Әрбір оператордан кейін

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті

Информатика және қолданбалы математика кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

«» 2010 ж.

кафедра меңгерушісі,

тех. ғ. к., доцент

Г. И. Салғараева

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Информатика пәнін оқытудың электрондық ортасын құру

050111- Информатика мамандығы бойынша

( сырттай бөлім 5 жылдық 5-курс )

Орындаған А. Б. Ахметова

Ғылыми жетекшісі

аға оқытушы Ө. Ә. Әуелбеков

Алматы, 2010 ж.

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . 3

I ТАРАУ . Си тілінде программалау . . . 4

1. Си тілінде жазылған программаның

құрылымы . . . 5

2. Си тілінде жиымдарды

пайдалану . . . 25

3. Си программасын орындау

ортасы . . . 53

II ТАРАУ. Электронды қызмет көрсету

жүйесі . . . 63

2. 1. Электронды оқыту ортасы деген

не? . . . 63

2. 2. Мақсаттын қойылуы . . . 64

Қорытынды . . . 65

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 66

Кіріспе

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі, себебі ХХІ ғасыр - білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры.

Информатика пәнінің орта білім беру жүйесіндегі ролі ақпараттық білімнің, ақпараттық орта мен адамның өзара қарым-қатынасын үйлесімді етудегі басты құрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен қамтамасыз етіледі.

Интернет/Интранет дамуына байланысты ақпаратты таратудың стандартты қағаз технологияларына қарағанда желілі құралдар арқылы таратудың артықшылығы едеуір анық бола бастады. Қазіргі кезде, әр-түрлі саладағы (білім беруде, іскерлікте, үкіметте және т. с. с. ) электронды қызметтерді қолдану күн сайын артуда. Бұл құбылыс Интернеттің біздің өмірімізге енуіне және түрлі программалық өнімдер құруда қолданылатын сенімді және қауіпсіз технологиялардың тез дамуна алып келетін халықтың интернет-технологияларын кеңінен пайдалануына байланысты туындап отыр. Сонымен қатар, маңызды міндеттердің бірі болып жарияланған материалдардың жүйелі түрде мүлтіксіз жеткізу, жүйені сырттан ену қауіпінен қорғау болып табылады. Жүйедегі иерархиялық және аралас ақпаратты көрсету мүмкіндігін беретін технологиясының бірі болып Электронды орта табылады.

Кешенді Web-жүйе болып келетін, электронды қызмет көрсету жуйесінен тұратын электрондық орта, парақты толтыруды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Білім беру мекемесінде электронды ортаны пайдалану жұмыс істеудің негізгі шарты болып табылады. Сонымен қатар, үнемі ақпаратты жаңарып отыратын мүлтіксіз құрылған электронды орта мекеменің үздік жұмысын көрсетеді. Электронды ортаны қолдану барлық пайдаланушылардың қажетті ақпараттарды, электронды оқулықты және есептер жинағын пайдалануға мүмкіндік береді. Жоғарыда айтылғандарды есепке ала отырып берілген тақырыптың өзектілігіне көз жеткізуге болады.

Менің қарастырып отырған дипломдық жұмысымның негізгі мақсаты ретінде, жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, қазіргі кездегі білім берудің мамандандырылған мектептің 10 сыныптарына арналған электронды жүйесін құру болып табылады.

СИ ТІЛІНДЕ ПРОГРАММАЛАУ

Си тілі өткен ғасырдың 70-жылдары басында АҚШ-та Bell Telephon Laboratories компаниясының қызметкері Дэннис Ритчидің бастауымен дүниеге келді. Бұл тілдің негізі Алголдан басталып, Паскаль және ПЛ/1 тілдерімен қатар пайда болды.

Си тілінің шығуы UNIX операциялық жүйесінде программалаумен тығыз байланысты, өйткені бұл жүйе ассемлерде және осы Си тілінде жазылып шыққан болатын. UNIX жұмыс істеу ортасы Си тілін жүйелік программалау тілі ретінде елге таныстырды, ол компиляторлар мен операциялық жүйелер жазу үшін қолайлы деп саналды, кейіннен Си тілі кез келген салада программалар жазуға да өте қолайлы тіл болып табылатыны анықталды.

Алғаш рет UNIX 1969 жылы Нью-Джерси штатындағы Bell фирмасының лабораториясында PDP-7 мини-ЭЕМ-інде жасалып шықты. UNIX PDP-7 компьютерінің ассемблер тілінде жазылды. Бұдан соң сол лабораторияның жетекшісі Кен Томпсон 1970 жылы В деп аталған жаңа тілге арнап компилятор жасап шықты. Осы тілді Си (ағылшынша С) тілінің негізі деп атауға болады.

Жалпы Си тілінің тез дамуына 1983 ж. оның стандартын жасау мақсатында Америка ұлттық стандарттар институтында (ANSI) Техникалық комиссияның құрылуы себепші болды. Комиссия жұмысына сол кездегі алдыңғы қатарлы мамандардың көпшілігі араласып, олар тек программалау мәселелерін ғана қарастырмай, кең таралып келе жатқан IBM PC компьютерлеріне арналған компиляторлар жасауды да осы стандартқа енгізді.

Си тілінің негізінде 1983-жылы Си++ тілі жасалып шықты, сол кезден бері тілдің бірнеше нұсқалары пайда болып, ол қазіргі ең көп тараған тілдердің біріне айналды. Біздің елде Си тілінің алғашқы нұсқасы орыс тілінде Б. Керниган мен Д. Ритчидің “С программалау тілі” деген кітабы арқылы бірнеше рет жарық көрді (1985-1991 жж. ) .

Бірсыпыра фирмалар осы тілге арнап компиляторлар жазды, мысалы, Borland International фирмасы 1989 ж. жасаған біріктірілген программалау ортасы TurboC++ жүйесін дүниеге келтірді. Ол DOS ортасында жақсы жұмыс істеді. Ал 1992 ж. жасалған Borland C++ жүйесі Windows ортасында да жұмыс істейтін жақсы компилятор болып табылады.

Сонымен Си/Си++ программалары Паскаль тілінің біріктірілген (интегралданған) ортасы сияқты DOS ортасында да және Windows жүйесінде де жұмыс істей береді.

Біз қарастырғалы отырған Си тілінің негізгі ұғымдары мен операторлары кез келген мектептің немесе жоғары оқу орнының компьютерлерінде жүре беретін біріктірілген ортаның редакторы арқылы теріліп жұмыс істей береді.

1. 1. Си тілінде жазылған программаның құрылымы

Кез келген программа бір немесе бірнеше функциялардан тұрады. Олар программа құруға керекті негізгі модульдер болып табылады. Кез келген программаның жазылған алғашқы мәтіні бастапқы код деп аталады. Оны біріктірілген программалау ортасында теріп, сонан соң компилятор арқылы машиналық кодқа түрлендіріп орындаймыз.

Келесі суретте Си программасының жалпы құрылымы көрсетілген.

Сонымен, Си программасы бірнеше функциялардан (main, f1, f2…) құралады және олардың біреуі міндетті түрде main() болуы қажет.

Қарапайым программаның мысалын қарастырайық. Жалпы кез келген функция оның тақырыбы мен тұлғасынан (денесінен) тұрады.

Алдымен программа препроцессор арқылы өңделіп, оның директиваларын (командаларын) орындайды. Мұнда программаға тақырыптық файлдар - программаға қосымша элементтер енгізетін мәтіндік файлдар жазылады. Олар мәліметтерді енгізу/шығару операцияларын немесе экран сипаттамаларын өзгерту үшін қажет.

Программадағы кез келген функция тақырыбы препроцессордың директивасынан және функция атынан тұрады. Функция атына жалғасып, жақша ішіне параметрлер жазылуы мүмкін, кейде параметрлер болмайды, ондайда жақша ішіне ешнәрсе жазылмайды.

Функция тұлғасы операторлардан тұрады, олар жүйелі жақшалармен шектеледі. Әрбір оператордан кейін ; таңбасы қойылады.

Енді бір программа мысалын келтірейік:

/* Герон формуласы арқылы үшбұрыш ауданын табу */

#include <stdio. h> /* енгізу/шығару директивасы */

#include <math. h> /* математикалық функциялар директивасы */

main() /* басты функцияны қолдану */

{

int a, b, c; / * бүтін айнымалыларды сипаттау */

float p, s; / * нақты айнымалыларды сипаттау */

printf("\n‚ үшбұрыш қабырғаларын енгіз : \n") ;

scanf("%f%f%f", &a, &b, &c) ;

p=(a+b+c) /2;

s=sqrt(p*(p-a) *(p-b) *(p-c) ) ;

printf("s=%f", s) ;

}

Программада түсініктемелер беру үшін /* және */ таңбалары қолданылады, олардың ішіне қазақша, орысша, ағылшынша сөз тіркестерін жазуға болады.

Препроцессор директивалары #include сөзінен кейін жазылады, stdio. h тіркесі енгізу/шығару операциялары орындалатынын білдіреді. Ал math. h сөз тіркесі программада математикалық функциялар пайдаланылатынын көрсетеді (2. 2-сурет) .

Басты функция main() аргументсіз жазылған, сол себепті жақша ішінде ешнәрсе көрсетілмеген. Ал функция тұлғасы операторлардан (немесе басқа функциялардан) тұруы тиіс. Int түйінді сөзі a, b, c айнымалыларының бүтін мән қабылдайтынын, float түйінді сөзі p, s айнымалыларының нақты мән қабылдайтынын сипаттап тұр.

Келесі жол үшбұрыш қабырғаларын енгізуді талап ететін сөз тіркестерін экранға шығарады, мұндағы \n таңбалары сөз тіркесі алдында және одан кейін курсор бір жол төмен түсетінін көрсетеді. Scanf сөзінен басталатын жол a, b, c мәндерін пернелерден қабылдайды, сонан кейін жарты периметр есептеліп, аудан мәні анықталады да, соңғы нәтиже экранға шығарылады.

СИ тілінің қарапайым элементтері

СИ тілінің символдарын бес топқа бөлуге болады.

1. Тілдегі түйінді сөздер (ключевое слово - keyword) мен идентификаторларды құрастыру үшін қолданылатын символдар (1. 1 кесте) . Бұл топқа ағылшын алфавитінің бас және кіші әріптері мен астын сызу символы кіреді. Басқа Паскаль, Бейсик тілдеріндегі тәрізді бір символды өрнектеу үшін қолданылатын бас әріп пен кіші әріп бірдей болып саналмайды, мысалы, А және а айнымалылары екеуі екі түрлі болып есептеледі.

1. 1 кесте

2. Қазақ (орыс) алфавитінің бас және кіші әріптері мен араб цифрлары (1. 2 кесте) сөз тіркестері мен түсініктеме мәтін жазуда пайдаланылады.

1. 2 кесте

3. Операциялар таңбалары, айыру белгілері, қатынас таңбалары және арнайы символдар (2. 3 кесте) .

1. 3 кесте

4. Басқару және айыру символдары . Бұл топқа: босорын, табуляция символы, жаңа жолға көшу, жаңа бетке көшу таңбалары жатады. Бұлар тұтынушы анықтаған объектілерді - константтар мен идентификаторларды бір-бірінен айыру үшін қолданылады.

5. Көрсетілгендерден басқа Си тілінде басқару тізбектері деп аталатын мәліметтер енгізу мен шығаруда қолданылатын арнайы символдар тіркесі бар. Басқару тізбектері кері бөлу сызықшасы белгісінен (\) басталатын латын әріптері мен цифрлар тізбегінен тұрады (2. 4 кесте) .

1. 4 кесте

Кестеде көрсетілген \ddd и \xddd (мұндағы d цифр тұрғанын көрсетеді) түріндегі тізбектер компьютердегі кодтар жиыны арқылы өрнектелетін символды сәйкесінше сегіздік және он алтылық цифрлар тізбегімен бейнелей алады. Мысалы, каретканы қайтару символы бірнеше тәсілмен өрнектеле алады:

\r - жалпы басқару тізбегі,

\015 - сегіздік сандардан тұратын басқару тізбегі,

\x00D - он алтылық сандардан тұратын басқару тізбегі.

Мысалы, жеке мынадай \n (жаңа жолға көшу) басқару тізбегін \010 немесе \xA түрінде де жазуға болады.

Тілдің қарапайым объектілері

Тілдің қарапайым объектілеріне сан, идентификатор, константа, айнымалы және функция, өрнек ұғымдары кіреді.

Программадағы негізгі амалдардың орындалуына керекті мәліметтердің сандық, логикалық немесе символдық (литерлік) мәндері болады. Олармен жұмыс істеу қолайлы болуы үшін алгебра курсындағы белгілеулерге ұқсас шартты атаулар пайдаланылады. Бұл атаулар әр түрлі мәндерді (сандық мән, символдық мән, т. с. с. ) қабылдауы мүмкін, сондықтан оның типі деген ұғым енгізіледі.

Сандар. Сандар мен айнымалылар бүтін және нақты болып екіге бөлінеді. Бүтін сандар : +4, -100, 15743, 0 т. с. с. Қазіргі дербес компьютерлер үшін қолданылатын бүтін сандар (ағылшынша ІNTEGER) -32768 бен +32767 аралығында ғана жазылады, бұдан үлкен сандар нақты сандарға айналдырылады.

Нақты сандар кәдімгі табиғи аралас сандар тәрізді санның бүтіні мен бөлшегін нүкте арқылы бөлген күйде жазылады. Мысалы: 2. 65, 0. 5, -0. 862, -6. 0. Ал өте үлкен немесе өте кіші нақты сандар көрсеткіші бар экспоненциал сандар ретінде mЕ±р түрінде жазылады да, олардың диапазоны әлде қайда кең болады, мұндағы m - санның мантиссасы деп аталады, Е - онның дәрежесі дегенді білдіреді, ал р - дәреженің өз мәні. Мысалы:

Тұрақты немесе константа деп программаның орындалу барысында мәндері өзгеріссіз қалатын шамаларды айтады. Тіл ережесі бойынша бірнеше констант типтері болады, мысалы, символдық, бүтін, нақты константтар, т. б.

Айнымалылар деп программаның орындалу барысында әр түрлі мәндерді қабылдай алатын шамаларды айтады. Әрбір айнымалы мен констант программа алдында сипатталуы тиіс. Олардың компьютер жадында алатын орны типтеріне байланысты болады. Константтар мен айнымалылар идентификатормен белгіленеді.

Атау - идентификатор (іdentіfіcatіon - объектінің белгілі бір символдар тіркесіне сәйкестігін бекіту) программаны және программадағы тұрақтыларды, типтерді, айнымалыларды, функцияларды, файлдарды және тағы басқаларды белгілеп жазу үшін қажет. Идентификаторлар тұрақтыларды, айнымалыларды, олардың түрлерін, функцияларды, программаларды, файлдарды, т. б. программа объектілерін белгілеу үшін қолданылады. Оның ұзындығын өте үлкен етудің қажеті жоқ, өйткені атауларды теру және кейіннен сақтау біраз уақыт керек етеді.

Идентификатор - латын әрпінен басталып, әріптер мен цифрлардан тұратын тізбек. Мысалы, a, beta, b5, baga, т. с. с. Айнымалыны сипаттау мынадай нұсқада орындалады:

char f;

long z, t;

int a, beta, baga;

float b5, k, n;

int y = 10;

Қолданылатын негізгі типтерге мыналар жатады:

char short int long float double

Алғашқы төрт тип бүтін сандарды, соңғы екеуі - нақты сандарды өрнектейді, char типі компьютерде бір символды (байт) бейнелейді.

Идентификаторлар латын алфавитінің бас және кіші әріптерінен және цифрлардан құралады. Әріп ретінде астын сызу символын (_) қолдануға рұқсат етілген. Бас әріп пен кіші әріп бірдей болғанымен әр түрлі идентификаторлар болып саналады, мысалы, abc, ABC, A128B, a128b төрт түрлі идентификатор болып есептеледі.

Идентификатор ұзындығына шек қойылмайды, бірақ оның алғашқы 31 символы ғана мағыналы болып саналады. Идентификатор сипаттау кезінде анықталады да, кейінгі операторларда қолданыла береді. Сипатталатын идентификатор Си тілінің түйінді сөздерімен сәйкес келмеуі тиіс.

Константалардан, айнымалылардан, функциялардан және операциялар таңбаларынан өрнектер құралады. Әрбір өрнек арифметикалық операциялар таңбаларымен қажетті жақшалар көмегімен біріктірілген бірнеше операндтардан (сан, айнымалы, константа) тұрады. Математикадағы формулалар, алгебрадағы көпмүшеліктер программалау тілінде тек осы өрнек ұғымы арқылы беріледі.

Егер өрнек мәні бүтін немесе нақты сан болатын болса, ол арифметикалық өрнек болып саналады. Арифметикалық өрнектерде мынадай операциялар: + - * / % болады. Жалпы өрнектер бір жол бойына жазылады және олардағы операция реттілігі жақшалармен анықталады. Өрнектерді жазу мысалдары:

і = і+1; k = 5. 35; x1= (-b+sqrt(b*b-4*a*c) ) /(2*a) ;

y = sqrt(sin(x) +1) ; c = 2*pі*r; R = 19. 36;

Қатынас таңбасы арқылы біріктірілген екі арифметикалық өрнек мәні басқа тілдердегідей ақиқат (0-ге тең емес) немесе жалған (0-ге тең) деп айтылады. Бірақ Си тілінде логикалық тип түсінігі айтылмайды, ол Си++ тілінде бар.

... жалғасы

Turbo Pascal тілінің операторлары жайлы

Циклдік құрылымды алгоритмді программалау

Жалпыға бірдей қызмет көрсету жүйелерін модельдеу

Web-құжат туралы түсінік

JAVA тілінін негізгі ұғымдары

Турбо Паскаль тілінің операторлары

ТАРМАҚТАЛҒАН АЛГОРИТМДЕРДІ ПРОГРАММАЛАУДЫ ОҚЫТУ

Робот манипуляторын жинақтау

Паскаль тілі туралы ақпарат

Паскаль программалау тілі. Шығу тарихы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс