Арысқұм ойнатында мұнайлы горизонттар орналасқан шөгінділер орталық

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе 2
1.1 Географиялық және экономикалық жағдайлар 2
1.2. Ауданның геология-геофизикалық зерттеу тарихы 4
1.3 Стратиграфия 4
1.4 Тектоника 5
1.5 Мұнай газдылығы 9
1.6 Жер асты сулары 9
1.7 Ұңғыны қазу кезінде кездесетін қиыншылық аймақтары 11
1.8 Керн алу аралықтары 12
1.9 Өнімді қабаттарды ашу және сынау 12
1.9.1 Өнімді қабаттарды сынау тәсілдері 12
1.9.2 Өнімді қабатты ашу методы 13
1.10 Ұңғыдағы геофизикалық зерттеу жұмыстары 13
3 Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны ластаудан сақтау 14
3.1 Климат жағдайлары 15
3.2 Тау жыныстарының физико-механикалық қасиеттері 16
2 Техникалық және технологиялық бөлім 23
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдап алу 23
2.2.1 Жобаланған ұңғыманың құрылмасы 28
2.2.2 Қашау мен шегендеу тізбегінің диаметрін талдау 29
2.3. Ұңғыманы жуу 30
2.3 Бұрғылау сұйығының түрі мен параметрлерін тереңдік аралықтары бойынша
таңдап алу 31
2.3.2 Бұрғылау қондырғысын таңдап алу 31
2.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін жобалау 35
2.4.1 Қашаулардың диаметрі мен модельдерін таңдау және олардың жұмыс
көрсеткіштерін өндірістік статикалық мәліметтер бойынша жобалау 35
2.5 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау 39
2.5.1 Бұрғы қашауына түсірілетін осьтік салмақты және оның айналу
жиілігін жобалау 40
3.1 Цементтеудің гидравликалық есебі 45
3.2 Цементтеу қақпақшасындағы қысымды анықтау. 46
3.3 Цементтеу агрегаттарындағы қысымды анықтау 47
3.4 Цементтеудің соңғы кезеңіндегі ұңғыма түбіндегі қысымды анықтау
47
3.5 Цементтеудің жалпы ұзақтығын анықтау 51
Қорытынды 53
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 54

Кіріспе

Арысқұм кен орны Құмкөл кен орнынан 80 км. шығысқа қарай орналасқан.
Арысқұм кен орны 1985-86 жылдары №2,3,6,7,9 іздеу ұңғыларын қазу
кезінде ашылған. Осы жұмыстардың арқасында С2 категориясында газ мөлшері
анықталған, жалпы көлемі шамамен 19 млдм3 шамасында.
Бұрғылау құрылған жобаға байланысты 9 барлама ұңғыларды қазу кезінде
(жалпы өнімділігі 9900 м) қабаттағы перспективалы газ қорлары мен мұнай
жиектерін (С2) С1 сатысындағы барланған аймақтарда КГЗ СССР тапсырмасы
барлап ашылған.
Арысқұм кен орнынан 80-120 км облыс орталығы Қызылордада орналасқан.
Жосалы басқа да орталықтары орналасқан. Бұл жерлерде газды құбырлар арқылы
тартып жеткізетін болса, көмірді пайдаланса экономикалық тиімділігі жоғары
болатын еді.
Арысқұм кен орнының бір аймағында перспективалы құрылым қатары
орналасқан төрт алаңда газ қорларының зонасын үлкейтуге болады.

1.1 Географиялық және экономикалық жағдайлар

Арысқұм алаңы Қазақстан Республикасының, Жусалы ауданы Қызылорда
облысында орналасқан. Барлама ұңғыларын бұрғылауды Оңтүстік Қазақстан мұнай
барлау экспедициясы ПГО Оңт. Казгеология басқарады. Негізгі базалық
орталығы поселок тоғыз атты елді мекенде Ленгер ауданында, Шымкент
облысында орналасқан. Алаңнан база арасынан ара қашықтығы 850 км облыс
орталығы Қызылорда қаласына дейінгі ара қашықтығы 300 км. Жол Жосалы ауданы
арқылы өтеді, мұнда Ю.Ж.К.Н.Р. базасы орналасқан. Жобаланған жұмыс
аймағында су тапшылығы көп біліп, сусыз аймақ деп те қарауға болады.
Құдықтар саны аз, тек кейбір жерлерде ғана бұлақтар бар. Бұлақтардан су аз
шығады, бірақ суы тұщы адам ішуге жарайды. Ауданның ауа-райы континенталды,
қысы суық, жазы өте ыстық болып келеді. Температурасы ауыспалы, қыс
айларында (-41)(-42) градус, жаз айларында (+35)(+45) градус болады.
Солтүстік шығыстан үнемі жел соғумен болады, ал жаз айларында солтүстік
батысында жел соғып тұрады, жаңбыр жауады. Ылғалдық түсуі жыл бойынша 150мм
аспайды. Ылғалдың түсуі тек көктем мен қыс айларында ғана. Жануарлар мен
өсімдіктерге өте бай емес, шөлді және жартылай шөлді Қазақстан жануарлары
және өсімдік әлеміне ғана тән. Ауданның қатынас жолдары нашар дамыған. Тек
тас жолдармен құрғақ жыл мезгілдерінде, ал қыс айларында және күз айларында
мұндай жолдармен жүру қиынға түседі. Өйткені жаңбыр мен қардың еруіне
байланысты жер батпақтанып, жүру қиынға түседі. Сондықтан мұндай уақыттарда
тек шынжыр табанды трактормен ғана қатынасуға болады. Жақын елді мекендер
жоқ десе де болады. Кен орнына ең жақын елді мекендер жұмыс ауданынан
оңтүстікке қарай орналасқан темір жол станциялары облыс орталығы
Қызылордада, Жосалы станциясы және жасаған 120-200км. Жосалы станциясы
бұрғылау жұмыстарынан 120км. орналасқан. 1984-85 жылдары ең алғашқы
оңтүстік Қазақстан НРЭ базасы, негізгі жүк тасымалдау орталығы орналасқан.

1.2. Ауданның геология-геофизикалық зерттеу тарихы

Оңтүстік Торғай ойпатындағы пішімдегі 1970 жылдың басқы кезінде жоғары
палеозой шөгінділерімен байланысқан. Ол гравий өлшенген мәліметтермен
негізделген магнитті және геология түсірген масштабы 1500000 және 1200000
аналогиялық седловинасы бойынша чу-сары депрессиясымен аймақтық сирек
шербальдығы сейсмологиялық кескіннің жұмысын орындап болғаннан кейін,
Арысқұм НВПВ және толойдтық ғылыми геологиялық зертеу жұмыстары нәтижесінде
ператирас Үшбел 68-72 және мезозой қимасында екі құрылымдық ұңғысында,
сонымен қатар 2-і Арысқұм көрсеткіш ұңғысында, ал кейіннен шөгінділердегі
15-і құрылымдық ұңғысында мұнайдың алғашқы белгілері кездесе бастады.

1.3 Стратиграфия

Геологиялық құрылым бойынша Арысқұм кен орнында шөгінді мезозой-
кайназой қабаттары әр жасты долезой құрылымдарына жатады.
Бөлікке жатқан гравилиттер, сазды және аьвометр 220-310м аралығында,
ал ойпаттың бөлігі бойынша 400м дейін жетеді.
Қызылкен үйірі қабаттары.
Сұр түсті құмды гравелдік қабат қоңыр түсті көксұр және сұр әртүрлі
қабаттармен жабылған. Арысқұм ойпаты бойынша 120-140м.
Балапан қабаттары
Сұр және көк сұр түсті теңіз сазды құмдармен сұр түсті құмтастармен
(керім бойынша) бекітілген.
Жоғары тұран - (К2 t2-Sn)
Жоғары бөлігі карбонатты құмдармен және саздармен бейнеленген (600м)
Палеогенді жүйе
Арысқұм ойпатында палеогенді жүйе бор шөгінділеріне өнген. Және шығыс
бөлігі ойпаттың ортаңғы бөлігінде орналасқан. Сұр көк саздармен жабылған.
(400-м-ге) сәл жоғары қызыл түсті алицоген қабаты жатады. Палеоген
шөгінділері Арысқұм алаңынан батыс жағында жоқ десе де болады, ал шығыс
бөлігінде жоғары бор қабатына шөгінділер енген. Ноегенді төрттік шөгінділер
рельефтің төменгі бөлігінде бар (10-20м-ге дейін)

1.4 Тектоника

Арысқұм құрылмасы антиклинальды қатпарлы солтүстік батысында құрылымы
бойынша бұзылу немесе жарылу амплитудасы 100-400м аралығында құрылымның
шығыс қанаты салбыраған. Арысқұм иілімінің шегінде суберидтенальды
гравельсейминал ағынында таралғаны анықталған. Бұрғылау жұмыстарының
нәтижесінде бөліп тұратын үш текшесі бар. Тектоникалдық бұрғылау
нәтижесінде фундамент аменторға бөлінеді. Солтүстік батыс болып солтүстік
шығысында созылып жоғалады. Фундаменттің бұзылуы нәтижесінде бір қатар
юрсты және грабендігі бөлінеді, шығыс бөлігінің құрылымында юрсты ойпаты
айрықша болініп, оның көлемі 2,5-3,5 км және ұзындығы 24 км болғанда
амплитудасы 320м-ге дейін барады. Фундаменттің бет жағының жатқан тереңдігі
1240-1620м құрайды.
Жоғары юра шөгінділері Арысқұм алаңынан көтеріңкі ойпат бөлігінде
жетілген шөгінділердің өндірістік өнімі қабат қоры Құмкөл, Арысқұм және
Қызылқия кен орнында орналасқан. Караваны алаңынан мұнай ағысын жоғарғы юра
шөгінділерінің сынау кезінде, қабат сынағышпен алады. Алдыбұлақ Гн-
параметрлік ұңғысынан және 2-ден Арысқұм ұңғыларын құрылымдық бұрғылау
жұмыстарымен бірнеше ұңғы қатарларынан алынған керндер мұнайдың екенін
шағылған түрде және майдың иісі шығып байқалады. Қазіргі кезде
сейсмологиялық зерттеулермен Ақшабұлақ иіліміндегі құрылымында бірнеше
тиімді мұнайлығы бар. Ақшабұлақ және Ақсай деген алаңдарын ерекше атап
өтуге болады.
Құрылымның жарықты горизонты бойынша көтерілген бөлігінің үлкендігі
(юраның жоғарғы бөлігі) замыкающий изгибе - 925м 36км. X 4-6,5 км амплитуда
175м. Жауып тұрған қалыңдық қара-сұр аргиметтермен байланысқан және сазды
алевроллитті сазды жіңішке дән тәріздес құмтастардан құралған (1-п 1825-
2575) құмтасты қабат қуаты қима бойынша жоғары қарай көтеріліп отырады.
Қабат қуаттары сейсмопрофильдің нәтижесіне байланысты Арысқұм ойпатында 450-
800 аралығында өзгеріп отырады.
Жоғарыда жоғары юра қабаты шөгеді және жарық горизонттармен шектелген
(Ш және У) 1 -п ұңғы қимасынан терін алып тексерілмеген, тек Арысқұм
алаңындағы іздеу ұңғылары арқылы ашылған. Жоғары бөлігі 6 почкадан тұрады.
Төменгі бөлігі сазды-құмды почкада қара-көк, көк сазды және ашық көкті көк
кварцты құмтасты почкалармен (Ш-91) жалпы қуаты 400-450м қиманың жоғары
бөлігінде (почка П) ашық көк, көк, көгілдір көк, сазды кварцты құмтастармен
байланысқан қуат жақсы шыдаған 105-135м. Ал жоғары бөліктерінде 25-250м
дейін.
1-п ұңғысы бойынша жоғары юра қабатының жалпы (1035-1825м)
сейсмобарлау 600-1100 м аралығында өзгеретінін көрсетті.
Бор полигенді қабаттары
Құрылымдық және профильді ұңғыларды қазу кезінде әрбір бөлшегіне дейін
қима бойынша зерттелген.
Бөлінген бөлімдері неоком, қарағытаулық орталық альба, қызылкеңдік
альба сенолин төменгі турон, және жоғары турон-сенон палеоген. Қарағытау
қабаттары.(к1 ap-Q2)
Мезозойға дейінгі шөгінділер параметрлі және профильді құрылымды
ұңғыларды бұрғылағанда алынған мәліметтер бойынша мезо-кайназой
шөгінділерінің негізінен дорифей қабаттарына кіреді (2-ұңғы бойынша)
календок қатарлы негіздерін әртүрлі метаморфтық жыныстар кіреді. Арысқұм
ойпатының солтүстігіне қарай Орта Сырдария күмбезінің беткейіндегі
платформаларының үстіңгі қабатына кіріп фенен-турк карбонатты шөгінді
енген.
Мезо-кайназой шөгіндісі
Мезо-кайназой құрамына Арысқұм ойпатында 2 құрылымды формациялық
комплекс бөлінеді төменгі тиас-юра комплексінде тиас-юра шөгінділері
қатпарлы демозой бөлімдері кірген. Ал бор-палеогенді комплекс ойпаттың ішкі
жағында так-ды қуатпен қамтамасыз етіліп ішкі бөліктерінде қысқартылған.
Триас-юралық жинақ
Бұл комплекс қимасы 1-п параметрлі ұңғыларды және (іздеу барлама)
Құмкөл алаңындағы іздеу барлама бұрғылау аландарында жақсы қаралған 1-п
ұңғысы бойынша сұр құмтасты, алевролитті қара-сұр аргенетті қабаттар
ашылған (3100-379м аралықтары) құмтастар берік болып, және жоғары бөлігінде
ашық пористі 11-12% дейін, төменгі бөлігінде 6-8% сәл жоғарыда қара-сұр
аргенеттердің күшті қалыңдығы орналасып ортаңғы бөлігінде құмтасты болып
келген 16-18% ұңғы (1-п аралық 2575-3100). Семенопрофильдің нәтижесі
бойынша берік қабат пен шекара аралығында жабуымен табанына 400-1500м
аралығында өзгеріп тұрады.
Құрылымды бөліктің салбыраған бөлігінің изогипсі 1200м. З1км х 1.2-2км
амплитуда 250м 4 жарықты горизонт бойынша құрылым үлкендігі (орталық юра)
изогипсі -1575м 32км х 3-4.5 км амплитуда 200м изогипс 1975м 32 км х 1-1.5
км амплитуда 300м.

1.5 Мұнай газдылығы

Арысқұм ойнатында мұнайлы горизонттар орналасқан шөгінділер орталық
Құмкөл, жоғары Құмкөл, юра төменгі неоком (Арысқұм, Құмкөл) және газды
горизонт юра, жоғарғы юра және төменгі неоком (Арысқұм) шөгінділерінде
табылған. Мұнайдың байқалуы № 1 -с ұңғысынан фамен-туран шөгінділерінен
және жоғары неоком №27-с ұңғысынан байқалған, ол газдың білінуі сеиомен
және жоғары тұрған - сеинон (Арысқұм алаңы) шөгінділерінен байқалған 1-п
ұңғысының нәтижелері бойынша ағын су мұнаймен бірге шығуы мүмкін. Неоком
негізінен А п №7 ұңғыда мұнай мен газдың ағыны байқалған.
Төменгі Арысқұм кен орнында бор шөгінділерінде мынадай физико-химиялық
сипаттамалармен сипатталған. Бөлінген салмақ 0.8889,084% күкірт 13,54%,
2,61 % асфальтендер және 20,75 парафин. Сонымен бірге мұнай құрамында 16%
бензинді 4% керосинді фракциялар бар. Жалпы газ қорының мөлшері (С 2)
бойынша 18838 млн куб.

1.6 Жер асты сулары

Арысқұм кен орны Оңтүстік-Торғай артезиан бассейнінің шегінде
орналасқан. Кен орнында барлау процессі барысында 22 сулылығы бар, 22
объектісі үлкен шығару әдісінен ашық алғанда гидрогеологиялық зерттеу
материалдары бойынша 2,40 сулылығы бар қабат 32 ұңғыға бөлінген.
Құмкөл, Арысқұм алаңында барлау ұңғыларын бұрғылағанда протезан сулы
кешені юра, бор, палеогенді неогенді және төрттік шөгінділері бөлінеді.
Ұңғыларды сынағанда Арысқұм минералы 77,8 су ағынан 1068-1219м аралығын
алады. Арысқұм кен орнындағы орта юра шөгіндісінің сулылығы жөнінен 5,4 2,1
п ұңғыларынан зерттеледі. Су ағынының жақсы нәтиже беріп, жоғары болғанын
айтады. Жоғарғы юра сулы кешенін шөгіндісінде үш сулы Ю1 -ЮЗ горизонты бар
екенін көрсетеді. Ол жоғарыда жатқан ала әр түрлі түсті сазды қалыңдықпен
ажыратылған, су араластырғыш жыныстар сұр және ашық сұр құмтастары Ю1-Ю2-ЮЗ
сулы горизонттары ағымы қарқынды. Аралықтардан сынақ алғанда ағымы жылдам
және динамикалық деңгейі тез қалыптасады. 1 сағаттан 5 тәулікке дейін Ю1-Ю2-
ЮЗ горизонтарында ақырғы сулары қатысады.
Темен сулары горизонттың шөгінділері өзіне М1-М2 сулы горизонтын
қосады. Олар жосалдау сұр құмтасына байланысты болады. Суы қарқынды Ml
горизонты үшін 985 белгісінде СМТ орналасқан.
М-2 горизонты үшін 998 белгісінде СГиТ орналасқан Ант-альб сулы кешені
неоком горизонтынан жоғары неоген аймағында бірге жетілген саз қалыңдығымен
өзіне қосып алған күшті саз қабатшасынан кешен қуаты 250 м дейін болады.
Ант-альб кешені жоғарғы НС-мен сипатталып жоғарғы белгінің кешені 500м
жетеді. Жоғарғы альб сенанонды шөгіндісінің сулы горизонты жергілікті
таралған су араластырғыш қызылдау қоңыр құмдар ала сазды әлсіз цементтелген
құмтастар болып табылады, горизонт қалыңдығы 4-5м. Ағым суының өнімін 25см
алдық. Су гидрокарбонатты натрий РН - 7,45 жалпы қаттылығы 23 мг эквл.
Төменгі туран сеионның сулы кешені жеткілікті жетілген. Су араластырғыш
жыныстар 270 м тереңдікте жатқан жасылдау сұр және сұр құм болып саналады.
Суы тұщы жалпы минерализациясы 0,6 гл. Құмкөл кен орнының игерудің тарихы
және қазіргі жағдайы жөніндегі қысқаша мәлімет.
Кен орнын игерудегі бекітілген варианттардың негізгі бағыттары. Мұнай
кен орнын игерудің жобасын жасаған кезде оны таңдап және баға беру керек.
Оның үстіне жобамен жасалған варианттар шама келгенше экономикалық
тиімділікте болу керек. Арысқұм мұнай кен орнында газды мұнайлы қабаты бар
юра және шөгінділерінен құралған М-1, М-2 қабаттарымен Ю-1 Ю-2 Ю-3 және Ю-4
қабаттарында мұнай жиналған. Кен орнын қазу ұңғылары 400 х 600 м бойынша
орналасқан мұнай кен орнында МГӨС жоба бойынша нұсқаның ішімен су айдау
қамтылған. Осының бірі мұнай өткізгіштігі көтеру әдісімен байланысты. Бұған
себеп болған кейбір сулы қабаттардың қысымы жеткілікті болады. Жоба бойынша
екі вариант қаралған. Оның ішінде экономикалық және технологиялық жағдайына
қарасаң, тиімді болып екінші вариант деп есептелді.

1.7 Ұңғыны қазу кезінде кездесетін қиыншылық аймақтары

Ұңғы өткізу кезінде ұңғының кейбір аймақтары мен аралықтарында
литологиялық ерекшеліктері мен ашылған қабаттардың физикалық қасиеттерімен,
сонымен бірге бұрғылау қабырғаларының ұсталып немесе қысылып қалу кезінде,
сұйықтың қабатқа жұтылуы сияқты қиындықтар болуы мүмкін. Жобаланған ұңғының
қимасына қарап мынадай қиыншылық аймақтарымен аралықтарын бөліп алуға
болады: төрттік шөгінділер, сулы құмдар т.б. ұңғы жуылып кетпеу үшін ұңғы
сағасынан 10м тереңдікке дейін бағыттаушы құбырлар тізбегін түсірген. 60-
90м аралықтарда сеион - туран шөгінділеріне судың білінуі байқалады. Ал
жоғарғы және төменгі неоком шөгінділерінде саз бен судың білінуі байқалады.
Сонымен бірге бұрғылау құбырларының ұсталып немесе қысылып қалу
аймақтарында дат+сеион+туран шөгінділеріне 80-250м аралықтарында және
юра шөгіндісінде 1226-1300м аралықтарында байқалады.

1.8 Керн алу аралықтары

Алдында бұрғыланған ұңғылардан алынған мәндері бойынша керн алу
аралықтары төменгі неоком шөгінділерінде, яғни 1080-1090м аралықтарында
және юра шөгінділерінде бұрғылау кезінде 1230-1235м және 127,9-1284м
аралықтарында алынған.

1.9 Өнімді қабаттарды ашу және сынау

1.9.1 Өнімді қабаттарды сынау тәсілдері

Өнімді қабаттарды сапалы балшық ерітінділерімен ашады. Мұнай газ
қабаттарының аралықтарының, олардың қалыңдықтарын литологиялық құрамын тау
жыныстарының физикалық параметрлерін жинақтап зерттеу арқылы анықтайды.
Өнімді қабатты сынау, пайдалану тізбегінде, төменнен жоғары тәсіл арқылы
және перфорация ПК-2-103 20 тесік жасау арқылы және сырттан сорапты
компрессорлық құбырлар арқылы (НКТ). Өнімді қабатты ашпастан бұрын
пайдалану тізбегін саңылау сызыққа сынау екі тәсілмен жүргізіледі: қысым
арқылы немесе тізбек ішіндегі сұйық деңгейін төмендету арқылы. Мұнайлы
объектіні зерттеу ұзақтығы әрбір режимде 3 тәуліктен кем болмауы керек.
Зерттеу нәтижесінде қабаттық қысымды, ұңғы түбіндегі қысымды,
температураны, газды фактор жөніне, қабат сұйығының өнімі арқылы және қабат
сұйығынан алып лабораторияға анализге (тексеруге) жіберу арқылы жұмыстар
жүргізілуі керек.

1.9.2 Өнімді қабатты ашу методы

Юра шөгіндісінде өнімді қабаттың орналасуы (І-оьъектіге) неомолов (ІІ-
объекті) толық анықталған. Технологиялық тәжірбиелер қатаң ұстау арқылы
өнімді қабатты бірінші ашу калиаргумат ерітіндісі арқылы жүзеге асырылған.
Екінші ашу су негізінде хлоркальций ерітіндісі арқылы өнімді қабат ашылған.

1.10 Ұңғыдағы геофизикалық зерттеу жұмыстары

Геофизикалық зерттеу жұмыстары арнайы алдын ала зерттелген жұмыстар
жинағының зерттеулері арқылы жүзеге асырылады. Ашылатын қабаттан 100м
жетпей газ каротаждық станция орнатылған. Бұл станция арнайы газометриялық
зерттеу жұмыстарын зерттеу үшін аралық және пайдалану құбырларын
түсіргеннен кейін цементтің көтерілу биіктігін анықтау үшін және цементтеу
сапасын жүргізу термометрлер арқылы жасалып (ОЦК) акустикалық цемолетор
арқылы жүзеге асырылады. (АКЦ). Бұрғылау кезінде жұмыстар жинағы мұнай
ұңғыларымен немесе Арысқұм кен орнындағы жобаланған ұңғыларды мынадай
геофизикалық жұмыстар жинағы:
1. ПСКДС, шкаламетрия, ГГК, ГК, профилометр, термометр, 1500
масштабпен 30-0м 600-300 м, 1000-600 м, 1250-950 м, 1300-1200м
аралықтарында.
2. ПС, КС, БКЗ, НК, БК, РезМК, МБК, ДК, КНК, ГГК, АК, ГЗК,
ГК, 1:200 масштабта 1250-950м. 1300-1200м аралықтарында.
3. ЦМ, ПМ (ұңғының техникалық күйін зеттеу) 1: 500 масштаб
(аралықтарға тізбек түсіргеннен кейін) 300-0м, 600-0м, 1300-0м, ЦМ 1: 200
масштабта 1:200, 1300-950м аралықта.

3 Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны ластаудан сақтау

Қазақстан мемлекетінің негізгі заңы конституцияның 1-бабына
Қазақстан елінің ең жоғарғы байлығы. Қазақстан мемлекетінің "еңбек
қорғау" заңының 4 бабында еңбек қорғау проблемаларының өндіріс нәтижесінен
бұрын міндетті түрде шешілуі көрсетілген. Өндірістік тәжірибелер
көрсеткендей жер астындағы мұнай мен газды жер үстінде шығару жұмыстарында
пайда болатын жұмыстар адамға жұмыс істеп тұрғанда қауіп және зиян
төндіретін факторлар біздің жасаған жобаның орналасқан. Ауданның физико-
географиялық метеорологиялық өзгешеліктермен бұзылатын тау жыныстарының
физико-механикалық сыртта шығарылатын мұнай мен газдың физико- химиялық
қасиеттерімен байланысты екені сөзсіз.
Жобаның бірінші бөлімінде көрсетілгендей жобаның орналасқан ауданы
еңбек қорғау көзқарасында мына төменгі көрсетілген өзгешеліктермен
сипатталады.

3.1 Климат жағдайлары

Бірінші бөлімде көрсетілгендей бұрғылау жұмыстарының ауданы жоғары
температурамен сипатталады. Жаз айларында көлеңке түсіп тұрған жерлерде
температура +35°С дейін, қыс айларында -30-35°С күшті желдер соғып тұрады
жылдамдығы 12-14 мсек. Осы көрсетілген факторлардың адам денесіне
тигізетін жайсыз әсерлерін болдырмау үшін біздің жобамыз бойынша жұмыскер
адам ауа райының өзгешелігіне сәйкес жаздың және қыстың арнаулы киімдері
мен тaғы басқа қорғаныш құралдармен камтамасыз етіледі.
Географиялық факторлар
Ауданның географисы бірінші бөлімде көрсетілгендей жердің бедері тегіс
құмды тасты сай-салалы кішкене төбешіктер бар. Орналасқан бұрғылау
мұнарасын біздің жобамызда дұрыс орналастыру үшін бұрғы қондырғысын ірге
тacқa орналастырады. Ірге тас темір бетонды щитадан жасалады және құмды
табанға отырғызылады (0,5м) негізгі мақсаты күз, көктем немесе жылы қыс
мезгілдерінде сулардың ағып тасып ұңғыманы шайып кетпеу үшін жасалады.
Демонтаж кезінде ірге тас плиталары жүк көтергішпен көтеріліп жаңа нүктеге
орналасады.
Сонымен бірге еңбек қорғау көз қарасында қондырғыға кіру немесе шығу
жолдарын салу. Тасқын кездерінде жолды шайып кетпеу үшін жолды бойлар
арықтар қазылған. Осы арықтар арқылы су басқа жаққа ағып кетіп отыруы тиіс.

3.2 Тау жыныстарының физико-механикалық қасиеттері

Бірінші бөлімде көрсетілгендей геологиялық тілме құм, құмтастан
тұрғанын көруге болады. Ал біздің жобаны іс жүзінде іске асырғанда бұзылып
қиратылған тау жыныстары былайша сипатталады, бұрғылау процесінде
төмендегідей жағдайлар шөгінді опырылу құлау жекелеген жерлерде жұту,
газбен мұнайдың байқалуы мүмкін. Осыған байланысты жұмыс орнында жұмыскер
адамға қayiптi және зиянды факторлар болуы ықтимал. Біздің жоба бойынша
негізгі төмендегі шаралар;
-ұңғының осал қабырға беттерін кешіктірмей шегендеу.
-Бұрғылау ертіндісінің жобаланған шектің жағдайларынан асып кетпеу
үшін оны уақытынан асырмай арнаулы газдан айырғыштан өткізу.
Біздің қарастырып отырған жобалық ұңғымамызды мұнай немесе газ алу
үшін бұрғылаймыз. Сонымен бірге өнімді қабаттарды ашу кезінде мынадай
зиянды өмірге қayiптi факторлардан caқтaнy қажет. Ұңғыдан газдың бөлінуі,
техника қауіптігін дұрыс caқтaмaғaндықтaн газдың өртке айналуы, бұрғылау
ерітіндісінің газданып кетуі артынан лақтырып мұнайдың жер бетіне төгілуі.
Атуды болдырмау үшін кез келген жобалық ұңғымада aтқылауға қарсы
превенторлар орналастырады. Өндірістік тәжірбиеде көрсетілгендей қауіпті
немесе зиянды факторлар механикадан болады. Бұл үшін ұңғымадан мұнаймен
газдың бөліну жағдайларынан caқтaндыpy ұңғыма өнімділігінде апатсыз
жағдайлар жасау, және басқа апаттардан caқтaндыpy сияқты шаралар қолдану
қажет.
Еңбек қорғаудың негізгі бөлімінің біреуі біздің істелетін жобамызда
іс жүзінде жүзеге асырғанда механизацияланғанымен автоматтандырылғандығы.
Мұнда істелетін жұмыстар оны іске асыратын жұмыскер адамның оны да тек
жұмыста сонымен бірге бұлшық еттері күштерін пайдаланып қолданса ғана еңбек
өнімділігі артады. Осыған байланысты біздің жобаны іс жүзінде іске acыpyғa
мынадай қондырғылар мен жабдықтар таңдап алынған (кестені қара) істелетін
жұмыстардың механикаланған автоматталған мына формуламен табылады:
Ум= = 100%
Мұндағы Км- механизацияланған процестер көлемі Rp-көміп өндірілетін
процестер көлемі. Алынған көрсеткіштерді кестеге енгіземіз кестеден көріп
отырғанымыздай біздің таңдап алған жабдықтар мен қондырғылар біздің жобаны
іс жүзінде істелетін жұмыстарды 26%-100% механикаландырды жеке
автоматтандырды, ал бүтін жұмыс айналымы бойынша 63. Неғұрлым деңгейі
жоғары болып жұмыстар адамды жұмыстан кейінгі өмір сүруі мен дамуына еңбек
қорғаудың тілегіне сәйкес жағдайлары болса, адам соғұрлым белсенділігін
салып еңбектің өнімін арттырады.
Осыған байланысты біздің жобада жұмысты ұйымдастырудың вахталық әдісі
таңдалып алынған. Адам денсаулығымен өміріне жақсы жағдай туғызатын
факторлардың айналадағы қоршаған ортаның тазалығы. Сонымен бірге адам
жұмыстан кейін демалған кездерде тұрған бөлмелердің ішінде таза ауа болуы
қажет, яғни оттегінің мөлшерінің 20% аспауы керек. Осыған байланысты
тұратын және жұмыс бөлмелердің ауа таза, желдету түрлері мына төмендегі
кестеде келтірілген.
Кесте-3
Жұмыс орны Осы Осы бөлмеде 1 адамға Желдету Желдеткіш
аты бөлменің жиналатын тиісті тәсілі түрі
жалпы адам санының көлем
м
көлемі мжоғарғы куб\адам
сиымдылығы
Tұpғын

бөлме, қызыл40 5 1.8 Табиғи Терезе
бұрыш,
Тасымалдау С-100 3 3 - 100
Бұрғылау С-100 5 3 2 50
және
бекіту ПВ-2-41
УМК
БС
АБ к-Зм
ПКРУ-7 11 7 3 63
Р-560
ЦА-320м
2 СМН-20
ТИВ-6
демонтаж С-100
ПВТ-41 4 1 3 26
Бүтін жұмыс 23 14 9 63
айналымы

Қорытынды кестеде көрсетілгендей біздің таңдап алған жабдықтар мен
қондырғылар біздің жобаны іс жүзінде орындап тұр, яғни 26-100%
механикаландырады және автоматтандырады, ал бүтін жұмыс айналымы 63.
Еңбек қорғаудың тағы бір тірегі жұмыскер адамның жұмыс уақытындағы
тұрмысының жұмыс халінің деңгейі.
Кесте-
Жұмыс Жүргізеті
түрінің опер-ды
атаулары атаулары
0-20 0,2
20-375 3,79
375-520 5,25
520-750 7,57
750-875 8,84
875-1050 10,82
1050-1200 12,24

Кестедегі мәндерді негіз етіп қабылдасақ онда тілме
бойынша қабат қысымының ауытқылық коэффициенті төмендегідей анықталады.
Ка = Рқ—қабаттық қысым
Па: Рс -тұщы судың тығыздығы,кгмЗ
Z -қабаттың терендігі,м
Кгс геостатикалық қысымының индексі (1,8-2,5)
Н=
М - Пуассон коэфиценті:
Құмтастармен қабаттасып келген саздар үшін М=0,33-0,40;
тығыз саздары М=0,25-0,40
Сонда аралықтар бойынша Jn мәні төмендегідей өзгереді
01 -20м
Кп1 = (1-0,3) ·1,024 + 0,3 · 1,8 =1,25
20-375м
Кп2 = (1-0,3) ·1,03 +0,3 · 1,8 = 1,26
375-520м
Кпз == (1-0,3) ·1,03 +0,3 · 1,8 = 1,26
520—750м
Кп4 = (1-0,3) · 1,03 + 0,3 · 1,8 = 1,26
750-875м
Кп5 = (1-0,3) · 1,03 + 0,3 · 1,8 = 1,26
875-1050м
Кп6 = (1-0,3) · 1,05 + 0,3 · 1,8 = 1,27
1050-1200м
Кп7 = (1-0,3) · 1,04 + 0,3 · 18 = 1,24
Бұрғылау сұйығының салыстырмалы тығыздығын мына формуламен анықтаймыз
Ро = Кр · ка , мұнда Rp резервтік коэффициент.
0-20 аралығында
Каі = = 102
20 - 375 аралығы
К2= = 1,03
375-520
К3= = 1,03
520 -750
К4= = 1,03
750-875
К5= = 1,03
875-1050
К6= = 1,05
1050-1200
К7= = 1,04

Геологиялық тілімдегі жұмыстардың гидрожорлау қысымы белгілі
болмағандықтан жұтылу индексін шамасы мына формуламен аныктауға болады
Kn=(l-H) Ka t H ·Rnc
Ро1 = Кр · Ка=1,15 · 1,02 = 1,16
0-20м (1,1-1,15) 1,02 = (1,12-1,16).
20-375 Ро2=(1,1-1,15) 1,03 = (0,103-1,18)
375-520 Роз=(1,1-1,15) 1,03 = (0,13-1,18)
520-750м Ро4=(1,1-1,15) 1,03 = (1,103-1,18)
750-875м Р05=(1,1 -1,15) 1,03 = (1,103 – 1,118)
875-1050м Ро6 = (1,1-1,15) 1,05 = (1,15-1,2)
1050-1200M Po7= (1,1 -1,15) 1,04 = (0,14-1,19)
Кесте 2
Бұрғылау РқМПа Ка Кп Ро
аралығы
01-20 0,2 1,02 1,25 1,12-1,16
20-375 3,79 1,03 1,26 1,13-1,18
375-520 5,25 1,03 1,26 1,13-1,18
520-750 7,57 1,03 1,26 1,13-1,18
750-875 8,84 1,03 1,26 1,13-1,18.
875-1050 10,82 1,05 1,27 1,15-1,2
1050-1200 12,24 1,04 1,24 1,14-1,19

Кестегі мәндеоді пайдаланып үйлесімді график тұрғызамыз.

10 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 324 245 146

Сурет-1
Бұрғылау процесі бір қалыпты жүру үшін Ка Рс іКп шарты
қанағаттандырылуы керек, үйлесімді графикте бұл шарт барлық аралықтар
бойынша орындалады. График бойынша үйлескіште 0 -50м аралығын алуға болады.
Сондыктан 80м тереңдікке кондуктор түсіріп түгел цементтейміз (50 + 30 м)
Аралық тізбектен ұңғыма тілмесінде кездесетін шиеленістер ескеріп 750м
тереңдікке түсіріп түгел цементтейміз. Пайдалану тізбегі жобаланған
тереңдікке түсіріліп ұңғыма пайдалануға арналған болғандықтан аралық
тізбектің төменгі үшін 200м жауып цементтейміз.

2.2.1 Жобаланған ұңғыманың құрылмасы

Бағыттаушы құбыры ұңғыма сағасын корғау және орнықсыз жыныстарды
бекіту мақсатында 10м түсіріліп түгел цементтеледі. Кондуктор палеоген және
жоғарғы бор қабатарындағы пластикалық саздарды су қабаттарын 80м түсіріліп
түгел цементелінеді: аралық тізбегін пайдалану ұңғымасын бұрғылау үшін
қолайлы жағдай туғызу үшін шиеленісті аймақтарды жауып 750м тереңділікке
түсіріледі және түгел цементтеледі: -пайдалану тізбегі 1200м түсіріліп 550м
дейін цементтеледі (мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау және бекітудің
бірыңғай ережесі.)

Жобаланған конструкциясы Нақты конструкциясы

219мм 146 мм 324мм 219мм 146мм

Сурет -2

2.2.2 Қашау мен шегендеу тізбегінің диаметрін талдау

Арысқұм кен орынында бұрғыланған ұңғымалардан алынатын мұнайдың
алғашқы дебиті 150-200м\тәулік болады. Сондықтан пайдалану тізбегінің
диаметрін 146мм аламыз. Пайдалану тізбегі мен қолданатын қашау қатынасын
мына формулалармен анықтаймыз.
Дj = (1.0447 + 0.000 22Д) Дм, немесе
Дj = Дм+2д мұнда Д-шегендеу құбырының диаметрі; Дм шегендеу құбыры
муфтасының диаметрі Δ -муфтамен ұңғыма ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.