы кей жерде 10-20 м жетеді. Яғни құмтас және саз, қабаттарының
құрамында микротпарлар кездеседі.
Құмтастар сұр, ақшыл-сұр, ұсақ орташа жиі үлкен түйіршекті, жақсы
талданған, қатты, қиыршық тас аралық, құмтастар полимикті кварцты, кварц
дала сипаты, алевролдит сазды, сазды-хлоритті және сазды карбонатты цементі
мен осал және орташа цементтелген цемент қабыршақ және жапсар көрсетілген.
Алевролиттер құрамы жағынан құмтастарға ұқсас келеді.
Саздар сұр, қара-сұр, тығыз аргилиттекті құмтасты, кей жерде
алевролитті, сұр алевролит және ұсақ түйіршекті құмтастар қатпарлары
кездеседі. Саз материал құрамы гидрослюдалы каолинитті. Кей саздар осал
карбонатты, көмір затының секпелі бар.
Аргелиттер жұқа тізілген, қабыршақ текстуралы. Үлкен кесектерінде
жылтыр беттері көрінеді. Төменгі Юра қабатының қалыңдығы 130-140 метр
аралығында.
Ортаңғы юра J2
Ортаңғы юра бөлімнің құрамында дален, Байос, Бат ярустары
ерекшеленеді.
Дален ярусы J2 dаI
Қабатты әртүрлі түйіршекті құмтастар құрамында саз линзарлары және
ұсақ түйіршекті кантоломерат қатпаларды кездеседі.
Құмстар сұр, сары-сұр, ұсақ орташа және үлкен түйіршекті, кей жерде
сазды зат қоспасы бар, осал және орташа қаттылықты, Баритты, сазды-
хлоритті, сазды цементімен цементтелген. Тілменің жоғарғы бөлігінде
құмтастар сынық заттармен өосылып ұсақ түйіршекті күйде кездеседі.
Саздар сұр, қара-сұр, аргилиттекті, әр деңгейлі құмтасты және
алевролитті, осал карбонатты, карбонатты емес тығыз, құрамы жағынан саздар
хлорит және каолинитті қоспасы бар гидрослюдалы.
Конглометтар жарты бұрышты, бұрышты кремни сынықтарынан тұрад.
Құрамына кварц және ұсатылған құмтас жыныстарда кіреді.
Дален шөгіндісі әсіресе сазды әртектілі құрамында өсімдік органикасы
жайылған және бөлек көмір қатпарлары кеөзедесі.
Кездесетін алевролиттер қабаттары сұр, қара-сұр, түсті, тығыз, қатты,
құмтасты сазды. Кесектерде кварц слюда, дала сипатты.
Қабат қалыңдығы 260-300 метрге жетеді.
Байос ярусы J2 bJ
Құмтастар, алевролиттер, саздар ауысып кездеседі. Кей жерде мергел,
көмір қатпаларлары кездеседі. Жыныстардың ауысып кездесуінен олар жұқа
қабатты. Байс ярусының төменгі бөлігі сазды, линзалы қатпарлардан құмтасты
алевролиттер жыныстар жайылымы осалдау үлкен алевролитті жыныстарынан
құралған. Саздар бұл жерде, қалыңдығы 5-10 метр болатын қатпарлар түрінде
кездеседі. Жыныстар құрамында органика және көмір қатпарлары кездеседі.
Құмтастар сұр, сары-сұр, ұсақ және орташа түйіршекті, сазды-
алевролитті, ылғи алевролитке ауысып отырады. Құмтас құрамы полимикті кварц
дала сипатынан, слюда және серицит жыныстарынан құралған. Түйіршектер
бұрыштары жұмыр. Ауыр фрацияда титан магнетит көбірек.
Алевролиттер-сұр, орташа және ұсақ түйіршекті, полимикті, құрамы және
жыныс құраушы минералдар пайызына қарай алевролит құмстарға жақын. Жыныс
құраушы минералдар кварц, дала сипаты жыныс сынықтары цемент серицит
хлоритті қабыршақ.
Саздар қара-сұр, құрамында әр мөлшерде құмтастар мен алевролиттер
кездеседі. Өсімдік органикаға бай. Саздарда сепициттердің бөлінуі мен
хлоритизация көрінісі байқалады. Құмстар цементі жапсар және қабыршақ
типті.
Байос шөгіндісінде құмтастардың орташа түйіршекті және ұсақ
түйірлердің көп бөлігі кеуектілік қасиетіне ие.
Байос жүйесінің қалыңдығы 370 м жетеді.
Бат ярусы J2bJ
Бат ярус шөгіндісінде құмтастар, саздар алевролиттер жиі араласып
кезектесіп отырады.
Құмтастар сұр, қара-сұр, сары-сұр, ұсақ түйіршекті, кейде жерде
орташа түйіршекті, алевролит-сазды алевролиттерге ауысып отырады.
Түйіршіктер пішіні жартылай бұрышты, жартылай қажалған. Полимикті кварцты,
дала сипатты, кварцитті, эффузивті кварцтар жиі регинирленген, дала
сипатынан құралып түзілген цемент сазды, жапсар түрлі карбонатты.
Құмтастар көп жағдайда кеуектілік қасиеті байқалады. Алевролиттер
құмтастар құрамына ұқсас келеді. Олар құмтасты, жиі сазды болып келеді. Кей
кесектерінде хлоритизация көрінісі байқалады. Микро түйіршекті сидериттің
бөлінуі байқалады. Цемент сазды, кальцитті. Үлкен түйіршекті алевролиттер
осал кеуктілік қаситіне ие. Саздар қара-сұр, сұр, тығыз, қара қоңыр, жасыл-
қара, каолинит-хлорит-гидрослюдалы аралас құрамды. Құрамында жиі
вулканогенді әйнектер кездесіп отырады.
Бас жыныстарында көптеген көмір тақтатастар, шірілген өсімдік
детритті, флораның үлкен қабат осылар болғандықтан көмір жыынстар көрінісі
туады.
Бат шөгіндісінің қалыңдығы 270 метрді құрайды.
Жоғарғы Юра J3
Жоғарғы юра тілмесінде келловей, оксфорд және кимеридж ярустары
ерекшелінеді.
Келловей ярусы J3 сI
Келловей ярусының шөгіндісі алевролит құмтастар қатпарлары бар саз
қабат қалыңдығынан тұрады.
Саздар жасыл-сұр, қара-сұр, тығыз алевролитті осал құмтасты.
Монтмориллонитті-гидрослюдалы палыгорскитті құрамды. Саздар көпшілігі аз
карбонатты және карбонатты емес әртектілікпен көрсетілген. Бірақ тілменің
жоғарғы бөлігі құрамында карбонат өсіп осы жерде мергель қатпарлары
кездеседі.
Құмстар-сұр, жасыл-сұр, қара-сұр, жиі ұсақ түйіршекті, құм тасты
алевролитті, түйіршек пішіні бұрышты қажалған, бұрышты құмтастар мен
алевролиттердің жыныс құраушы минерлард кварцтан және дала сипатынан
тұрады. Петрографиялық құрамында едәуір орынды кварц сынықтары, кремни
жыныстары, слюдалы тақтатастар мен эфузивтер алады. Құмтастар мен
алевролиттердің цементтелу деңгейі әртүрлі цемент сазды, сазды, карбонатты,
карбонатты базальтты және қабыршақ түрлі. Сондықтан тығыздығы мен
кеуектілігі кең өрісте өзгеріп отырады. Қосымша қарастырылған келловей
шөгіндісінде құрлық және теңіз флорасының көптеген қалдықтары кездеседі.
Алевролиттер жасыл-сұр, сұр, ұсақ және әр түйіршекті құмтасты,
полимикті, сазды және карбонатты цементі мен цементтелген.
Литологиялық ерекшелігімен келловей ярусының тілмесі үшін үш бөлімге
бөлінеді.
Төменгі-сазды, құмтасты-алевролитті жыныстар қалыңдығы 1 метрге
дейінгі жұқа қатпарлар түрінде.
Ортаңғы бөлігінде сазғы қарағадн құмтастармен алевролиттер едәуір
жоғары.
Жоғарыда аз көп кездеседі. Бұл саздың қабатында мергель қатпарлары
кездеседі.
Келловей ярусының қалаңдығы 195 метрге дейін.
Оксфорд ярусы J3 ох
Оксфорд ярусы, әсіресе төменгі бөлігінде сазды қабаты басым, сазды
карбонатты шөгіндісі ретінде берілген.
Саздар-сұр, қара-сұр, жасыл-қоңыр-сұр мергелді, алевролитті, аз
құмтасты, тығыз. Құрамында палигорскит қоспасы бар гидрослюдалю
монтмориллонитті. Кей жерде перит, сидерит кездеседі. Карбонат кальций
басым болғандықтан саздар біртен мергелге ауысып отырады.
Мергелдер көбінесе пелитоморфты-микротүйіршекті құрылымды болып
келеді. Олар көбінесе алевролит затының қоспасы бар сазды кальцитты,
жарықшақты.
Мергельден бұрын көбінесе таза және сазды әк тасты қатпарларды
кездеседі. Олар пелитоморфты және ұсақ түйіршекті құрылымды. Мергель сияқты
оларда да теригенді зат құрамы ұқсас келеді. Әк тастар жарықшақты.
Жарықшақтар кристалды кальцитпен толы.
Кей жерде оксфорт ярусының тілмесінде алевролиттер мен құмтас
қабатшалары кездесіп отырады.
Құмтастар ұсақ-түйіршекті, ақшыл-сұр, сұр және қара-сұр түсті.
Полимикті, салмақты құмтастар кварцтан, дала шпатынан, жиі микроклиннен
және ортаклаздан және де эффузивті бөлшектерден, кварциттен және сазды-
кремнии жыныстарынан хлориттен және пириттен құралған цемент сазды
карбонатты және таза кальцит.
Алевролиттер ұсақ және әр түйіршекті ақшыл сұр және қара сұр түсті,
жұқа қабатты полимикті. Алевролит құрамында мускозит қоспасы бар кварц дала
сипаттары, биотиттер, хлориттер кездеседі.
Оксфорт шөгіндісінің қалыңдығы 215 метр.
Кимеридж-титан ярусы J3 кm+tt
Бұл ярус шөгіндісінде, органогенді бөлшекті афанитовты және ұсақ
кристалды, доломитті және қатты кристалданған, доломит, мергель, саз,
алевролит және құмтас қатпарлары бар әк тастар басым кездеседі.
Әк тастар негізінен органогенді әртекті жиі ұсақ кеуекті 35-55%
кристалданған инетерлі брахиолод және тағы басқа қалдықтар құрайды. Қоспа
ретінде бұрышты және дұрыс емес пішінді кварц түйіршектері фосфориттер және
жайылған пириптерден тұрады. Тілменің жоғарғы бөлігінде доломиттердің
ұяшықтары болғандықтан әк тастар структурасы шұбар секпілген ие болады.
Осымен қоса әктестарда алевролит затының кішкене қоспасы кездеседі.
Доломиттер жиі әкті пеликті органогенді бөлшекті структуралы.
Доломиттерде аутигенді халцедонның ұяшықтары аутигенді пириттің және
фосфаттың үлкен түйіршіктері кездеседі.
Алевролиттер мен құмтастар сұр, жасыл-сұр, қара-сұр, полимикті
карбонатты кремний цементімен берік цементтелген. Құрамында кварцтар,
аустенитті холцедон желденген дала сипаты тау бөлшектері кездеседі.
Кимеридж-титан шөгіндісінің қалыңдығы 100 метр.
Бор жүйесі К
Бор жүйесі геологиялық көрсеткіштері бойынша төменгі және жоғарғы бор
жүйесінің бөлімдері ерекшелінеді.
Төменгі бор К1
Төменгі бор шөгіндісі неоком, апт және альб ярустарымен көрсетілген.
Юра жыныстарының, қабаттың әр жерінде яғни үстінде шашылған неоком
ярусы жатыр ярус негізінде базальтты контломераттың монометті қабатты
жатыр. Тілменің жоғары бөлігі құмтастардан, әктастардан, саздардан,
алевролиттерден құралған. Жыныстар ақшыл-сұр, жасыл-сұр, сұр түстеріне
боялған.
Құмтастар ұсақ орташа және әртүйіршектіремінен кварцтты, әр деңгейде
цементтерлген опитомикті 50-80% жартылай қажалған. Кварц түйіршектерінен
тұратын бөлшекті заттар құрайды. Аз мөлшерде дала сипаттар фосфаттар
глауконит түйіршектері кездеседі. Көп жағдайда жұқа жйаылған пирит
қабатшалары көрінеді. Цемент толы минералды жиі біркелкі араласпаған
карбонат түрі. Органогенді-кесекті әк тастар органикалық қалдықтар мен
цементтеуші карбонат затымен әр деңгейде қаланған.
Мерглдер жұқа-қабатты, қабықты жарықшақты, алевролитті затымен
нашындағынған, пириттерде кездеседі.
Неоком шөгіндісінің қалыңдығы 170 метр.
Апт ярусы К1 ар
Апт ярусы, жұмыр тас және неоком шөгіндісі бетінде жайылып жатқан
фосфориттер аралас тығыз құмтас қабатынан басталады. Қабат қалыңдығы әдетте
0,2-1,5 м, кейде 2-2,5 м аралығында өзгеріп отырады. Одан жоғары қара-сұр,
қара саз қабатта жатыр. Саздар, қабатының төбсінде құмтастар және алевролит
қабаттары кездеседі.
Апт саздары алевролитті, монтморилонитті кей жерде жұқа жайылға
органикалық детрит қоспасы бар карбонаттар да кездеседі, фараминдер қабағы
мен пелецинод бөлшектері кездеседі.
Алевролиттер жасыл-сұр, сұр, ұсақ түйіршекті, алевролитті. Тирригенді
материал кварцтан, дала сипадтарынан, глауконитті және пиритті қоспасы бар
жыны бөлшектерінен құралған. Цемент карбонатты, сазды.
Апт шөгіндісінің қалыңдығы 95 метр
Альб ярусы К1 аI
Альб ярусының шөгіндісі құмтстар мен алевролит қабатшалары бар қара-
сұр саздардан басталады. Тілменің отаңғы бөлігі құмтасты алевролитті және
сазды жыныс қабаттарынан бір текті қаланған. Ярустың жоғарғы бөлігі
алевролиттерге басым, құмтас және саз қабаттары кездеседі.
Альб ярусының құмтасы қара-сұр және жасыл сұр, ұсақ түйіршекті, осал
және берік цементтелген. Бөлшек материал жартылай қажалған, кварцтан, дала
сипатынан, сицит жыныстарының бөлшектерінің соанцтарынан және слюдалардан
құралған. Жиі аутигенді глауконит және пирит кездеседі. Цемент кристалды-
түйіршекті полимикті, карбонатты, сазды.
Алевролиттер қара-сұр, және жасыл-сұр, әр түйіршекті, полимикті және
кварц дала сипатты. Берік және осал цементтелген. Бөлшектер осал қажалған
және жартылай қажалған. Дала сипатынан кварцтан, аутигенді глаукониттен
жұқа себілген пириттен тұрады. Цемент карбонатты және сазды.
Саздар қара-сұр, жасыл-сұр, тығыз, жұқа және микротүйіршекті. Калцит
кристалдары пелеципот қабық сынықтары, аутигенді глауконит түйіршектері,
жұқа себілген пириттер кездесіп отырады.
Альб шөгіндісінің қалаңдығы 565 метр.
Жоғарғы бор К2
Жоғарғы бор шөгіндісі сеноман, сенон-турон, дат ярустарымен
көрсетілген.
Сеноман ярусы К2 сm
Шөгінді литологиялық құрамы бойынша кең дамыған сазды-алевролитті
жыныстарымен ерекшеленеді. Бұлардың құрамында кішкене қалыңдықты құмтастар
қабаты және үлкен түйіршекті алевролитер кіреді. Ярустың төменгі бөлігі
фосфорит қабатты шектеледі. Саздар қара-сұр, жасыл-сұр алевролитті
жарықшақты шытынады бар, жиі жұқа қабатты, тығыз слюдалы, түйіршекті,
фукоитар шаң гипспен толы құмтасатр кездеседі. Коллойдты бөлігі
мониморлониттен және гидрослюдалыдан тұрады. Өсімдік қалдықтары
кезедеседі.
Алевролиттер жасылтым-сұр, сұр әр түйіршекті және үлкен түйіршекті,
кей жерде полимикті және кварц, дала шпаттарынан және жыныс бөлшектерінен
тұрады. Цемент карбонатты және сазды, аралас түрлі.
Құмтасатр жасыл-сұр, ұсақ түйіршекті алевролитті, орташа қаттылықты
және қатты салмақты полимикті. Теригенді зат бұл жерде толық жыныстар
көлемінен 50-60% алады және кварцтан, дала шпатынан тұрады.
Сеноман шөгіндісінің қалыңдығы 140 метр.
Сенон-турон ярусы К2 Sn+T
Сенон-турон шөгінділері Бейнеу ауданында бұрғыланаған ұңғылар
тілмесінде форфоритті құмтасты қабатынан тұрады. Құмтас сұр, қатты, ұсақ
түйіршекті, слюдалы, кристалды пириттер қосындысы бар.
Ярусты борлы әктастар, жазба борлар, борлы-мертелдер құрайды.
Жыныстар ашық-сұр, ақ кейде сарғыш және жасылтым түсті. Жыныстар
текстурасы салмақты және қалың қабатты. Кейде жұқа қабатты, толқынды.
Құрамы бойынша әк-тастар органогенді-бөлшекті хемогенді, жиі бөлшекті
болып келеді.
Органогенді бөлшекті әктастар арасында әртекті полидетритті
теригенді қоспаларда кездеседі.
Хемогенді әк тастар политоморфты әртекті органогенді детритті немесе
құмтасты алеворлитті қоспалы құрамды.
Мергелдер шұбар түсті, тығыз, қатты, кей жерде жарықшақты, бор текті,
сазды. Өсімдік қалдықтары да кездеседі және де пирит кристалдары да, фауна
қалдықтары да тағы бар.
Бор ақ, жазба, тығыз, кей жерде жұмсақ жарықшақтарда саз линзалары
және жағылымдар байқалады.
Сенон-турон шөгіндісінің қалыңдығы 115 метр.
Дат ярусы К2 dt
Дат ярусы шөгіндісі сенон-турон шөгіндісінде жатыр. Дат ярусының
тілмесінде политоморфты және органогенді бөлшекті әк тастар басым келеді.
Мергел мен саз қатпарлары кездеседі. Жұмыр тас аралас бор шөгінділері де
байқалады.
Мергелдер сарғыш сұр, өте қатты, тығыз кремний қоспалары көп
кездеседі.
Дат шөгіндісінің қалыңдығы 45 метр.
Палеоген жүйесі Р
Палеоген шөгіндісі дат ярусының әк тастарында жатыр. Тілме ұсақ
түйршекті құмана басталып, әк тасты, кварцитті кей жерде құмтасқа ауысып
отырады. Түбінде құмтастар және фосфоритті жұмыр тастар жатыр. Жоғарыда
балық шөгінділері жатыр. Шөгінді қоңыр саздан, тығыз әк тастардын, балық
қалдықтары бар қоспадан тұрады.
Тілменің ортаңғы бөлігі ақшыл-сұр, бор, текті мергелден құралған.
Палеоген шөгіндісінің жоғарғы бөлігі моногенді жаыслтым-сұр,
саздарына құралған. Саздар майлы. Саздар арасында жасылтым ақшыл бор текті
мергелдер кездеседі.
Неоген жүйесі N
Неоген жүйесі бұрыштап палеоген шөгіндісінде жатыр. Шөгінді ақшыл-
сұр жасылтым сұр мергелдерден басталады. Ортаңғы бөлігі сары-сұр, жасылтым-
сұр, жасыл саздар құрайды. Саздар жапырақты. Ұсақ түйіршекті құмтастар
кездеседі.
Тілме жоғарыда әк тастар қатпарларынан, ақшыл-сұр, сарғыш, кеуекті
қатты, гипс қатпарлары бар, әк тастардан құрлған.
Неоген шөгіндісінің қалыңдығы 110 метрді құрайды.
Төрттік жүйе Q
Төрттік шөгінді бір текті жыныстар жиынтығынан құралған. Олар
негізінен саздықтардан, құмдықтардан, сары, әр түйіршекті құмдардан және
құмтасты саздардан тұрады.
Төрттік шөгінді қалыңдығы 5 метр.
1.4Тектоника
Тектонды қатыста Табыл блогының үлкен бөлігі, Каспий маңы ойпатының
оңтүстік белдемін қиындататын, оңтүстік Ембі мегавасының оңтүстік – батыс
аяқталуына ұштастырылған.
КМПВ жұмыстарының аймақтық материалдары бойынша Оңтүстік Ембі
мегавасының шегінде, іргетас бойынша құрылымдық жоспары алынған. Оңтүстік
Ембінің палеозой көтеріліміне іргетастағы ойыс сәйкес келетіні анықталды,
ал бұл құрылымды, алдыңғы тас көмірлі уақытта инверсияланған, шеткі
авланогенге жатқызуға мүмкіндік берді.
Оңтүстік Ембі белдемінің түзілімдерінің тұз астыңғы кешенінің
құрылымдық жоспары, іргетас құрылымының бетімен өзаралық байланыста.
Бірақ, іргетас жалпы аймақтық бату беталысына ие, Каспий маңайы
ойпатының орталық бөлігін болса, онда тұз астыңғы кешеннің шағылысу
горизонты: П3, Пс, П2 және П1 – оңтүстікке еңкейген, бұл оңтүстік-шығыс
бағытында, жоғарғы девондық – төменгі тас көмірлі түзілімдердің
қалыңдығының қысқаруымен шарттандырылады.
Зерттелетін аймақтың шегінде П3 шағылысу горизонты бойынша оңтүстік-
шығыс бағытында шөгетін, Мұнайбай – Пионерск одан ары қарай Солтүстік
Култук бойынша, Табыл блогының көтерілім жүйесімен, субмеридионалды
сызылғышы күрделіленген жазық моноклиналь ерекшеленеді.
Блоктың оңтүстік – шығыс бөлігінде, Сазтөбе – Табыл аумағында, үлкен
емес көтерілген белделі ерекшеленеді.
Пс шағылысу горизонты бойынша, Табыл блогының шегінде субмеридионалды
жоғары амплитудалық Мұнайбай – Пионер тізбегі тіркеледі. Олар жоспарда П3
шағылысу горизонты бойынша көтерілімдер тәрізділігімен сәйкес келеді.
Ауданның шығыс бөлігінде Пс горизонтының корреляциясы жоғалады.
П2 шағылысу горизонты бойынша жалпы аумақтық жоспарда оңтүстік –
шығыс бағытта бату байқалады.
Төменгі карбон түзілімдері (визей жік қабаты) зерттелетін бөліктің
шегінде, Пионер, Сазтөбе, Толқын және т.б. аумағындағы ұңғымаларда ашылған.
П2 горизонты бойынша құрылымдық жоспар, толығымен Пс горизонты
бойынша жасалған жоспарды қайталайды, бірақ көтерілім бөлігін
күрделілендіретін кесіп алуы дәрежесі соңғымен салыстырғанда төмен.
Атап өтілгендей, П1 горизонтының стратиграфиялық туралауы,
қарастырылатын аумақтың шегінде, тұздылық қатқабатының бар болуы немесе жоқ
болу тәуелділігіне байланысты өзгереді.
Осылай, Пионерская және Арман аудандарындағы ұңғымаларындағы -–бұл
андигрит-кунгурск жасындағы жабын, Толқын мен Табылда – артинск жік
қабатының кедертасгенді (немесе рифогенді) жаралымдардың - сақмар
жасындағы терригенді – карбонатты қиманың беті болжамдалады.
П1 шағылысу горизонты бойынша құрылымдық картада Табыл блогының
шегінде, түрлі бейімделу мен генесизі – субмеридионалды антиклиналды
қатпардан (Пионер) оңтүстік-батыс бағытында сызықты созылған (Тыныштық –
Сазтөбе – Толқын - Табыл) (2.2 сурет) бірқатар жергілікті көтерімдер
суреттеледі. Олардың рифогенді табиғатын толқындық сурет, карбонат
қатқабатының қалыңдығының көтерілім дөңесінде және артинсктің
литологофациалдық ерекшеліктері мен сакмарск кен орнының қималары
куәліктейді. Рифогенді құрылысты пішімдеу үшін, негіз болып бүйір
кертпештер қызмет етеді. Бүйір кертпелі табиғаты туралы түсініктер екі
концепцияға бөлінеді: дизунктивті және тектонды – седиментационалды.
Соңғысы, бүйір кертпештерінің пішімделуін тас көмірлі – төменгі пермь
жасындағы иілудің периодты компенсацияланбауымен байланыстырады.
Құрылымдық картада, Г3 шағылысу горизонты бойынша оңтүстік-шығыс
бағытында аймақтық бату тіркеледі. Табыл бөлігінің шегінде бірнеше аз
амплитудалық және кіші өлшемді, П1 шағылысу горизонты бойынша Мұнайбай мен
Табыл құрылымдық жоспарына сәйкес антиклиналды көтерілімдер суреттеледі.
Юраға дейінгі түзілулердің жуылған беті бойынша (V1 шағылысу
горизонты) Оңтүстік Ембі валына моноклиналь сәйкес келеді.
Табыл көтерілімі, 7 90-913 сейсмопартия материалдары бойынша, ол
П1 шағылысу горизонты бойынша айқын картаға түсіріледі және 3875 м
изогипстпен контурланған, өлшемдері 5,0*1,0 км және амплитудасы 75 м жуық,
(2.3 сурет) екі дөңесті солтүстік-шығыс созылым құрылымын көрсетеді.
Табыл аумағының шегінде, төменгі карбон қатқабатының терригенді
құрылымын сипаттайтын, П2 шағылысу горизонты бойынша, сол созылымның
құрылымдық тұмсығымен күрделіленген, оңтүстік-шығыс бағытында
моноклиналдыбату ерекшеленеді.
Т3 шағылысу горизонты бойынша, көтерілімге, солтүстік-батыс созылымды
үлкен емес (1,5*0,5 км) күмбезбен күрделенген құрылымдық терасса сәйкес.
3 сейсмобарлау жұмыстары бойынша, көтерілім шегінде дизъюнктивті
бұзылыстар жоқ.
Табыл көтерілімінің дөңесінде, төменгі пермь карбонатты кешенінің
максималды қалыңдығы 340 м-ге жетуі мүмкін.
Азимут Энерджи Сервисез 7 ААҚ-мен орындалған, 2Д сейсмобарлау
материалдары бойынша, Р1 шағылысу горизонты бойынша Табыл көтерілімі, түрлі
бағыттағы айырылымды бұзылыстар сериясымен күрделенген, солтүстік-шығыс
созылымды екі күмбезді құрылымды көрсетеді. Тұйықталған изогипс шекарасында
минус 3940 м құрылым өлшемдері 5,5*1,5-2,5 км құрайды.
Өлшемдері 2,5*1,5 км және амплитудасы 100 м-ден асатын шығыс күмбез,
шығыста Толқын көтерілімі бар жіңішке қосқышпен тұтастырылады да
изометриялық пішімі айқын көрініспен сипатталады. Солтүстік, батыс және
оңтүстік жақтағы күмбез, тау жыныс бату жағына лықсыма жазықтығының құлауы
бағытталған лықсыма түріндегі бұзылулармен күрделіленген. Өлшемдері
1,25*0,5 км солтүстік блокты негізгі күмбезден бөлетін, жағалы солтүстік
жарылым жоғары амплитудамен (760 м) сипатталады.
Амплитудасы 80 м кезіндегі, өлшемдері 3,0*1,5 км минус 3940 м изогипс
бойынша Шығыс күмбездің батыс қанатын күрделендіретін, көлденең жарылымға
Батыс күмбезі жанасады. Изогипс шекарасындағы күмбез ауданы минус 4100 м 14
км2 құрайды.
Р1 горизонтының аса биік абсолютті белгісі шығыс күмбездің дөңесінде
– минус 3760 м, ал батыс дөңесінде – миус 3860 м.
Төсеуші төменгі пермь – таскөмірлі түзілімдер бойынша, І (шағылысу
горизонты Р2 және Р′2) уақытша қимадағы Табыл ауданы, артинск жік қабатының
карбонаттар жабыны бойынша, жоспарда картаға түсірілген көтерілімге сәйкес
келетін, антиклиналды көтерілімді көрсетеді.
Р′2 шағылысу горизонты бойынша Табыл құрылымының дөңесіндегі
абсолютті белгі минус 4200 м құрайды. Изогипс шекарасындағы аудан құрылымы
минус 4300 м-ді 6 км2-қа жуық, амплитудасы 100 м.
Р2 шағылысу горизонты (ассель түзілімдерінің табаны деп болжамдалады)
Р′2-тан алынған құрылымдық жоспарға ие. Айырылымдық бұзылыстар өз жағдайын
қайталайды, тек Табыл құрылымының дөңесінде солтүстік – батыс созылымының
қосымша бұзылысы картаға түсіріледі.
Р2 горизонтының абсолютті белгісі шығыс күмбездің дөңесінде минус
4060 м, ал батыс дөңесінде – минус 4160 м құрайды.
Табыл көтерілімінде Р′2 және Р1 горизонттар арасындағы түзілімдер
қалыңдығы 420 – 460 м құрайды.
Шағылысу горизонты бойынша, пермо-триас пен төменгі юраның табанында
(РТ және V1) Табыл көтерілімі Р1 горизонты бойынша құрылым ерекшеліктеріне
ие болады. V1 шағылысу горизонты бойынша екі күмбез картаға түсіріледі:
шығыс және батыс.
Шығыс күмбездің дөңесіндегі V1 шағылысу горизонтының абсолютті
белгісі – минус 3540 м, батыс күмбез – минус 3600 м.
Көлденең сейсмопрофилінде 23 (2.4 сурет) пермь – тас көмірлі және
триасты түзілімдері бойынша ерекше айқын Табыл көтерілімі тіркеледі.
Тау жыныстың ІІІ шағылысу горизонты бойынша Табыл ауданының шегінде
солтүстіктен оңтүстікке моноклинальді батады.
Оңтүстік – Ембі мегавал шегіндегі негізгі шағылысу горизонты.
1, 2, 3 Эмбанефтегеофизика ПО есептеулері бойынша.
Тұз астыңғы кешен:
П3 – жоғарғы пермьге дейінгі кешен беті.
Пс – карбонатты – терригенді жоғарғы девон – төменгі тас көмірлі
кешен беті.
П2 – терригенді төменгі тас көмірлі кешен бетті.
С´ - карбонатты – терригенді төменгі пермь (артинскті – сакмарлы)
жасындағы (тұз – кунгур жабыны бар болу жағдайында) беті.
Тұз үстіңгі кешен:
Т3 – жоғарғы триас ішінде;
V1 – триастың жуылған беті;
ІІІ – төменгі бордың неокомск түзілімдерінің табаны.
Толқын кен орны мен Табыл блогының шегіндегі негізгі шағылысу
горизонты.
6, 7 Азимут Энерджи Сервисез ААҚ-ң есептеулері бойынша.
Тұз астындағы кешен:
Р′2 – төменгі тас көмірлі карбонатты – терригенді түзілімдердің
табаны болжаммен;
Р1 – артинск карбонаттарының жабыны;
Р2 – ассельдің карбонатты терригенді түзілімдерінің табаны болжаммен.
Тұз үстіндегі кешен:
Т3 – жоғарғы триас – төменгі юра түзілімдерінің сұр түсті
қатқабаттарындағы шартты горизонт.
V1 – Юра түзілімдерінің табаны;
ІІІ – неоком табаны.
1.5Мұнай – газдылығы және оның перспективасы
Толқын кен орны көп қабатты болып келеді. Өнім юра-триас өнімді
қабатында байқалады.
Мұнай кені негізінен жоғарғы юра өнімді қабатында жатыр (ІІІ, IV,V
қабаттар), ал газоконденсатпен мұнайгазокон төменгі юра қабатында жатыр.
Сынау нәтижесінде түгел триас қабатты зерттелінеді. Жүргізілген жұмыстар
нәтижесінде жоғарғы триас вулканогенді-карбонатты жоғарғы А+Б панка
көлемінен мұнай құйылыс алынды. Төменгі вулкеногенді карбонатты
шөгінділерінен газоконденсаттың фонатында құйылыс алынды, ал кей жағдайда,
жоғарғы дебитті (50 м3тәу.) қабат сулары байқалады. Газ дебиттері бірнеше
мың дейін.
Юра өнімді қабаттарының мұнай құрамы Боранкол кен орындаының
мұнайларымен сәйкес. Олардың тығыз көрсеткіші аз, парофинді көмірсутек және
асфальты – смола заттары құрамында едәуір көп, мұнайдың қатаю температурасы
(+26+32оС).
Триас өнімді қабатында мұнай тығыздығы 76*1 кгм3 динамикалық
ылғалдылығы -1,74 мПа. Құрамындағы асфальтен 0,43-4,5%, профиндер 18,3-
22,7%, слюлалар 11,7-41,6%.
Газдар, газоконденсат және газмұнайлы юра кені құрамында титан 76% дейін
11,1%. Құрамындағыметанның орташа мөлшері 91% дейін көбейді, этан 3,7%,
пропан 1,2%. Ауаға қарағандағы газ тығыздығы 0,401км3.
1.6Сулылығы
Гидрогеологиялық жұмыстардың арқасында неоген-төрттік және жоғарғы бор
шөгінділерінің сулы қабаттары зертелінеді. Бұрғылау жұмыстарын сумен
қамтамасыз етуге жарамайтын жоғарғы бордың (еснон-турон) қабат сулары
негізгі мәнге ие болады. толқын кен орнында иілімінде бұл горизонттық суы
тұзды болып келеді.
Толқын кен орнында және басқада алаңдарда сулы қабаттардың орналасу
тереңдігі 50-500 метр аралығында тербеледі. Төменгі бор шөгінділерінің
сулылығы толқын кен орнындағы №1 ұңғымасын сынау кезінде зерттелінеді.
2000 – 2400 аралығындағы ортаңғы бор шөгінділеріндегі судың минералдығы
56 гл және тығыздығы 1027 кгм3 болып келеді. Бұл сулардың барлығының да
құрамында хлор-кальций ерітіндісі бар. Осындай минералдық жағдайында бор
қабаттарындағы судың статикалық деңгейі 101м және 91 м-гн тең, мұнда иод
және бром сияқты микроэлементтер кездеспейді.
Кен орнында қабат қысымын қалыпты ұстауда ППД құрылды. Толқын кен
орнында қазір 95 су айдау ұңғымалары техникалық сумен қамтамасыз етуде.
Сонымен қатар сумен қамтамасыз ету мақсатында 20сутартқыш ұңғысы қазылып
жұмыс істеуде.
7. Ұңғыманы қазу кезінде кездесу мүмкін қиындықтар аймақтары
Ұңғыманы бұрғылауда кездесетін қиыншылықтар, осы кен орнында қазылған
ұңғымалар көрсеткіштері бойынша жорамалданған.
Жоғарғы және ортаңғы триас, төменгі юраның, стт. Кемеридж шөгінділерінде
бұрғылау ертінідісінің жұтымды байқалады. Қарстырылған қабаттарда
бұрғылауда қабат қысымының төмендеуінен бұрғылау сұйығының аздап
жұтылулары болады.
Оксфорт – кемовен және төменгі триас шөгінділерін бұрғылауда ұңғыма
қабырғасы опырылып құлауы байқалады.
Триас шөгінділерін бұрғылауда мұнай, газдың бұрғылауы сұйығына енуі
байқалған.
№3 ұңғыманы бұрғылауда П қабатын ашқанда (1920-2000м) қабатқа су айдау
әтижесінде қабат қысымы жоғарылап мұнай мен газдың ертіндіге енуі
байқалған.
Жоғарғы триас және төменгі юра, оксфорд, кимеридж-титан, сенон-турон
шөгінділерінде бұрғы аспабының ұсталуы байқалған.
1.7.1 Қабаттарды сынаудың тәсілдері мен аралықтары
Ұңғыдағы өнімді қабатты сынау үшін ашық ұңғы тәсілімен құбырлық қабат
тексергіштер арқылы жүргізу ұсынылады. Ашық оқпанды зерттеу ұңғыманың
өнімді аралықтарында жүргізіледі және геофизикалық зерттеулер де қатар
жүргізіледі.
Бұл жұмыстарды жобалаудың ең басты мақсаты өнімді қабаттың
коллекторлық қасиеттері ГИК және ВНГ жағдайын анықтау және гидродинамикалық
сипаты туралы мәлімет алу. Сонымен қатар сынамалардың мақсаты мұнай
қабатының құрамын, мұнай өнімділігін, әрбір аралықтардаығ жер асты
суларының әсерін, мұнайдың тәуліктік жұмыс өнімділігін анықтау.
3090-4020 метр аралығында саңылаулы сүзгі орнатып, ұңғыма түбінен
мұнай сынамасын алу керек. Жүргізілген жұмыстар бойынша АКТ жасалып
бектіледі.
2. Өнімді қабаты ашу әдісі
Толқын кен онын игеруде ұңғымаларды бұрғылау жүргізледі. Қабатты ашу
ұңғыны бұғылау ерітндісімен толтырып кумалятивті перформациялау арқылы
жүргізіледі. Көрсетілген ертінді 2м3 көлемінде пайдалану тізбегін
перформациялау аймағын толтырады, ертіндінің тығыздығы 1260 кгм3.
Перфорациялау аяқталғаннан кейін ұңғыма кешенімен, қажетті жабдықтамен
жабдықтайды. Егер өнімді қабат аз кеуекті коллектормен берліген болса,
онда НКТ кешені КОУК кешенсіз орнатылады.
Мұнайдың келуін шақыру үшін бұрғылау ерітіндісін ингибрлеуші мұнаймен
ауыстырылады. Ерітіндіні ұңғымаға құйып 12 сағат ұстайды. Содан кейін кен
нрнының сипаттамасына байланысты - өнім ашылғанша ұңғыманы өңдейді. МҒӨБ-
ң талаптаына сай ұңғыманың балық параметрлері қалпына келтірілгеннен
кейін ұңғыма МҒӨ пайдалаунға беріледі. Егер қажетті көлемдегі мұнай
өнімділігі болмаса, онда қабат тұзды-қышықылды ерітіндімен өңдейді.
3. Керн алу аралықтары
Бұрғылау процесі кезіндегі геологиялық зерттеулер мұнайлы қабаттардан
керн алу үлгісі жұмысы арқылы жүргізіледі. Шөгінділерді тиянақты түрде
зерттеу мақсатымен төменгі юра қабаттарынан керн үлгісі алу жұмыстары
көзделеген.
Төменгі юра қабытынан керн алу үлгісі арқылы оны бұрғылап өту осы
қабаттың қалыңдығына байланысты болады, ол шамамен 30-35-ке тең және бұл
жұмыстар недра колонкалы снарядымен немесе БВК бұрғы ұштарымен
жүргізіледі. Әр ұңғыдан керн алу аалықтары ұңғыманы геологиялық
зерттегенне кейінгі мәліметтер арқлыл іске асады.
Керн орныдарын барлағанда пайдалы қазындының қандай тереңдікте
жатқанын, оның қалыңдығын, сапасын, үстінде және астында жатқан
жыныстарды, ұңғыдан шыққан керн арқылы анықтайды. Сондықтан колонкаоы
бұрғылаудың алдында қойылатын ең негізгі мақсат – ұңғымадан толық мағұламат
беретін жарамды керн көтеру.
Тұтас жыныстарды бұрғылағанда керн көтеру онша қиын емес, ал жұмсақ
борпылдақ жарықшақ және уатылған жыныстардан керн көтеру көпшілік жағдайда
өте қиын мәселе.
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
Бұрынғы КСРО мұнай және газ құбырларын жүргізуде айналдырып бұрғылаудың
үш түрлі роторлық турбобұрғылық және электірлік бұрғылау түрлерін
қоданатын дүние жүзіндегі бірден-бір ел болып табылады.
Роторлық және турбобұрғылық әдіспен кезек-кезек пайдалану тәжірибеде
кеңінен қолданылады, әсіресе терең ұңғыларды бұрғылауда.
Питологиялық пачка мен жыныстың аралығын бұрғылау кезінде тәсілін
таңдау бұрғыланаған ұңғыманың статистикалық материалдың анализін ретінде
немесе араулы ұңғылардың бұрғылау редимін зерттеуінің қорытындыларына
немесе олардағы жекелеген аралықтарға сүйене отырып мүмкін болады.
Статистикалық әдісте бұрғылаудың аталған немесе басқа тәсілдерінің
тиімділігінің бағасы кездейсоқ сипатты бұрғылау режимі параметрінің
шектелген диапазонының өзгерістерін, ақпараттың жоғары сапалылығының
жеткіліксіздігін нәтижесіндегі көптеген деректерді талап етеді.
Нақты аудан бойынша материалдарды талдауда үш түрлі тән жағдай болуы
мүмкін.
1. Бұрын бірде бір ұңғыманы бұрғыламаған
2. Бір немесе бірнеше ұңғыманы бұрғылаған
3. Ұңғының елеулі бөлігі бұрғыланған.
Бірінші жағдайда бұрғылау тәсілін таңдау міндетін шешу мен жынысты
бұзушы аспаптың неғұрлым қиындау ақпараттық және бұрғылау тәжірибесінің
сол сияқты басқа аудандардағы ұңғыманың жобасының деректерін де қолдануға
байланысты жүзеге асуы мүмкін.
Екінші жағдайда ақпарат көлемінің өте аздығынан статистикалық өңдеу
тәсілдерін қолдану болмайды.
Соңғы ағдайда бағалаудың статистикалық тәсілін қолдану үшін ақпарат
көлемі жеткілікті болуы керек, бірақ ақпараттың сапасының төмендегі мен
көптеен факторлардың уақытқа байланысты өзгеруі дұрыс бағны алуын
қиындатуы мүмкін.
Геологиялық материал мен геофизикалық зерттеулердің шешімдерін зерттеу
негізінде, сол сияқты қашаулар мен берілген ауданда ұңғылардың
бұрғыланаған бұрғылау режимі параметрлерін зерттеу нәтижесінде біркелкі
аралықтарға арналған.
Бұрғылау процесін жыныстық бұзылу объектісі бұзылу көзі және оның
қоршаған ортаның циркуляция жүйесі мен бұрғылау ерітіндісін тазалаудың
бұрғылау режимі параметрлернің өзара байланысында қарастыру керек.
Міндетттерді шешуге тек осы тұрғыдан келу ғана дұрыс негіз бере алады және
тұтастай бұрғылау процесінің оптимизацияға көшу үшін берік іргетасын қалай
алады.
Бұрғылаудың неғұрлым өнімді тәсілін таңдау жыныстың литологиялық
пачкасына арналған қашаудың түрін дұрыс таңдау мүмкін емес қашаудың
неғұрлым тиімді түрін таңдау қиындығы қашаудың рейс кезінде біркелкі
жыныстардың емес физика-механикалық қасиеттермен ерекшеленетін жыныстарды
бұрғылауы арқылы қиындайды.
Электр кротаждық диаграммасын пайдалана отырып қашаудың неғұрлым
табысты жақсы түрін таңдап алуға болады. Егер одан басқа механикалық
каротаж болса және қашау жұмысы туралы деректер оған бұрын бұрғыланған
ұңғылардың тозуын косса онда тек аталған теологиялық жағдайларға
араналған қашаудың неғұрлым тиімді түрін таңдау емес, сонымен қатар
бұрғылау режимінің оптимальды параметрлерінің демек бұрғылау тәсілін
таңдар алуға болады.
Қашау жұмысы туралы деректер қашаудың өтімділігі туралы мәліметтер
косса механикалық бұрғылау уақыты қашаудағы орташа жүктеме, ротордың
айналу жылдамдығы, бұрғылау ерітіндісінің шығыны мен оның тіректерден
жылдамдығының бітуі тіректердің диаметрі қашаудың тірегі мен тістерінің
тозуының сипаты, оқпанның қисаю жағдайының ақпараты мен бірге қажетсіз
нәрселер, оқпанның, тарылуы, жұтылыуы ұңғымаларды бұрғылау жобасының
міндеттерін тиімді шешуге мүмкіндік береді.
Мұнай және газ ұңғыларды өтімділігінің негізгі көлемі 4ш шарошкалы
қашау арқылы жүзеге асады, ал бұрғылау көлемі алмасты қалақшалы және басқа
қашау түрлері арқылы жүзеге асады.
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғыма ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz