Орта мектепте информатика пәнін оқытудың негіздері
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
Қазақ мемлекеттiк қыздар педагогикалық университеті
Физика-математика факультетi
ИНФОРМАТИКА ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ МАТЕМАТИКА КАФЕДРАСЫ
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: “ИНФОРМАТИКАДАН 10-11 СЫНЫПТАРҒА АРНАЛҒАН ЖАҢА БУЫН ОҚУЛЫҚТАРЫНЫҢ
МАЗМҰНЫ”
Қорғауға жiберiлдi Орындаған:.
" " 2009ж. 3-курс (3-жылдық)
кафедра меңгерушiсi Информатика мамандығы
тех.ғ.к., доцент сырттай бөлiмнiң студентi
Г.И.Салғараева Ғылыми жетекшiсі: тех.ғ.к., доцент
__________________ Г.И.Салғараева_______________
Алматы, 2010ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I. Орта мектепте информатика пәнін оқытудың әдістемесі мен теориялық
негіздері
1. Орта мектепте информатика пәнін оқытудың негіздері
2. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-11
сыныптарына арналған бағдарламасы
3. Орта мектепте оқытылатын 10-11 сыныпқа арналған информатика пәнінің
оқулығына талдау жасау
ІІ. Жалпы білім беретін орта мектепте 10-11 сынып информатика пәнін оқыту
технологиясы
2.1. Информатикадан 10-сыныпқа арналған практикалық жұмыстар жасау
технологиясы
2.2. Информатикадан 11-сыныпқа арналған практикалық жұмыстар жасау
технологиясы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Бүгінгі ғаламдану кезеңінде Қазақстан Республикасының білім беру
жүйесін әлемдік білім беру кеңестігінің даму тенденциясынан ажыратып
қарастыру мүмкін емес. Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірігу білім
беру, даму жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының
стратегиясының бағыттарына сәйкес, халықаралық білім кеңістігіне кірігу
және жалпы орта білім берудің мемлекеттік стандарттарын модернизациялау
жалпы орта білімнің мазмұнды және процессуалды жақтарын ұйымдастырудың жаңа
әдіснамалық негізіне көшуі нәтижеге бағдарланған білім моделі арқылы жүзеге
асырылатыны көрсетілген.
Осыған орай, мектепте білім мазмұнын жақсартудың алғы шарттарының бірі
- дарынды балаларды тәрбиелеп жетілдіру, бойындағы ерекше қасиеттерін
дамытуға мүмкіндік туғызу. Еліміздегі өзгерістер, қайта жаңғырулар білім
беру жүйесіне де айтулы реформалар мен жаңа мақсаттар әкелді. ХХІ ғасырда
адамдар жаңа технологияның тасқынының куәгері болды. Компьютер мен
интернет, жаңа байланыс құралдарын, жаңа материалдар мен қызмет көрсетулер,
жаңа ғылыми жаңалықтар, осының бәрі оқушылардың ой-өрісіне әсерін тигізді
және таң қалдырды. Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез
ақпараттандырылуы мен даму жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да
түбегейлі өзгертіп, қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру
саласына төмендегідей міндеттерді қойып отыр: білім сапасын арттыру,
әлемдік білім беру кеңістігіне ену, білім беру жүйесін ақпараттандыру,
интернет желісін пайдалану, электрондық оқулықтар, мультимедиалық
технологияларды пайдалану, теллекоммуникациялық технологияларды пайдалану,
қашықтықтан басқару және т.б. Бүгінгі байланыс құралдары қатты жетілді.
Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану, адам қоғамының
барлық саласына еркін кіріп, кең қолданыс табуда. Жаңа ақпараттық
технология оқу процесінде пайдалану, мектептерінде білім сапасының деңгейін
көтеру сөзсіз. Мектептерде компьютерді қойған кезде, міндетті түрде жаңа
ақпараттық технология негізінде жасалған программаларды пайдалану, жаңа бір
деңгейге көтеруі хақ. Бүгінгі күні дүниежүзілік кеңістікте барлық
мектептердің білім деңгейін арттыру үшін, негізгі бір жол бар екені белгілі
болды. Ол - білім саласын ақпараттандыру жолы.
І. ОРТА МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ МЕН ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
"Информатика" пәнін оқыту үдерісінде оқытушы "Қазақстан Республикасы
орта жалпы білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын (ГОСО
ҚР 2002—2003)" басшылыққа алуы тиіс. Аталған стандарт "Информатика" пәні
бойынша білім берудің міндетті минимум мазмұнына және оқушының дайындық
деңгейіне талаптарды белгілейді және мына төмендегілерді айқындайды:
Информатиканы оқып-үйренудің негізгі мақсаты:
* Оқушы дүниетанымының ғылыми негіздерін қалыптастыру;
* оқушының ойлауын және қабілеттерін дамыту;
* оқушының ақпараттандыру кұралдарын, ақпараттық технологияларды меңгеруі;
* оқушыны өмірге, еңбекке және білімін жалғастыруға дайындау.
Информатиканы оқып-үйренудін негізгі міндеттері:
• Ғылымның үш негізгі үғымдарының бірі ретінде ақпарат
туралы түсінікті қалыптастыру: зат, энергия және ақпарат, осылардың
негізінде әлемнің қазіргі кездегі көрінісі құрылады;
* табиғат аясында, қоғамда, техникада қоршаған болмысты зерттеуге жаңа —
ақпараттық тәсілді қалыпгастыратын ақпарат үдерістері саласын қарастыру;
* қоғамның дамуында, адам еңбегінің сипаты мен мазмұнының өзгеруінде жаңа
ақпараттық технологиялардың рөлін айқындау, қоғамның постиндустриальдық,
оның ақпараттық даму сатысына өтуінің алғышарттары мен шарттары;
* оқушының теориялық, шығармашылық ойлау қабілетін дамыту;
* ойлаудың жаңа типін — оңтайлы шешімдерді. Таңдауға бағыттталған
операциялық ойлауды қалыптастыру;
* ақпараттандыру құралдары, ақпараттық технологиялар саласында білімді,
дағдыларды және тәжірибелерді қалыптастыру және дамыту;
* формалдылық, модельдеу, компьютерлік төжірибе және т.б. тәрізді ғылыми
танымның қазіргі заманғы әдістерін меңгеру;
* оқушыны еңбекке, кәсіптік өзін-өзі бағдарлауға баулу.
1. . ОРТА МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ НЕГІЗДЕРІ
"Информатика" оқу пәнінің базистік оқу жоспарындағы орны.
Информатиканы мектепте оқыту мақсатына орай окушының оқу үдерісінде
информатиканың негіздерін меңгерудің және ақпараттық мәдениетті
қалыптастырудың бірнеше сатылары белгіленген.
Бірінші саты (7—9-сыныптар) - информатика бойынша оқушьшың міндетті
жалпы білім беру минимумы дайындығын қамтамасыз ететін базалық курс. Ол
оқушының ақпараттық технологаяның міндеттерін шешудің әдістері мен
кұралдарын меңгеруінде, компьютерді оқуда, содан кейін кәсіби қызметте
саналы және ұтымды пайдаланудың дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.
Екінші саты (10—11-сыныптар) — жоғары сыныптарда профильді оқу
ретінде, оқушының қызығушылығына байланысты көлемі мен мазмұны бойынша
саралап жіктелген, және информатика саласындағы алдын ала кәсіптік
даярлыққа бағытталған білімді жалғастыру.
"Математика" білім беру саласьшдағы базистік оқу жоспарында
"Информатика" пәні орта мектептің 7—11-сыныптарында оқу үшін міндетті оқу
пәні ретінде үсынылған.
"Информатика" оку пәні бойынша білім беру бағдарламаларының түрлері.
"Ақпарат" жалпы білім беру мектебінің негізгі (7—9-сыныптар) және жоғары
сатыларыңда (10-11-сьшыптар) оқытылатын пән ретінде қарастырылады.
"Информатика" оқу пәні шеңберінде төмендегідей бағдарламалар жүзеге
асырылады:
Білім беру негізгі бағдарламасы — информатиканың базалық курсы (7—9-
сыныптар) — 3 жыл.
Білім беру профильдік бағдарламасы — қоғамдық-гуманитарлық және
жаратылыс-математикалық бағыттар бойынша информатиканың профильді курсы (10-
11-сыныптар) -2 жыл.
Білім беру қосымша бағдарламасы — осы мемлекеттік стандарттың
аясынан шығатын информатика жөніндегі оқушының білім алуға деген
қажеттілігін қанағаттандыру үшін факультативті және (немесе) арнайы курс —
2 және одан көп жыл.
"Информатика" пәні бойынша оқыту үлесінің көлемі. Жалпы білім беру
бағдарламаларына (негізгі, профильді) сәйкес "Информатика" пәні бойынша
оқыту үлесінің көлемі темеңдегідей болады:
жалпы білім беру мектебінің негізгі сатысында (7, 8, 9-сыныптар)- аптасына
1 сағат, оқу жылында 34 сағат, барлығы 102 сағат;
бағдарға байланысты оқудың жоғары сатыларында:
а) қоғамдық-гуманитарлық бағыт (10-11-сыныптар) — аптасына 1
сағат, оқу жылында 34 сағат, барлығы 68 сағат;
б) жаратылыстану-математика бағыты (10-11-сыныптар) — аптасына 1
сағат, оқу жылында 34 сағат, барлығы 68 сағат.
Өкінішке орай "Информатика" пәніне сағаттарды осылай бөлудің өзі
әсіресе оқудың жоғары сатысында стандарттың талаптарын сапалы түрде игеру
үшін жеткіліксіз болады. Сондыктан 10-11 сыныптарда оқу жоспарының
өзгермелі (вариативтік) бөлігінен "Информатика" курсын жүргізуге тағы бір
сағатты қосқан жөн. Осы сияқты ұсынысты 10-11 сыныптарға арналған ақпарат
жөніндегі бағдарламаның авторлары да айтқан болатын.
Осы оқу құралында жаратылыстану-математикалық бағытқа арналған
мектептің жоғарғы сатысындағы информатика бойынша білім берудін мазмұнын
оқып-үйренуге әдістемелік тәсілдер қарастырылады. Бірақ алдымен стандартпен
ұсынылған білім берудің мазмұнына тоқталатын боламыз.
Жаратылыстану-математикалық бағытқа арналған білім берудің мазмұны
бойынша мемлекеттік стаңдарт информатиканың төмендегідей бөлімдерін
қамтиды: ақпараттандыру құралдары, акпараттық технологиялар, бұл орайда
техникалық және жаратылыстану-ғылыми қызмет салаларында оларды қолдану
мүмкіндіктерін үғыну үшін неғұрлым тиянақты окып-үйрену алға қойылады.
Окудың мазмұны. Қазіргі заманғы программалық қамтамасыз ету.
Компьютер. Операциялық жүйелердің қосымша мүмкіндігі. Операциялық
жүйелердің және өзге де программалық өнімдердің параметрлерін орнату,
конфигурация, ретке келтіру (настройка).
Программалаудың әдістері: кұрылымдық, модульдік, объектілік-
бағдарлық, визуальдық. Программалардың жүйелері.
Визуальдық прогаммалаудың жуйесі. Пішіндер, басқарушы элементтер,
модульдер мен кластар, мәліметтердің түрлері, диалогтық терезе,
қосымшаларды реттеу, компиляция және қосымшаларды тарату.
Компьютерлік графика. Негізгі графикалық рәсімдер және функциялар,
константалар, айнымалылар. Анимация, мультипликация. Дыбыстық басымдықтар,
дыбыстық файлдарды құру. Мультимедиалық программаларды әзірлеудің
технологиясы. Программаларды жасау.
Презентация. Презентацияның құрамдары. Презентацияның құралдары.
Бейнелерді сканирлеу және өңдеу. Шаблондар мен дизайн. Шебер (Мастер).
Слайд. Безендіру. Басып шығару, ретке келтіру (настройка) және көрсетілім
(демонстрация). Презентацияны құру.
Үлкен көлемдегі ақпаратты өндеу. Ақпаратты жүйелендіру, сақтау және
іздеу. Ақпараттық-логикалық модельдер. Ақпараттық-логикалық модельді
әзірлеудің технологиясы. Мәліметтер моделі, реляциялық модель. Мәліметтер
базаларымен жұмыс: мәліметтер базасының құрылымы, мәліметтер базасының
кестелерін жасау. Сауалдармен, пішіндермен, есептермен жұмыс. Оқуға
пайдаланылатынн МБ-ын құру.
Ақпараттық жүйелер: мәліметтер банктері, білім базасы, жасанды
интеллектінің жүйелері, сараптау жүйелері.
Іnternet желісі: Web-бетшелерді құру және қарап шығу, олардың
дизайны. Іздестіру жүйелері.
2007—2008 оқу жылында информатиканың профильдік курсың оқыту
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігімен бекітілген Н.Т.
Ермековтің, С.Т.Мұхамбетжанованың, Н.Ф. Сгафутинаның "Жалпы білім беретін
мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10—11-сыныптарына арналған
информатика жөніндегі бағдарламасы" (Алматы, 2006) авторлық үжым
бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылды. Төменде аталған бағдарламаның
қысқаша мәтіні үсынылған.
Еліміздегі өзгерістер, қайта жаңғырулар білім беру жүйесіне де айтулы
реформалар мен жаңа мақсаттар әкелді. ХХІ ғасырда адамдар жаңа
технологияның тасқынының куәгері болды. Компьютер мен интернет, жаңа
байланыс құралдарын, жаңа материалдар мен қызмет көрсетулер, жаңа ғылыми
жаңалықтар, осының бәрі оқушылардың ой-өрісіне әсерін тигізді және таң
қалдырды. Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез ақпараттандырылуы мен
даму жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да түбегейлі өзгертіп,
қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласына төмендегідей
міндеттерді қойып отыр: білім сапасын арттыру, әлемдік білім беру
кеңістігіне ену, білім беру жүйесін ақпараттандыру, интернет желісін
пайдалану, электрондық оқулықтар, мультимедиалық технологияларды пайдалану,
теллекоммуникациялық технологияларды пайдалану, қашықтықтан басқару және
т.б.
Бүгінгі байланыс құралдары қатты жетілді. Жаңа ұрпақты жаңа өмірге
бейімдеуге ақпаратты жүйелерді компьютер, интерактивті тақта, интернет
оқытуда информатика пән мұғалімі еңбегі өте зор. Мұғалім – ақпараттанушы
емес, оқушының жеке тұлғалық және интеллектуалды дамуын жобалаушы. Ал бұл
информатика пән мұғалімнен ақпараттық құзырлықты, ұйымдастырушылық
қабілеттілікті, оқушыларды қазіргі қоғамның түбегейлі өзгерістеріне лайық
бейімдеу, олардың зерттеушілік дағдыларын дамыту бағыттарын талап етеді.
Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлығы мен ақпараттық мәдениетін
қалыптастыру қазіргі таңда үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесіндегі ең
көкейтесті мәселелердің біріне айналып отыр. Қарастырылып отырған мәселе
Жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ұғымының пайда болуымен
және білім беру саласында компьютердің қолданыла бастауымен тығыз
байланысты.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды
даярлап, оны білім алушыға беру процесі. Бұл процесті іске асырудан негізгі
құрал- компьютер болып табылады. Компьютер – білім беру ісіндегі бұрын
шешімін таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді шешуге
мүмкіндік беретін зор құрал. Информатика пән мұғалімнің ақпараттық
коммуникациялық құзырлығы мен ақпараттық мәдениеті - жоғарғы деңгейде болуы
керек. Соңғы жылдарда білім беру жүйесіне енген құзырлық немесе
құзыреттілік ұғымы жеке қасиеттері мен білім, білік, дағды, іс
тәжірибесі, түсінігінің бірлігін сипаттайды. Қазіргі уақытта құзырлықтың
бірнеше түрі бар, соның бірі – ақпараттық коммуникациялық құзырлылық.
Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлылығын оқу, тұрмыстық, кәсіби
міндеттерді ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың көмегімен шеше
білу қабілеттілігі.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз – адамға ақпараттық кеңістіктің
қалыптасуына қатысуға және ол кеңістікте еркін бағдарлай алуға, ақпараттық
өзара іс-әрекетке түсуге мүмкіндік беретін білім деңгейі. Ақпараттық
мәдениет – адамның, қоғамның немесе оның бір бөлігінің ақпараттармен жұмыс
істеу- дің барлық түрлері – ақпараттарды алу, өңдеу, жинақтау және осының
негізінде сапалы жаңа ақпаратты құру және практикалық қолдану бойынша
жетілу деңгейі. Болашақ ХХІ ғасыр мектебін көптеген қиыншылықтарға қарамай
өркендету, оның сапасын арттыру – қазіргі мұғалімдердің басты міндеті.
Келешекте біздің еліміз басқа тәуелсіз елдермен терезесі тең болып өмір
сүру үшін, қазақ балаларын ешкімнен кем қылмай, мектеп қабырғасынан-ақ жан-
жақты білімді, тәрбиелі етіп шығарудағы басты тұлға – қазіргі заман
талабына сай информатика пән мұғалімі, жас ұрпаққа білім, тәрбие беретін
бала жанының бағбаны.
Қазіргі мектепте шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық
технологияларды жете меңгерген мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалім
қажет. Ол бір уақыт педагог-психолог және оқу-процесін ұйымдастырушы
технолог бола білуі керек. Сонымен қатар, оқушының шектеусіз қабілетін
дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола
білуі шарт. Бұдан мұғалімнің мамандық шеберлігі анықталады. Соңғы кездегі
мектептерде, түрлі мекемелерде және жеке пайдаланылатын компьютерлердің
өндірісте, бизнесте кеңінен қолданыла бастауы жалпы көпшілікке кәсіби
ақпараттық технологияларды пайдалана білудің аса қажеттігін көрсетті.
Біздің қоғамымыздағы болып жатқан өзгерістер орта білім беру саласының
дамуына да өзгерістер енгізуге себепші болды. Информатика пәнін оқытуда кез
- келген сабақ – ол оқу үрдісінің бір бөлігі, сондықтан да оқып үйретуді
ғылыми танымда нақтылықтың критерийі ролін атқаратын өмірмен, практикамен
байланыстыра білуге, ал оқу процесінде – оқуға ынталылықты, оған оң
көзқарасты, айналадағы ортаның құбылыстарын түсіндіру үшін теориялық
білімдерін практикада қолдана білу дағдысына қалыптастыруға тиіс.
Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану, адам қоғамының
барлық саласына еркін кіріп, кең қолданыс табуда. Жаңа ақпараттық
технология оқу процесінде пайдалану, мектептерінде білім сапасының деңгейін
көтеру сөзсіз. Мектептерде компьютерді қойған кезде, міндетті түрде жаңа
ақпараттық технология негізінде жасалған программаларды пайдалану, жаңа бір
деңгейге көтеруі хақ. Алайда информатика пәнін жоғары деңгейде өткізуге
компьютер мүмкіндігін толық дәрежеде пайдаланып жұмыс істеуге мұғалімдер
біліктілігі жетіспей жататындығы жасырын емес. Информатика пәнінің мұғалімі
программист-методист деңгейіне көтерілсе, оқушыларға сапалы білім беруімен
қатар, әріптестеріне компьютермен жұмыс істеудің қыр - сырын толық
түсіндіре алар еді. Бүгінгі күні дүниежүзілік кеңістікте барлық
мектептердің білім деңгейін арттыру үшін, негізгі бір жол бар екені белгілі
болды. Ол - білім саласын ақпараттандыру жолы. Әр мұғалім өз пәнінде
ақпараттандыру технологиясын пайдалану – ол компьютерлік сауат ашу. Ол
үшін: барлық пән мұғалімдерінің жедел түрде компьютерлік сауатын ашу; пән
мұғалімдерінің сауатын ашқан соң ізін суытпай өз пәндерінде ақпараттық
технологияны (интерактивті тақта, мультимедиа, зертхана жұмысы, электронды
оқулықтармен жұмыс істеу, керекті ақпараттарды интернеттен шығарып алу,
т.б.) пайдалануға іс жүзінде үйрету; аталған іс-шаралар жүзеге асқан соң,
мектеп пәндерін ақпараттандыру үшін қажетті компьютерлік техникаларымен
жабдықтау.
Бұл аталған пунктерден шығатын қорытынды: пән мұғалімдердің компьютерлік
сауаты мен ақпараттандыру технологиясын игермей, білім деңгейін көтеру
мүмкін емес.
Жаңа технологиялар – педагогтің мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол
мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютердің мүмкіндіктері психология мен
дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай
қолдануы керек.
Жаңа ақпараттық технология құралдарын информатика пәнінің кіріктірілген
сабақтарына пайдалану, оқушының шығармашылық, интеллектуалдық қабілетінің
дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына
әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалық
мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен
әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді.
2009-2010 оқу жылында Қазақстан Республикасының жалпы білім
беретін мектептерінде информатиканы 7-11 сыныптарда оқытудың міндеттері ҚР
БжҒМ-нің 24.09.2002 ж. № 693 бұйрығымен бекітілген ҚР орта жалпы бiлiм
берудің Информатика пәні бойынша мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарты
(ҚР БжҒМ-нің 24.09.2002 ж. № 693 бұйрығымен бекітілген) негiзiнде жүзеге
асырылады.
Базистiк оқу жоспарында мектептiң негiзгi сатысында (7-9
сыныптарда) информатиканы оқытуға аптасына 1 сағаттан, оқу жылында 102
сағат, оның iшiнде:
7 сыныпта - аптасына 1 сағаттан, оқу жылында 34 сағат,
8 сыныпта - аптасына 1 сағаттан, оқу жылында 34 сағат,
9 сыныпта - аптасына 1сағаттан, оқу жылында 34 сағат бөлiнген.
Еліміздегі білім беруді жаңарту үрдістерінің басты бағыттарының
бірі бәсекелестікке қабілетті білім беру өрісін құруды меңзейтін мектептің
жоғары деңгейіндегі бағдарлы оқыту болып табылады. Оның нормативті
бағыттары білім берудің Мемлекеттік стандартында белгіленіп көрсетілген
(2002 ж.) және де онда 11 жылдық мектептің жоғары сыныптарында бағдарлы
бағытта оқытуға кезеңмен көшу ескерілген болатын. 2009-2010 оқу жылында
бағдарлы оқыту оқушылар қалаулары бойынша қоғамдық-гуманитарлық немесе
жаратылыстану-математикалық бағыттарының бірін таңдай алады.
Базистiк оқу жоспарында 10-11 сыныпта жаратылыстану-математикалық
бағытта информатиканы оқытуға аптасына 1 сағат (10-11 сыныптарда
информатиканы 2 жылда оқытуға барлығы 68 сағат), қоғамдық-гуманитарлық
бағытта аптасына 1 сағат (10-11 сыныптарда информатиканы 2 жылда оқытуға
барлығы 68 сағат) бөлінген. Кез келген бағдарлап оқытуда информатикаға
және оның қолданыстарына қызығушылық танытқан оқушыларға мектеп таңдау
курстарын ұйымдастыру арқылы информатикаға бөлінген сағат санын арттыра
алады.
7-9 сыныптарда информатиканы оқытуда 7-сыныпқа арналған
Информатика бағдарламасы - Алматы: РОНД, 2003 (ҚР БжҒМ-нің 11.03.2003 ж.
№ 148 бұйрығымен бекітілген); 8-9-сыныптарға арналған Информатика
бағдарламасы - Алматы, 2004 (ҚР БжҒМ-нің 12.05.2004 ж. № 405 бұйрығымен
бекітілген) пайдаланылатын болады.
ҚР Білім және ғылым министрлігінің 18.10.2005 ж. № 672 бұйрығымен
бекітілген информатиканы 10-11 сыныптарда оқыту үшін келесі бағдарламалар
қолданылады:
Жалпы білім беретін мектептердің жаратылыстану-математикалық бағытта
информатиканы 10-11 сыныпта оқыту бағдарламасы. Ермеков Н., Мұхамбетжанова
С.Т. Орта жалпы білім беретін мектептің 10-11-сыныптарына арналған
Информатика. Бағдарламалар. – Алматы: Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА, 2006.
Жалпы білім беретін мектептердің қоғамдық-гуманитарлық бағытта
информатиканы 10-11 сыныпта оқыту бағдарламасы. Ермеков Н., Мұхамбетжанова
С.Т. Орта жалпы білім беретін мектептің 10-11-сыныптарына арналған
Информатика. Бағдарламалар. – Алматы: Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА, 2006.
Бағдарламаға ескерту. Бағдарламада техникалық қате
жіберілгендіктен, 3-бетте берілген сөйлемді былайша түзетіп оқу керек: 10-
11 сыныптарда информатиканы оқыту әр сынып бойынша аптасына 1 сағаттан
барлығы 68 сағатқа есептелген.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009
жылдың 3-сәуіріндегі №160 бұйрығына сәйкес (1, 2, 3, 4, 5 қосымшалар
бойынша), 2009 жылдың 14 мамырдағы №217 бұйрығына сәйкес дайындалған оқу
бағдарламалары, оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендер арқылы жүзеге
асырылады:
7 сынып. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. - Алматы: Атамұра, 2007
8 сынып. Информатика. Е.Шевчук, Н.Кольева - Алматы: Мектеп, 2008
9 сынып. Информатика мен есептеуіш техника негіздерін оқыту.
Б.Нақысбеков, А.Мұхамеди, Г.Мадиярова - Алматы: Мектеп, 2009
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 10 сыныбына арналған оқулық (жаратылыстану-
математикалық бағыт). – Алматы: Жазушы, 2006.
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 10 сыныбына арналған оқулық (қоғамдық-
гуманитарлық). – Алматы: Жазушы, 2006.
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 11 сыныбына арналған оқулық (жаратылыстану-
математикалық бағыт). – Алматы: Жазушы, 2007.
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 11 сыныбына арналған оқулық (қоғамдық-
гуманитарлық). – Алматы: Жазушы, 2007.
7-11 сыныптарда мектептерге сәйкес келесі оқу-әдістемелік
кешендерін қолданылу ұсынылады:
7-сынып. Информатика. Әдістемелік құрал. Н.Ермеков, С.Давиденко,
С.Пилипенко. – Алматы: Жазушы, 2008.
7-сынып. Информатикадан практикум. Н.Ермеков, С.Давиденко,
С.Пилипенко. – Алматы: Жазушы, 2008.
8-сынып. Информатика. Әдістемелік құрал. Е.Шевчук, Н.Кольева,
Н.Завертунова. - Алматы: Мектеп, 2008
8-сынып. Информатика. Жұмыс дәптері. Е.Шевчук, Н.Кольева - Алматы:
Мектеп, 2008
9-сынып. Информатика мен есептеуіш техника негіздерін
оқыту.Әдiстемелiк құрал. Б.Нақысбеков, А.Мұхамеди, Г.Мадиярова - Алматы:
Мектеп, 2009
9-сынып. Информатика мен есептеуіш техника негіздерін оқыту.Есептер
мен жаттығулар жинағы. Б.Бөрібаев, Р.Дузбаева, А.Махметова – Алматы:
Мектеп, 2009
9-сынып. Информатика (Паскаль). - әдістемелік құрал. - Н.Ермеков,
.Криворучко, Л.Кафтункина - Алматы: Мектеп, 2009
10-сынып. Информатика. әдістемелік құрал (қоғамдық-гуманитарлық бағыт)
Ермеков Н., Криворучко В.А., Заречная О. – Алматы: Жазушы, 2006.
10-сынып. Информатика. Дидактикалық құрал (қоғамдық-гуманитарлық
бағыт). Н.Ермеков, В.Криворучко, Н.Стифутина – Алматы: Жазушы, 2006.
10-сынып. Информатика. әдістемелік құрал (жаратылыстану-математикалық
бағыт) Н.Ермеков, В.Криворучко, Н.Шпигарь – Алматы: Жазушы, 2006
10-сынып. Информатика. Дидактикалық материал (жаратылыстану-
математикалық бағыт) Н.Ермеков, В.Криворучко, Н.Стифутина – Алматы:
Жазушы, 2006
11-сынып. Информатика. (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) әдістемелік құрал
Н.Ермеков, В. Криворучко, С.Ноғайбаланова - Алматы: Жазушы, 2007
11-сынып. Информатика. Практикум. Дидактикалық материал (қоғамдық-
гуманитарлық бағыт). Н.Ермеков, В.Криворучко, С.Ноғгайбаланова -
Алматы: Жазушы, 2007
11-сынып. Информатика. әдістемелік құрал (жаратылыстану-математикалық
бағыт) Н.Ермеков, В.Криворучко, С.Ноғгайбаланова - Алматы: Жазушы, 2007
11-сынып. Информатика. Практикум. Дидактикалық материал (жаратылыстану-
математикалық бағыт). Н.Ермеков, В.Криворучко, С.Ноғгайбаланова -
Алматы: Жазушы, 2007.
Информатиканы тереңдетіп оқығысы келетін оқушылардың саны
жеткілікті көп болған жағдайда мектеп базистік оқу жоспарында бағдарлы
курстарға бөлінген сағат саны есебінен информатиканы оқытуға бағдарлы
деңгейде бөлінген 1 сағатқа аптасына қосымша 2 сағат қоса алады.
Оқушылардың білім деңгейіне қойылатын талаптар сәйкес деңгейлер үшін білім
беру стандартымен анықталады.
Жоғары сыныптарда информатиканы оқыту кезінде мектептің оқу
жоспарына таңдау курстарын енгізу қажет. Бұл келесі мазмұндағы таңдау
курстары болуы мүмкін: Объектілі-бағдарланған программалау тілі, ЭЕМ
операторы, Компьютерде іс-қағаздарын жүргізуші, Компьютерлік графика,
Web-дизайн, Ақпараттық жүйелер, Flash-программалау және т.б.
Оқушылардың таңдауы бойынша оқу пәні ретіндегі информатиканы
оқыту, сондай-ақ оны факультативті сабақтарда тереңдетіп оқыту жалпы білім
беретін мектептің 8-сыныбынан басталуы мүмкін.
Жоғарыда аталған оқу бағдарламалары мен оқулықтар информатиканы
оқыту үшін негізгі материалдар болып табылады. Сонымен бірге оқу үдерісінде
информатика пәнін тереңдетіп, не факультативтік сабақ ретінде оқыту үшін
қосымша оқу құралдары қолданылады.
Бағдарлы мектептерде, физика-математикалық және техникалық лицейлерде,
физика мен математиканы тереңдетіп оқытатын мектептерде Арман-ПВ - 2008,
НЦИ - 2008, Атамұра-2005, Аруна Ltd – 2008 және т.б. баспалардан
шыққан қосымша оқулықтар мен электрондық оқу құралдарын қолдануға болады.
Ұйғыр, өзбек тілдерінде оқытылатын жалпы білім беретін
мектептерде информатиканы оқыту үшін осы тілдерде аударылған оқулықтар
қолданылады.
Информатиканы оқыту бағдарламаларын арнайы жабдықталған
мультимедиялық кабинетте және жалпы қолданылатын оқу-көрнекілік құралдар
мен жабдықтар, қолданбалы программалық құралдар, мультимедиялық электрондық
оқулықтар, виртуальды лабораториялар және т.б. бар болған жағдайда ғана
жүзеге асырылады.
Мектептің кітапхана қорында Информатика оқу пәні бойынша
тағайындалған нормативтер мен оқу-әдістемелік кешендер құрамына сәйкес
қажетті оқу-әдістемелік әдебиеттер болуы тиіс. Кiтапхана қоры мен
ақпараттар базасын оқушылар пайдалана алатындай болуы керек.
Жалпы білім беру ісін зерттеу бір сәтке тоқтап көрген емес. Жаңа
ғасырдың жасаушыларын білімді, қабілетті, дербес, адамзатқа тән асыл өнер
мен имандылықты бойына жиған жеке тұлғаларболып қалыптастыру – білім беру
жүйесінің зор мақсаты.
Білім саласындағы реформаның жаңару мен жаңғырудың куәсі боглып қана
қоймай, қолдаушысы да, сынаушысы да, белсенді жауынгері болу ұстаз
қауымының парызы.
Егеменді елімізді дүние жүзі елдерімен терезесі тең болатын дәрежеде
өркендететін, негізгі тұтқасын ұстайтын, дүние әлемін шарлайтын біздің
дарынды да қабілетті ұландарымыз екенін ұмытпайық.
1.2 Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-
11 сыныптарына арналған бағдарламасы
Жалпы оқытудың мақсаты – оқушыны дамыту. Осы мақсатқа сәйкес, жас және
педагогикалық психологиясында, сондай-ақ оқыту теориясында негізгі орын
алған мәселе – дамыта отырып оқытуды зерттейтін бағыт. Информатиканы
мектепте оқытудың алғашқы кезеңінде компьютерлік сауаттылыққа ғана
қалыптастыру мәселесі қойылды, ал мұның мағынасы тар екенін тәжірибе
көрсетіп, дәлелдеп отыр. Ал, қазіргі кезеңде информациялық мәдениетті
қалыптастыру қажет екені көрінеді. Информатика ғылымының жалпы білім
берудегі қызметі өте жоғары. Информатикадан білім негіздерін меңгеру
оқушылардың жалпы, ақыл-ойын дамытуға, олардың ойлау және шығармашылық
қабілеттерін нығайтуға елеулі әсер етеді. Сонымен, информатиканы оқытудың
білім беру – дамытушылық мақсаты – оқушының шығармашылық қабілетін, жеке
тұлғалық қасиетін қалыптастыруға, ақыл-ойын, ойлау өрісін, ынтамен
дамытуға, яғни қызмет субъектісі ретінде қалыптастыруға бағытталған.
Информатика оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта
білім берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың
бірі болып табылады.
Мектептік информатика курсы білім алушыларға осы курсты оқыту
саласындағы іргелі білімдердің жеткілікті деңгейдегі толық көлемін беруді,
оқушылардың ойлау, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуды,
ақпараттық қоғам өміріндегі информатиканың рөлі туралы түсінігін
қалыптастыру және жалпыадамзаттық құндылықты дамытуды, табиғатқа ғылыми
көзқарасын, адамның дүниетанымдық көзқарасына алғышарт болып табылатын
әлеуметтік маңызды бағдарларын, түрлі мәселелерді шешуде алған білімін
шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыруды көздейді.
Мектеп информатикасының мазмұнын дамыту келешегі оқушылардың
ақпараттық сауаттылығы мен мәдениетін қалыптастыру бағытында
информатиканың ғылыми зерттеу объектісінің кеңеюімен байланысты.
Информатика пәні оқушыларда әлемдік ақпараттық бейнені
қалыптастыру мен компьютерлік техниканы және ақпараттық-коммуникациялық
технологияны дамытудың теориялық негізі болып табылады. Ақпараттық-
коммуникациялық құралдарының жеделдетіп дамуына байланысты сәйкес
қолданбалы программалық құралдар, офистік программалар және т.б.
өзгерістерін ескере отырып құрылады. Олардың көпшілігі информатиканы
жоғарғы сыныптарда оқытудың мазмұнында ерекше мәнге ие. Сонымен бірге бұл
мәселелерді ерте жастан бастап үйрету де қарастырылуда.
Мектептің білім мазмұнында информатиканы оқытудың жалпы
мақсаттарын бөліп алуға болады:
– ақпараттық қоғам жағдайында оқушыларды жан-жақты даярлау;
– ақпараттық қоғам мен технологиялардың мүмкіндігіне бейімделген
оқушыларды ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу;
– информатиканың ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану
сияқты іргелі ұғымдарын оқушыларға меңгерту;
– әлемдік ғылыми бейнені қалыптастырудағы ақпараттық үдерістердің
мәнін ашу және қазіргі қоғамның дамуындағы ақпараттық технология
мен компьютерлік техниканың рөлі;
– оқушыларды компьютерді оқу үрдісіне, бағдарлы бағытқа тиімді
және ұқыпты пайдалана білу дағдыларын қалыптастыру;
– мектептің оқу-тәрбие үдерісіне ақпараттық-коммуникациялық
технологияны енгізу үшін жағдай туғызу.
Бұл мақсаттарға жету келесі мiндеттердi шешу арқылы жүзеге асады:
– ғылыми-дүниетанымдық көзқарастарын қалыптастыру (ғылыми-
әлемдік бейнені құруда және оны тірі табиғатта, техникада,
қоғамда ақпараттық үрдістердің мәні туралы біліммен
қаруландыру; қоғамның дамуында, адам еңбегінің сипаты мен
мазмұнын өзгертуде информатика мен есептеуіш техниканың мәні
туралы білімдермен қамтамасыз ету);
– оқушылардың ойлау қабілетін дамыту (жеке жағдайда,
алгоритмдік, әрекеттік және модульдік-рефлексивтік ойлау
қабілетін дамыту);
– оқушыларды практикалық және бағдарлы бағыттарға даярлау
(компьютермен жұмыс жасау ұстанымдары, ақпаратты беру
тәсілдері және түрлі мәселелерді шешуде ақпараттық-
коммуникациялық технологияның негізгі кезеңдері туралы
білімдермен қамтамасыз ету; түрлі пәндік салаларда
ақпараттық технологияны қолдану мен модельдеу және
компьютерді түрлі практикалық міндеттерді шешуде сапалы, әрі
тиімді құрал түрінде қолдану дағдыларын қалыптастыру).
Информатиканы оқытудың басты мiндеттерi негiзiнде оқу
бағдарламасында нақты дидактикалық мiндеттер айқындалады, оның iшiнде
оқушыларды бiлiммен қаруландыру тәсiлдерiн үйрету аса маңызды болып
табылады.
Қазіргі уақытта информатиканың мектеп оқушыларын еңбекке, кәсіптік
қызметке, жастардың кәсіптік бағдарды өздері айқындауына баулуда рөлі өте
зор. Ақпараттық құрам адамның технологиялық дайындығының басты құрамдас
бөлігіне айналады.
Жаратылыстану-математикалық профильге арналған информатиканың
ұсынылып отырған курсы информатиканың базалық курсының жалғасы болып
табылады.
Жаратылыстану-математикалық бағытқа арналған білім берудің мазмұны
информатиканың төмендегідей бөлімдерін қамтиды: ақпараттандыру құралдары,
ақпараттық технологиялар, бұл орайда техникалық және жаратылыстану-ғылыми
қызмет салаларында оларды қолдану мүмкіндіктерін үғыну үшін неғұрлым
тиянақты оқып-үйрену алға қойылады. Ол оқушылардың ақпарат саласында
алғашқы кәсіби даярлығына, кәсіби одан арғы қызметіне қажетті дағдыларға
немесе жаратылыстану-математика жэне техника салаларындағы оқып-үйренуге
бағытталған.
Курстың міндетіне оқушыда ақпарат үғымын және оны өндеудің тәсілдерін
одан әрі қалыптастыру және күнделікті өмірде компьютерді пайдалануға деген
қызығушылығын туғызу, құрал ретінде компьютерді еркін меңгеруге үйрету
жатады.
Материалды үсынудың деңгейі оқушыларды төмендегідей мүмкіндіктермен
қамтамасыз етеді:
* әртүрлі қолданбалы программалық қамтамасыз етуді белгілеу және
пайдалану;
* визуальдық программалаудың жүйесіндегі міндеттерді шешу;
* презентацияны әзірлеуді жасау;
* ақпараттың ауқымды келемін өндеу;
.• ақпараттық жүйелер үғымдарын білу;
* Іnternet желісінде ақпаратты іздестіру;
* Web -бетшелерді жасау және дизайнды безендіру.
Әр сыныптың бағдарламасыңда оқушылардың жас ерекшеліктері,
математикалық аппараттың қалыптасу деңгейі және жалпы білім деңгейі
ескерілген.
Бастапқыда курс әр сыныпта аптасына 2 сағат бойынша, аудиторлық
сабақтар 136 сағатқа есептелген. Төменде тақырыптық жоспарлауда курсқа
сағаттар саны базистік оқу жоспарындағыдай 68 етіп алынған. Сондықтан
курсты жүргізуге аптасына тағы бір сағатты оқу жоспарының өзгермелі
бөлігінен алу қажет.
Курстың ұсынылып отырған тақырыптық жоспарлауы ұсыныс етушілік сипат
алады. Курстың әртүрлі тақырыптарын оқудың жүйелілігі мен көлемі окытушының
әдістемелік ұстанымына, оның курс кұрылымына көзқарастарына байланысты
өзгеруі мүмкін, бірақ курстың тақырьштарын оқытуға қойылатын талаптар
сақталады.
Курс компьютерлерді кеңінен қолдануға есептелген және барлық уақыттың
жартысын компьютерде практикалық жұмыс жасауға бөлу қарастырылған. Мектепте
бағдарламаны орындау үшін ІВМ-бірікіктірілген дербес компьютерлер аталған
сыныптардың барлық оқушыларын практикалық сабақтарда жеке жұмыс орындарымен
қамтамасыз ету үшін жеткілікті болуы тиіс.
Оку материалының мазмұны мен құрылымы
Қазіргі заманғы программалық қамтамасыз ету. Компьютер. Операциялық
жүйелердің қосымша мүмкіндігі. Операциялық жүйелердің және өзге де
программалық өнімдердің параметрлерін орнату, конфигурация, ретке келтіру
(настройка).
Программалаудың әдістері: құрылымдық, модульдік, объектілік-
бағдарлық, визуальдық. Программалардың жүйелері.
Визуальдық программалаудың жүйесі. Пішіндер, басқарушы элементтер,
модульдер мен кластар, мәліметтер түрлері, диалогтық терезе, қосымшаларды
реттеу, компиляция және қосымшаларды тарату.
Компьютерлік графика. Негізгі графикалық рәсімдер және функциялар,
константтар, айнымалылар. Анимация, мультипликация. Дыбыстық басымдықтар,
дыбыстық файлдарды құру. Мультимедиалық программаларды әзірлеудің
технологиясы. Программаларды жасау.
Презентация. Презентацияның құрамдары. Презентацияның құралдары.
Бейнелерді сканирлеу және өңдеу. Шаблондар мен дизайн. Шебер (Мастер).
Слайд. Безендіру. Басып шығару, ретке келтіру (настройка) және керсетілім
(демонстрация). Презентацияны құру.
Үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу. Ақпаратты жүйелендіру, сақтау және
іздеу. Ақпараттық-логикалық модельдер. Ақпараттық-логикалық модельді
әзірлеудің технологаясы. Мәліметер моделі, реляциялық модель. Мәліметтер
базаларымен жұмыс: мәліметтер базасының кұрылымы, мәліметтер базасының
кестелерін жасау. Сауалдармен, пішіндермен, есептермен жұмыс. Оқуға
пайдаланылатын МБ құру.
Ақпараттық жүйелер: мәліметтер банктері, білім базасы, жасанды
интеллектінің жүйелері, сараптама жүйелері.
Іnternet желісі: ақпаратгы қарап шығу және іздеу. Іздестіру жүйелері.
Web -программалау. Web -бетшелерді құру және дизайн.
Оқу материалының үлгі тақырыптық жоспарлануы
№ Тақырып Сағаттар саны
10-сынып
1. Қазіргі заманғы программалық қамтамасыз ету. 2
Компьютер. Операциялық жүйелердің қосымша
мүмкіндіктері. Операциялық жүйелерді және
программалық өнімдердің параметрлерін орнату,
конфигурация, ретке келтіру (настройка)
2. Программалаудың әдістері: құрылымдық, 2
модульдік, объектілік-бағдарлық, визуальдық.
Программалаудың жүйелері.
3. Визуальдық программалаудың жүйесі. Пішіндер, 20
басқарушы элементтер, модульдер мен кластар,
мәліметтердің түрлері, диалогтық терезе,
қосымшаларды реттеу, компиляция және
қосымшаларды тарату
4. Компьютерлік графика. Негізгі графикалық 5
рәсімдер және функциялар, константтар,
айнымалылар. Анимация, мультипликация. Дыбыстық
басымдыктар, дыбыстық файлдарды кұру.
Мультимедиалық программаларды әзірлеудің
технологиясы. Программаларды жасау.
5. Презентация. Презентацияның құрамдары. 5
Презентацияның құралдары. Бейнелерді сканирлеу
және өңдеу. Шаблондар мен дизайн. Шебер
(Мастер). Слайд. Безендіру. Басып шығару, ретке
келтіру (настройка) және көрсетілім
(демонстрация). Презентацияны құру.
Барлығы
34
11-сынып
1. Үлкен көлемдегі ақпаратты өндеу. Ақпаратты 17
жүйелендіру, сақтау және іздеу.
Ақпараттық-логикалық модельдер.
Ақпараттық-логикалық модельді әзірлеудің
технологиясы. Мәліметтер моделі, реляциялык
модель. Мәліметтер базаларымен жұмыс;
мәліметтер базасының құрылымы, мәліметтер
базасының кестелерін жасау. Сауалдармен,
пішіндермен, есептермен жұмыс. Оқуға
пайдаланылатын МБ құру.
2. Ақпараттық жүйелер: мәліметтер банктері, білім 3
базасы, жасанды интеллектінің жүйелері,
сараптама жүйелері
3. Іnternet желісі: ақпаратты қарап шығу және 5
іздеу. Іздестіру жүйелері Web -бетшелердІ құру
және дизайн
4. Web -программалау. Web -бетшелерді құру және 9
дизайн.
Барлығы 34
10-11 сыныптарда барлық сағаттар 68
Оқушыны даярлау деңгейіне қойылатын талаптар.
Оқушылар білуі тиіс:
* программалау жүйесінің ерекшеліктері;
* құрылымдық, модульдік, объектілік-бағдарлық программалау ұғымы;
* анимация мен мультипликацияны үйымдастырудың негіздері;
* окып-үйрететін, бақылайтын, ойын программаларын әзірлеудің принциптері;
* компьютерде программалық қамтамасыз етуді орнатудың тәртібі мен ережесі;
* растрлық және векторлық графиканы өңдеу құралдары;
* компьютерлік презентация үғымы;
* презентацияны кұрудың ережесі;
* үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеуді ұйымдастыру;
* ақпараттық-логикалык, модельдерді өңдеудің технологиясы;
* реляциялык модельдерді тағайындау;
* ақпараттық жүйелер туралы ұғым;
* Іnternet-тегі іздестіру жүйелерінің үғымы;
* Web -бетшелер құрудың тұжырымдамасы.
Оқушылар меңгеруі тиіс:
* машиналық графиканың объектілерін және дыбыстық файлдарды жасау;
* графикалық объектілерді программалау және олардың қозғалысы;
* оқып-үйрететін, бақылайтын, ойындық программаларды жасау;
* компьютерде қолданбалы программалық қамтамасыз етуді орнату;
* мамандандырылған программалық күралдардың көмегімен презентацияны
құру;
* берілген пәндік салада ақпараттық-логикалық модельді жасау;
* ақпараты түзетуді жүргізу, шаблон бойынша ақпарат Іздеу, мәлімсттер
базасында ақпаратты сүрыптау;
* берілген пәндік салада мәліметтер базасын құру;
* ақпараттық жүйелермеи жұмыс;
* Іnternet -те ақпаратты іздестіруді және қарап шығуды жүзеге асыру;
* Іnternet желісінде және электронды поштамен (е-таіі) жұмыс;
* Web -бетшелерді құру, Web -бетшелердің дизайнын безендіру.
Профильдік курстың тақырыптарын оқып-үйрену бойынша
әдістемелік нұсқаулар
(11-сынып)
1-БӨЛІМ. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР (3 сағ). Оқытушыға сабақтар бойынша
такырыптың материалын төмендегідей бөлу ұсынылады:
1-сабақ. Объектілерді топтастыру. Әртүрлі белгілер бойынша ақпаратты
топтастыру.
2-сабақ. Ақпараттық жүйенің үғымы. Жасанды интеллектінің (ЖИ)
жүйелері.
3-сабақ. Сараптама жүйелері- Мәліметтер банктері, білім базалары.
Негізгі мақсат. Оқушыда ақпараттық жүйелерді пайдаланудың негізгі
үғымдары мен салаларын қалыптастыру.
Білім мен шеберлікке қойылатын талаптар: оқушылар ақпаратық
жүйелердің пайдалану мақсаты мен құрылымының негізгі ұғымдарын, ақпараттық
жүйелердің топтастырылуын білуі тиіс, мәліметтер банктері, білім базалары,
жасанды интеллектінің жүйелері, сараптама жүйелері туралы түсінігі болуы
керек; ақпарат топтастырылуын жүзеге асыра білуі керек, ақпараттық
жүйелерді пайдаланудың үлгілерін келтіруі тиіс.
Әдістемелік нұсқаулар. Аталған тақырып біздің " 11-сыныпқа арналған
информатика. Оқытудың жаратылыстану-математикалық бағыты" оқулығында
тиянақты баяндалған, сондықтан материалды оқулық бойынша, ондағы
сипатталған мысалдарды талдау және орындаумен қатар оқып-үйрену ұсынылады.
2-БӨЛІМ. МӘЛМЕТТЕР БАЗАЛАРЫ (17 сағ). Аталған тақырыптың негізгі міндеті
оқушының үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу саласындағы білімін жинақтау мен
кеңейту болып табылады.
Оқытушыға тақырыптың материалын төмендегідей сабақтар бойынша бөлу
ұсынылады:
1-сабақ. Мәліметтер базалары. Мәліметтер модельдері. Реляциялык модель.
2-сабақ. МББЖ М8 Ассеss-пен жұмыс.
3-сабақ. Мәліметтер базаларын құрудың тәсілдері.
4-сабақ. Мәліметтер базаларының кестелерін жасау.
5-сабак. Кестенің қүрылымын модификациялау.
6-сабак. Өз бетінше жұмыс.
7-сабак. Көпкестелі базаларды жобалау.
8-сабақ. Көпкестелі базаларды жобалау.
9-сабақ. Кесте режимінде мәліметгерді енгізу және өндеу.
10-сабақ. Пішіндерді құру.
11-сабақ. Мәліметтерді іздеу және ауыстыру.
12-сабақ. Мәліметтерді іздеу және ауыстыру.
13-сабақ. Сауалдар көмегімен кестелерден мәліметтерді таңдау.
14-сабақ. Сауалдар көмегімен кестелерден мәліметтерді таңдау.
15-сабақ. Есептерді әзірлеу.
16-сабақ. Мәліметтердің оқу базасын құру бойынша жобалау қызметі.
17-сабак- Мәліметтердің оқу базасын құру бойынша жобалау қызметі.
Негізгі мақсаты: оқушының мәліметтер базаларының негізгі үғымын және
оларды берілген пәндік салада жобалау дағдыларын қалыптастыру.
Білім мен шеберлікке қойылатын талаптар: оқушылар үлкен көлемдегі ақпаратты
өңдеуді ұйымдастыруды, мәліметтер базаларын басқару жүйелерінің мақсаты мен
қолдану аясын, мәліметтер базасын ұйымдастырудың негізгі түрлерін,
мәліметтер базаларының құрылымын, мәліметтердің түрлерін, кестелер
арасындағы байланыс түрлерінін сипаттамасын, МББЖ МS Ассеss қосымшасымен
жұмыс технологиясын, енгізу инструменттерін, МББЖ МS Ассеss мәліметтерін
шығару мен өндеуді білуі тиіс; Ассеss терезесінің негізгі элементтерін және
мәліметтер базаларының терезесін пайдалануды, кестені, пішінді, есепті
әртүрлі тәсілмен жасауды, мәлімеітермен негізгі операцияларды орындауды,
берілген пәндік салада мәліметтер базасын жобалауды меңгеруі қажет.
Әдістемелік нұсқаулар. Аталған тақырып біздің "Жаратылыстану-математика
бағытындағы 11-сыныпқа арналған информатика" оқулығында және " 11-сыныпқа
арналған ақпарат бойынша практикумде" тиянақты баяндалған, сондықтан
теориямен оқулық бойынша танысу практикумде, компьютерде берілген
практикалық жұмыстарды орындаумен қатар жүреді.
3-БӨЛІМ. ИНТЕРНЕТ (5 сағ). Аталған бөлімнің негізгі міндеті оқушыға
Интернет ресурстарын пайдалануға дағдыны калыптастыру: акпаратты іздеу,
қабылдау, жіберу, сақтау және т.б. Оқытушыға сабақтар бойынша төмендегідей
материалды бөлу ұсынылады:
1-сабақ. Интернет желісінің принципі және оны ұйымдастыру. Интернет
кызметі.
2-сабақ: МS Іnternet Ехрlоrеr браузермен жұмыс.
3-сабақ: Іздестіру жүйелері. Интернетте ақпаратты іздеу.
4-сабақ. Электронды пошта
5-сабақ. 3-бөлім бойынша қорытынды бақылау. Өз бетінше жұмыс.
Негізгі мақсат: ақпаратты қайта өңдеу құралы, адамдар арасындағы байланыс
құралы ретінде Интернет жаһандық желісінің ресурстарын тиімді пайдалану
бойынша алған білімін жүйелендіру. Әралуан міндеттерді шешу үшін қажетті
ақпаратты өз бетінше іздеуге дағдыландыру.
Білімге және шеберлікке қойылатын талаптар: Оқушылар Интернеттің қазіргі
заманғы қоғамдағы рөлін, Интернет жаһандық желісінің негізгі сервистерін
колданудың мүмкіндіктері мен жүйелерін, Интернеттің программалық қамтамасыз
етілуін білуі тиіс; Интернеттің негізгі қызметтерін пайдалана білуі керек,
Интернетте ақпаратты іздеу мен қарауды жүзеге асыра алуы тиіс.
Әдістемелік нұсқаулар. Жаһандық желі әлемдік ақпарат ресурстарын ортақ
пайдалану үшін шалғай орналасқан компьютерлерді бірлестіреді. Демек,
Интернет желілердің желісі болып табылады және жергілікті, аймақтық және
корпоративтік желілерді біріктіреді. Әрбір ондай желіде әдетте Интернетке
тұрақты қосылып тұратын кемінде бір компьютер (сервер) болады. Ең жақсы
мумкіндік жоғары жылдамдықтағы (оптоталшықты немесе спутниктік) байланыс
каналы көмегімен Интернет желісіне тікелей қосылғанда қамтамасыз етіледі.
Дейтұрғанмен ондай қосылу өте кымбатқа түседі. Қазақстан мектептерінде
Интернет қызметін көрсету провайдері ретінде негізінен "Қазақтелеком"
қызмет көрсетеді, ол Интернетпен өзінің серверлерін жоғары жылдамдықта
қосады, мұның өзі пайдаланушыға Интернетке коммутациялык телефон каналы
бойынша беруге мүмкіндік жасайды.
3. ОРТА МЕКТЕПТЕ ОҚЫТЫЛАТЫН 10-11 СЫНЫПҚА АРНАЛҒАН ИНФОРМАТИКА ПӘНІНІҢ
ОҚУЛЫҒЫНА ТАЛДАУ ЖАСАУ
10-сынып.
1. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Информатика. Жалпы
білім беретін мектептердің жаратылыстану-матиматика бағытындағы 10 сыныбына
арналған оқулығы.-Алматы:Жазушы, 2002.-152 бет
2. Оқулықтың жеке пунктарының мазмұны:
1-тарау. Программалық жабдықтама. Операциялық жүйе.
Компьютердің программалық жабдықтамасы. Әртүрлі қолданбалы программалық
қамтамасыз етуді белгілеу және пайдалану.Программалау жүйелері.
Программалау әдістері. Операциялық жүйелер және олардың дамуы. ОЖ Windows
2000. Power Point 2000
2-тарау. VISUAL BASIC визуальды бағдарламасының жүйесі.
Даярламаның жинақталған ортасы. Пішін және басқару элементтері. Басқару
элементтері. Image (Сурет). Visual Basic-те бағдарламалаудың негіздері.
Процедуралар. Графика мен дыбысты программалау. Қосымша басқару
элементтері.
а) оқу материалының Информатика бойынша білім беру мазмұнының міндетті
минимумына мазмұны мен көлемі сәйкес.
б) Әрбір тақырыптың соңында тақырыпқа байланысты сұрақтар қойылған.
Мысалы,
1.1-тақырып. Компьютердің программалық жабдықтамасы.
1. Жүйелік программалық жабдықтамаға не жатады?
2. ОЖ қызметтері қандай?
3. Желілік программалық жабдықтамаға не жатады?
2.1-тақырып. Даярламаның жинақталған ортасы.
1. Объект, қасиет, оқиға, пішін түсініктеріне анықтама беріңдер.
2. Визуальды программалаудың мәні неде?
3. Жиі пайдаланылатын пішін оқиғаларын атаңыз?
3. Оқулық тапсырмалары мен жаттығуларына талдау:
а) теориялық материалдарды бекітуге және өзіндік жұмыстарға арналған
тапсырмалар мен жаттығулары жеткілікті емес, толықтырылса жақсы болады.
б) теориялық материалдарды бекітуге және өзіндік жұмыстарға арналған
тапсырмалар мен жаттығуларды орындау қиындық деңгейіннің өсуіне байланысты
орналасқан.
в) берілген тапсырманың мазмұны білім алушылардың тәрбиелеу мақсатына
сәйкес келеді.
г) ауызша есептеуге арналаған тапсырмалар аз. Тапсырмалардың күрделілігі
осы сатыға сай. Білім алушылардың математикалық ойлауын немесе ынтасын
дамытуға арналаған тапсырмалар жеткілікті емес.
д) Бірақ оқулықта қызықты ттапсырмалар аз келтірілген, тарихи тапсырмалар
келтірілмеген.
4. Оқулық мәтінін талдау:
а) оқу материалының мазмұны, оның түсіндірілуі, көрнекілігі,
қарапайымдылығы түсінікті тілде берілген.
б) дидактика принциптерінің қамтылуы: анықтылығы, жүйелілігі,
бірізділігі, көрнекілігі, практикамен байланысы, күрделі мәселелі түрде
ұсынылған материалдардың берілуі, ғылыми мәнділігі және нақтылығының
арасында тиімді байланыс сақталған.
в) Білім алушының жасына байланысты оқу материалы түсінікті, оқулықты
қолданғанда қалыптасқан білім, білік және дағды деңгейлерінің білім
алушының жас шамасына, психологиялық ерекшелітеріне сәйкестігі ескерілген.
г)Оқулық шрифтерінің безендендірілуі және басылымның сапалылығы
эргономикалық талаптарға сәйкес келеді.
5. Оқулықта сызбалардың, суреттердің, графиктердің орналасуы дұрыс,
сапасы жақсы.
6. Сабақтан тыс жұмыстарды орындайтын материалдары жоқ.
7. Оқулықта информатика курсының матиматикамен, сызумен, т.б. пәндермен
пәнаралық байланыстары бар.
8. Оқулық басқа авторлардың оқулықтарынан ерекшеліктері: Әрбір жеке
тараудың соңында Өз бетінше жұмыс деп аталатын оқушыларға қосымша
тапсырмалар міндетті түрде келтірілген; Оқулықта өте көп мөлшерде суреттер,
кестелер, схемалар келтірілген. Бұл өз кезегінде оқушылардың тақырыптарды
тез әрі жылдам қабылдауларына себебін тигізеді; Барлық жеке тараулар
оқушыларға түсінікті, түсінуге қолайлы етіп жазылған және нақты материалдар
мен мысалдар келтірілген.9. Берілген информатика курсын орындауда Windows
2000 ОЖ, Visual Basic программасы және Micrisoft Office қажет.
10. Менің ойымша оқулық Мемлекеттік стандартқа сай етіп жасалынған.
Оқулықты ҚР Білім министрлігі ұсынған. Оқулық мазмұны жақсы, түсінікті
жазылған. Әрбір бөлімдегі жеке тараулар оқушыларға түсінікті, қабылдауға
жеңіл етіп жазылған. Оқулықтың мазмұнына нақты материалдар мен мысалдар
келтірілген. Оқулықта келтірілген түрлі түсті суреттер, схемалар және
кестелер оқушылардың бұл материалды тез игеруіне көмектесері сөзсіз деп
ойлаймын. Бұл кітап менің ойымнан шығады.
11-сыныпқа арналған информатика оқулығына талдау жасау.
1. Ермеков Н., Криворучко В.А., Шпигарь Н.Н. Информатика. Жалпы білім
беретін мектептердің жаратылыстану-матиматика бағытындағы 11 сыныбына
арналған оқулығы.-Алматы:Жазушы, 2002.-152 бет
2. Оқулықтың жеке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ мемлекеттiк қыздар педагогикалық университеті
Физика-математика факультетi
ИНФОРМАТИКА ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ МАТЕМАТИКА КАФЕДРАСЫ
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: “ИНФОРМАТИКАДАН 10-11 СЫНЫПТАРҒА АРНАЛҒАН ЖАҢА БУЫН ОҚУЛЫҚТАРЫНЫҢ
МАЗМҰНЫ”
Қорғауға жiберiлдi Орындаған:.
" " 2009ж. 3-курс (3-жылдық)
кафедра меңгерушiсi Информатика мамандығы
тех.ғ.к., доцент сырттай бөлiмнiң студентi
Г.И.Салғараева Ғылыми жетекшiсі: тех.ғ.к., доцент
__________________ Г.И.Салғараева_______________
Алматы, 2010ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I. Орта мектепте информатика пәнін оқытудың әдістемесі мен теориялық
негіздері
1. Орта мектепте информатика пәнін оқытудың негіздері
2. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-11
сыныптарына арналған бағдарламасы
3. Орта мектепте оқытылатын 10-11 сыныпқа арналған информатика пәнінің
оқулығына талдау жасау
ІІ. Жалпы білім беретін орта мектепте 10-11 сынып информатика пәнін оқыту
технологиясы
2.1. Информатикадан 10-сыныпқа арналған практикалық жұмыстар жасау
технологиясы
2.2. Информатикадан 11-сыныпқа арналған практикалық жұмыстар жасау
технологиясы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Бүгінгі ғаламдану кезеңінде Қазақстан Республикасының білім беру
жүйесін әлемдік білім беру кеңестігінің даму тенденциясынан ажыратып
қарастыру мүмкін емес. Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірігу білім
беру, даму жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының
стратегиясының бағыттарына сәйкес, халықаралық білім кеңістігіне кірігу
және жалпы орта білім берудің мемлекеттік стандарттарын модернизациялау
жалпы орта білімнің мазмұнды және процессуалды жақтарын ұйымдастырудың жаңа
әдіснамалық негізіне көшуі нәтижеге бағдарланған білім моделі арқылы жүзеге
асырылатыны көрсетілген.
Осыған орай, мектепте білім мазмұнын жақсартудың алғы шарттарының бірі
- дарынды балаларды тәрбиелеп жетілдіру, бойындағы ерекше қасиеттерін
дамытуға мүмкіндік туғызу. Еліміздегі өзгерістер, қайта жаңғырулар білім
беру жүйесіне де айтулы реформалар мен жаңа мақсаттар әкелді. ХХІ ғасырда
адамдар жаңа технологияның тасқынының куәгері болды. Компьютер мен
интернет, жаңа байланыс құралдарын, жаңа материалдар мен қызмет көрсетулер,
жаңа ғылыми жаңалықтар, осының бәрі оқушылардың ой-өрісіне әсерін тигізді
және таң қалдырды. Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез
ақпараттандырылуы мен даму жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да
түбегейлі өзгертіп, қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру
саласына төмендегідей міндеттерді қойып отыр: білім сапасын арттыру,
әлемдік білім беру кеңістігіне ену, білім беру жүйесін ақпараттандыру,
интернет желісін пайдалану, электрондық оқулықтар, мультимедиалық
технологияларды пайдалану, теллекоммуникациялық технологияларды пайдалану,
қашықтықтан басқару және т.б. Бүгінгі байланыс құралдары қатты жетілді.
Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану, адам қоғамының
барлық саласына еркін кіріп, кең қолданыс табуда. Жаңа ақпараттық
технология оқу процесінде пайдалану, мектептерінде білім сапасының деңгейін
көтеру сөзсіз. Мектептерде компьютерді қойған кезде, міндетті түрде жаңа
ақпараттық технология негізінде жасалған программаларды пайдалану, жаңа бір
деңгейге көтеруі хақ. Бүгінгі күні дүниежүзілік кеңістікте барлық
мектептердің білім деңгейін арттыру үшін, негізгі бір жол бар екені белгілі
болды. Ол - білім саласын ақпараттандыру жолы.
І. ОРТА МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ МЕН ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
"Информатика" пәнін оқыту үдерісінде оқытушы "Қазақстан Республикасы
орта жалпы білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын (ГОСО
ҚР 2002—2003)" басшылыққа алуы тиіс. Аталған стандарт "Информатика" пәні
бойынша білім берудің міндетті минимум мазмұнына және оқушының дайындық
деңгейіне талаптарды белгілейді және мына төмендегілерді айқындайды:
Информатиканы оқып-үйренудің негізгі мақсаты:
* Оқушы дүниетанымының ғылыми негіздерін қалыптастыру;
* оқушының ойлауын және қабілеттерін дамыту;
* оқушының ақпараттандыру кұралдарын, ақпараттық технологияларды меңгеруі;
* оқушыны өмірге, еңбекке және білімін жалғастыруға дайындау.
Информатиканы оқып-үйренудін негізгі міндеттері:
• Ғылымның үш негізгі үғымдарының бірі ретінде ақпарат
туралы түсінікті қалыптастыру: зат, энергия және ақпарат, осылардың
негізінде әлемнің қазіргі кездегі көрінісі құрылады;
* табиғат аясында, қоғамда, техникада қоршаған болмысты зерттеуге жаңа —
ақпараттық тәсілді қалыпгастыратын ақпарат үдерістері саласын қарастыру;
* қоғамның дамуында, адам еңбегінің сипаты мен мазмұнының өзгеруінде жаңа
ақпараттық технологиялардың рөлін айқындау, қоғамның постиндустриальдық,
оның ақпараттық даму сатысына өтуінің алғышарттары мен шарттары;
* оқушының теориялық, шығармашылық ойлау қабілетін дамыту;
* ойлаудың жаңа типін — оңтайлы шешімдерді. Таңдауға бағыттталған
операциялық ойлауды қалыптастыру;
* ақпараттандыру құралдары, ақпараттық технологиялар саласында білімді,
дағдыларды және тәжірибелерді қалыптастыру және дамыту;
* формалдылық, модельдеу, компьютерлік төжірибе және т.б. тәрізді ғылыми
танымның қазіргі заманғы әдістерін меңгеру;
* оқушыны еңбекке, кәсіптік өзін-өзі бағдарлауға баулу.
1. . ОРТА МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ НЕГІЗДЕРІ
"Информатика" оқу пәнінің базистік оқу жоспарындағы орны.
Информатиканы мектепте оқыту мақсатына орай окушының оқу үдерісінде
информатиканың негіздерін меңгерудің және ақпараттық мәдениетті
қалыптастырудың бірнеше сатылары белгіленген.
Бірінші саты (7—9-сыныптар) - информатика бойынша оқушьшың міндетті
жалпы білім беру минимумы дайындығын қамтамасыз ететін базалық курс. Ол
оқушының ақпараттық технологаяның міндеттерін шешудің әдістері мен
кұралдарын меңгеруінде, компьютерді оқуда, содан кейін кәсіби қызметте
саналы және ұтымды пайдаланудың дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.
Екінші саты (10—11-сыныптар) — жоғары сыныптарда профильді оқу
ретінде, оқушының қызығушылығына байланысты көлемі мен мазмұны бойынша
саралап жіктелген, және информатика саласындағы алдын ала кәсіптік
даярлыққа бағытталған білімді жалғастыру.
"Математика" білім беру саласьшдағы базистік оқу жоспарында
"Информатика" пәні орта мектептің 7—11-сыныптарында оқу үшін міндетті оқу
пәні ретінде үсынылған.
"Информатика" оку пәні бойынша білім беру бағдарламаларының түрлері.
"Ақпарат" жалпы білім беру мектебінің негізгі (7—9-сыныптар) және жоғары
сатыларыңда (10-11-сьшыптар) оқытылатын пән ретінде қарастырылады.
"Информатика" оқу пәні шеңберінде төмендегідей бағдарламалар жүзеге
асырылады:
Білім беру негізгі бағдарламасы — информатиканың базалық курсы (7—9-
сыныптар) — 3 жыл.
Білім беру профильдік бағдарламасы — қоғамдық-гуманитарлық және
жаратылыс-математикалық бағыттар бойынша информатиканың профильді курсы (10-
11-сыныптар) -2 жыл.
Білім беру қосымша бағдарламасы — осы мемлекеттік стандарттың
аясынан шығатын информатика жөніндегі оқушының білім алуға деген
қажеттілігін қанағаттандыру үшін факультативті және (немесе) арнайы курс —
2 және одан көп жыл.
"Информатика" пәні бойынша оқыту үлесінің көлемі. Жалпы білім беру
бағдарламаларына (негізгі, профильді) сәйкес "Информатика" пәні бойынша
оқыту үлесінің көлемі темеңдегідей болады:
жалпы білім беру мектебінің негізгі сатысында (7, 8, 9-сыныптар)- аптасына
1 сағат, оқу жылында 34 сағат, барлығы 102 сағат;
бағдарға байланысты оқудың жоғары сатыларында:
а) қоғамдық-гуманитарлық бағыт (10-11-сыныптар) — аптасына 1
сағат, оқу жылында 34 сағат, барлығы 68 сағат;
б) жаратылыстану-математика бағыты (10-11-сыныптар) — аптасына 1
сағат, оқу жылында 34 сағат, барлығы 68 сағат.
Өкінішке орай "Информатика" пәніне сағаттарды осылай бөлудің өзі
әсіресе оқудың жоғары сатысында стандарттың талаптарын сапалы түрде игеру
үшін жеткіліксіз болады. Сондыктан 10-11 сыныптарда оқу жоспарының
өзгермелі (вариативтік) бөлігінен "Информатика" курсын жүргізуге тағы бір
сағатты қосқан жөн. Осы сияқты ұсынысты 10-11 сыныптарға арналған ақпарат
жөніндегі бағдарламаның авторлары да айтқан болатын.
Осы оқу құралында жаратылыстану-математикалық бағытқа арналған
мектептің жоғарғы сатысындағы информатика бойынша білім берудін мазмұнын
оқып-үйренуге әдістемелік тәсілдер қарастырылады. Бірақ алдымен стандартпен
ұсынылған білім берудің мазмұнына тоқталатын боламыз.
Жаратылыстану-математикалық бағытқа арналған білім берудің мазмұны
бойынша мемлекеттік стаңдарт информатиканың төмендегідей бөлімдерін
қамтиды: ақпараттандыру құралдары, акпараттық технологиялар, бұл орайда
техникалық және жаратылыстану-ғылыми қызмет салаларында оларды қолдану
мүмкіндіктерін үғыну үшін неғұрлым тиянақты окып-үйрену алға қойылады.
Окудың мазмұны. Қазіргі заманғы программалық қамтамасыз ету.
Компьютер. Операциялық жүйелердің қосымша мүмкіндігі. Операциялық
жүйелердің және өзге де программалық өнімдердің параметрлерін орнату,
конфигурация, ретке келтіру (настройка).
Программалаудың әдістері: кұрылымдық, модульдік, объектілік-
бағдарлық, визуальдық. Программалардың жүйелері.
Визуальдық прогаммалаудың жуйесі. Пішіндер, басқарушы элементтер,
модульдер мен кластар, мәліметтердің түрлері, диалогтық терезе,
қосымшаларды реттеу, компиляция және қосымшаларды тарату.
Компьютерлік графика. Негізгі графикалық рәсімдер және функциялар,
константалар, айнымалылар. Анимация, мультипликация. Дыбыстық басымдықтар,
дыбыстық файлдарды құру. Мультимедиалық программаларды әзірлеудің
технологиясы. Программаларды жасау.
Презентация. Презентацияның құрамдары. Презентацияның құралдары.
Бейнелерді сканирлеу және өңдеу. Шаблондар мен дизайн. Шебер (Мастер).
Слайд. Безендіру. Басып шығару, ретке келтіру (настройка) және көрсетілім
(демонстрация). Презентацияны құру.
Үлкен көлемдегі ақпаратты өндеу. Ақпаратты жүйелендіру, сақтау және
іздеу. Ақпараттық-логикалық модельдер. Ақпараттық-логикалық модельді
әзірлеудің технологиясы. Мәліметтер моделі, реляциялық модель. Мәліметтер
базаларымен жұмыс: мәліметтер базасының құрылымы, мәліметтер базасының
кестелерін жасау. Сауалдармен, пішіндермен, есептермен жұмыс. Оқуға
пайдаланылатынн МБ-ын құру.
Ақпараттық жүйелер: мәліметтер банктері, білім базасы, жасанды
интеллектінің жүйелері, сараптау жүйелері.
Іnternet желісі: Web-бетшелерді құру және қарап шығу, олардың
дизайны. Іздестіру жүйелері.
2007—2008 оқу жылында информатиканың профильдік курсың оқыту
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігімен бекітілген Н.Т.
Ермековтің, С.Т.Мұхамбетжанованың, Н.Ф. Сгафутинаның "Жалпы білім беретін
мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10—11-сыныптарына арналған
информатика жөніндегі бағдарламасы" (Алматы, 2006) авторлық үжым
бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылды. Төменде аталған бағдарламаның
қысқаша мәтіні үсынылған.
Еліміздегі өзгерістер, қайта жаңғырулар білім беру жүйесіне де айтулы
реформалар мен жаңа мақсаттар әкелді. ХХІ ғасырда адамдар жаңа
технологияның тасқынының куәгері болды. Компьютер мен интернет, жаңа
байланыс құралдарын, жаңа материалдар мен қызмет көрсетулер, жаңа ғылыми
жаңалықтар, осының бәрі оқушылардың ой-өрісіне әсерін тигізді және таң
қалдырды. Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез ақпараттандырылуы мен
даму жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да түбегейлі өзгертіп,
қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласына төмендегідей
міндеттерді қойып отыр: білім сапасын арттыру, әлемдік білім беру
кеңістігіне ену, білім беру жүйесін ақпараттандыру, интернет желісін
пайдалану, электрондық оқулықтар, мультимедиалық технологияларды пайдалану,
теллекоммуникациялық технологияларды пайдалану, қашықтықтан басқару және
т.б.
Бүгінгі байланыс құралдары қатты жетілді. Жаңа ұрпақты жаңа өмірге
бейімдеуге ақпаратты жүйелерді компьютер, интерактивті тақта, интернет
оқытуда информатика пән мұғалімі еңбегі өте зор. Мұғалім – ақпараттанушы
емес, оқушының жеке тұлғалық және интеллектуалды дамуын жобалаушы. Ал бұл
информатика пән мұғалімнен ақпараттық құзырлықты, ұйымдастырушылық
қабілеттілікті, оқушыларды қазіргі қоғамның түбегейлі өзгерістеріне лайық
бейімдеу, олардың зерттеушілік дағдыларын дамыту бағыттарын талап етеді.
Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлығы мен ақпараттық мәдениетін
қалыптастыру қазіргі таңда үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесіндегі ең
көкейтесті мәселелердің біріне айналып отыр. Қарастырылып отырған мәселе
Жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ұғымының пайда болуымен
және білім беру саласында компьютердің қолданыла бастауымен тығыз
байланысты.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды
даярлап, оны білім алушыға беру процесі. Бұл процесті іске асырудан негізгі
құрал- компьютер болып табылады. Компьютер – білім беру ісіндегі бұрын
шешімін таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді шешуге
мүмкіндік беретін зор құрал. Информатика пән мұғалімнің ақпараттық
коммуникациялық құзырлығы мен ақпараттық мәдениеті - жоғарғы деңгейде болуы
керек. Соңғы жылдарда білім беру жүйесіне енген құзырлық немесе
құзыреттілік ұғымы жеке қасиеттері мен білім, білік, дағды, іс
тәжірибесі, түсінігінің бірлігін сипаттайды. Қазіргі уақытта құзырлықтың
бірнеше түрі бар, соның бірі – ақпараттық коммуникациялық құзырлылық.
Мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлылығын оқу, тұрмыстық, кәсіби
міндеттерді ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың көмегімен шеше
білу қабілеттілігі.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз – адамға ақпараттық кеңістіктің
қалыптасуына қатысуға және ол кеңістікте еркін бағдарлай алуға, ақпараттық
өзара іс-әрекетке түсуге мүмкіндік беретін білім деңгейі. Ақпараттық
мәдениет – адамның, қоғамның немесе оның бір бөлігінің ақпараттармен жұмыс
істеу- дің барлық түрлері – ақпараттарды алу, өңдеу, жинақтау және осының
негізінде сапалы жаңа ақпаратты құру және практикалық қолдану бойынша
жетілу деңгейі. Болашақ ХХІ ғасыр мектебін көптеген қиыншылықтарға қарамай
өркендету, оның сапасын арттыру – қазіргі мұғалімдердің басты міндеті.
Келешекте біздің еліміз басқа тәуелсіз елдермен терезесі тең болып өмір
сүру үшін, қазақ балаларын ешкімнен кем қылмай, мектеп қабырғасынан-ақ жан-
жақты білімді, тәрбиелі етіп шығарудағы басты тұлға – қазіргі заман
талабына сай информатика пән мұғалімі, жас ұрпаққа білім, тәрбие беретін
бала жанының бағбаны.
Қазіргі мектепте шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық
технологияларды жете меңгерген мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалім
қажет. Ол бір уақыт педагог-психолог және оқу-процесін ұйымдастырушы
технолог бола білуі керек. Сонымен қатар, оқушының шектеусіз қабілетін
дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола
білуі шарт. Бұдан мұғалімнің мамандық шеберлігі анықталады. Соңғы кездегі
мектептерде, түрлі мекемелерде және жеке пайдаланылатын компьютерлердің
өндірісте, бизнесте кеңінен қолданыла бастауы жалпы көпшілікке кәсіби
ақпараттық технологияларды пайдалана білудің аса қажеттігін көрсетті.
Біздің қоғамымыздағы болып жатқан өзгерістер орта білім беру саласының
дамуына да өзгерістер енгізуге себепші болды. Информатика пәнін оқытуда кез
- келген сабақ – ол оқу үрдісінің бір бөлігі, сондықтан да оқып үйретуді
ғылыми танымда нақтылықтың критерийі ролін атқаратын өмірмен, практикамен
байланыстыра білуге, ал оқу процесінде – оқуға ынталылықты, оған оң
көзқарасты, айналадағы ортаның құбылыстарын түсіндіру үшін теориялық
білімдерін практикада қолдана білу дағдысына қалыптастыруға тиіс.
Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану, адам қоғамының
барлық саласына еркін кіріп, кең қолданыс табуда. Жаңа ақпараттық
технология оқу процесінде пайдалану, мектептерінде білім сапасының деңгейін
көтеру сөзсіз. Мектептерде компьютерді қойған кезде, міндетті түрде жаңа
ақпараттық технология негізінде жасалған программаларды пайдалану, жаңа бір
деңгейге көтеруі хақ. Алайда информатика пәнін жоғары деңгейде өткізуге
компьютер мүмкіндігін толық дәрежеде пайдаланып жұмыс істеуге мұғалімдер
біліктілігі жетіспей жататындығы жасырын емес. Информатика пәнінің мұғалімі
программист-методист деңгейіне көтерілсе, оқушыларға сапалы білім беруімен
қатар, әріптестеріне компьютермен жұмыс істеудің қыр - сырын толық
түсіндіре алар еді. Бүгінгі күні дүниежүзілік кеңістікте барлық
мектептердің білім деңгейін арттыру үшін, негізгі бір жол бар екені белгілі
болды. Ол - білім саласын ақпараттандыру жолы. Әр мұғалім өз пәнінде
ақпараттандыру технологиясын пайдалану – ол компьютерлік сауат ашу. Ол
үшін: барлық пән мұғалімдерінің жедел түрде компьютерлік сауатын ашу; пән
мұғалімдерінің сауатын ашқан соң ізін суытпай өз пәндерінде ақпараттық
технологияны (интерактивті тақта, мультимедиа, зертхана жұмысы, электронды
оқулықтармен жұмыс істеу, керекті ақпараттарды интернеттен шығарып алу,
т.б.) пайдалануға іс жүзінде үйрету; аталған іс-шаралар жүзеге асқан соң,
мектеп пәндерін ақпараттандыру үшін қажетті компьютерлік техникаларымен
жабдықтау.
Бұл аталған пунктерден шығатын қорытынды: пән мұғалімдердің компьютерлік
сауаты мен ақпараттандыру технологиясын игермей, білім деңгейін көтеру
мүмкін емес.
Жаңа технологиялар – педагогтің мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол
мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютердің мүмкіндіктері психология мен
дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай
қолдануы керек.
Жаңа ақпараттық технология құралдарын информатика пәнінің кіріктірілген
сабақтарына пайдалану, оқушының шығармашылық, интеллектуалдық қабілетінің
дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына
әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалық
мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен
әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді.
2009-2010 оқу жылында Қазақстан Республикасының жалпы білім
беретін мектептерінде информатиканы 7-11 сыныптарда оқытудың міндеттері ҚР
БжҒМ-нің 24.09.2002 ж. № 693 бұйрығымен бекітілген ҚР орта жалпы бiлiм
берудің Информатика пәні бойынша мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарты
(ҚР БжҒМ-нің 24.09.2002 ж. № 693 бұйрығымен бекітілген) негiзiнде жүзеге
асырылады.
Базистiк оқу жоспарында мектептiң негiзгi сатысында (7-9
сыныптарда) информатиканы оқытуға аптасына 1 сағаттан, оқу жылында 102
сағат, оның iшiнде:
7 сыныпта - аптасына 1 сағаттан, оқу жылында 34 сағат,
8 сыныпта - аптасына 1 сағаттан, оқу жылында 34 сағат,
9 сыныпта - аптасына 1сағаттан, оқу жылында 34 сағат бөлiнген.
Еліміздегі білім беруді жаңарту үрдістерінің басты бағыттарының
бірі бәсекелестікке қабілетті білім беру өрісін құруды меңзейтін мектептің
жоғары деңгейіндегі бағдарлы оқыту болып табылады. Оның нормативті
бағыттары білім берудің Мемлекеттік стандартында белгіленіп көрсетілген
(2002 ж.) және де онда 11 жылдық мектептің жоғары сыныптарында бағдарлы
бағытта оқытуға кезеңмен көшу ескерілген болатын. 2009-2010 оқу жылында
бағдарлы оқыту оқушылар қалаулары бойынша қоғамдық-гуманитарлық немесе
жаратылыстану-математикалық бағыттарының бірін таңдай алады.
Базистiк оқу жоспарында 10-11 сыныпта жаратылыстану-математикалық
бағытта информатиканы оқытуға аптасына 1 сағат (10-11 сыныптарда
информатиканы 2 жылда оқытуға барлығы 68 сағат), қоғамдық-гуманитарлық
бағытта аптасына 1 сағат (10-11 сыныптарда информатиканы 2 жылда оқытуға
барлығы 68 сағат) бөлінген. Кез келген бағдарлап оқытуда информатикаға
және оның қолданыстарына қызығушылық танытқан оқушыларға мектеп таңдау
курстарын ұйымдастыру арқылы информатикаға бөлінген сағат санын арттыра
алады.
7-9 сыныптарда информатиканы оқытуда 7-сыныпқа арналған
Информатика бағдарламасы - Алматы: РОНД, 2003 (ҚР БжҒМ-нің 11.03.2003 ж.
№ 148 бұйрығымен бекітілген); 8-9-сыныптарға арналған Информатика
бағдарламасы - Алматы, 2004 (ҚР БжҒМ-нің 12.05.2004 ж. № 405 бұйрығымен
бекітілген) пайдаланылатын болады.
ҚР Білім және ғылым министрлігінің 18.10.2005 ж. № 672 бұйрығымен
бекітілген информатиканы 10-11 сыныптарда оқыту үшін келесі бағдарламалар
қолданылады:
Жалпы білім беретін мектептердің жаратылыстану-математикалық бағытта
информатиканы 10-11 сыныпта оқыту бағдарламасы. Ермеков Н., Мұхамбетжанова
С.Т. Орта жалпы білім беретін мектептің 10-11-сыныптарына арналған
Информатика. Бағдарламалар. – Алматы: Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА, 2006.
Жалпы білім беретін мектептердің қоғамдық-гуманитарлық бағытта
информатиканы 10-11 сыныпта оқыту бағдарламасы. Ермеков Н., Мұхамбетжанова
С.Т. Орта жалпы білім беретін мектептің 10-11-сыныптарына арналған
Информатика. Бағдарламалар. – Алматы: Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА, 2006.
Бағдарламаға ескерту. Бағдарламада техникалық қате
жіберілгендіктен, 3-бетте берілген сөйлемді былайша түзетіп оқу керек: 10-
11 сыныптарда информатиканы оқыту әр сынып бойынша аптасына 1 сағаттан
барлығы 68 сағатқа есептелген.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009
жылдың 3-сәуіріндегі №160 бұйрығына сәйкес (1, 2, 3, 4, 5 қосымшалар
бойынша), 2009 жылдың 14 мамырдағы №217 бұйрығына сәйкес дайындалған оқу
бағдарламалары, оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендер арқылы жүзеге
асырылады:
7 сынып. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. - Алматы: Атамұра, 2007
8 сынып. Информатика. Е.Шевчук, Н.Кольева - Алматы: Мектеп, 2008
9 сынып. Информатика мен есептеуіш техника негіздерін оқыту.
Б.Нақысбеков, А.Мұхамеди, Г.Мадиярова - Алматы: Мектеп, 2009
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 10 сыныбына арналған оқулық (жаратылыстану-
математикалық бағыт). – Алматы: Жазушы, 2006.
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 10 сыныбына арналған оқулық (қоғамдық-
гуманитарлық). – Алматы: Жазушы, 2006.
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 11 сыныбына арналған оқулық (жаратылыстану-
математикалық бағыт). – Алматы: Жазушы, 2007.
Информатика. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Қазақ
тілінде оқытылатын мектептердің 11 сыныбына арналған оқулық (қоғамдық-
гуманитарлық). – Алматы: Жазушы, 2007.
7-11 сыныптарда мектептерге сәйкес келесі оқу-әдістемелік
кешендерін қолданылу ұсынылады:
7-сынып. Информатика. Әдістемелік құрал. Н.Ермеков, С.Давиденко,
С.Пилипенко. – Алматы: Жазушы, 2008.
7-сынып. Информатикадан практикум. Н.Ермеков, С.Давиденко,
С.Пилипенко. – Алматы: Жазушы, 2008.
8-сынып. Информатика. Әдістемелік құрал. Е.Шевчук, Н.Кольева,
Н.Завертунова. - Алматы: Мектеп, 2008
8-сынып. Информатика. Жұмыс дәптері. Е.Шевчук, Н.Кольева - Алматы:
Мектеп, 2008
9-сынып. Информатика мен есептеуіш техника негіздерін
оқыту.Әдiстемелiк құрал. Б.Нақысбеков, А.Мұхамеди, Г.Мадиярова - Алматы:
Мектеп, 2009
9-сынып. Информатика мен есептеуіш техника негіздерін оқыту.Есептер
мен жаттығулар жинағы. Б.Бөрібаев, Р.Дузбаева, А.Махметова – Алматы:
Мектеп, 2009
9-сынып. Информатика (Паскаль). - әдістемелік құрал. - Н.Ермеков,
.Криворучко, Л.Кафтункина - Алматы: Мектеп, 2009
10-сынып. Информатика. әдістемелік құрал (қоғамдық-гуманитарлық бағыт)
Ермеков Н., Криворучко В.А., Заречная О. – Алматы: Жазушы, 2006.
10-сынып. Информатика. Дидактикалық құрал (қоғамдық-гуманитарлық
бағыт). Н.Ермеков, В.Криворучко, Н.Стифутина – Алматы: Жазушы, 2006.
10-сынып. Информатика. әдістемелік құрал (жаратылыстану-математикалық
бағыт) Н.Ермеков, В.Криворучко, Н.Шпигарь – Алматы: Жазушы, 2006
10-сынып. Информатика. Дидактикалық материал (жаратылыстану-
математикалық бағыт) Н.Ермеков, В.Криворучко, Н.Стифутина – Алматы:
Жазушы, 2006
11-сынып. Информатика. (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) әдістемелік құрал
Н.Ермеков, В. Криворучко, С.Ноғайбаланова - Алматы: Жазушы, 2007
11-сынып. Информатика. Практикум. Дидактикалық материал (қоғамдық-
гуманитарлық бағыт). Н.Ермеков, В.Криворучко, С.Ноғгайбаланова -
Алматы: Жазушы, 2007
11-сынып. Информатика. әдістемелік құрал (жаратылыстану-математикалық
бағыт) Н.Ермеков, В.Криворучко, С.Ноғгайбаланова - Алматы: Жазушы, 2007
11-сынып. Информатика. Практикум. Дидактикалық материал (жаратылыстану-
математикалық бағыт). Н.Ермеков, В.Криворучко, С.Ноғгайбаланова -
Алматы: Жазушы, 2007.
Информатиканы тереңдетіп оқығысы келетін оқушылардың саны
жеткілікті көп болған жағдайда мектеп базистік оқу жоспарында бағдарлы
курстарға бөлінген сағат саны есебінен информатиканы оқытуға бағдарлы
деңгейде бөлінген 1 сағатқа аптасына қосымша 2 сағат қоса алады.
Оқушылардың білім деңгейіне қойылатын талаптар сәйкес деңгейлер үшін білім
беру стандартымен анықталады.
Жоғары сыныптарда информатиканы оқыту кезінде мектептің оқу
жоспарына таңдау курстарын енгізу қажет. Бұл келесі мазмұндағы таңдау
курстары болуы мүмкін: Объектілі-бағдарланған программалау тілі, ЭЕМ
операторы, Компьютерде іс-қағаздарын жүргізуші, Компьютерлік графика,
Web-дизайн, Ақпараттық жүйелер, Flash-программалау және т.б.
Оқушылардың таңдауы бойынша оқу пәні ретіндегі информатиканы
оқыту, сондай-ақ оны факультативті сабақтарда тереңдетіп оқыту жалпы білім
беретін мектептің 8-сыныбынан басталуы мүмкін.
Жоғарыда аталған оқу бағдарламалары мен оқулықтар информатиканы
оқыту үшін негізгі материалдар болып табылады. Сонымен бірге оқу үдерісінде
информатика пәнін тереңдетіп, не факультативтік сабақ ретінде оқыту үшін
қосымша оқу құралдары қолданылады.
Бағдарлы мектептерде, физика-математикалық және техникалық лицейлерде,
физика мен математиканы тереңдетіп оқытатын мектептерде Арман-ПВ - 2008,
НЦИ - 2008, Атамұра-2005, Аруна Ltd – 2008 және т.б. баспалардан
шыққан қосымша оқулықтар мен электрондық оқу құралдарын қолдануға болады.
Ұйғыр, өзбек тілдерінде оқытылатын жалпы білім беретін
мектептерде информатиканы оқыту үшін осы тілдерде аударылған оқулықтар
қолданылады.
Информатиканы оқыту бағдарламаларын арнайы жабдықталған
мультимедиялық кабинетте және жалпы қолданылатын оқу-көрнекілік құралдар
мен жабдықтар, қолданбалы программалық құралдар, мультимедиялық электрондық
оқулықтар, виртуальды лабораториялар және т.б. бар болған жағдайда ғана
жүзеге асырылады.
Мектептің кітапхана қорында Информатика оқу пәні бойынша
тағайындалған нормативтер мен оқу-әдістемелік кешендер құрамына сәйкес
қажетті оқу-әдістемелік әдебиеттер болуы тиіс. Кiтапхана қоры мен
ақпараттар базасын оқушылар пайдалана алатындай болуы керек.
Жалпы білім беру ісін зерттеу бір сәтке тоқтап көрген емес. Жаңа
ғасырдың жасаушыларын білімді, қабілетті, дербес, адамзатқа тән асыл өнер
мен имандылықты бойына жиған жеке тұлғаларболып қалыптастыру – білім беру
жүйесінің зор мақсаты.
Білім саласындағы реформаның жаңару мен жаңғырудың куәсі боглып қана
қоймай, қолдаушысы да, сынаушысы да, белсенді жауынгері болу ұстаз
қауымының парызы.
Егеменді елімізді дүние жүзі елдерімен терезесі тең болатын дәрежеде
өркендететін, негізгі тұтқасын ұстайтын, дүние әлемін шарлайтын біздің
дарынды да қабілетті ұландарымыз екенін ұмытпайық.
1.2 Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-
11 сыныптарына арналған бағдарламасы
Жалпы оқытудың мақсаты – оқушыны дамыту. Осы мақсатқа сәйкес, жас және
педагогикалық психологиясында, сондай-ақ оқыту теориясында негізгі орын
алған мәселе – дамыта отырып оқытуды зерттейтін бағыт. Информатиканы
мектепте оқытудың алғашқы кезеңінде компьютерлік сауаттылыққа ғана
қалыптастыру мәселесі қойылды, ал мұның мағынасы тар екенін тәжірибе
көрсетіп, дәлелдеп отыр. Ал, қазіргі кезеңде информациялық мәдениетті
қалыптастыру қажет екені көрінеді. Информатика ғылымының жалпы білім
берудегі қызметі өте жоғары. Информатикадан білім негіздерін меңгеру
оқушылардың жалпы, ақыл-ойын дамытуға, олардың ойлау және шығармашылық
қабілеттерін нығайтуға елеулі әсер етеді. Сонымен, информатиканы оқытудың
білім беру – дамытушылық мақсаты – оқушының шығармашылық қабілетін, жеке
тұлғалық қасиетін қалыптастыруға, ақыл-ойын, ойлау өрісін, ынтамен
дамытуға, яғни қызмет субъектісі ретінде қалыптастыруға бағытталған.
Информатика оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта
білім берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың
бірі болып табылады.
Мектептік информатика курсы білім алушыларға осы курсты оқыту
саласындағы іргелі білімдердің жеткілікті деңгейдегі толық көлемін беруді,
оқушылардың ойлау, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуды,
ақпараттық қоғам өміріндегі информатиканың рөлі туралы түсінігін
қалыптастыру және жалпыадамзаттық құндылықты дамытуды, табиғатқа ғылыми
көзқарасын, адамның дүниетанымдық көзқарасына алғышарт болып табылатын
әлеуметтік маңызды бағдарларын, түрлі мәселелерді шешуде алған білімін
шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыруды көздейді.
Мектеп информатикасының мазмұнын дамыту келешегі оқушылардың
ақпараттық сауаттылығы мен мәдениетін қалыптастыру бағытында
информатиканың ғылыми зерттеу объектісінің кеңеюімен байланысты.
Информатика пәні оқушыларда әлемдік ақпараттық бейнені
қалыптастыру мен компьютерлік техниканы және ақпараттық-коммуникациялық
технологияны дамытудың теориялық негізі болып табылады. Ақпараттық-
коммуникациялық құралдарының жеделдетіп дамуына байланысты сәйкес
қолданбалы программалық құралдар, офистік программалар және т.б.
өзгерістерін ескере отырып құрылады. Олардың көпшілігі информатиканы
жоғарғы сыныптарда оқытудың мазмұнында ерекше мәнге ие. Сонымен бірге бұл
мәселелерді ерте жастан бастап үйрету де қарастырылуда.
Мектептің білім мазмұнында информатиканы оқытудың жалпы
мақсаттарын бөліп алуға болады:
– ақпараттық қоғам жағдайында оқушыларды жан-жақты даярлау;
– ақпараттық қоғам мен технологиялардың мүмкіндігіне бейімделген
оқушыларды ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу;
– информатиканың ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану
сияқты іргелі ұғымдарын оқушыларға меңгерту;
– әлемдік ғылыми бейнені қалыптастырудағы ақпараттық үдерістердің
мәнін ашу және қазіргі қоғамның дамуындағы ақпараттық технология
мен компьютерлік техниканың рөлі;
– оқушыларды компьютерді оқу үрдісіне, бағдарлы бағытқа тиімді
және ұқыпты пайдалана білу дағдыларын қалыптастыру;
– мектептің оқу-тәрбие үдерісіне ақпараттық-коммуникациялық
технологияны енгізу үшін жағдай туғызу.
Бұл мақсаттарға жету келесі мiндеттердi шешу арқылы жүзеге асады:
– ғылыми-дүниетанымдық көзқарастарын қалыптастыру (ғылыми-
әлемдік бейнені құруда және оны тірі табиғатта, техникада,
қоғамда ақпараттық үрдістердің мәні туралы біліммен
қаруландыру; қоғамның дамуында, адам еңбегінің сипаты мен
мазмұнын өзгертуде информатика мен есептеуіш техниканың мәні
туралы білімдермен қамтамасыз ету);
– оқушылардың ойлау қабілетін дамыту (жеке жағдайда,
алгоритмдік, әрекеттік және модульдік-рефлексивтік ойлау
қабілетін дамыту);
– оқушыларды практикалық және бағдарлы бағыттарға даярлау
(компьютермен жұмыс жасау ұстанымдары, ақпаратты беру
тәсілдері және түрлі мәселелерді шешуде ақпараттық-
коммуникациялық технологияның негізгі кезеңдері туралы
білімдермен қамтамасыз ету; түрлі пәндік салаларда
ақпараттық технологияны қолдану мен модельдеу және
компьютерді түрлі практикалық міндеттерді шешуде сапалы, әрі
тиімді құрал түрінде қолдану дағдыларын қалыптастыру).
Информатиканы оқытудың басты мiндеттерi негiзiнде оқу
бағдарламасында нақты дидактикалық мiндеттер айқындалады, оның iшiнде
оқушыларды бiлiммен қаруландыру тәсiлдерiн үйрету аса маңызды болып
табылады.
Қазіргі уақытта информатиканың мектеп оқушыларын еңбекке, кәсіптік
қызметке, жастардың кәсіптік бағдарды өздері айқындауына баулуда рөлі өте
зор. Ақпараттық құрам адамның технологиялық дайындығының басты құрамдас
бөлігіне айналады.
Жаратылыстану-математикалық профильге арналған информатиканың
ұсынылып отырған курсы информатиканың базалық курсының жалғасы болып
табылады.
Жаратылыстану-математикалық бағытқа арналған білім берудің мазмұны
информатиканың төмендегідей бөлімдерін қамтиды: ақпараттандыру құралдары,
ақпараттық технологиялар, бұл орайда техникалық және жаратылыстану-ғылыми
қызмет салаларында оларды қолдану мүмкіндіктерін үғыну үшін неғұрлым
тиянақты оқып-үйрену алға қойылады. Ол оқушылардың ақпарат саласында
алғашқы кәсіби даярлығына, кәсіби одан арғы қызметіне қажетті дағдыларға
немесе жаратылыстану-математика жэне техника салаларындағы оқып-үйренуге
бағытталған.
Курстың міндетіне оқушыда ақпарат үғымын және оны өндеудің тәсілдерін
одан әрі қалыптастыру және күнделікті өмірде компьютерді пайдалануға деген
қызығушылығын туғызу, құрал ретінде компьютерді еркін меңгеруге үйрету
жатады.
Материалды үсынудың деңгейі оқушыларды төмендегідей мүмкіндіктермен
қамтамасыз етеді:
* әртүрлі қолданбалы программалық қамтамасыз етуді белгілеу және
пайдалану;
* визуальдық программалаудың жүйесіндегі міндеттерді шешу;
* презентацияны әзірлеуді жасау;
* ақпараттың ауқымды келемін өндеу;
.• ақпараттық жүйелер үғымдарын білу;
* Іnternet желісінде ақпаратты іздестіру;
* Web -бетшелерді жасау және дизайнды безендіру.
Әр сыныптың бағдарламасыңда оқушылардың жас ерекшеліктері,
математикалық аппараттың қалыптасу деңгейі және жалпы білім деңгейі
ескерілген.
Бастапқыда курс әр сыныпта аптасына 2 сағат бойынша, аудиторлық
сабақтар 136 сағатқа есептелген. Төменде тақырыптық жоспарлауда курсқа
сағаттар саны базистік оқу жоспарындағыдай 68 етіп алынған. Сондықтан
курсты жүргізуге аптасына тағы бір сағатты оқу жоспарының өзгермелі
бөлігінен алу қажет.
Курстың ұсынылып отырған тақырыптық жоспарлауы ұсыныс етушілік сипат
алады. Курстың әртүрлі тақырыптарын оқудың жүйелілігі мен көлемі окытушының
әдістемелік ұстанымына, оның курс кұрылымына көзқарастарына байланысты
өзгеруі мүмкін, бірақ курстың тақырьштарын оқытуға қойылатын талаптар
сақталады.
Курс компьютерлерді кеңінен қолдануға есептелген және барлық уақыттың
жартысын компьютерде практикалық жұмыс жасауға бөлу қарастырылған. Мектепте
бағдарламаны орындау үшін ІВМ-бірікіктірілген дербес компьютерлер аталған
сыныптардың барлық оқушыларын практикалық сабақтарда жеке жұмыс орындарымен
қамтамасыз ету үшін жеткілікті болуы тиіс.
Оку материалының мазмұны мен құрылымы
Қазіргі заманғы программалық қамтамасыз ету. Компьютер. Операциялық
жүйелердің қосымша мүмкіндігі. Операциялық жүйелердің және өзге де
программалық өнімдердің параметрлерін орнату, конфигурация, ретке келтіру
(настройка).
Программалаудың әдістері: құрылымдық, модульдік, объектілік-
бағдарлық, визуальдық. Программалардың жүйелері.
Визуальдық программалаудың жүйесі. Пішіндер, басқарушы элементтер,
модульдер мен кластар, мәліметтер түрлері, диалогтық терезе, қосымшаларды
реттеу, компиляция және қосымшаларды тарату.
Компьютерлік графика. Негізгі графикалық рәсімдер және функциялар,
константтар, айнымалылар. Анимация, мультипликация. Дыбыстық басымдықтар,
дыбыстық файлдарды құру. Мультимедиалық программаларды әзірлеудің
технологиясы. Программаларды жасау.
Презентация. Презентацияның құрамдары. Презентацияның құралдары.
Бейнелерді сканирлеу және өңдеу. Шаблондар мен дизайн. Шебер (Мастер).
Слайд. Безендіру. Басып шығару, ретке келтіру (настройка) және керсетілім
(демонстрация). Презентацияны құру.
Үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу. Ақпаратты жүйелендіру, сақтау және
іздеу. Ақпараттық-логикалық модельдер. Ақпараттық-логикалық модельді
әзірлеудің технологаясы. Мәліметер моделі, реляциялық модель. Мәліметтер
базаларымен жұмыс: мәліметтер базасының кұрылымы, мәліметтер базасының
кестелерін жасау. Сауалдармен, пішіндермен, есептермен жұмыс. Оқуға
пайдаланылатын МБ құру.
Ақпараттық жүйелер: мәліметтер банктері, білім базасы, жасанды
интеллектінің жүйелері, сараптама жүйелері.
Іnternet желісі: ақпаратгы қарап шығу және іздеу. Іздестіру жүйелері.
Web -программалау. Web -бетшелерді құру және дизайн.
Оқу материалының үлгі тақырыптық жоспарлануы
№ Тақырып Сағаттар саны
10-сынып
1. Қазіргі заманғы программалық қамтамасыз ету. 2
Компьютер. Операциялық жүйелердің қосымша
мүмкіндіктері. Операциялық жүйелерді және
программалық өнімдердің параметрлерін орнату,
конфигурация, ретке келтіру (настройка)
2. Программалаудың әдістері: құрылымдық, 2
модульдік, объектілік-бағдарлық, визуальдық.
Программалаудың жүйелері.
3. Визуальдық программалаудың жүйесі. Пішіндер, 20
басқарушы элементтер, модульдер мен кластар,
мәліметтердің түрлері, диалогтық терезе,
қосымшаларды реттеу, компиляция және
қосымшаларды тарату
4. Компьютерлік графика. Негізгі графикалық 5
рәсімдер және функциялар, константтар,
айнымалылар. Анимация, мультипликация. Дыбыстық
басымдыктар, дыбыстық файлдарды кұру.
Мультимедиалық программаларды әзірлеудің
технологиясы. Программаларды жасау.
5. Презентация. Презентацияның құрамдары. 5
Презентацияның құралдары. Бейнелерді сканирлеу
және өңдеу. Шаблондар мен дизайн. Шебер
(Мастер). Слайд. Безендіру. Басып шығару, ретке
келтіру (настройка) және көрсетілім
(демонстрация). Презентацияны құру.
Барлығы
34
11-сынып
1. Үлкен көлемдегі ақпаратты өндеу. Ақпаратты 17
жүйелендіру, сақтау және іздеу.
Ақпараттық-логикалық модельдер.
Ақпараттық-логикалық модельді әзірлеудің
технологиясы. Мәліметтер моделі, реляциялык
модель. Мәліметтер базаларымен жұмыс;
мәліметтер базасының құрылымы, мәліметтер
базасының кестелерін жасау. Сауалдармен,
пішіндермен, есептермен жұмыс. Оқуға
пайдаланылатын МБ құру.
2. Ақпараттық жүйелер: мәліметтер банктері, білім 3
базасы, жасанды интеллектінің жүйелері,
сараптама жүйелері
3. Іnternet желісі: ақпаратты қарап шығу және 5
іздеу. Іздестіру жүйелері Web -бетшелердІ құру
және дизайн
4. Web -программалау. Web -бетшелерді құру және 9
дизайн.
Барлығы 34
10-11 сыныптарда барлық сағаттар 68
Оқушыны даярлау деңгейіне қойылатын талаптар.
Оқушылар білуі тиіс:
* программалау жүйесінің ерекшеліктері;
* құрылымдық, модульдік, объектілік-бағдарлық программалау ұғымы;
* анимация мен мультипликацияны үйымдастырудың негіздері;
* окып-үйрететін, бақылайтын, ойын программаларын әзірлеудің принциптері;
* компьютерде программалық қамтамасыз етуді орнатудың тәртібі мен ережесі;
* растрлық және векторлық графиканы өңдеу құралдары;
* компьютерлік презентация үғымы;
* презентацияны кұрудың ережесі;
* үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеуді ұйымдастыру;
* ақпараттық-логикалык, модельдерді өңдеудің технологиясы;
* реляциялык модельдерді тағайындау;
* ақпараттық жүйелер туралы ұғым;
* Іnternet-тегі іздестіру жүйелерінің үғымы;
* Web -бетшелер құрудың тұжырымдамасы.
Оқушылар меңгеруі тиіс:
* машиналық графиканың объектілерін және дыбыстық файлдарды жасау;
* графикалық объектілерді программалау және олардың қозғалысы;
* оқып-үйрететін, бақылайтын, ойындық программаларды жасау;
* компьютерде қолданбалы программалық қамтамасыз етуді орнату;
* мамандандырылған программалық күралдардың көмегімен презентацияны
құру;
* берілген пәндік салада ақпараттық-логикалық модельді жасау;
* ақпараты түзетуді жүргізу, шаблон бойынша ақпарат Іздеу, мәлімсттер
базасында ақпаратты сүрыптау;
* берілген пәндік салада мәліметтер базасын құру;
* ақпараттық жүйелермеи жұмыс;
* Іnternet -те ақпаратты іздестіруді және қарап шығуды жүзеге асыру;
* Іnternet желісінде және электронды поштамен (е-таіі) жұмыс;
* Web -бетшелерді құру, Web -бетшелердің дизайнын безендіру.
Профильдік курстың тақырыптарын оқып-үйрену бойынша
әдістемелік нұсқаулар
(11-сынып)
1-БӨЛІМ. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР (3 сағ). Оқытушыға сабақтар бойынша
такырыптың материалын төмендегідей бөлу ұсынылады:
1-сабақ. Объектілерді топтастыру. Әртүрлі белгілер бойынша ақпаратты
топтастыру.
2-сабақ. Ақпараттық жүйенің үғымы. Жасанды интеллектінің (ЖИ)
жүйелері.
3-сабақ. Сараптама жүйелері- Мәліметтер банктері, білім базалары.
Негізгі мақсат. Оқушыда ақпараттық жүйелерді пайдаланудың негізгі
үғымдары мен салаларын қалыптастыру.
Білім мен шеберлікке қойылатын талаптар: оқушылар ақпаратық
жүйелердің пайдалану мақсаты мен құрылымының негізгі ұғымдарын, ақпараттық
жүйелердің топтастырылуын білуі тиіс, мәліметтер банктері, білім базалары,
жасанды интеллектінің жүйелері, сараптама жүйелері туралы түсінігі болуы
керек; ақпарат топтастырылуын жүзеге асыра білуі керек, ақпараттық
жүйелерді пайдаланудың үлгілерін келтіруі тиіс.
Әдістемелік нұсқаулар. Аталған тақырып біздің " 11-сыныпқа арналған
информатика. Оқытудың жаратылыстану-математикалық бағыты" оқулығында
тиянақты баяндалған, сондықтан материалды оқулық бойынша, ондағы
сипатталған мысалдарды талдау және орындаумен қатар оқып-үйрену ұсынылады.
2-БӨЛІМ. МӘЛМЕТТЕР БАЗАЛАРЫ (17 сағ). Аталған тақырыптың негізгі міндеті
оқушының үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу саласындағы білімін жинақтау мен
кеңейту болып табылады.
Оқытушыға тақырыптың материалын төмендегідей сабақтар бойынша бөлу
ұсынылады:
1-сабақ. Мәліметтер базалары. Мәліметтер модельдері. Реляциялык модель.
2-сабақ. МББЖ М8 Ассеss-пен жұмыс.
3-сабақ. Мәліметтер базаларын құрудың тәсілдері.
4-сабақ. Мәліметтер базаларының кестелерін жасау.
5-сабак. Кестенің қүрылымын модификациялау.
6-сабак. Өз бетінше жұмыс.
7-сабак. Көпкестелі базаларды жобалау.
8-сабақ. Көпкестелі базаларды жобалау.
9-сабақ. Кесте режимінде мәліметгерді енгізу және өндеу.
10-сабақ. Пішіндерді құру.
11-сабақ. Мәліметтерді іздеу және ауыстыру.
12-сабақ. Мәліметтерді іздеу және ауыстыру.
13-сабақ. Сауалдар көмегімен кестелерден мәліметтерді таңдау.
14-сабақ. Сауалдар көмегімен кестелерден мәліметтерді таңдау.
15-сабақ. Есептерді әзірлеу.
16-сабақ. Мәліметтердің оқу базасын құру бойынша жобалау қызметі.
17-сабак- Мәліметтердің оқу базасын құру бойынша жобалау қызметі.
Негізгі мақсаты: оқушының мәліметтер базаларының негізгі үғымын және
оларды берілген пәндік салада жобалау дағдыларын қалыптастыру.
Білім мен шеберлікке қойылатын талаптар: оқушылар үлкен көлемдегі ақпаратты
өңдеуді ұйымдастыруды, мәліметтер базаларын басқару жүйелерінің мақсаты мен
қолдану аясын, мәліметтер базасын ұйымдастырудың негізгі түрлерін,
мәліметтер базаларының құрылымын, мәліметтердің түрлерін, кестелер
арасындағы байланыс түрлерінін сипаттамасын, МББЖ МS Ассеss қосымшасымен
жұмыс технологиясын, енгізу инструменттерін, МББЖ МS Ассеss мәліметтерін
шығару мен өндеуді білуі тиіс; Ассеss терезесінің негізгі элементтерін және
мәліметтер базаларының терезесін пайдалануды, кестені, пішінді, есепті
әртүрлі тәсілмен жасауды, мәлімеітермен негізгі операцияларды орындауды,
берілген пәндік салада мәліметтер базасын жобалауды меңгеруі қажет.
Әдістемелік нұсқаулар. Аталған тақырып біздің "Жаратылыстану-математика
бағытындағы 11-сыныпқа арналған информатика" оқулығында және " 11-сыныпқа
арналған ақпарат бойынша практикумде" тиянақты баяндалған, сондықтан
теориямен оқулық бойынша танысу практикумде, компьютерде берілген
практикалық жұмыстарды орындаумен қатар жүреді.
3-БӨЛІМ. ИНТЕРНЕТ (5 сағ). Аталған бөлімнің негізгі міндеті оқушыға
Интернет ресурстарын пайдалануға дағдыны калыптастыру: акпаратты іздеу,
қабылдау, жіберу, сақтау және т.б. Оқытушыға сабақтар бойынша төмендегідей
материалды бөлу ұсынылады:
1-сабақ. Интернет желісінің принципі және оны ұйымдастыру. Интернет
кызметі.
2-сабақ: МS Іnternet Ехрlоrеr браузермен жұмыс.
3-сабақ: Іздестіру жүйелері. Интернетте ақпаратты іздеу.
4-сабақ. Электронды пошта
5-сабақ. 3-бөлім бойынша қорытынды бақылау. Өз бетінше жұмыс.
Негізгі мақсат: ақпаратты қайта өңдеу құралы, адамдар арасындағы байланыс
құралы ретінде Интернет жаһандық желісінің ресурстарын тиімді пайдалану
бойынша алған білімін жүйелендіру. Әралуан міндеттерді шешу үшін қажетті
ақпаратты өз бетінше іздеуге дағдыландыру.
Білімге және шеберлікке қойылатын талаптар: Оқушылар Интернеттің қазіргі
заманғы қоғамдағы рөлін, Интернет жаһандық желісінің негізгі сервистерін
колданудың мүмкіндіктері мен жүйелерін, Интернеттің программалық қамтамасыз
етілуін білуі тиіс; Интернеттің негізгі қызметтерін пайдалана білуі керек,
Интернетте ақпаратты іздеу мен қарауды жүзеге асыра алуы тиіс.
Әдістемелік нұсқаулар. Жаһандық желі әлемдік ақпарат ресурстарын ортақ
пайдалану үшін шалғай орналасқан компьютерлерді бірлестіреді. Демек,
Интернет желілердің желісі болып табылады және жергілікті, аймақтық және
корпоративтік желілерді біріктіреді. Әрбір ондай желіде әдетте Интернетке
тұрақты қосылып тұратын кемінде бір компьютер (сервер) болады. Ең жақсы
мумкіндік жоғары жылдамдықтағы (оптоталшықты немесе спутниктік) байланыс
каналы көмегімен Интернет желісіне тікелей қосылғанда қамтамасыз етіледі.
Дейтұрғанмен ондай қосылу өте кымбатқа түседі. Қазақстан мектептерінде
Интернет қызметін көрсету провайдері ретінде негізінен "Қазақтелеком"
қызмет көрсетеді, ол Интернетпен өзінің серверлерін жоғары жылдамдықта
қосады, мұның өзі пайдаланушыға Интернетке коммутациялык телефон каналы
бойынша беруге мүмкіндік жасайды.
3. ОРТА МЕКТЕПТЕ ОҚЫТЫЛАТЫН 10-11 СЫНЫПҚА АРНАЛҒАН ИНФОРМАТИКА ПӘНІНІҢ
ОҚУЛЫҒЫНА ТАЛДАУ ЖАСАУ
10-сынып.
1. Ермеков Н., Криворучко В.А., Ноғайбаланова С.Ж. Информатика. Жалпы
білім беретін мектептердің жаратылыстану-матиматика бағытындағы 10 сыныбына
арналған оқулығы.-Алматы:Жазушы, 2002.-152 бет
2. Оқулықтың жеке пунктарының мазмұны:
1-тарау. Программалық жабдықтама. Операциялық жүйе.
Компьютердің программалық жабдықтамасы. Әртүрлі қолданбалы программалық
қамтамасыз етуді белгілеу және пайдалану.Программалау жүйелері.
Программалау әдістері. Операциялық жүйелер және олардың дамуы. ОЖ Windows
2000. Power Point 2000
2-тарау. VISUAL BASIC визуальды бағдарламасының жүйесі.
Даярламаның жинақталған ортасы. Пішін және басқару элементтері. Басқару
элементтері. Image (Сурет). Visual Basic-те бағдарламалаудың негіздері.
Процедуралар. Графика мен дыбысты программалау. Қосымша басқару
элементтері.
а) оқу материалының Информатика бойынша білім беру мазмұнының міндетті
минимумына мазмұны мен көлемі сәйкес.
б) Әрбір тақырыптың соңында тақырыпқа байланысты сұрақтар қойылған.
Мысалы,
1.1-тақырып. Компьютердің программалық жабдықтамасы.
1. Жүйелік программалық жабдықтамаға не жатады?
2. ОЖ қызметтері қандай?
3. Желілік программалық жабдықтамаға не жатады?
2.1-тақырып. Даярламаның жинақталған ортасы.
1. Объект, қасиет, оқиға, пішін түсініктеріне анықтама беріңдер.
2. Визуальды программалаудың мәні неде?
3. Жиі пайдаланылатын пішін оқиғаларын атаңыз?
3. Оқулық тапсырмалары мен жаттығуларына талдау:
а) теориялық материалдарды бекітуге және өзіндік жұмыстарға арналған
тапсырмалар мен жаттығулары жеткілікті емес, толықтырылса жақсы болады.
б) теориялық материалдарды бекітуге және өзіндік жұмыстарға арналған
тапсырмалар мен жаттығуларды орындау қиындық деңгейіннің өсуіне байланысты
орналасқан.
в) берілген тапсырманың мазмұны білім алушылардың тәрбиелеу мақсатына
сәйкес келеді.
г) ауызша есептеуге арналаған тапсырмалар аз. Тапсырмалардың күрделілігі
осы сатыға сай. Білім алушылардың математикалық ойлауын немесе ынтасын
дамытуға арналаған тапсырмалар жеткілікті емес.
д) Бірақ оқулықта қызықты ттапсырмалар аз келтірілген, тарихи тапсырмалар
келтірілмеген.
4. Оқулық мәтінін талдау:
а) оқу материалының мазмұны, оның түсіндірілуі, көрнекілігі,
қарапайымдылығы түсінікті тілде берілген.
б) дидактика принциптерінің қамтылуы: анықтылығы, жүйелілігі,
бірізділігі, көрнекілігі, практикамен байланысы, күрделі мәселелі түрде
ұсынылған материалдардың берілуі, ғылыми мәнділігі және нақтылығының
арасында тиімді байланыс сақталған.
в) Білім алушының жасына байланысты оқу материалы түсінікті, оқулықты
қолданғанда қалыптасқан білім, білік және дағды деңгейлерінің білім
алушының жас шамасына, психологиялық ерекшелітеріне сәйкестігі ескерілген.
г)Оқулық шрифтерінің безендендірілуі және басылымның сапалылығы
эргономикалық талаптарға сәйкес келеді.
5. Оқулықта сызбалардың, суреттердің, графиктердің орналасуы дұрыс,
сапасы жақсы.
6. Сабақтан тыс жұмыстарды орындайтын материалдары жоқ.
7. Оқулықта информатика курсының матиматикамен, сызумен, т.б. пәндермен
пәнаралық байланыстары бар.
8. Оқулық басқа авторлардың оқулықтарынан ерекшеліктері: Әрбір жеке
тараудың соңында Өз бетінше жұмыс деп аталатын оқушыларға қосымша
тапсырмалар міндетті түрде келтірілген; Оқулықта өте көп мөлшерде суреттер,
кестелер, схемалар келтірілген. Бұл өз кезегінде оқушылардың тақырыптарды
тез әрі жылдам қабылдауларына себебін тигізеді; Барлық жеке тараулар
оқушыларға түсінікті, түсінуге қолайлы етіп жазылған және нақты материалдар
мен мысалдар келтірілген.9. Берілген информатика курсын орындауда Windows
2000 ОЖ, Visual Basic программасы және Micrisoft Office қажет.
10. Менің ойымша оқулық Мемлекеттік стандартқа сай етіп жасалынған.
Оқулықты ҚР Білім министрлігі ұсынған. Оқулық мазмұны жақсы, түсінікті
жазылған. Әрбір бөлімдегі жеке тараулар оқушыларға түсінікті, қабылдауға
жеңіл етіп жазылған. Оқулықтың мазмұнына нақты материалдар мен мысалдар
келтірілген. Оқулықта келтірілген түрлі түсті суреттер, схемалар және
кестелер оқушылардың бұл материалды тез игеруіне көмектесері сөзсіз деп
ойлаймын. Бұл кітап менің ойымнан шығады.
11-сыныпқа арналған информатика оқулығына талдау жасау.
1. Ермеков Н., Криворучко В.А., Шпигарь Н.Н. Информатика. Жалпы білім
беретін мектептердің жаратылыстану-матиматика бағытындағы 11 сыныбына
арналған оқулығы.-Алматы:Жазушы, 2002.-152 бет
2. Оқулықтың жеке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz