Қазақстан білім беру жүйесінің жағдайы
Мазмұны.
Кіріспе.
1 Тарау:АҚШ-тың білім беру жүйесі.
1.1 АҚШ-тың орта білім құрылымы (білім мәресі,элементарлық мектеп,орта
мектеп,білім бағалау жүйесі,орта
мектепті бітіру туралы диплом алу.)
1.2Жоғарғы білім жүйесі (жергілікті коледждер,техникалық және бастапқы
білім коледждері,техникалық және кәсіби білім беру, төрт жылдық коледждер
мен университеттер.)
2 Тарау: Қазақстанның білім беру жүйесі.
2.1 Қазақстан білім беру жүйесінің жалпы құрылымы.
2.2 Қазақстан білім беру жүйесінің жағдайы.
Қорытынды.
Қолданған әдебиет тізімі.
Сілтемелер.
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы АҚШ-тың білім беру жүйесі мен
Қазақстанның білім беру жүйесі:салыстырмалы талдау. Жалпы білім беру жүйесі
бұл өте ауқымды тақырып, және де қазіргі уақытта өте актуалды. Мемлекеттегі
білім беру жүйесі қалай ұйымдастырылса, нәтижесі де соған сай болады.
Білімді ұрпақты тәрбиелеуге әр бір ел мүдделі,құштар.Сондықтан білім беру
жүйесін дұрыс ұйымдастыру өте күрделі,қауіпті, жауапкершілігі жоғары
жұмыстардың бірі болып табылады.Курстық жұмысымның негізгі мақсаты қазіргі
АҚШ және Қазақстан мемлекеттерінің білім беру жүйелерін сипаттап,
ерекшеліктері мен ұқсастықтарын анықтап,салыстырмалы талдау жасау. Өз
курстық жұмысымды жазарда алдыма қойған негізгі сұрағым: АҚШ білім беру
жүйесін қазіргі уақытта Қазақстанға қолдану тиімді ме?
Қазіргі кезде Қазақстанда білім өте актуалды мәселелердің бірі болып
табылады. Біздің мемлекет әлі де болса жас,сол себепті білімді қоғамды
тәрбиелеу маңызды сұрақ,мәселе.
АҚШ білім беру жүйесі өте бай тарихты қамтиды.Қазіргі кезде бұл
жүйе ең демократиялық деп ,бүкіл әлемге үлгі болып отыр. Қазақстан да осы
білім моделін қолдану тиімдірек деп санауда.
Курстық жұмысым үш негізгі тараудан тұрады:
Бірінші тарау толық АҚШ-тың білім беру жүйесіне арналған . Бұл
тарауда американдық білім беру моделі басынан аяғына дейін сипатталған.Яғни
мектепке дейінгі,бастауыш мектеп,орта мектеп және жоғарғы мектептері
қарастырылған.
Екінші тарау толығымен Қазақстан білім беру жүйесіне арналған.
Бұл тарау Қазақстандағы бүкіл оқу деңгейлерін қамтиды.
Үшінші тарауда мен осы екі жүйені толық қарастырғаннан кеін
толық салыстырмалы талдау жасауға кірісе аламын.
1 Тарау:АҚШ-тың білім беру жүйесі.
1.1 АҚШ-тың орта білім құрылымы (білім мәресі,элементарлық мектеп,орта
мектеп, білім бағалау жүйесі, орта мектепті бітіру туралы диплом алу.)
АҚШ-тың білім беру жүйесі өте бай тарихты иеленеді. Америка білім
беру жүйесін ең демократиялық, бәріне ашық, бірдей мүмкіндіктегі білім
жүйесі деп мақтайды.Ерекше мақтаныш ол жалпы білім беру жүйесі болып
табылады. Оны көбінесе әмбебап американдық шығарма дейді. Құрама, бәрін
қамтушы АҚШ-тың мектебі басқа елдерге үлгі ретінде жарнамаланады. Әр түрлі
тарихи ,экономикалық және әлеуметтік факторлар әсерінен қалыптасқан АҚШ-тың
қазіргі білім беру жүйесі Батыс Европалық стандарттардан ерекшеленеді. АҚШ-
та біртұтас мемлекеттік білім жүйесі жоқ, әр штат оның құрылымын өзі
анықтауға құқылы.АҚШ-тың білім жүйесіне кіреді:
• Мектепке дейінгі мекемелер, онда 3-5 жасар балалар тәрбиеленеді.
• Бастауыш мектеп (1-8 класс), онда 6-13 жасар балалар оқытылады.
• Орта мектеп (9-12 класс),14-17 жасар балалар оқытылады.
• Соңғы деңгейдегі білім беретін оқу орындары, олар жоғарғы оқу жүйесіне
кіреді.
Басқа капиталистік мектептерге қарағанда американдық мектеп
демократиялылау көрінеді.Мысалы, Англия, Франция, ФРГ және т.б европалық
елдерде балаларды өте ерте 2-4 жыл оқығаннан кейін әр түрлі типтегі
мектептерге бөледі.Бір бөлігі, яғни азшылығы академиялық мектептерге
жіберіледі,онда оларды жоғарғы оқу орындарына дайындайды. Осылайша 10-15
%бала Англияда грамматикалық мектептерге,Францияда лицейлерге, ФРГ-да
гимназияларға барады. Ал қалған көпшілігі, қарапайым халық балалары,
жоғарғы оқу орындарына түсуге мүмкіндік бермейтін тұйық мектептерге
жіберіледі.Англияда ол совримендік, ФРГ-да халықтық, Францияда
жоғарлатылған бастауыш мектептер.Академиялық мектептермен салыстырғанды
олардын алдында басқа мақсаттар мен жоспарлар қойылады. АҚШ-та бұндай
ескірген иерархиялық мектептер жүйесі жоқ.Мемлекеттік мектеп
демократиялыққа сай көрінеді. Мемлекетте біртұтас мектеп жүйесі
болмағандықтан, әр түрлі типтегі мектептерде әр түрлі мерзімдегі оқыту
қалыптасқан. 5-6 жастағы балаға бала-бақшаның дайындық топтпры міндетті
болып табылады.Балалар мектепке 6 жастан бастап барады және 6-8 жыл
элементарлық мектепте оқиды.Содан соң 3 жылдық бастауыш орта мектепте 7-9
класста оқиды. Келесі саты ол жоғарғы орта мектеп 10-12 класс. Сонымен АҚШ-
та иерархиялық мектеп жүйесінің жоқтығына көзіміз жетті. Бұнда 12 жыл бойы
барлық американдық балаларды оқытатын мектеп бар. Ерекшелік тек 12 жылдық
құрылымында, ірі қалаларға (6+3+3) құрылымы сай, ауылдық жерлерге дәстүрлі
(8+4) құрылымы сәйкес. Соңғы кездебастауыш сатыдағы оқу мерзімін қысқартып,
ертерек пәндік оқыту жүйесіне көшу тенденциясы байқалуда.Ол
(4+4+4),(5+3+4),(6+2+4) құрылымы. Бұл тенденцияның мақсаты – оқушылардың
мектептің бастауыш сатысынан жоғарғы сатысына өтуді оптимизациялау.
Мемлекеттік мектептерден басқа оқушылардың 14% оқитын шіркеулік және жеке
меншік оқу орындары бар. АҚШ-та 3000 жеке меншік мектептер бар. Олар оқу
төлемдері негізінде өмір сүреді. Жылдық оқу ақысы 2000$ құрайды, бұл тек
қалталы адамдарға мүмкін. Осындай 3% бала оқитын жеке меншік мектептер
болашақ басшыларды, дипломаттарды тәрбиелейтіні таң қаларлықтай емес.Жеке
меншік аристократиялық мектепті бітіру жайлы дипломның өзі түлектерге
американдық қоғамның жоғарғы топтарына кіруге жол ашады. Бала бақшаны
бітірген 99% бала 6-13 жасар мектепке түседі, 94%-ы 17 жасқа дейін оқуды
жалғастырады, 29%-ы 18-24 жасар колледж бен университет студенттерінің
қатарына қосылады.АҚШ-та нақты жоғарғы оқу орны деген түсінік жоқ.Бұған
орта оқудан кейін білім беруді жалғастырушы оқу орындары кіреді. Жоғарғы
оқу АҚШ-та өте қымбат заттардың бірі.
АҚШ-тағы мектепке дейінгі білім беру бала-бақшалармен,
яслилерде жүзеге асырылады. Мемлекет бұл салаға өте көп көңіл мен қаражат
жұмсайды. 5 жастан бастап көптеген американдық балалар бала-бақшаларда
тәрбиеленеді, қарапайым ойындардан бастап оларды оқуға,жазуға,санауға
үйрете бастайды. Барлық 5 жастар балалардың 60% бала-бақшаларға барады.
Бірақта көптеген ата-аналардың таңдауы, жеке меншік бала-бақшаларға түседі.
Қортындылай келгенде, мектепке дейінгі білім беру орындары балаларды
физиологиясын, ақыл ойын ғана дамытпай, тұлғалық дамуына да маңызды әсерін
тигізеді.
Элементарлы мектеп бұл өз бетімен өмір сүретін жеке мекеме,бұнда
бір мұғалім бүкіл сабақтарды оқытады. Бұл мектептерде оқу дәстүрлі жоспар
бойынша жүзеге асады, бұл жоспарға мынадай пәндер кіреді: оқуды,жазуды
үйрету, әдебиет, орфография, ағылшын тілі, музыка, бейнелеу өнері,
арифметика, тарих, география, жаратылыстану, еңбек, дене шынықтыру,
гигиена. Ең көп уақыт ана тілі мен оқу сабақтарына бөлінген. Бұл мектепке
оқушыларды қабілетіне қарай әр түрлі класстарға бөлу тән. Мектепке енді
ғана түскен бүлдіршіндерді тесттің нәтижесіне қарап бөледі. Әдетте тест
,бала берілген уақыт ішінде шешуі тиіс тапсырмалардан тұрады. Бұл тестке
алдын ала дайындалу мүмкін емес. Ол бала оқуы мен дамуын бейнелемейді. Тест
бұдан тереңірек ақпаратты алады,яғни баланың табиғи интеллект коэффицентін
математикалық нақтылықпен көрсетеді. Психологтар мен педагогтар баланың
ақыл ой зеректігін, икемділігін, тереңдігін анықтайтын тапсырмаларды ойлап
табады. ай-кью дәрежесін анықтағаннан кейін А - дарынды, В-
орташа, С- қабілетсіз деген топтар жіктелінеді. А және В
топтарына кірген балалармен жоғары талаптар қойылатын сабақтар өткізіледі.
Бұндай балаларды АҚШ-та колледжге бағыттанған деп атайды.
АҚШ-тағы орта мектеп әдетінше екі сатыға бөлінеді—бастауыш және
жоғары,әр қайсысы 3 жылдан. Төртжылдық орта мектептер де бар, олар 8 жылдық
элементарлы мектепке негізделген. Басқа оқу сатыларындағыдай бастауыш
мектепте де біртұтас, ортақ оқу жоспары, бағдарламасы,оқулықтары жоқ. Әр
мектептік аймақ дербес өз оқу жоспарын, пәндерге сағат бөлінісін өзі
құрастырады. Бірақ бұл көптеген ерекшеліктеріне қарамастан бәріне ортақ
белгілер де бар. Американдық мектептердің оқу жылы 170-186 күнге дейін
созылады; балалар аптаның 5 күнінде оқиды. Сабақ ұзақтығы күніне 5-6 сағат
(8.30-15.30 дейін). Оқу жылы семестрлерге бөлінеді. 8 сыныпта пән таңдау
мүмкіндігі беріледі, тек мынадай пәндер бәріне ортақ болады: ағылшын тілі,
математика, жаратылыстану, қоғамтану,дене шынықтыру,гигиена, еңбек. Жоғарғы
орта мектеп бұл жалпы білім беру мекемесі. Оқушылар мектепті 17-18
жастарында бітіреді. Жоғарғы орта мектептер міндетті түрде 2 жыл
математиканы, 4 жыл ағылшын тілін, 2 жыл жаратылыстануды,3 жыл әлеуметтік
ғылымдарды оқытады. Орта мектептер 3 типке бөлінеді: академиялық,
кәсіби, көп кәсіби. Көп кәсіби мектеп 9 класстан басталып, өз ішіне
көп кәсіпті қамтыған. Олардың ішіндегі көп тарағаны ол: академиялық,
жалпы, коммерциялық, индустриалды және ауылшаруашылық.
Академиялық профиль вузға түсуге мүмкіндік беретіндей білім береді. 9 –шы
оқу жылының басынан бастап барлық оқушылар ақыл ой дарындығының
коэффицентін анықтайтын тест тапсырады. Егер ол 90-нан кем болса онда
оқушы академиялық бөлімде оқи алмайды, оның практикалық курсқа барғаны жөн.
Кәсіби профильдер оқушыны тікелей практикалық қызметке даярлайды.
Индустриалды профильдегі балалар жарты оқу жылын мектеп гараждары мен
мастерскойларда өткізеді. Жалпы даярлау бөлімі жалпы біліам береді, бірақ
олар вузға түсуге мүмкіндік бермейді. Сонымен орта мектеп бітірген оқушылар
нақты әр түрлі жалпы білім даярлығын иемденеді.
Оқушылардың білімін бақылау екі формада жүзеге асырылады:
1) жылына бір рет стандартизацияланған білім тексеретін тестілер
өткізіледі.Барлық мемлекетте қабылданған Хенмон-Нельсон және т.б
тестілер;
2) Аптасына бір рет немесе одан да жиі, мұғалім шешіміне байланысты,
класста бақылаулар, тестілер, зачёттар тапсырылады.
Бағалау жүйесі ағылшын тіліндегі алғашқы 5 әріппен бейнеленеді.
А- оқушылардын 15%, әрқашан жоғары дәрежелі дайындық, яғни өте жақсы;
В- оқушылардын 25%, орташаға қарағанда жоғары дайындық,яғни жақсы;
С- оқушылардын 35%,дайындықтың орташа дәрежесі,яғни орташа;
Д- оқушылардын 15%,білімнің минималды дәрежесі, яғни орташадан төмен;
Е- оқушылардын 10%,қанағатсыз нәтиже немесе толық оқу материалын білместік;
С- үлгерімді бағалау дәрежесі оқудын жалғастырылатының білу керек; В
үлгерімді бағалау дәрежесі бітірушінің оқуды жалғастыруы үшін қажет;
Тағыда мынадай қосымша белгілеулер бар:
Р –сынақ 100%
S- Қанағаттанарлық 70 %
N-сыннан өтпегендік 70 %-тен төмен
Орта мектеп бітіргендік жайлы диплом алу үшін оқушылар соңғы 4 жыл
ішінде 16 академиялық курстардан сынақ алу керек. Бұндай курстың әрқайсысы
18-36 апта ішіндегі күн сайынғы бір сабақтан тұрады. Оқушылар жарты жылға 5-
6 курсқа жазылып 9-12 класс аралығында 20 не одан да көп курстарды қамтиды.
Әр бір міндетті пән бірнеше ұсақ курстарға бөлінеді. Ірі орта мектептерде
бұндай курстардын саны 20-30 пәнге бөлшектенеді. Білімді дамыту жөніндегі
комиссия орта мектеп бітірушілеріне соңғы 4 жыл ішінде мектеп оқу
бағдарламасының өзегін құрастырушы 5 негізгі пәндерді оқуды
міндеттеді,олар: ағылшын тілі 4 жыл,математика 3жыл, жаратылыстану 3 жыл,
әлеуметтік ғылымдар 3 жыл,компьютерді меңгеру 0.5 жыл. Осыған қоса өз оқуын
жоғарғы оқу орындарында жалғастырғысы келушілер 2 жылдық шет тілдер курсын
меңгеру керек. Білім саласындағы көптеген американдық мамандар орта мектеп
бітіруі жайлы дипломның әрқашан баланың оқудағы жетістіктері мен
қабілеттерін бейнелемейді. 12 жылдық мектепті бітірген оқушылардың
көпшілігі керек дипломды алады. Әдетте жоғарғы оқу орнына түсемін деп
талаптанған ең жақсы оқушылар қиын курстарды мектепте таңдайды. Дарынды
оқушылар үшін арнайы курстар ашылып жеке мұғалімдер бөлінеді, ал мектепті
бітіргеннен кейін бұндай оқушыларға мәртебелі университеттерге түсуді
жеңілдететін кепілдеме хаттары беріледі.
1.2 Жоғарғы білім жүйесі (жергілікті коледждер,техникалық және бастапқы
білім коледждері,техникалық және кәсіби білім беру, төрт жылдық коледждер
мен университеттер.)
АҚШ-тың жоғарғы білімі алуан түрлі оқу бағдарламаларымен,
пәндермен, курстармен ерекшелінеді.Бұл маңызды экономикалық, әлеуметтік,
идеологиялық функцияларды жүзеге асыратын біртұтас әлеуметтік институт.
Колледждер мен университетер -- білім берудін соңғы сатысы. Абитуриенттерді
АҚШ-тың жоғарғы оқу орындарына қабылдау процедурасы вуздың мәртебесіне
байланысты,осыған орай ол: ашық, конкурстік және селективті болуы
мүмкін.Мемлекетте абитуриентке деген ортақ талап ,шарттар жоқ. Егер бір
вуздарға түсу талаптары конкурстік, собеседование, тестілеу, емтихан
тапсыру болса, екіншілеріне орта мектеп бітіру джайлы дипломның болуы да
жеткілікті. Вузға түсердегі ортақ талап ол: толық орта мектеп бітіру жайлы
куәлік, оқыған пәндер тізімі мен алынған бағалар тізімі, қабілет пен білім
үшін алынған баллдар, мектеп мұғалімдері берген мінездеме мен собеседование
нәтижесі. Сол сияқты шіркеуден берілген кепілдік хат, қоғамдық өмірдегі
белсенділік жайлы құжаттар, олимпиада, фестиваль дипломдары, әр түрлі
творчествалық ұйымдар куәліктері түсерде маңызды рөл атқарады. Сол вузды,
факультетті, мамандықты таңдау мативациясына да үлкен назар аударады.
Көптеген американдық колледждер мен университеттер абитуриенттерді орта
мектеп бітіру жайлы диплом конкурсы бойынша қабылдайды. Бірақта неғұрлым
мәртебелі вуздар конкурстік іріктеу ұйымдастырады, себебі абитуриенттер
вуздын мүмкіндігінен көп. Мектептегі үлгерімге, материалды жағдайға,
қабілеттер мен қажеттіліктерге байланысты абитуриенттер өз құжаттарын
бірден бірнеше вуздарға тапсырады, өйткені бұндай да әйтеуір біреуіне түсу
мүмкіндігі жоғарлайды. әдетінше түсу үшін даярланған тестілерді арнайы
қызмет ету орындары өткізеді. Колледждер мен университеттер алдын ала
қандай тестілер өткізілетінің және қандай баллдар жинау керектігін
ескертеді. Мемлекет масштабында мамандарды қабылдау мен шығару жоспары
жоқ. Әр вуз өз студенттік контингентін өз жүйесімен құрады, және олардын
бәрі бітіреме, қайда жұмысқа тұратыны жайлы бас қатырмайды. Нақтылы АҚШ-та
вуздарға кез-келген жастағы тұлғалар қабылданады. Соңғы жылдары мынадай
тенденция байқалуда: мемлекеттік және жеке меншік колледждерге орта тапқа
жататын жастар түсу масштабы азаюда, бұған себеп төлем ақының жоғарлауы.Бір
студентке деген максималды орташа жылдық шығын, мемлекеттік вуздар да 7000$
бастап, жеке меншік вуздарда 15000 $ дейін. АҚШ-та 1350-ден астам
жергілікті колледждер мен 2000 колледждер мен университеттер.Осылардын 65%
жеке меншік болып табылады.[1;152]
Жергілікті колледждер, техникалық және бастапқы білім колледждер
бағдарламасы университеттің екі жылдық оқуымен пара-пар. Бұл колледждер
ерекшелігі олар студенттерге жалпы,кәсіби және техникалық білім
береді,мамандық береді. Олар талапқа сай келетін студенттердің көбісіне
мүмкіндік беріп, және төлем ақысы да салыстырмалы арзан. Жергілікті
колледждер мен бастапқы білім колледждерді бітірушілер екі жылдық оқу
бағдарламасын бітіргені жайлы және одан да қысқа мерзімді техникалық
курстарды бітіру жайлы диплом алады.
АҚШ-та жергілікті колледждер, техникалық және бастапқы білім
колледждер техникалық мамандықтарды оқуды ұсынады. Екі жылдық колледждер
кең ауқымды бағдарламалар таңдауды ұсынады және олар бір жыл не одан
көбірек өндірістен босатады. Көптеген жағдайда оларды бітірген студенттер
бастауыш жоғарғы білім алғаны жайлы куәлік немесе диплом алады. Жергілікті
колледждер, техникалық және бастапқы білім колледждер сонымен қоса
квалификацияны жоғарлататын қысқа мерзімді бағдарламаларды ұсынады.
Американдық білім жүйесі үнемі жаңалықтарды іздейді мысалы сырттай,
күндізгі және кешкі оқуды ұштастыру сияқты. Бұл көбінесе жұмыс істейтін
жастарға тиімді. Осылайша, көптеген дәстүрлі емес студенттер колледжде
сабақ уақытын, сабақ кестесін жасауға,тіпті каникул немесе демалыс
күндерінде оқуға құқылы. Бұндай студенттер мақсаты белгілі бір академиялық
дәреже алу емес, олар тәжірибелік қажеттілікті сезінеді.
Колледж және Университет терминдері ұқсас болмаса да,АҚШ-та
олар бірін- бірінің орнын басады.Әдентінше колледждер 4 жылдық бакалаврлық
бағдарламамен оқытады. Колледждер университеттерден дара тіршілік ете алады
олар бастауыш жоғарғы білім береді немесе бір университеттің бөлшегі болып
бастауыш жоғарғы білім немесе жоғарғы білім береді. Университетте көп
көңілді зерттеу жұмыстарына бөледі, сол себепті жиі кәсәби мектептерді,
бастауыш білім беретін колледждерді гумманитарлық аймаққа жатқызады. АҚШ-та
2000 астам өздігінше спецификасы бар 4 жылдық колледждер мен университеттер
бар. Әр колледж өз бетінше өз мақсаттарын, мамандыруын және студенттерді
қабылдауын құрастырады. Мысалы гуманитарлы колледждер
әлеуметтік,гуманитарлық ғылымдарға және тілдерге көбірек назар аударады.
Бұл колледждерден басқа, көптеген жоғарғы оқу орындар типтері бар. Мысалы
тек еркектерді немесе әйелдерді,қара нәсілділерді оқытатын колледждер бар.
Басқа колледждер діни жағына қарай беріліп кеткен. Карьераға даярлайтын
колледждер мен университеттердің арнайы бағдарламалары бар мысалы, оқудын
бір бөлігін студенттер жұмыс істеп игереді бұл диплом алудың бір шарты.
Колледждер мен университеттер мемлекеттік және жеке меншік болуы мүмкін.
Жоғарғы сапалы білім беретін оқу орындары мемлекеттік те, жеке меншік те
болуы мүмкін,білім бұл критериге байланысты емес. Бұл екеуінің ерекшелігі
тек қаражаттандыру көзінде.
Мемлекеттік университеттер екі негізгі категорияға бөдінеді:
1) Ғылыми-зерттеулік университеттер
Бір штатта кем дегенде бір осындай оқу орны бар.Бұл университеттер
бастауыш жоғарғы білім беруге көңіл бөліп қана қоймай ғылыми-
зерттеулік,педагогикалық жұмыстарға да көңіл бөледі. Әдетінше оқу
бағдарламалары қолданбалы зерттеулермен аз байланыста болып, керсінше
теоретикалық немесе таза зерттеулермен айналысады.
2) Ленд-грант және Си - грант типіндегі университеттер.
Сөзбе сөз аудармасы бойынша бұл жерге және теңізге бағытталған
университеттер. Көптеген аймақта жалпы дайындық қана беріп қоймай бұл
университеттер ауыл шаруашылық, технология, машина жасау сияқты аймақтарда
білімдерді (Ленд-грант) және теңіздік зерттеу аймақтарында да(Си -
грант) қолдануға бағытталады.
Ерекше топты дәстүрлі емес ,кең компьютерлік техниканы қолданатын
университеттер құрастырады. Жалпы ұлттық маңызды , керемет вуздар ол:
Гарвард, Пристон, Йельск, Мичиган, Стэнфорд, Колумбиялық, Чикагтік,
Калифорниялық, Иллинойлық университеттер және Массачусетстік техникалық
институт, Уильямс-колледж, Амхерст-колледж, Уэллсли-колледж (Массачусетс
штаты), Помона-колледж (Калифорния штаты),Суортмор-колледж (Пенсильвания
штаты), Миддлбери-колледж (Вермонт штаты), Боуден-колледж (Мэн штаты).
[2;143] Бұл супервуз қатарында жеке меншіктілері мемлекеттікке қарағанда
көбірек. Көптеген вуздарда оқу жылы 9 ай созылады- тамыздың немесе
қыркүйектің соңынан, мамыр немесе маусымға дейін,оқу жылы 15-16 апталық
семестірлерден, кей вуздарда 10-11 апталық 3 семестірден құралады. Сабақ
өтудің негізгі формасы – лекция, ол кейде бірнеше мың студенттерден
тұратын потоктарға оқылады. Бұнда академиялық топ түсінігі жоқ, себебі әр
бір студент индивидуалды бағдарлама бойынша оқып,лекцияға таңдаунша
қатысады. әдетінше әр студентке лекция конспекті беріледі, бұл біздің
түсінігіміздегі конспект жазудан студентті босатады. Студенттер лекторды
тыңдап таратылған конспектіге белгі қойып отырады. Бұл лекторға кең көлемде
аудио-видео техникалық құралдарды пайдалануға мүмкіндік беріп, студенттерді
график,схемаларды көшірткізбейді. Лекция 50 минуттан-2 сағатқа дейін
созылады, үзіліс 10 минут. Сабақ сағат 8 басталады, демалыс күндер
- сенбі мен жексенбі. Колледждегі курстар екі оқу категориясына
бөлінеді—дипломдық және дипломдықтан кейін. Дипломдық оқу курсы 4 жылға
созылады және бітіргеннен кейін бакалавр академиялық дәрежесі беріледі.
Дипломдық деңгейдегі дәстүрлі пәндер ол жалпы мамандық және таңдамалы
пәндер. Әдетінше жарты жылда 1 рет студенттер куратормен кездеседі, ол
студенттерге таңдаған мамандығы бойынша қандай пәндерді таңдағаны жөн және
сабақ қайда өтетіні жайлы ақпарат береді. Әр семестірдің соңында студент
емтихандар тапсырады, емтихан өткізілу формасын оқытушы таңдайды. Егер
студент семестр кезінде жақсы оқыса автомат, яғни емтихансыз жақсы баға
алуы мүмкін. Емтихандар мен зачеттарды бірнеше рет қайта тапсыруға болады,
студент оқудан босатылмайды. Бакалавр дәрежесін алу үшін студент қажетті
емтихандар мен зачеттарды алу керек. АҚШ-та магистр дәрежесі бакалавр
дәрежесіне қарағанда мамандырылған қызметке негізделген. Бакалавр дәрежесін
иемденуші студенттер тағы 1-2 жыл оқып, тезистер жазып, оларды қорғау
керек, кебір вуздарда қосымша шет тілін білу керек. Тезис деп магистрлік
дәрежені алғысы келетін студенттін таңдалып алынған ... жалғасы
Кіріспе.
1 Тарау:АҚШ-тың білім беру жүйесі.
1.1 АҚШ-тың орта білім құрылымы (білім мәресі,элементарлық мектеп,орта
мектеп,білім бағалау жүйесі,орта
мектепті бітіру туралы диплом алу.)
1.2Жоғарғы білім жүйесі (жергілікті коледждер,техникалық және бастапқы
білім коледждері,техникалық және кәсіби білім беру, төрт жылдық коледждер
мен университеттер.)
2 Тарау: Қазақстанның білім беру жүйесі.
2.1 Қазақстан білім беру жүйесінің жалпы құрылымы.
2.2 Қазақстан білім беру жүйесінің жағдайы.
Қорытынды.
Қолданған әдебиет тізімі.
Сілтемелер.
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы АҚШ-тың білім беру жүйесі мен
Қазақстанның білім беру жүйесі:салыстырмалы талдау. Жалпы білім беру жүйесі
бұл өте ауқымды тақырып, және де қазіргі уақытта өте актуалды. Мемлекеттегі
білім беру жүйесі қалай ұйымдастырылса, нәтижесі де соған сай болады.
Білімді ұрпақты тәрбиелеуге әр бір ел мүдделі,құштар.Сондықтан білім беру
жүйесін дұрыс ұйымдастыру өте күрделі,қауіпті, жауапкершілігі жоғары
жұмыстардың бірі болып табылады.Курстық жұмысымның негізгі мақсаты қазіргі
АҚШ және Қазақстан мемлекеттерінің білім беру жүйелерін сипаттап,
ерекшеліктері мен ұқсастықтарын анықтап,салыстырмалы талдау жасау. Өз
курстық жұмысымды жазарда алдыма қойған негізгі сұрағым: АҚШ білім беру
жүйесін қазіргі уақытта Қазақстанға қолдану тиімді ме?
Қазіргі кезде Қазақстанда білім өте актуалды мәселелердің бірі болып
табылады. Біздің мемлекет әлі де болса жас,сол себепті білімді қоғамды
тәрбиелеу маңызды сұрақ,мәселе.
АҚШ білім беру жүйесі өте бай тарихты қамтиды.Қазіргі кезде бұл
жүйе ең демократиялық деп ,бүкіл әлемге үлгі болып отыр. Қазақстан да осы
білім моделін қолдану тиімдірек деп санауда.
Курстық жұмысым үш негізгі тараудан тұрады:
Бірінші тарау толық АҚШ-тың білім беру жүйесіне арналған . Бұл
тарауда американдық білім беру моделі басынан аяғына дейін сипатталған.Яғни
мектепке дейінгі,бастауыш мектеп,орта мектеп және жоғарғы мектептері
қарастырылған.
Екінші тарау толығымен Қазақстан білім беру жүйесіне арналған.
Бұл тарау Қазақстандағы бүкіл оқу деңгейлерін қамтиды.
Үшінші тарауда мен осы екі жүйені толық қарастырғаннан кеін
толық салыстырмалы талдау жасауға кірісе аламын.
1 Тарау:АҚШ-тың білім беру жүйесі.
1.1 АҚШ-тың орта білім құрылымы (білім мәресі,элементарлық мектеп,орта
мектеп, білім бағалау жүйесі, орта мектепті бітіру туралы диплом алу.)
АҚШ-тың білім беру жүйесі өте бай тарихты иеленеді. Америка білім
беру жүйесін ең демократиялық, бәріне ашық, бірдей мүмкіндіктегі білім
жүйесі деп мақтайды.Ерекше мақтаныш ол жалпы білім беру жүйесі болып
табылады. Оны көбінесе әмбебап американдық шығарма дейді. Құрама, бәрін
қамтушы АҚШ-тың мектебі басқа елдерге үлгі ретінде жарнамаланады. Әр түрлі
тарихи ,экономикалық және әлеуметтік факторлар әсерінен қалыптасқан АҚШ-тың
қазіргі білім беру жүйесі Батыс Европалық стандарттардан ерекшеленеді. АҚШ-
та біртұтас мемлекеттік білім жүйесі жоқ, әр штат оның құрылымын өзі
анықтауға құқылы.АҚШ-тың білім жүйесіне кіреді:
• Мектепке дейінгі мекемелер, онда 3-5 жасар балалар тәрбиеленеді.
• Бастауыш мектеп (1-8 класс), онда 6-13 жасар балалар оқытылады.
• Орта мектеп (9-12 класс),14-17 жасар балалар оқытылады.
• Соңғы деңгейдегі білім беретін оқу орындары, олар жоғарғы оқу жүйесіне
кіреді.
Басқа капиталистік мектептерге қарағанда американдық мектеп
демократиялылау көрінеді.Мысалы, Англия, Франция, ФРГ және т.б европалық
елдерде балаларды өте ерте 2-4 жыл оқығаннан кейін әр түрлі типтегі
мектептерге бөледі.Бір бөлігі, яғни азшылығы академиялық мектептерге
жіберіледі,онда оларды жоғарғы оқу орындарына дайындайды. Осылайша 10-15
%бала Англияда грамматикалық мектептерге,Францияда лицейлерге, ФРГ-да
гимназияларға барады. Ал қалған көпшілігі, қарапайым халық балалары,
жоғарғы оқу орындарына түсуге мүмкіндік бермейтін тұйық мектептерге
жіберіледі.Англияда ол совримендік, ФРГ-да халықтық, Францияда
жоғарлатылған бастауыш мектептер.Академиялық мектептермен салыстырғанды
олардын алдында басқа мақсаттар мен жоспарлар қойылады. АҚШ-та бұндай
ескірген иерархиялық мектептер жүйесі жоқ.Мемлекеттік мектеп
демократиялыққа сай көрінеді. Мемлекетте біртұтас мектеп жүйесі
болмағандықтан, әр түрлі типтегі мектептерде әр түрлі мерзімдегі оқыту
қалыптасқан. 5-6 жастағы балаға бала-бақшаның дайындық топтпры міндетті
болып табылады.Балалар мектепке 6 жастан бастап барады және 6-8 жыл
элементарлық мектепте оқиды.Содан соң 3 жылдық бастауыш орта мектепте 7-9
класста оқиды. Келесі саты ол жоғарғы орта мектеп 10-12 класс. Сонымен АҚШ-
та иерархиялық мектеп жүйесінің жоқтығына көзіміз жетті. Бұнда 12 жыл бойы
барлық американдық балаларды оқытатын мектеп бар. Ерекшелік тек 12 жылдық
құрылымында, ірі қалаларға (6+3+3) құрылымы сай, ауылдық жерлерге дәстүрлі
(8+4) құрылымы сәйкес. Соңғы кездебастауыш сатыдағы оқу мерзімін қысқартып,
ертерек пәндік оқыту жүйесіне көшу тенденциясы байқалуда.Ол
(4+4+4),(5+3+4),(6+2+4) құрылымы. Бұл тенденцияның мақсаты – оқушылардың
мектептің бастауыш сатысынан жоғарғы сатысына өтуді оптимизациялау.
Мемлекеттік мектептерден басқа оқушылардың 14% оқитын шіркеулік және жеке
меншік оқу орындары бар. АҚШ-та 3000 жеке меншік мектептер бар. Олар оқу
төлемдері негізінде өмір сүреді. Жылдық оқу ақысы 2000$ құрайды, бұл тек
қалталы адамдарға мүмкін. Осындай 3% бала оқитын жеке меншік мектептер
болашақ басшыларды, дипломаттарды тәрбиелейтіні таң қаларлықтай емес.Жеке
меншік аристократиялық мектепті бітіру жайлы дипломның өзі түлектерге
американдық қоғамның жоғарғы топтарына кіруге жол ашады. Бала бақшаны
бітірген 99% бала 6-13 жасар мектепке түседі, 94%-ы 17 жасқа дейін оқуды
жалғастырады, 29%-ы 18-24 жасар колледж бен университет студенттерінің
қатарына қосылады.АҚШ-та нақты жоғарғы оқу орны деген түсінік жоқ.Бұған
орта оқудан кейін білім беруді жалғастырушы оқу орындары кіреді. Жоғарғы
оқу АҚШ-та өте қымбат заттардың бірі.
АҚШ-тағы мектепке дейінгі білім беру бала-бақшалармен,
яслилерде жүзеге асырылады. Мемлекет бұл салаға өте көп көңіл мен қаражат
жұмсайды. 5 жастан бастап көптеген американдық балалар бала-бақшаларда
тәрбиеленеді, қарапайым ойындардан бастап оларды оқуға,жазуға,санауға
үйрете бастайды. Барлық 5 жастар балалардың 60% бала-бақшаларға барады.
Бірақта көптеген ата-аналардың таңдауы, жеке меншік бала-бақшаларға түседі.
Қортындылай келгенде, мектепке дейінгі білім беру орындары балаларды
физиологиясын, ақыл ойын ғана дамытпай, тұлғалық дамуына да маңызды әсерін
тигізеді.
Элементарлы мектеп бұл өз бетімен өмір сүретін жеке мекеме,бұнда
бір мұғалім бүкіл сабақтарды оқытады. Бұл мектептерде оқу дәстүрлі жоспар
бойынша жүзеге асады, бұл жоспарға мынадай пәндер кіреді: оқуды,жазуды
үйрету, әдебиет, орфография, ағылшын тілі, музыка, бейнелеу өнері,
арифметика, тарих, география, жаратылыстану, еңбек, дене шынықтыру,
гигиена. Ең көп уақыт ана тілі мен оқу сабақтарына бөлінген. Бұл мектепке
оқушыларды қабілетіне қарай әр түрлі класстарға бөлу тән. Мектепке енді
ғана түскен бүлдіршіндерді тесттің нәтижесіне қарап бөледі. Әдетте тест
,бала берілген уақыт ішінде шешуі тиіс тапсырмалардан тұрады. Бұл тестке
алдын ала дайындалу мүмкін емес. Ол бала оқуы мен дамуын бейнелемейді. Тест
бұдан тереңірек ақпаратты алады,яғни баланың табиғи интеллект коэффицентін
математикалық нақтылықпен көрсетеді. Психологтар мен педагогтар баланың
ақыл ой зеректігін, икемділігін, тереңдігін анықтайтын тапсырмаларды ойлап
табады. ай-кью дәрежесін анықтағаннан кейін А - дарынды, В-
орташа, С- қабілетсіз деген топтар жіктелінеді. А және В
топтарына кірген балалармен жоғары талаптар қойылатын сабақтар өткізіледі.
Бұндай балаларды АҚШ-та колледжге бағыттанған деп атайды.
АҚШ-тағы орта мектеп әдетінше екі сатыға бөлінеді—бастауыш және
жоғары,әр қайсысы 3 жылдан. Төртжылдық орта мектептер де бар, олар 8 жылдық
элементарлы мектепке негізделген. Басқа оқу сатыларындағыдай бастауыш
мектепте де біртұтас, ортақ оқу жоспары, бағдарламасы,оқулықтары жоқ. Әр
мектептік аймақ дербес өз оқу жоспарын, пәндерге сағат бөлінісін өзі
құрастырады. Бірақ бұл көптеген ерекшеліктеріне қарамастан бәріне ортақ
белгілер де бар. Американдық мектептердің оқу жылы 170-186 күнге дейін
созылады; балалар аптаның 5 күнінде оқиды. Сабақ ұзақтығы күніне 5-6 сағат
(8.30-15.30 дейін). Оқу жылы семестрлерге бөлінеді. 8 сыныпта пән таңдау
мүмкіндігі беріледі, тек мынадай пәндер бәріне ортақ болады: ағылшын тілі,
математика, жаратылыстану, қоғамтану,дене шынықтыру,гигиена, еңбек. Жоғарғы
орта мектеп бұл жалпы білім беру мекемесі. Оқушылар мектепті 17-18
жастарында бітіреді. Жоғарғы орта мектептер міндетті түрде 2 жыл
математиканы, 4 жыл ағылшын тілін, 2 жыл жаратылыстануды,3 жыл әлеуметтік
ғылымдарды оқытады. Орта мектептер 3 типке бөлінеді: академиялық,
кәсіби, көп кәсіби. Көп кәсіби мектеп 9 класстан басталып, өз ішіне
көп кәсіпті қамтыған. Олардың ішіндегі көп тарағаны ол: академиялық,
жалпы, коммерциялық, индустриалды және ауылшаруашылық.
Академиялық профиль вузға түсуге мүмкіндік беретіндей білім береді. 9 –шы
оқу жылының басынан бастап барлық оқушылар ақыл ой дарындығының
коэффицентін анықтайтын тест тапсырады. Егер ол 90-нан кем болса онда
оқушы академиялық бөлімде оқи алмайды, оның практикалық курсқа барғаны жөн.
Кәсіби профильдер оқушыны тікелей практикалық қызметке даярлайды.
Индустриалды профильдегі балалар жарты оқу жылын мектеп гараждары мен
мастерскойларда өткізеді. Жалпы даярлау бөлімі жалпы біліам береді, бірақ
олар вузға түсуге мүмкіндік бермейді. Сонымен орта мектеп бітірген оқушылар
нақты әр түрлі жалпы білім даярлығын иемденеді.
Оқушылардың білімін бақылау екі формада жүзеге асырылады:
1) жылына бір рет стандартизацияланған білім тексеретін тестілер
өткізіледі.Барлық мемлекетте қабылданған Хенмон-Нельсон және т.б
тестілер;
2) Аптасына бір рет немесе одан да жиі, мұғалім шешіміне байланысты,
класста бақылаулар, тестілер, зачёттар тапсырылады.
Бағалау жүйесі ағылшын тіліндегі алғашқы 5 әріппен бейнеленеді.
А- оқушылардын 15%, әрқашан жоғары дәрежелі дайындық, яғни өте жақсы;
В- оқушылардын 25%, орташаға қарағанда жоғары дайындық,яғни жақсы;
С- оқушылардын 35%,дайындықтың орташа дәрежесі,яғни орташа;
Д- оқушылардын 15%,білімнің минималды дәрежесі, яғни орташадан төмен;
Е- оқушылардын 10%,қанағатсыз нәтиже немесе толық оқу материалын білместік;
С- үлгерімді бағалау дәрежесі оқудын жалғастырылатының білу керек; В
үлгерімді бағалау дәрежесі бітірушінің оқуды жалғастыруы үшін қажет;
Тағыда мынадай қосымша белгілеулер бар:
Р –сынақ 100%
S- Қанағаттанарлық 70 %
N-сыннан өтпегендік 70 %-тен төмен
Орта мектеп бітіргендік жайлы диплом алу үшін оқушылар соңғы 4 жыл
ішінде 16 академиялық курстардан сынақ алу керек. Бұндай курстың әрқайсысы
18-36 апта ішіндегі күн сайынғы бір сабақтан тұрады. Оқушылар жарты жылға 5-
6 курсқа жазылып 9-12 класс аралығында 20 не одан да көп курстарды қамтиды.
Әр бір міндетті пән бірнеше ұсақ курстарға бөлінеді. Ірі орта мектептерде
бұндай курстардын саны 20-30 пәнге бөлшектенеді. Білімді дамыту жөніндегі
комиссия орта мектеп бітірушілеріне соңғы 4 жыл ішінде мектеп оқу
бағдарламасының өзегін құрастырушы 5 негізгі пәндерді оқуды
міндеттеді,олар: ағылшын тілі 4 жыл,математика 3жыл, жаратылыстану 3 жыл,
әлеуметтік ғылымдар 3 жыл,компьютерді меңгеру 0.5 жыл. Осыған қоса өз оқуын
жоғарғы оқу орындарында жалғастырғысы келушілер 2 жылдық шет тілдер курсын
меңгеру керек. Білім саласындағы көптеген американдық мамандар орта мектеп
бітіруі жайлы дипломның әрқашан баланың оқудағы жетістіктері мен
қабілеттерін бейнелемейді. 12 жылдық мектепті бітірген оқушылардың
көпшілігі керек дипломды алады. Әдетте жоғарғы оқу орнына түсемін деп
талаптанған ең жақсы оқушылар қиын курстарды мектепте таңдайды. Дарынды
оқушылар үшін арнайы курстар ашылып жеке мұғалімдер бөлінеді, ал мектепті
бітіргеннен кейін бұндай оқушыларға мәртебелі университеттерге түсуді
жеңілдететін кепілдеме хаттары беріледі.
1.2 Жоғарғы білім жүйесі (жергілікті коледждер,техникалық және бастапқы
білім коледждері,техникалық және кәсіби білім беру, төрт жылдық коледждер
мен университеттер.)
АҚШ-тың жоғарғы білімі алуан түрлі оқу бағдарламаларымен,
пәндермен, курстармен ерекшелінеді.Бұл маңызды экономикалық, әлеуметтік,
идеологиялық функцияларды жүзеге асыратын біртұтас әлеуметтік институт.
Колледждер мен университетер -- білім берудін соңғы сатысы. Абитуриенттерді
АҚШ-тың жоғарғы оқу орындарына қабылдау процедурасы вуздың мәртебесіне
байланысты,осыған орай ол: ашық, конкурстік және селективті болуы
мүмкін.Мемлекетте абитуриентке деген ортақ талап ,шарттар жоқ. Егер бір
вуздарға түсу талаптары конкурстік, собеседование, тестілеу, емтихан
тапсыру болса, екіншілеріне орта мектеп бітіру джайлы дипломның болуы да
жеткілікті. Вузға түсердегі ортақ талап ол: толық орта мектеп бітіру жайлы
куәлік, оқыған пәндер тізімі мен алынған бағалар тізімі, қабілет пен білім
үшін алынған баллдар, мектеп мұғалімдері берген мінездеме мен собеседование
нәтижесі. Сол сияқты шіркеуден берілген кепілдік хат, қоғамдық өмірдегі
белсенділік жайлы құжаттар, олимпиада, фестиваль дипломдары, әр түрлі
творчествалық ұйымдар куәліктері түсерде маңызды рөл атқарады. Сол вузды,
факультетті, мамандықты таңдау мативациясына да үлкен назар аударады.
Көптеген американдық колледждер мен университеттер абитуриенттерді орта
мектеп бітіру жайлы диплом конкурсы бойынша қабылдайды. Бірақта неғұрлым
мәртебелі вуздар конкурстік іріктеу ұйымдастырады, себебі абитуриенттер
вуздын мүмкіндігінен көп. Мектептегі үлгерімге, материалды жағдайға,
қабілеттер мен қажеттіліктерге байланысты абитуриенттер өз құжаттарын
бірден бірнеше вуздарға тапсырады, өйткені бұндай да әйтеуір біреуіне түсу
мүмкіндігі жоғарлайды. әдетінше түсу үшін даярланған тестілерді арнайы
қызмет ету орындары өткізеді. Колледждер мен университеттер алдын ала
қандай тестілер өткізілетінің және қандай баллдар жинау керектігін
ескертеді. Мемлекет масштабында мамандарды қабылдау мен шығару жоспары
жоқ. Әр вуз өз студенттік контингентін өз жүйесімен құрады, және олардын
бәрі бітіреме, қайда жұмысқа тұратыны жайлы бас қатырмайды. Нақтылы АҚШ-та
вуздарға кез-келген жастағы тұлғалар қабылданады. Соңғы жылдары мынадай
тенденция байқалуда: мемлекеттік және жеке меншік колледждерге орта тапқа
жататын жастар түсу масштабы азаюда, бұған себеп төлем ақының жоғарлауы.Бір
студентке деген максималды орташа жылдық шығын, мемлекеттік вуздар да 7000$
бастап, жеке меншік вуздарда 15000 $ дейін. АҚШ-та 1350-ден астам
жергілікті колледждер мен 2000 колледждер мен университеттер.Осылардын 65%
жеке меншік болып табылады.[1;152]
Жергілікті колледждер, техникалық және бастапқы білім колледждер
бағдарламасы университеттің екі жылдық оқуымен пара-пар. Бұл колледждер
ерекшелігі олар студенттерге жалпы,кәсіби және техникалық білім
береді,мамандық береді. Олар талапқа сай келетін студенттердің көбісіне
мүмкіндік беріп, және төлем ақысы да салыстырмалы арзан. Жергілікті
колледждер мен бастапқы білім колледждерді бітірушілер екі жылдық оқу
бағдарламасын бітіргені жайлы және одан да қысқа мерзімді техникалық
курстарды бітіру жайлы диплом алады.
АҚШ-та жергілікті колледждер, техникалық және бастапқы білім
колледждер техникалық мамандықтарды оқуды ұсынады. Екі жылдық колледждер
кең ауқымды бағдарламалар таңдауды ұсынады және олар бір жыл не одан
көбірек өндірістен босатады. Көптеген жағдайда оларды бітірген студенттер
бастауыш жоғарғы білім алғаны жайлы куәлік немесе диплом алады. Жергілікті
колледждер, техникалық және бастапқы білім колледждер сонымен қоса
квалификацияны жоғарлататын қысқа мерзімді бағдарламаларды ұсынады.
Американдық білім жүйесі үнемі жаңалықтарды іздейді мысалы сырттай,
күндізгі және кешкі оқуды ұштастыру сияқты. Бұл көбінесе жұмыс істейтін
жастарға тиімді. Осылайша, көптеген дәстүрлі емес студенттер колледжде
сабақ уақытын, сабақ кестесін жасауға,тіпті каникул немесе демалыс
күндерінде оқуға құқылы. Бұндай студенттер мақсаты белгілі бір академиялық
дәреже алу емес, олар тәжірибелік қажеттілікті сезінеді.
Колледж және Университет терминдері ұқсас болмаса да,АҚШ-та
олар бірін- бірінің орнын басады.Әдентінше колледждер 4 жылдық бакалаврлық
бағдарламамен оқытады. Колледждер университеттерден дара тіршілік ете алады
олар бастауыш жоғарғы білім береді немесе бір университеттің бөлшегі болып
бастауыш жоғарғы білім немесе жоғарғы білім береді. Университетте көп
көңілді зерттеу жұмыстарына бөледі, сол себепті жиі кәсәби мектептерді,
бастауыш білім беретін колледждерді гумманитарлық аймаққа жатқызады. АҚШ-та
2000 астам өздігінше спецификасы бар 4 жылдық колледждер мен университеттер
бар. Әр колледж өз бетінше өз мақсаттарын, мамандыруын және студенттерді
қабылдауын құрастырады. Мысалы гуманитарлы колледждер
әлеуметтік,гуманитарлық ғылымдарға және тілдерге көбірек назар аударады.
Бұл колледждерден басқа, көптеген жоғарғы оқу орындар типтері бар. Мысалы
тек еркектерді немесе әйелдерді,қара нәсілділерді оқытатын колледждер бар.
Басқа колледждер діни жағына қарай беріліп кеткен. Карьераға даярлайтын
колледждер мен университеттердің арнайы бағдарламалары бар мысалы, оқудын
бір бөлігін студенттер жұмыс істеп игереді бұл диплом алудың бір шарты.
Колледждер мен университеттер мемлекеттік және жеке меншік болуы мүмкін.
Жоғарғы сапалы білім беретін оқу орындары мемлекеттік те, жеке меншік те
болуы мүмкін,білім бұл критериге байланысты емес. Бұл екеуінің ерекшелігі
тек қаражаттандыру көзінде.
Мемлекеттік университеттер екі негізгі категорияға бөдінеді:
1) Ғылыми-зерттеулік университеттер
Бір штатта кем дегенде бір осындай оқу орны бар.Бұл университеттер
бастауыш жоғарғы білім беруге көңіл бөліп қана қоймай ғылыми-
зерттеулік,педагогикалық жұмыстарға да көңіл бөледі. Әдетінше оқу
бағдарламалары қолданбалы зерттеулермен аз байланыста болып, керсінше
теоретикалық немесе таза зерттеулермен айналысады.
2) Ленд-грант және Си - грант типіндегі университеттер.
Сөзбе сөз аудармасы бойынша бұл жерге және теңізге бағытталған
университеттер. Көптеген аймақта жалпы дайындық қана беріп қоймай бұл
университеттер ауыл шаруашылық, технология, машина жасау сияқты аймақтарда
білімдерді (Ленд-грант) және теңіздік зерттеу аймақтарында да(Си -
грант) қолдануға бағытталады.
Ерекше топты дәстүрлі емес ,кең компьютерлік техниканы қолданатын
университеттер құрастырады. Жалпы ұлттық маңызды , керемет вуздар ол:
Гарвард, Пристон, Йельск, Мичиган, Стэнфорд, Колумбиялық, Чикагтік,
Калифорниялық, Иллинойлық университеттер және Массачусетстік техникалық
институт, Уильямс-колледж, Амхерст-колледж, Уэллсли-колледж (Массачусетс
штаты), Помона-колледж (Калифорния штаты),Суортмор-колледж (Пенсильвания
штаты), Миддлбери-колледж (Вермонт штаты), Боуден-колледж (Мэн штаты).
[2;143] Бұл супервуз қатарында жеке меншіктілері мемлекеттікке қарағанда
көбірек. Көптеген вуздарда оқу жылы 9 ай созылады- тамыздың немесе
қыркүйектің соңынан, мамыр немесе маусымға дейін,оқу жылы 15-16 апталық
семестірлерден, кей вуздарда 10-11 апталық 3 семестірден құралады. Сабақ
өтудің негізгі формасы – лекция, ол кейде бірнеше мың студенттерден
тұратын потоктарға оқылады. Бұнда академиялық топ түсінігі жоқ, себебі әр
бір студент индивидуалды бағдарлама бойынша оқып,лекцияға таңдаунша
қатысады. әдетінше әр студентке лекция конспекті беріледі, бұл біздің
түсінігіміздегі конспект жазудан студентті босатады. Студенттер лекторды
тыңдап таратылған конспектіге белгі қойып отырады. Бұл лекторға кең көлемде
аудио-видео техникалық құралдарды пайдалануға мүмкіндік беріп, студенттерді
график,схемаларды көшірткізбейді. Лекция 50 минуттан-2 сағатқа дейін
созылады, үзіліс 10 минут. Сабақ сағат 8 басталады, демалыс күндер
- сенбі мен жексенбі. Колледждегі курстар екі оқу категориясына
бөлінеді—дипломдық және дипломдықтан кейін. Дипломдық оқу курсы 4 жылға
созылады және бітіргеннен кейін бакалавр академиялық дәрежесі беріледі.
Дипломдық деңгейдегі дәстүрлі пәндер ол жалпы мамандық және таңдамалы
пәндер. Әдетінше жарты жылда 1 рет студенттер куратормен кездеседі, ол
студенттерге таңдаған мамандығы бойынша қандай пәндерді таңдағаны жөн және
сабақ қайда өтетіні жайлы ақпарат береді. Әр семестірдің соңында студент
емтихандар тапсырады, емтихан өткізілу формасын оқытушы таңдайды. Егер
студент семестр кезінде жақсы оқыса автомат, яғни емтихансыз жақсы баға
алуы мүмкін. Емтихандар мен зачеттарды бірнеше рет қайта тапсыруға болады,
студент оқудан босатылмайды. Бакалавр дәрежесін алу үшін студент қажетті
емтихандар мен зачеттарды алу керек. АҚШ-та магистр дәрежесі бакалавр
дәрежесіне қарағанда мамандырылған қызметке негізделген. Бакалавр дәрежесін
иемденуші студенттер тағы 1-2 жыл оқып, тезистер жазып, оларды қорғау
керек, кебір вуздарда қосымша шет тілін білу керек. Тезис деп магистрлік
дәрежені алғысы келетін студенттін таңдалып алынған ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz