Механизмге қозғалтқышты таңдап алу

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Алматыдағы құрылыс материалдарын сақтайтын ашық қоймасы ең үлкен
қоймалардың бірі болып саналады.Тәулігіне бірнеше мың тоннаға дейін жүк
айналымы болатын мекеме. Қазіргі нарықтың экономика жағдайларында Қазақстан
көршілес шет елдермен бүгінгі күн талабына сай бейімді бұйымдарды шығаруға
және жүйелі түрде жаңартуға, пайдаланушылық қасиеттерін жақсартуды қажет
еткен уақытта Алматы құрылыс материалдарын сақтайтын ашық қойманың алатын
орны өте жоғары.Өйткені Қазақстанның Ресеймен және Қытаймен сауда жасауы
жоғары деңгейде. Бұл олардың атқарушылық жауапкершілігімен тікелей
байланыстылығын көрсетеді. Арнайы жасалатын көтеріп-тасымалдайтын және жол
құрылысын жүргізетін машиналардың (КТ және ЖҚМ) сенімділігі мен жұмыс
сапасын арттыру мәселесін шешу, айнымалы факторлардың ықпал етуін зерттеу
өз кезегінде Алматы құрылыс ашық акционерлік қоғам ұжымының алдында тұрған
үлкен кейінге қалдыруға болмайтын мәселенің бірі болып тұр.
Осыған орай,қоймаға әкелінген майда ұсақ жүктерді арнайы көліктік
техниканың механикалық жүйелерінің сапасы мен сенімділігіне жоба жасау және
пайдаланушылық кезеңдеріндегі ықпалын бағалауға арналған әдістердің
әзірленуі маңызды және жоғарғы техникалық талаптар қойып отыр.
Өндірістің барлық салаларында жоғарыда көрсетілген мәселелердің
шешілуін терең ғылыми зерттеу және техникада түбегейлі өзгерістермен
атқарылатын жұмыстардың технологиясы негізінде жүзеге асырылатын болады.
Жоғарғы Алматы құрылыс акционерлік қоғамының көрсетілген мәселелердің
шешілуі жүктерді тасымалдаудағы еңбек өнімділігін екі есеге өсіруді,
атқарылатын жұмыстардың өзіндік құнын 30% дейін төмендетілуін қамтамасыз
ететін икемді технологиялық желілерді автоматтандыру, сондай-ақ,
механикаландыру үшін өндірісті төрт тағанды грейферлі кранды жабдықтау
болып табылады.
Қазіргі техникалық жүйелердің ең күрделілерінің бірі болып
технологиялық, үрдістердің автоматтандырылған басқару жүйесі болып
саналады. Өйткені бұл жүйеге кіретін машиналар мен агрегаттардың нақтылы
пайдалануының сенімділік деңгейі жүйенің экономикалық тиімділігіне ықпал
етіп, оның пайдалану кезіндегі күрделігі мен құнына әсер еткендіктен,
өндіріске енгізілген шаралардың жетістіктерін анықтайды. Сондықтан
сенімділік ролін арттыра түсу, әсіресе шикізаттарды өндіріп, тасымалдауда,
техникалық қауыпсыздықты қамтамасыз етуде алатын орны зор.
Жоғарыда айтылғандардың бәрі жүк тиеп түсіруде, кен байыту және
құрылыс индустрияларында қолданатын көтеріп тасымалдау машиналарына жатады.
Себебі атқаратын атқарымдарына байланысты іс істеу тәртібі өте ауыр,
пайдалану коэффициенті ауысым мерзімінде жоғары, оларға қойылатын
талаптарға келсек күрделі болып келеді.
Мәселен жоғары түрпілі майда ұсақб құм тасты жүктерді алып, тасымалдау
кезінде жұмыс органдарының қосымша серпінді жүктемелердің әсер етуі арқылы
жиі істен шығып қалатынын тәжірибенің өзі көрсетіп жүр. Соған орай, осы
кемшіліктерді жою және техниканы одан әрі жақсарту талаптарының бірі
көтеріп тасымалдау машиналарының параметрлерін дұрыс таңдап алу және
түсетін күштерін дәл есептеу болып саналады. Аталған мәселені шешудің
күрделілігі сол: біріне бірі жалғасатын бірнеше жүк ағымдары параметрлері
мен олардың тасымалдаушы құрылғыда болатын кездейсоқ сипатының өзара ықпал
етуі себепкер болады.
Осы қаралып отырған мәселелер Алматы құрылыс ашық қоймасында кездеседі.
Алматы құрылыс ашық қоймасы сонымен қатар жабық арнайы бөлмелерден тұрады.
Құрылыс материалдарын және ұсақ майда жүктерді сақтайтын өте ыңғайлы қойма
болып саналады. Күндік жүк айналымы бірнеше мың тоннадан асады. Бұл қоймада
көбінесе құрылыс заттарына керекті мысалға айтатын болсақ
құм,топырақ,тас,майдаланған арнайы тастар,жол жұмыстарына қажетті гудронды
тас заттарын тасымалдайтын төрт тағанды грейферлі кранмен жабдықталған.
Қоймаға бұл құрылыс материалдарын көп мөлшерде ауыр жүк тасымалдайтын
машинамен тасымалдап әкелінеді. Мұндай жүк тасымалдайтын төрт тағанды
грейферлі кранның орнатылу себебі бұл төрт тағанды грейферлі кранның жүк
көтергіштігі өте жоғары сонымен қатар майда ұсақ жүктерді тасымалдайтын
арнайы жүк көтеру құрылғысы болғандықтан төрт тағанды кранның өнімділігін
арттырады жәнеде жұмыс істеу процесі өте ыңғайлы және жеңіл болады.

1. Төрт тағанды кранды жобалау

Төрт тағанды кран көтеріп тасымалдау машиналарының аралық крандар
тобына жатады, сонымен қатар қоймаларда, жүктеме жұмыстарында, басқа да
халықшараушылығының әр түрлі салаларында негізгі жүк тиеп түсіруді
механикаландыру және автоматтандыру бағытында қолданылады.
Атқаратын қызметіне байланысты төрт тағанды (1-ші суретті қараңыз)
кранды 3 түрге бөлінеді- жалпы жүк көтеруге арналған, құрылыс- монтаждарға
арналған және арнайы төрт тағанды крандар болып.
Жалпыға арналған жүктеме төрт тағанды крандардың жүк көтергіштігі 500
кг...50т., аралығының ұзындығы 10м. ден 40 м. дейін, көтеру биіктігі 7м.ден
16м. дейін.
Құрылыс- монтажды кран үлкен өндіріс орнында, энергетикалық
қондырғыларда қолданылады. Жүк көтергіштігі бұл крандардың 300т. дан 400т.
дейін, аралығының ұзындығы 60...80м. және көтеру биіктігі 20...30м.
Жүк көтергіштігі 5т. дейінгі крандардың жүк көтеретін арбалары
электроталь болып келеді. Мұндай крандар кішкене қоймаларға автомобиль
арқылы келген жүктерді тиеп- түсіру ушін, жүк айналымы жылына 30000
тоннадан аспайтын өндіріс орнында, кішкене темір жол станцияларында
қолданылады. Бұлар қарапайым төрт тағанды крандар, құрылыс да күрделі емес.
Жүк көтергіштігі 8...12,5т. аралығының ұзындығы 25...32м. крандар ұзын
жүктерді сақтайтын қоймаларда қолданылады.
Төрт тағанды кранның негізгі көрсеткіштері болып жүк көтергіштері,
қозғалу жылдамдығы, көтеру жылдамдығы, аралық көпірінің ұзындығы және
салмағы саналады.

1-сурет. Төрт тағанды кран.

Төрт тағанды кран құрылымы жағынан көтеру механизмінен, арбаның
қозғалу және кранның қозғалу механизімдерінен, сонымен қатар метал
құрылымынан тұрады.
2 Жүк көтергіштігі 20 т. төрт тағанды грейферлі кранды жобалау

1. Кранның жүк көтеру механизмін есептеу

Көтеру механизмі төрт тағанды кранда арнайы жүк қармау қондырғысы
-грейфермен майда ұсақ жүктерді көтеріп түсіруге арналған механизм.
Механизм жүк арбашасына орналасқан төрт арқан орайтын атанақтан, екі
қозғалтқыштан, екі бәсеңдеткіштен және тежегіштерден тұрады.
Көтеру механизмі жүкті әрбір бұрышында екі блоктан тұратын төрт
бұрышынан болат арқандармен іліп көтереді. Жүк көтеретін полиспастасы 16
арқаннан тұрады, қозғалатын блоктары 8 дана олар грейферге бекітілген.

Көтеру механизмі электржетегінен және бір қабатты сегіз еселі
полиспастан тұрады. Электр жетегінен асинхронды қозғалтқыш 1, қосқыш 2,
тежегіш 3, редуктор 4 кіреді. Көтеру механизмін есептеу дегеніміз үзілу
күші бойынша болат арқанды таңдап алу, блоктардың диаметрлерін анықтау,
атанақтың өлшемдерін есептеу, жүк қармау қондырғысын есептеп таңдау,
механизмге қозғалтқышты таңдау, беріліс санын анықтау, редуктор таңдау және
механизмге тежеу моменті бойынша тежегішті есептеп таңдау. Жобалаған төрт
тағанды кранда осы көрсеткіштердің тиімді жолдарын қарастырып дәлдігіне көз
жеткіздік.

2.1.2 Жүк көтеретін арқанды есептеп таңдау

Жүк көтеретін арқанды таңдап алғанда, егер салмағы белгілі болса,
сол жүкті көтерген арқанға түсетін күшті анықтаймыз,

;
(2.1)

мұнда, Q – механизмнің жүккөтергіштігі, кг;
z – полиспастаның еселігі;
m – жүк ілініп тұрған арқан саны;
a – полиспастаның П.Ә.К.;
- арқанға түсетін жоғарғы күш.
Бізің есепте спредерді есептейміз, сондықтан спредердің салмағын
жүктің салмағына қосып есептейміз,

;
(2.2)
сонда,

2.2 – кестесінен [3] полистпастың пайдалы әсер еселігін табамыз п
= 0,93; шығырға жинақталған арқанның оралу саны к.б. = 1; 24 – бет
бойынша бағыттаушы блоктардың пайдалы әсер еселігі
н.бл. = бл. Zн.бл. = 0,98
8 = 0,89
мұндағы бл. – қозғалмайтын бір блоктың пайдалы әсер еселігі,
бл. = 0,98;
zн.бл.- бағыттаушы блоктың саны, zн.бл.= 8.
Арқанға салмағы 20т. жүкті көтергендегі мардымды статикалық әсер
ететін ең жоғарғы күшті анықтаймыз.
Smax =

Мұндағы: UП- полистпасттың беріліс саны, UП = 8.
G – жүктің массасы,
Z – арқандардың саны
- қозғалатын және қозғалмайтын блоктардың П.Ә.К.
Осыдан кейін механизмнің жұмыс істеу режиміне байланысты алынатын
беріктік коэффициент Kбер. қорына көбейтіп арқанның үзілу күшін табамыз.

Smax * kқор ≤ Sүз.
(2.3)
Smax * kқор = 39,5 * 5,5 = 217 кН ≤
Sүз.
Осы табылған Sүз. күші бойынша анықтамадан [3] механизмге жүк
көтеретін арқанды таңдап аламыз.Таңдап алған арқанымыз: Құрылымы,
сымдарының саны бойынша ЛК-Р6*19*(1+6+6+6)+1о.с., МЕСТ 2688 – 80
П.2.1 – кестесі бойынша [3] dk = 19,5 мм диаметрлі арқанды тандаймыз,
Sүз. = 218,5 кН, Fк= 143,61 мм2, іріктелген тобы 1862 МПа.

2.1- сурет. Арқанның көлденең қимасы
.
Арқан алты тарамнан әрқайсысы 19 болат диаметрлері әртүрлі сымдардан
тұрады, жүк көтеруге арналған болат сымдарының сапасы 1-ші сортты, оңға
қарай өрілген ортасында өзекшесі бар. Енді осы болат арқанның бағытын
өзгертіп отыратын блоктарды таңдап диаметрлерін анықтаймыз.
Арқан өтетін блоктарды таңдау
Блоктардың диаметрін арқанның диаметріне байланысты таңдаймыз,ол мына
формуламен табылады,
;
(2.4)
мұнда е – коэффициент, жүк көтеретін машинаның түріне байланысты
алынады, ;
- арқан диаметрі, мм;
D- блок диаметрі, мм.
Арқанды анықтамадан таңдап алғанда міндетті түрде диаметрі
көрсетіледі. Блоктың ойық ортасының радиусы арқанның қимасының радиусынан
үлкен болуы керек,
r=(0,6...0,7);
(2.5)

2.2- сурет - Блоктың көлденең
қимасы

Егер блок үлкен болмаса арқан блоктың бойында қысылып қалады. Сонда,
блокты есептесек,
мм,
сонда, мм.
Блоктар дегеніміз жүк көтеретін машинаға арқанның бағытын
өзгерту үшін қолданатын бөлшек, ал шынжырдың бағытын өзгертетін жұлдызша
блоктарды болаттан, кейбір жағдайларда шойыннан құяды. Блоктардың
диаметрін арқанның диаметріне байланысты таңдайды.Блоктар орналасуына
байланысты 2 түрге бөлінеді: қозғалатын және қозғалмайтын. Блоктардың
диаметрін арқандардың диаметріне dк байланысты және машиналардың түріне
байланысты е аламыз.

a) в)

a, в- қозғалмайтын және қозғалатын блоктар

2.3 – сурет. Блоктардың орналасуы

Кесте бойынша болат блоктың сыртқы диаметрі D=630мм, ойық бетінің
табанының диаметрі D1=558 мм.- деп аламыз.
Теңестіргіш блоктардың диаметрін анықтаймыз
Dтең = 0.8 Dбл = 0.8*630 = 504мм.

2.1. 3 Арқан орайтын атанақтың өлшемдері

Жүк көтеретін машиналарда атанақ жүк көтеретін арқанды рет-ретімен
орап отыру үшін немесе тарқатып отыру үшін қолданылатын торап.
Атанақты шойыннан немесе болаттан құйылады ол материалдың беріктік
шегі . Атанақты бір қабатты және көп қабатты орамдарда пайдаланады.
Көп қабатты орамға арналған атанақ тек арқан ұзын болған кезде қолданылады.
Ол ат анақтың беті тегіс немесе ойық болып келеді. Беті ойық болып
келетін атанақ арқанды орайды, ал беті тегіс болып келген атанақтар пісіріп
жалғанған шынжырды орау үшін арналған.
Блоктың диаметріне қарағанда атанақтың диаметрін15% (29-бет) кішірек
аламыз.

2.4-сурет. Жүк арқанын орайтын атанақ.

Әдебиеттегі өрнек бойынша арқанның жұмыс істеу ұзындығын атанақтың
ойылған бір бөлігіне оралатын ұзындығын анықтаймыз.
Көбінесе жүк көтеру машиналарында бір қабатты орамға арналған атанақтарды
қолданады. Арқанды, беті ойыққа ораған кезде оралған арқан қасындағы
оралып тұрған арқанға тимейді, олар қажалмай ұзақ қызмет етеді. Сондықтан
көбінесе осындай түрлі атанақтар көп қолданады.
Атанақты есептеу дегеніміз оның диаметрін, қабырғасының
қалыңдығын,беріктігін,бетіндегі ойықтарының санын және ұзындығын анықтап
түскен жүктеме күштердің әсерінен болатын кернеулі-деформациға душар
болғандағы жағдайын тексеру.Жүктің әсерінен болатын айналу және иілу
моменттерін анықтап, шыдамдылығына көз жеткізу.Сол себептен атанақтың бір
кішкене бетін алып есептеп қараймыз.

2.5- сурет Атанақтың орамдарының профилі

Атанақты есептегенде, алдымен атанақтың диаметрін анықтаймыз, ол
мына формулалармен анықталады,

;
;
(2.6)

Сонда, орнына қоятын болсақ,

мм,
мм.

Арқанның ұзындығын анықтағанда, атанақтың бір жағындағы тесілген
бетіне оралғандағы,
;
(2.7)

орнына қойсақ,
м.

Атанақтың бір жақ бетіндегі ойықтардың санын анықтаймыз,

(2.8)

орнына қойсақ,
.

Осыдан кейін, шығырдың бір жақ кесілген бетінің ұзындығын
анықтаймыз,
;
(2.9)

орнына қойған кезде,

мм,

мұнда қатар жатқан екі ойықтың орталарының қашықтығы, кестеде

, ,мм;
- көтеру механизмінің көтеру биіктігі, м;
- полиспастаның еселігі,,
- шығыр диаметрі, мм.
Осыдан кейін атанақтың толық ұзындығын анықтаймыз, сонда,

;
(2.10)

бұдан,
;
(2.11)
сонда,
мм,

мұнда шығырдың екі кесілген арасындағы тегіс бетінің
ұзындығы,мм;

;
(2.12)

сонда,
мм.

Атанақтың толық ұзындығын есептейміз, сонда,

мм.

5-сурет бойынша өтпелі бөліктің ұзындығы мен ернеуінің қалыңдығы lпер=
60 мм және lр= 45мм.
Шығырдың ұзындығы
Lб = lн + 2lпер = 2lр = 990 + 2*60 + 2*45 = 1200мм.
2.1.4 Жүк ілетін ілмекті таңдау

Жүк ілетін ілмектер жүкпен ілінісуіне байланысты 4 топқа бөлінеді:
1-ші топ – жүкті іліп көтеретін ілмектер, бұларға жататындар - крюктер,
қармақтар.
2-ші топ – жүкті қысып көтеретін ілмектер, бұларға жататындар -
клещтер, қысқыштар.
3-ші топ – жүкті күшпен тартып көтеретін ілмектер, бұларға жататындар –
магниттер, вакуумдар.
4-ші топ – жүкті қопарып көтеретін ілмектер, бұларға жататындар –
грейферлер, шөміштер, бадьялар.
Біздің қарастырып отырған жүк қармау қондырғымыз арнайы жүк тиелген
контейнерлерді тиеп түсіретін спредер. Спредер дегеніміз контейнердің
өлшемдерімен сәйкес келетін темір қаңқалардан тұрады. Ол қаңқаға бұрылу
механизмі және 4 бұрышындағы контейнердің жоғарғы саңылауына енетін
хоботтарды ашатын механизмдерден тұрады.

2.1.5 Механизмге қозғалтқышты таңдап алу

Номиналды жүк көтерген кезде қозғалтқыш қуатын былай есептейміз,

;
(2.13)

мұнда - П.Ә.К., =0,85, ;

кВт.

Қозғалтқышты есептелген қуатына байланысты таңдап аламыз.
Біз,
кестеге қарап, МТF612-10 қозғалтқышын таңдап алдық, қуаты
кВт,
айналу жиілігі , (), максималды моменті , ротордың
инерция моменті .
Көтеру-тасымалдау машиналарында арнайы крандық және
металлургиялық тұрақты токты, Д сериясындағы қозғалтқыштар, крандық және
металлургиялық тұрақсыз токты ассинхронды фазалық роторы бар, түрі МТF және
МТН, және де крандық және металлургиялық қысқатұйықталған роторы бар МТКF
және МТКН қозғалтқыштарын қолданады. Біздің жағдайда тұрақсыз токты
ассинхронды фазалық роторы бар MTF612-10 қозғалтқышын таңдадық.
Қозғалтқыш валындағы номиналды момент, былай,
;
(2.14)

2.6- сурет - Ассинхронды фазалы роторлы МТF612-10
қозғалтқышы

кгм=2080 Нм.

Максималды моменттің номиналды моментке қатынасы,

;
(2.15)

сонда,

2.1.6 Механизмдегі берілісті анықтау

Редукторды беріліс санына байланысты таңдап аламыз. Редуктордың
түрінің белгіленуі, редуктордың түрі және центрлерінің аралығы көрсетіледі.
Шартты түрде редуктор , редуктордың түрінің өлшемдері, беріліс саны,
құрастыру варианты, ақырын жүретін біліктің аты (К-конический, Ц-цилиндрлі,
М –тісті муфта түрі). Мысалы цилиндрлі редуктор Ц2-650.

Редуктордың беріліс саны,
;
(2.16)
мұнда - шығырдың айналу жиілігі.

2.7- сурет - Ц2-650 редукторы

Осыны есептейтін болсақ,

;
(2.17)

сонда, .

Беріліс санын есептейтін формулаға қойсақ,

.

Осы берілгенге қарап, кестеден редуктор таңдап аламыз, сонда,
беріліс саны болатын, Ц2-650 редукторын таңдап аламыз.

2.1.7 Механизмдегі тежегіштің тежеу моментін есептеп, тежегішті
таңдау

Көтеру механизмінде, механизмнің қозғалысын бәсеңдетіп, толық тоқтату
үшін тежегіштерді қолданады және жүкті көтеру барысында тежегіштер
істен шығып қалған жағдайда тоқтатқыштарды пайдаланады. Тежегішті те-
жеу моменті бойынша таңдап алады. Тежегішті тезжүру валына орнатамыз.
Сонда, тежеу моменті былай анықталады,

;
(2.18)

мұнда тежеу коэффициенті, ;
тежеу кезіндегі қозғалтқыш валындағы статикалық момент, Нм.
Оны есептесек, былай болады,

;
(2.19)

мұнда -механизмнің жалпы беріліс саны.

Ол мына формуламен табылады,

;
(2.20)

есептейтін болсақ,
.

Ал енді статикалық моментті есептейтін болсақ,былай болады,

Нм.
Тежеу моментін есептесек, онда,

Нм,

осыған қарап, кестеден екіқалақты тежегіш, түрі ТКГ – 300, тежеу
моменті
Нм болатын тежегіш таңдап аламыз.

Көтеріп-тасымалдау машиналарында көбінесе қалақшалы тежегіштер
қолданылады. Екі қалақшалы және бір қалақшалы болып екіге бөлінеді.көбінесе
екі қалақшалы тежегіш қолданылады, оның құрылымы- екі рычагы және екі
қалақшасы бар. Тежегішті басқан кезде тежеу моментін тудыратын күш, тежегіш
білігінің ортасына түседі.

2.8- сурет – ТКГ-300 тежегіші

2.2 Арбаның қозғалу механизмін есептеу

2.2.1 Кинематикалық схемасы

2.9- сурет - Арбаның қозғалу механизмінің кинематикалық
схемасы

2.2.2 Кедергілерді анықтау

Қозғалу механизмі денені қозғалтқанда тек қана дене емес, дене
көтеріп
жүрген жүкті де қозғалтады. Яғни екі түрлі жүк әсер етеді, дененің
және
жүктің салмағы дене қозғалғанда, алдын-ала қозғалатын дененің
дөңгелегінің
диаметрін анықтаймыз. Дөңгелектің диаметрі қозғлатын арбаның және кранның
жүккөтергіштігіне тікелей байланысты.
Номиналды жүгі бар арба қозғалған кездегі, кедергісі мына
формуламен анықталады,
, (2.21)

мұнда - арбаның өзіндік салмағы, кг болғанда, , кг;
- арбаның жүру дөңгелегінің диаметрі, =400, мм;
- үйкеліс коэффициенті, , ;
- цапфаның диаметрі, ;
- дөңгелек цапфасының үйкелу коэффициенті, см;
- коэффициент, ,
- қозғалатын машинаның қозғалғандағы жолдың көлбеулігінен

пайда болатын қосымша кедергі, =0;
- дөңгелектің шеткі қырларының әсерінен болатын қосымша үйкеліс
коэффициенті, ;
- желдің меншікті күші, .
Орнына қойып, есептейтін болсақ,

кг=6960 Н.

2.2.3 Механизмге қозғалтқышты таңдап алу

Арбаның қозғалтқышын қозғалу моментіне байланысты таңдаймыз.
Алдымен, арбаның жүк тиелген кездегі қозғалу кедергісін анықтаймыз.
Онда,

(2.22)

мұнда - арбаның орнынан қозғалғандағы орташа үдеуі, .
Орнына қойсақ,

кг=15810 Н.

Алдын-ала, таңдалатын қозғалтқыштың қуатын есептейміз.
Сонда,

;
(2.23)

мұнда - қосылу моментінің орташа қысқалығы,

;
(2.24)

- қосылу моментінің максималды, минималды қысқалығы .
Қосылу моментін мынау бойынша қабылдау керек: ; ; .
Сонда,
.

Қуатты есептесек,

кВт.

2.10- сурет – MTF211-6 қозғалтқышы

Кесте бойынша , МТF211-6 қозғалтқышын таңдап аламыз. Қуаты
N=7кВт айналу жиілігі .

2.2.4 Механизмге берілісті анықтау

Дөңгелектің айналу жиілігін анықтаймыз,

,
(2.25)
орнына қойсақ,
.

Редуктордың беріліс санын есептейміз,
,
(2.26)
сонда,
.

Кесте бойынша ВК-550, беріліс саны редукторын таңдап аламыз.

2.11- сурет – ВК-550 редукторы

2.2.5 Механизмге тежегіш таңдау

Дөңгелектің рельспен үйкелген кездегі үдеуін былай анықтаймыз,

,
(2.27)
мұнда , .
Есептесек,

.

Арбаның жүксіз болған кездегі, максималды тоқтау уақыты,

(2.28)
сонда,
.

Тежеу жолының керекті үлкендігі,

(2.29)
Сонда,
м.

Арбаның минималды тоқтау уақыты,

,
(2.30)
сонда,
.
Тежеу моменті,
,
(2.31)

мұнда - статикалық момент, .
Жүксіз арбаның тоқтаған кездегі статикалық моменті,

,
(2.32)
сонда,
.

Енді, ,
(2.33)
есептесек,
.
Осыдан кейін,
,
(2.34)
сонда,
=0,286 Нмс.

Енді осының бәрін орнына қойып тежеу моментін есептейміз,

.

Осы есептелген момент бойынша, тежеу моменті , ТКГ-200 деген
тежегіш таңдап аламыз.

2.12- сурет - ТКГ-200 тежегіші

2.3 Кранның қозғалу механизмі

2.3.1 Кинематикалық сұлбасін таңдау.

2.13 – сурет.Қозғалу механизімі

Кранды орнынан қозғалту үшін барлық тіректеріне қондырылған жетекті
арбаларды қолданамыз. Жетектің сүлбесі 2.13-суретті көрсетілген.
Жетектің құрамы қозғалтқыштан 1, қосқыштан 2, тешегіштен 3, редуктордан
4, тісті берілістен 5 және сол сияқты қозғалысқа келетін жүріс
доңғалақтарынан 6 тұрады.

2.3.2 Механизмге қозғалтқышты таңдап алу

Кранның қозғалғандағы кедергісін есептеу. График бойынша,
кранның жалпы салмағын анықтаймыз Q = 20 т болғанда кг. Алдын-
ала жүру дөңгелектерінің диаметрін қабылдаймыз, мм.
Цапфаның диаметрі . деп қабылдаймыз.
Дөңгелектер роликті подшипникте орнатылған, .
және коэффициент, ..
Номиналды жүк кезіндегі кранның қозғалуының кедергісі,

(2.35)

орнына қоятын болсақ,

кг=6010 Н.

Қозғалтқышты таңдау үшін алдын-ала, жүктелген кранның қозғалғандағы
кедергісін анықтаймыз,

,
(2.36)
Есептесек,

кг=19260 Н.

Қозғалтқыштың қуатын табамыз,

,
(2.37)
есептейтін болсақ,

кВт.

Жетектің бір қозғалтқышының қуаты,

,
(2.38)
есептегенде,
.

Осыған қарап қозғалтқыш таңдап аламыз, МТН 312-8, қуаты кВт.

2.14 сурет - МТН 312-8
қозғалтқышы

2.3.3 Механизмге берілісті таңдап алу

Дөңгелектің айналу жиілігі,

,
(2.39)
есептегенде,
.

Редуктордың беріліс санын есептеу,

,
(2.40)

орнына қойғанда,
.

Осы есептелген беріліс санына қарап, редуктор таңдаймыз, Ц2-250-
19,88-1ц және Ц2-250-19,88-5ц деген редукторларды таңдап аламыз.

2.15- сурет Ц2-250 редукторы

2.3.4 Тежегішті таңдау

Өрнек бойынша жүктелмеген кранның қозғалысына кедергісін табамыз
Wyo=aGкр=0,001*442=0,442кН;
Wинo=δmкрa=1,25*45*0,05=2,81кН;
Wтр.o=Gкр(2μ+fdц)kтролD=442(2*0,6+ 0,015*135)*1,1600=2,61кН.
Қозғалтқыштың білігіне келтірілген айналдырушы қарымы rк=0,3м,
uмех=2,14*31,5=67,4 болғанда

Жел әсерінің кедергісі
WВО=q k c n φ Fб=125*1,25*1,1*1*15=2578 Н.

Есептік тежегіш қарымы
Тт.р.мех=Туо+Тино+Тво-Ттр.о=1,8+11, 5+10,5-12,6=11,2 Н*м
Тежегіш қарымы Тр.м=98 Н*м және шкивінің диаметрі Dт=160мм ТКГ-160
түрдегі тежегішті таңдаймыз.

2.4 Тіректі кранның метал құрылымын есептеп тексеру

2.16-сурет.Төрт тағанды кранның металл құрылымы.

Кранның жоғарғы құрылымы метал құбырлардан пісіріліп торланып
құрастырылған, квадрат қималы-өлшемдері b=h=2500мм, көпір ретінде
жасалынған. Құбыр диаметрі D=102мм, қабырғасының қалыңдығы δ=10мм.
Квадрат қиманың жоғарғы бұрыштары төменгі құбырлардың ортасына қарай
құбырлы тартылған. Үстінде арба жүретін екітавр көпір қимасының төменгі
құбырларына бекітілген.
Жоғарғы құрылымның салмағы Gв.с=346кН. Ол салмақ ұзына бойына
бірқалыпты таратылған. Бірқалыпты таратылған бұл жүктеме
q= Gв.с(L+2l)=346(32+2*10)=6,65кНм= 6,65Нмм
мұндағы L-кранның аралығы, L=32мм;
l – жоғарғы құрылымның артық аспалы ұшы, l=10м.
Көпірдің көлденең қимасының геометриялық сипаттамалары. Құбырдың
инерциялық қарымы, D=102мм, δ=10мм, қатынас еселігі α=dD=(D-2δ)D=(102-
2*10)102=0,8 болғанда
Iтр=0,1D4(1-d4)=0,1*1024(1-0,84)=6, 4*106мм4.
Құбыр қимасының ауданы, диаметрі d=D-2δ=102-2*10=82мм болғанда
Fтр=π4(D2-d2)=3,144(1022-822)=289 0мм2.
Құбыр орталығынан көпір қимасының тік және жатық өстеріне дейінгі
аралық
y=x=b2=25002=1250мм.
Қима өсіне қатысты алынған көпір қимасының инерциялық қарымы
Iмх=Iму=(Iтр+Iтрх2)4=(6,4*106+2890* 12502)4=18*109мм4.
Қиманың кедергі қарымы
Wмх=Iмxx=18*1091250=14,4*106мм3.
2.5 Тоқтап тұрған кранның көпірін еркін жатқан жүкті көтергендегі
немесе жүкті қалт тоқтатқандағы статикалық беріктікке есептеу [2].

Көпірге түсетін жүктемелерге көретілетін жүктің массасы мен жүкті
көтеріп, тоқтатқндағы инерция күштері кіреді.
Жүк массасы mж=20т, тірек арасындағы көпір массасы
mм=qLg=6,65*329,81=21,7т.
Жүктің көтерілу жылдамдығы
Vж=0,073мс=7,3смс.

Көпірдің көтерілген жүк массасынан статикалық иілуі

Көпірдің қаттылық еселігі

См=Gyст=196*10335,4=5537Нмм=5537 кгсм.

Арқанның статикалық созылуы

мұндағы un-полиспастың беріліс саны, un=6;
Fк-арқан сымдарының қимасының ауданы,
Fк=143,61мм2;
Ек-арқанның серпімділік модулі, Ек=1*105МПа.

Өрнек бойынша алынған еселік

Кенеттен тежеу жағдайында өрнекке байланысты

Есептеулер үшін а=0,016 шамасын қабылдаймыз.
Динамикалық еселігі өрнекке байланысты
ψд=1+аξV=1+0,016*1,5*7,3=1,18,
мұндағы ξ-түзету еселігі;
V-көтеру жылдамдығы, V=7,3смс.

Жүктің арба доңғалағына түсіретін есептік жүктемесі өрнекке байланысты
Рр=Gψд=196*1,18=232кН.

Бұл жүктемені арба доңғалағына бірқалыпты таратылған деп аламыз.

2.17-сурет.Кранның аралығына арбадан түсетін жүктің әсерін анықтау.

А=2000мм деп қабылдап тірек реакцияларын анықтаймыз
Ra=Rb=P1=Pp2=2322=116кН.
Көпір орталығында жүк салмағының иілуші қарымы
Мж=RaL2=116*320002=1,86*106кН*мм= 1,86*109Н*мм.
Арқалықтың өз салмағынан иілуші қарымы
Мб=qL28=6,65*3228=851кН*м=851*106 Н*мм=0,851*109Н*мм.
Иілу қарымының қосынды шамасы
Ма=Мж+Мб=1,86*109+0,851*109=271*109 Н*мм.
В ст 3 таңбалы болат үшін жорамалдық кернеуі
[G]u=1700кг*ссм2=170МПа.
Есептелетін қимадағы кернеу
Gu=MuWmx=2,71*109(14,4*106)=188МП а,
яғни жорамалдық шамадан асып тұр.
Бұл кернеуді азайту үшін құбыр диамтерін ұлғайтамыз D=121мм, δ=10мм.
Онда α=dD=101121=0,83 екенін ескере отырып
Iтр=0,1*D4(1-α4)=0,1*1214(1-0,834)= 11*106мм4;
Fтр=π4(D2-d2)=3,144(1212-1012)=34 85мм2;
Iмх=(Iтр-Fтрх2)4=(11*106+3485*12502 )4=21,8*109мм4;
Wmx=Iмхх=21,8*1091250=17,5*106мм2 ;
Gu=MuWmx=2,71*109(17,5*106)=155МП а,
бұл жағдайда жорамалдық кернеу шамасынан әлде-қайда аз.

2.6 Жүкқармау қондырғысын тексеру есебі және таңдау.
Жүк көтергіштігі Q = 20 тс және жұмыс істеу режимі не байланысты
арнайы типті бір грейферді таңдаймыз (МЕСТ 6627-74; VI, VII бол).
Грейфер болат 20-тан жасаған, оның бірліктік шегі VБ = 4200 Нсм2 ,
аққыштық шегі VА = 2500 Нсм2 , төзімділік шегі V = 1200 Нсм2.
Ілгекті I – I қимасында созылуға есептейміз:
Нсм2 =500...600 Нсм2 (2.41)
ілгекті А - А қимасында.

(2.42)
мұнда F – А-А қимасының ауданы.
см2 (2.43)
е2 – ауырлық центрінің қимасынан ішкі талшықтарға дейінгі ара қашықтығы.
см (2.44)
R=0,086 – ілгектің қимасының формасы және қиғаштығы байланысты
коэффициент.
D=120 мм диаметрі
Нсм2
(2.45)
АI - АI қимасындағы кернеу келесі шартқа байланысты анықталады, егерде
450 тік орналасатын болған жағдайда.
Ілгекті әрекет:
Нсм2
(2.46)
АI - АI қимасындағы ішкі талшықтардың ең үлкен созылу кернеуі:
Нсм2 (2.47)
АI - АI қимасындағы жанаша кернеу:
Нсм2
(2.48)
АI - АI қимасындағы суммалық кернеуі беріктіктің үшінші теориясына
байланысты:
Нсм2 (2.49)
Мүмкіндік кернеу
(2.50)
мұнда пТ =1,4 - шекті салмаққа байланысты беріктік.
Бұл жағдайда Болат 20 үшін:
Нсм2
А – А және АI - АI қималарында есептеу мәндері мүмкін мәндерінен аз.

2.6.1 Ілгек бұрандысы.
Бұранда биіктігі кіші болмауы керек:

(2.51)
мұнда t = 0,6 см ойма жүрісі,
Р - мүмкіндік кернеуі,
Р = 300 ... 350 Нсм2 (бұранда материалы Болат 45)
см
Метрикалық ойма үшін бұранда биіктігі:
Н=1,2 ·d2=1,2 ·64= 76,8 мм
Бұранданың сыртқы диаметрі:
DC=1,8 ·d2=1,8 ·64=115 мм
(2.52)
Мойнының диаметрі d=70 мм болатын ілгек үшін статикалық
жүккөтергіштігі С0 =16100 Н болатын 8214 жеңіл сериялы мойынтірек
таңдаймыз. Мойынтіректің есептелген салмағы статикалық жүккөтергішке тең
немесе аз болуы керек:
Qес=Rб·Q
(2.53)
мұндағы Rб =1,2 – қауіпсіздік коэффициенті.
Qес = 1,2·13000=15600С0=16100 Н
Траверс болат 45-тен жасалған,оның беріктік шегі VБ=6100 Нсм2,
аққыштық шегі VА=43 Нсм2, төзімділік шегі VТ =2500 Нсм2
Есептеу өлшемдері, яғни шекті блоктар өстерінің ара қашықтығы b=266мм
. Есептеу салмағы Qес=15000 Н.
Ең үлкен иілу моменті:
Н·см (2.54)
ортаңғы қимасының кедергі моменті:
см3
(2.55)
мұнда [V]=900 - иілуге мүмкіндік кернеуі кернеу лүпілді цикл бойынша
өзгеретіндіетен.

(2.56)
мұнда [V] шамасымен =600 ... 1000 Н см2 деп қабылдаймыз:
Нсм2
Ілгектің ортаңғы қимасындағы кедергі моменті (3-сурет) тесікпен
бәсеңдетілген:
(2.57)
мұндағы d2 = d1+(2...5) = 70+5 = 75 мм
b1 – ілгектің ені
b1 = D1+(100...20) = 106+14 =120 мм
Ілгектің биіктігі:
см
(2.58)

3 Бөлшекті механикалық өңдеу технологиясы

Машина жасаудағы технологиялық даму тек машина конструкциясын жақсарту
ғана емес, сонымен қатар оларды өндіру технологиясын жетілдірумен және
сапалы, арзан, аз уақыт мерзімінде жоғары өнімді жабдықтар мен
механикаландырылған және автоматтандырылған өндірістің технологиялық
құралдарының көмегімен жасап шығару.
Машина сапасын жоғарлату, жұмыс қиындығын, өзіндік құнын және оларды
дайындауға кететін жадығат көлемін азайту, жұмыстың түйдікті әдістерін
енгізу, өндірісті механикаландыру және автоматтандыру, және де жаңа
объектілерді өдіруді дайындау мерзімін барынша қысқарту-машина жасаушы-
технологтың басты мақсаты болып табылады. Қолданылатын өндіріс
технологиясынан шығарылатын машиналардың жұмыс ітеу сенімділігі және оларды
пайдалану экономикасының тәуелділігі шығады. Машина жасау технологиясын
дамыту қоғам тұрмысына қажетті машиналарды өндіру сұранысымен анықталады.
Дайындаудағы өндеуге қалдырылған қор.
Ø 142,5; Rz = 40; L = 1500 мм.

3.1- сурет. Дайындаманың жалпы схемасы.

Бастапқы дайындау жәй дәлдікпен ыстықтай жаншылған созба: ES =
0.4мм; EI = - 0.7мм; Rz = 150мкм; T = 250мкм.

Кеңістіктік қателік z2. Меншікті қателік (∆к=0,12мкм; Центрден
өңделетін өнімнің жалпы қисықтығы ρк=z2=∆к0,5L,
(3.1)
z2=0,12*0,5*15001000=0,09мм.
Кеңістіктік қателік z3. центрлеу қателігі нәтижесінде пайда болған өнім
өсінің айну шамасы:
ρц=z3=0,25,
(3.2)
мұндағы Т-центрлеуде қолданылатын, өнімнің базалық бетінің диамтеріне
түсірілген дәлділік шегі, мм.
z3=0,25
Кеңістіктің қателіктің қосынды шамасы:

Айналдыра жаншылғаннан кейінгі өнім: h11 бойынша қателігі: дәлдік
шегінің алаңы – Т=0,16мм, Rz=20мкм; h=30мкм; қағысы 0,1мм=z3.
Өңдеуге қалдырылған қорды және операциялық өлшемдерді есептеу өңделетін
беттен бастапқы өнім бағытында жүргізіледі.
Ажарлату мардымсыз қосу келесі өрнекпен анықталады

3.2-сурет. Шпонканың орнын белгілеу тесу процесі.

Өңдеуге қалдырылған қордың мардымды шамасын анықтау өрнегі:

Айналдыра жону.
Өнімді айналдыра жонудың операциялық өлшемнің ең жоғарғы (нақтылы) мәні
келесі түрде анықталады:

немесе 142,86-0,16мм.

Айналдыра жонуға мардымсыз қалдырылған қорының шамасы

Айналдыруға жонуға қалдырылған қорының нақтылы (есептік) шамасы келесі
өрнекпен анықталады:
.

Өнімнің есептік диаметрі:

Ыстық жаншылған созбаның сортқа сұрыпталуы бойынша (МЕСТ 2590-57)
шабақтың келесі диаметірі қабылданады :

Бұл жағдайда айналдыра жонуға қалдырған қордың шын мәніндегі өлшемі:

Қалдырылған қордың мардымды шамасы:

Буат ұясының тереңдігін есептеу.
Буат ұясының тереңдігін есептеу білікті фрезерлегенде сақталынатын А1
өлшемімен анықталады. Ойықты фрезерлегенде, кейін йінді D-диаметріне
ажарлату (фрезерленген соң оның бетінде пайда болатын сызықтарды жою үшін)
жүргізіледі. Сонымен қатар, өңделген біліктегі буат ұясының тереңдігін
анықтайтын сызба талабымен А3 өлшемі қамтамасыз етілуі тиіс.

болған жағдайда ажарлатуға қажетті қалдырылған қор өлшемдік тізбектің
соңғы тұйықтаушы звеносы ретінде анықталады:

Есептей келе

3.1 Білік дайындаудың технологиялық үрдісі

3.3-сурет. Білікті фрезірлеу процесі.

Өңделетін бұйым:
1. ең үлкен диамтері – 142,5;
2. ұзындығы – 1500мм;
3. жұмыр қималы созба МЕСТ 2590-88;
4. жадығаты: болат 40хGв=80кгмм2; қаттылығы НВ-230-260.
Кесте бойынша кесу тәртібін таңдаймыз:
1. кесу тереңдігі t=3мм;
2. кескіш тұтқасының қимасы үшін кестеден 16х25мм-лік, берілуі
S=0,5ммайн таңдап аламыз.
Кесу күші:
Pz=K1*t*S=194*3*0,5=291кг,
мұндағы K1-өңделетін жадығатқа байланысты алынатын еселік, болат үшін
Gв=80кгмм2- K1=194.

3.4-сурет. Білікті жону процесі.

Кесу тереңдігі 3мм және берілуі S=0,5ммайн болғандағы кесу жылдамдығы
кесте бойынша анықталады. Бастапқы жонғанда V=40ммин.
Gв=80кгмм2, K2=1,46 болат үшін кесу жылдамдығын анықтауға түзету
еселігін K2-ні енгіземіз:
V=V*K2=40*1,46=58,4ммин.
Айналдырушы қарымды анықтайық:

Қажетті қуат:

Қажетті қуат шамасы мен өңделетін өнімнің өлшемдеріне байланысты
каталог бойынша 1Н7В таңбалы көшірмелі жартылай автоматты жону станогын
таңдап аламыз.
Білік дайындаудың технологиялық үрдісінде кез келген затты не
өнімді дайындау үшін жұмыр қималы созбаны аламыз:
- өнімнің диаметрі 142,5мм;
- ұзындығы 1500мм;
- жадығаты: болат 40х.
а) станоктағы өңдеу үрдісі екі кезеңнен – бастапқы және соңғы, таза
өңдеуден өткіземіз;
ә) беттерді ажарлау жұмыр ажарлағыш станогында жүргізіледі;
б) ойықты фрезерлеу станогында фрезерлейміз.
Бастапқы өңдеу.
Жанын дайындау:
а) берілуі – S=0,12ммайн;
б) кесу жылдамдығы 64,5ммин;
в) өнімнің айналу жылдамдығы

г) минут ішіндегі берілуі

Орталық саңылауды өңдеу.
а) сақталу диаметрі d=4мм;
б) бұрғылау тереңдігі l=12мм;
в) кесте бойынша қаттылығы НВ=230-260 болат үшін диаметрі 4мм бұрғыны
қабылдаймыз;
г) кесу жылдамдығы

Диаметрі 140 мм және ұзындығы 1500мм-ге тең өнімді өңдеу:
а) кесу тереңдігі t=1,5мм;
б) берілуі S=0,6мм;
в) кесу жылдамдығы V=125ммин;
г) өнімді айналдыру жылдамдығы

д) минут ішіндегі берілуі:

Соңғы таза өңдеу.
Кесу тәртібі
а) кесу терңдігі t=0,3÷0,5мм;
б) берілуі S=0,1ммайн;
в) кесу жылдамдығы V=125ммин;
г) өнімнің айналу жылдамдығы

д) минут ішіндегі берілуі

Буат ұясын фрезерлеу.
Ойықтың өлшемдері: ұзындығы – 146мм, ені – 20мм, тереңдігі -10мм.
Фрезерлеу үшін диаметрі 20мм буаттық фрезаны аламыз:
а) кесу тереңдігі t=10мм;
б) фрезаның тіске берілуі S=0,1мм;
в) фрезаның айналымдық берілуі

г) фрезаның айналу жылдамдығы n=118айнмин;
д) ойықты ұзындығы l=146мм аралықта фрезерлегенде фреза
nф=lSайн=1460,2=730 айналым жасайды.

4. Еңбекті қорғау

4.1 Төрт тағанды арнайы кранның қауіпсіздік қондырғыларын қарастыру

Төрт тағанды грейферді көтеруге арналған кран қойма ішінде ұсақ
майда жүктерді тасымалдау жұмыстарын атқарғанда қауіпсіздік мәселесіне
үлкен мән беріледі. Еңбек қорғау мен қауіпсіздік техникасына қауіпсіздік
техникасының инженері жауапты.
Техникалық қаіпсіздігіне жауап беретін инженерде осы кранға арналған
жеке бірнеше журналдар болуы керек.Журналдарда күнделікті кранның істеген
жұмыстар жазылып ,жөндеген немесе ауыстырған бөлшектері белгіленіп отыруы
қажет.
Бекітілген ережелерге сәйкес ол мәселелерді шешу, өндірістің басшылары
мен инженерлік қызметкерлерге жүктеледі. Өндіріс басшыларына, сондай-ақ
осы бағытта шыққан заңдылық құжаттарды, бұйрықтарды, ережелерді мүлтіксіз
орындау тапсырылып, жұмысшылардың арнайы киіммен, аяқ киіммен, тамақпен,
санитарлық-тұрмыстық орындармен қамтамасыз ету болып табылады.
Осы құрылыс акционерлік қоғамның бас инженері еңбек қорғау қауіпсіздік
техникасының сақталуына, өндірістегі еңбек жағдайын қадағалау,
жарақаттанудың алдын алу шаралары, кәсіптік сырқатты болдырмау шараларын
іске асыру жұмысына жауап береді және тікелей басшылық етеді.
Қойма бастығы жабдықтардың қауіпсіздігін ақаусыз, іске жарамды болуын,
қауіпсіздік техника іс-шараларының жоспарын уақытында орындалуын,
жіберілген тәртіп бұзушылардың себебін және салдарының мұқият тексеруіне
тікелей жауап береді.
Қауіпсіздік жұмыстары өте қатаң бақылаумен жүргізіледі. Қоғамдық және
мемлекеттік бақылау мына тұрғыда жүргізіледі:
- Жұмыс орнында нұсқама өткізу;
- Жұмыс орнында жұмыстардың қауіпсіздік техникасын толық сақтау;
- Күрделі агрегаттар мен механизмдерді басқару үшін, жазбаша түрде
рұқсат ету;
- Әр жұмысшының өз жұмыс орнында тазалық сақтауын бақылау;
- Өртке қарсы қолданылатын құрал-саймандарды әр уақытта дайын ұстау;
- Техника қауіпсіздігін қатаң орындау.
Салауатты және қауіпсіздік еңбек шараларына мемлекеттік бақылауды
төмендегідей ұйымдар жүргізіледі.
- Кәсіп одақ комитеттері;
- ҚР денсаулық сақтау агенттігінің санитарлық эпидейологиялық
инспекциясы;
- Энерго бақылау;
- ҚР ішкі істер министрлігінің өрттен сақтандыру басқармасы, осылар
- сияқты азаматтардың еңбек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.