Мемлекет функциясының түрлері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

М А З М Ұ Н Ы :

К і р і с п е3

1. Тарау. Мемлекет функциясының түсінігі, оның белгілері мен түрлері5

1. 1. Мемлекет функциясының түсінігі, оның белгілері мен тәсілдері5

1. 2. Мемлекет функциясының түрлері11

2. Тарау. Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты18

2. 1. Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының қалыптасуы18

2. 2. Қазақстан Республикасының мемлекетаралық ынтымақтастықты дамыту функциясы21

2. 3. Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының жетістіктері мен перспективалары37

3. Тарау. Қазақстан және Біріккен Ұлттар Ұйымы43

3. 1. Қазақстан және БҰҰ: ынтымақтастықтың негізгі кезеңдері43

3. 2. Қазақстанда жұмыс істейтін БҰҰ жүйесіндегі ұйымдармен өзара ықпалдастық52

Қ о р ы т ы н д ы55

Пайдаланған әдебиеттерге сілтемелер тізімі:58

Кіріспе

Еліміздің Ата заңы жүздеген жылдар бойы қалыптасқан адамзат баласының жалпы құндылықтарын өз бойына сіңірді. Конституциямызда адамдардың табиғи құқықтары мен бостандықтары, билік институттарын демократиялық жолмен қалыптастыру және дамыту, Қазақстан аумағында азаматтық қоғам құру туралы дүниежүзі таныған прогрессивті идеялар бекітілді. Ол елімізде сан алуан идеологиялық, сенімдік, ұлттық, азаматтық ұжымдар мен топтардың бірлесіп бейбіт өмір сүруін қамтамасыз етуге бағытталған. Конституциямызда бекітілген нормалар Қазақстан Республикасын гүлдендіру мақсатында еліміздің барлық азаматтарының бірлесіп, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып қызмет етулері үшін жағдайлар жасайды. Конституциямызда «Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары»[1], деп жазылған.

Құқықтық мемлекет орнатып, әлемнің өркениетті елдерімен жан-жақты экономикалық-саяси тең дәрежеде қарым-қатынас қалыптастыру, ірі реформаларды жүргізу, демократиялық принциптерді құрметтеу бәрі-бәрі Ата Заңымыздың аясында атқарылып жатқан шаруа және бұлардың барлығы мемлекеттің функцияларына жатады.

Әр азаматтың көзқарас еркіндігі, таңдау мүмкіндігі, сенімі, бейбіт өмірі қамтамасыз етілген елде ғана саяси тыныштық орнайды.

Сонымен, мемлекеттің динамикалық процесінің дамуына, жаңаруына, нығаюына, оның өзінің саяси, экономикалық, әлеуметтік міндеттерін орындалуы, қандай қызмет атқаруы, осы мәселелердің бәрі бірігіп мемлекеттің функциясын құрайды. Сонымен қатар, еліміздің қарқынды дамуына бағытталған ҚР Президенті Н. Назарбаевтың «Қазақстан-2030» Стратегиясы - ел дамуының 2030 жылға дейiнгi кезеңге арналған 1997 жылы қазанда қабылданған стратегиялық бағдарламасында Қазақстан халқына жолдаған арнауында баяндалған. Стратегияда көзделген мақсат - ұлттық бiрлiкке, әлеуметтіу әдiлеттiлiкке, бүкiл жұртшылықтың экономикалық әл-ауқатын жақсартуға қол жеткiзу үшiн тәуелсiз, гүлденген және саяси тұрақты Қазақстан мемлекетiн орнату.

Қазақстан осы стратегиялық мiндеттердi орындай отырып, 2030 жылға қарай дамыған елдердiң деңгейiне жетуге, дүние жүзiнiң ең дамыған жиырма елiнiң қатарына қосылуды көздейдi. Реформалар стратегиясында экон. және саяси құрамдағы ырықтандырудың өзара ажырамайтын байланыста болатындығы ескерiлген. Бәсекелестiк қабiлетi ашық та риясыз жағдайда қалыптасқан қоғам орнату одан әрi демократияландыру арқылы өтедi, ол, түптеп келгенде, сайлауды әдiл өткiзуге, саяси партиялардың, парламенттiң рөлiн, үкiметтiң мүмкiндiгiн күшейтуге, сот жүйесiн реформалауға, БАҚ-қа еркiндiк беруге, әйелдердiң қоғамдағы рөлiн күшейтуге саяды[2] .

Әлі еліміз құқықтық мемлекет құру жолына түскен және Қазақстанның дамуына, өркениетті елдердің қатарына қосылуына мемлекет тарапынан көптеген жұмыс атқарылуда, және де ол жалғасады. Қазақстан Республикасының сыртқы және ішкі функциялары мәселелері қазіргі таңдағы күрделі және де қызықты деп ойлаймын. Бұл мәселе жайлы жоғарғы оқу орындарында арнайы курс ретінде оқытылуда.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, тиісті параграфтарға бөлінген үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

Жұмысты жазу барысында көптеген әдебиеттер пайдаланды. Соның қатарында ресей және еліміздің құқық саласындағы ғалымдардың еңбектері пайдаланды. Сонымен қатар Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған жолдаулары және өзге де нормативтік-құқықтық актілер пайдаланды.

1. Тарау. Мемлекет функциясының түсінігі, оның белгілері мен түрлері

1. 1. Мемлекет функциясының түсінігі, оның белгілері мен тәсілдері

Мемлекеттің динамикалық процесінің дамуына, жаңаруына, нығаюына, оның өзінің саяси, экономикалық, әлеуметтік міндеттерін орындалуы, қандай қызмет атқаруы, осы мәселелердің бәрі бірігіп мемлекеттің функциясын құрайды.

Функция - заң ғылымында мемлекет пен құқықтың алдында тұрған мүдде-мақсаттарды, міндеттерді орындау қызметінің негізгі бағыттарын және оның әдіс-тәсілдерін анықтап, іске асыруды біріктіреді. Осы тұрғыдан мемлекеттің, үкіметтің, мемлекет аппаратының функциясы деген заңды ұғым қалыптасады.

Мемлекет функциясы Кеңестік дәуірде өте кең түрде пайдаланылды. Функция мемлекеттің таптық мазмұнына сәйкес өзгеріп, ескіріп, жаңарып отырады. Қазіргі кезеңде Кеңес Одағы ыдырап, республикалар дүниежүзілік қауымдастыққа бет бұрып, либерал-демократиялық даму процесіне көшкенде мемлекеттің функциясын тек қоғамның таптық мазмұнына сәйкес қарастыру дұрыс болмады. Себебі, функцияның дамуына таптармен бірге халықтың рухани сана-сезімі, мәдениеті, глобалдық мәселелері зор әсер етеді. Бұл дүниежүзілік саяси көзқарас[3] .

Кеңестік дәуірді де, қазіргі кезеңде де мемлекеттің функциясын дамытуға көп көңіл бөлінеді. Өйткені функцияның мазмұнын терең түсініп, білу тек мемлекеттің бүгінгі жұмысын, қызметін жақсарту ғана емес, сонымен бірге қоғамның, мемлекеттің тарихи даму процесін зерттеп, дұрыс түсінуге көп үлес қосуы. Функция мемлекетпен, қоғаммен бірге дамып, бірге өмір сүріп келеді. Бұл объективтік процесс. Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының функциясы күрт өзгеріп, дамуда, негізгі бағыты нарықты экономиканы қалыптастыру, либерал-демократиялық мемлекетті орнату.

Қазір бұл мәселе бойынша көптеген постсоветтік мемлекеттердің жұмыс жасау шарттары жаңаша, өйткені қойылған талаптар өзгерді. Тәуелсіздігін алған мемлекеттер терең өзгертулер өткізді, барлық өмір сфераларында, ұйымдық - басқаратын олардан шығатын творчестволық рөлі жоғарылауы мен өлшемдерді қабылдады. Сонымен қатар, басқа дүниежүзілік масштабта қарым-қатынас жасауына жағдай туды. Біздің ұсынуларымыздың маңызды түзетуіне мемлекет функциялары туралы табиғи, теориялық және практикалық қажеттілік жетілді, ал демек, туралы орындалатында оларға роль қазір ел ішінде және халықаралық аренада[4] .

Мемлекеттің функциясы туралы әр түрлі ой-пікірлер бар. Солардың бірі - функция көп өзгеріске ұшырамайтын деп, бірнеше түрлерін келтіреді: жалпы қоғамдық, әлеуметтік, таптық, ұлттық, ғылыми-техникалық, экологиялық, интернационалдық функциялар.

Профессор Марченко: «функциялар бұл мемлекеттің сол кезеңіндегі алға ұстанған мақсаттары мен бағыттарымен байланысты болады», дейді[5] .

Мемлекет функциясы - бұл қоғамның мемлекеттік басқаруын қамтамасыз ететін, мемлекеттің қызметінің басты бағыттары[6] .

Мемлекет өзіне қоғамдық өмірдің басты субъектісі ретінде, оның жағдайына, дамуына үлкен жауапкершілікті артады. Мемлекет өзінің функциялары арқылы қоғамның қажеттілігін қанағаттандырып, ұзақ мерзімді объективті негізді әр түрлі бағыттар мен мақсаттарды атқаруы тиіс. Мұның барлығын бір функцияның аумағында атқару мүмкін емес. Ол қалыптасқан функциялар жүйесіне сүйене отырып атқарылуы тиіс.

Мемлекеттің дамуы оның функцияларының өзгеруіне әкеліп соғады. Өмірдің өзгеруі нәтижесінде, мемлекетте жаңа функциялар пайда болады да, кейбір функциялары жойылып кетеді. Ғылыми әдебиетте, мысалы, мемлекеттің экологиялық функциясының пайда болуы келтіріледі[7] . Қоғамдық өндіріс табиғи ортаға зиян келтірмеген кезде бұл функцияның қажеттілігі жоқ еді. Ғылыми-техникалық прогрестің дамуы нәтижесінде, ауаның ластануы, жануар және өсімдік әлемінің жойылуы, жер асты байлықтарын орынсыз пайдалануы - мемлекеттің жаңа бір, экологиялық функциясының пайда болуына әкеліп соқтырды. Бұл пікірмен келіспейтін А. Баялимованың ойынша: «экологиялық функция, дәлірек айтқанда оның кейбір компонентері мемлекеттіліктің дамуындағы барлық кезеңдерінде кездеседі»[8], дейді.

Функцияны жүйелеудің келесі түрі: тұрақты және уақытша функциялар; негізгі және негізсіз функциялар; занды қабылдау, орындау, қорғау функциялары. Мемлекеттердің көпшілігі функцияны ішкі және сыртқы функциялар деп екіге бөледі. Осы пікірді қазіргі заманда мемлекеттер дұрыс деп қолдануда.

Мемлекеттің функциясының орындалуын қамтамасыз ететін - мемлекеттік аппарат пен органдар. Әуелі функцияны орындау үшін тиісті мемлекеттік орган құрылады. Бірнеше органдар функцияның мазмұнына қарай мемлекеттік аппаратты қалыптастырады. Функцияның орындалу кезең-сатылары: функция - орган - аппарат - мемлекет.

Мемлекеттің функциясы арқылы қоғамның алдында тұрған мүдде-мақсаттардың мазмұнын, оның орындалу бағыттарын, толық білуге болады. Мемлекет қызметінің (функциясының) негізгі белгілері:

- қызметтің жүйесі, оның атқаратын жұмыстарының мазмұны және қатынастардың түрлері арқылы анықталады;

- функция сарапталып, жіктеліп, кешенді түрде жүргізіледі;

- мемлекеттің қызметі аппараттарының қызметіне ұқсамайды. Мемлекет функциясы қоғамдык, көлемде жүргізіледі, мемлекеттің атқаратын қызметін мемлекеттік жұмыстарының әдіс-тәсілінен айыра білуге болады.

Мемлекет қызметінің орындалу әдістері: жеке тұлғалар ерікті, ерексіз түрде орындайды; мемлекеттік органдар, бірлестіктер, ұйымдар өздерінің құзыретінің шеңберіне сәйкес орындайды. Егер дұрыс орындалмаса, еріксіз түрде орындау қамтамасыз етіледі.

Мемлекет функциясы орындалуының құқықтық және ұйымдастырушылық тәсілдері болады. Құқықтық тәсілдің өзі үшке бөлінеді: құқық шығармашылық, құқықты қолдану, орындау; құқықты қорғау.

Ұйымдастырушылық тәсілдің түрлері: экономикалық (дотация, кредит, баға т. б. ) ; саяси симпозиум, семинар, конференция, кеңес, мәжіліс өткізу, халыкқа идеологиялық үндеу жасау, үгіт-насихат жүргізу.

Мемлекеттік билік толып жатқан субъектілердің сан алуан нақты қызметтері арқылы іске асып, орындалып жатады. Осы мемлекеттің сан алуан қызметтерін мемлекеттік биліктің орындалуының құқықтық нысаны дейді.

Бұл мемлекеттік биліктің нақты орындалуының құқықтық нысаны екі түрге бөлінеді:

1) . Нормативтік актілер арқылы орындалу нысаны;

2) . Жалпылама нормативтік актілер арқылы орындалу нысаны. Нақты нысанның өзі үшке бөлінеді:

1) . Құқық шығармашылык;

2) . Құқықты орындаушылық;

3) . Құқықты қорғаушылық.

Мемлекеттік билікті орындаудың ерекше нақты түрі - әкімшілік шарт арқылы іске асу. Шарттың түрлері толып жатыр. Оның бір жағының немесе екі жағының субъектісі мемлекеттік орган болады.

Мемлекет билігі жалпылама нормативтік актілерінің орындалу нысаны бірнеше түрге бөлінеді: экономикалық, саяси, идеологиялық, ұйымдастырушылық, халықаралық, мемлекетаралық т. б.

Мемлекеттік билікті орындау құқықтық нысандармен шектелмейді. Бұл іске мемлекеттің ұйымдастыру қызметі көп үлес қосады. Мемлекеттің ұйымдастыру қызметі заңға тәуелді іс-әрекет, әр мемлекеттік аппарат, әр мемлекеттік орган қоғамдағы заңға, нормативтік актілерге сәйкес қызмет атқарады. Бұл кызметке нақты нормативтік актілердің қажеті жоқ.

Мемлекеттің ұйымдастыру қызметінің түрлері:

- жаңа шыққан зандарды, нормативтік актілерді насихаттау, түсінік беру;

- мемлекеттік органдарға көмек көрсету, бақылау, тексеру жүргізу;

- материалдық-техникалық операциялар жүргізу, баяндамалар, іс-қағаздарын дайындау, зандарды, нормативтік актілерді басып шығару т. б. құжаттардың өмірге келуін қамтамасыз ету;

- әртүрлі жиналыстар, мәжілістер, конференциялар өткізу;

- мемлекеттік органның тәжірибелерін жинақтап, қорытынды жасау;

- мемлекеттің қызметі туралы қоғамдық ұйымдардың, еңбек ұжымдарының ой-пікірлерін, ұсыныстарын жинақтап, қорытынды жасау;

- мемлекеттік органның жұмысына халыкты, қоғамдық ұйымдарды, саяси партияларды қатыстыруды ұйымдастыру;

- шет елдермен қарым-қатынасты ұйымдастырып, басқару т. б. қызмет істері.

Мемлекеттік қызмет - азаматтардың мемлекеттік мекемелерде қызмет атқаруы, жұмыс істеуі. Бұл қызмет қоғамдағы еңбектің ерекше түрі. Бұл туралы заң, инструкция болады. Мемлекеттік аппарат тиісті мамандармен, іскер, сенімді азаматтармен толықтырылып құрылады. Мемлекеттік қызмет бірнеше категорияға бөлінеді:

а) . Мемлекеттік билік органдарының қызметкерлері: заң шығару, заңды орындау, заңды қорғау органдары.

б) . Жұмыстың сипатына қарай қызметкерлер үшке бөлінеді: басшылар, мамандар, техникалық персонал.

в) . Мамандығының сипатына қарай қызметкерлер екіге бөлінеді: мемлекеттік - билік өкілеттігі бар қызметкерлер және өкілеттігі жоқ қызметкерлер.

Мемлекеттік өкілеттігі бар лауазымды тұлғалар 3 топқа бөлінеді:

- категория «а» Президент, Премьер-Министр, Палаталардың басшылары, Министрлер, т. б. Жоғарғы мемлекеттік аппараттың басшылары;

- категория «б» бірінші топтағы лауазымды тұлғалардың кеңесшілері, көмекшілері, орынбасарлары;

- категория «в» екінші топтағы лауазымды тұлғалардың орынбасарлары, көмекшілері.

Мемлекеттік қызметтегі лауазымды тұлғалар әкімшілік жауапкершілікке тартылады. Егер қызметінде мекемеге шығын келтірсе, оны төлейді, қылмыс жасаса, қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Мемлекет қызметінің негізгі мүдде-максаты - адамның әлеуметтік, моральдық, материалдық, рухани, мәдени, экологиялық тілектерінің толық орындалуын қамтамасыз ету. Жеке тұлғалардың мүдделерін орындау арқылы мемлекет қоғамды жақсы дамытып нығайтады, қарым-қатынастарды дұрыс реттеп, басқарады.

Сонымен, мемлекетттің функциясы - қоғамды әлеуметтік басқарудағы мемлекеттің атқаратын жұмыстарының негізгі бағыттары мен әдістері.

Шет мемлекеттердің көбінде функция деген занды түрде ұғым жоқ. Оларда функцияны мемлекеттің міндеттері мен мүдде-мақсаттарына қосып түсінік береді. Ал, функция деген жеке түсінік бар мемлекеттерде бұл мәселені оқып, білуде өзгешілік кездеседі.

Кейбір ғалымдардың пікірінше, «функциянын өзін жеке оқып, білген дұрыс. Оны мемлекеттің мүдде-мақсаттары мен міндеттеріне қосып, біріктіріп қарау дұрысқа жатпайды. Себебі, бұл үшеуі үш түрлі мәселені қамтиды, олардың мазмұны да, орындалу жолдары да, тәсілдері де түгелімен басқа»[9] .

Дамыған елдердің біразы мемлекеттің функциясын ішкі-сыртқы деп бөлмейді. Өйткені олардың шекарасын анықтау қиынға соғады. Олар жалпылама түрде қарастырады. Біздіңше, бөлген дұрыс, функцияның басым көпшілігінің шекарасы белгілі.

1. 2. Мемлекет функциясының түрлері

Мемлекеттің функцияларының қалыптасу себептеріне қарай екі түрге бөледі: таптық қайшылықтарды реттеу функциясы және жалпы қоғамды реттеп-басқару функциясы. Қазіргі заманда мемлекеттердің көпшілігінде таптық күрес бәсеңдеп, демократия дамып, монополияның озбырлығы шектелгенде таптық қатынасты реттеу функциясы өте сирек қолданылады. Дамушы елдерде бұл функция жиі, күрделі түрде пайдаланылады.

Мемлекеттердің функциясы жайлы ғылыми әдебиетте оның түрлерінің объективтілігі жөнінде айтылады. Алайда, біздің ойымызша, әр әдебиетте, әр автордың өзінің түсінігі бойынша мемлекет функциясының түрлері берілген.

Мемлекеттердің функциясының түрлері жайлы, Чарыяров У, К. Шеметаевтың ойынша, ол мемлекеттің алдына қойған мақсаттарына байланысты және де қазіргі таңда Қазақстан Республикасы мына функцияларды атқарады: экономикалық; әлеуметтік; мәдени-тәрбиелік; саяси; экологиялық; азаматтардың құқық пен бостандығын және құқық қорғау функциялары; ғылым мен техниканың дамыту; мемлекеттің қорғанысын, қауіпсіздігін қамтамасыз ету; басқа елдермен қарым-қатынас жасау. Қазақстанның осы аталған мемлекеттік функцияларының атының өзі де, оның алғашқы жетеуі - ішкі функцияларға; ал соңғы екеуі сыртқы функцияларға жатады[10] .

Сонымен қатар, профессор Спиридоновтың «Мемлекет және құқық теориясы» оқулығында келесі функциялар көрсетілген: қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету, экономикалық, мәдени, әлеуметтік, салық жинау (ішкі) ; қорғаныс және басқа елдермен қарым-қатынас жасау (сыртқы) [11] .

С. А. Комаровтың «Мемлекет және құқық жалпы теориясы» лекция курсында Ресей Федерациясының дамуының қазіргі кезеңдегі мемлекеттік функциялары төмендегідей көрсетілген: экономикалық, әлеуметтік көмек беру, экологиялық, құқық қорғау, азаматтардың құқық пен бостандығын қорғау (ішкі) ; мемлекетті қорғау, басқа елдермен қарым-қатынас жасау, халықаралық қылмыспен күресу, қоршаған ортаны халықаралық қорғау, әлемдік экономикаға кіру (сыртқы) [12] .

Мемлекеттердің көпшілігінде функцияны ішкі және сыртқы деп екі күрделі топқа бөледі. Мемлекеттің ішкі функциялары:

1. Экономикалық функция - мемлекеттің экономикалық дамуының негізгі стратегиялық бағыттарын анықтау, олардың орындалу жолдары, тәсілдерін көрсету. Экономиканың дамуын реттеудің төрт тәсілі болады:

бірінші - салық саясаты арқылы мемлекет бюджетінің дамуын реттеп, басқару;

екінші - экономиканың тиісті, қажетті саласына жеңілдік беріп, дамыту:

үшінші - ғылым мен техниканы дамытып, экономиканы көтеру (бұл екі жақты процесс) ;

төртінші - мемлекеттік өндірісті дамыту.

2. Әлеуметтік функция - мемлекеттің негізгі міндеттерінің бірі халыктың әлеуметтік жағдайын жан-жакхы қамтамасыз етіп, жақсы дәрежеде дамыту. Мемлекеттің әлеуметтік саясаты екі бағытқа бөлінеді: бірінші бағыты - адамдардың қоғамдағы еңбегіне қарамай мүгедектерге, зейнеткерлерге, науқас адамдарға, көп балалы жанұяға, студенттерге мемлекеттік көлемде жан-жақты көмек жасап, олардың әлеуметтік жағдайын жақсарту; екінші бағыты - адамдардың денсаулығын қорғауға, жақсартуға, мәдениетті дамытуға, халықтың жақсы тұрып, жақсы демалуына қамқорлық жасап, мемлекеттік бюджеттен тиісті мөлшерде қаржы бөліп отыру.

3. Қаржы реттеу функциясы - қоғамдағы барлық азаматтардың, бірлестіктердің, ұйымдардың, мемлекеттік бюджеттің шығысы мен кірісін реттеп, басқарып отыру. Бюджеттің кірісі мен шығысын дұрыс пайдалануын қаржы министрлігі мен парламент қатаң тексеріп, бақылап отырады. Жергілікті басқару аппараты өз бюджетінің дұрыс пайдалануын өзі бақылап, тексереді. Шекарадан заттың шығуын, кіруін, одан түсетін кірісті мемлекеттік кеден аппараты тексеріп, бақылап отырады.

4. Мәдениет бағытындағы функция - адамдардың денсаулығы, рухани сана-сезімі, білімі, әдет-ғұрып, салт-дәстүр, мораль, әдебиет, өнер, музыка, ғылым, тәрбие т. б. мемлекеттің тұрақты бақылауында болып, оны тиісті дәрежеде дамытып отырады. Бұл күрделі функцияға жеке адамдар да, бірлестіктер де тиісті деңгейде үлес қосып отырады.

5. Экологиялық функция - бұл дүниежүзілік көлемдегі проблема. Сонымен бірге жеке мемлекеттер де, жеке ұйымдар да, жеке адамдар да өздерінің үлесін қосуға міндетті. Себебі, табиғатты, адамды, қоршаған ортаны қадірлеп, қорғау жалпы әлемдік мүдде-мақсат, кезек күттірмейтін міндет. Табиғатты ластау адам қоғамының болашағын жою. Сондықган бұл мәселе БҰҰ бақылауында, халықаралық құқық шеңберінде біраз нормативтік актілер қабылданып, мемлекетаралық бағдарлама бекітілді. Жеке мемлекеттер де өздерінің бағдарламасын қабылдады.

6. Құқыктық тәртіпті қорғау функциясы - қоғамда мемлекеттің, бірлестіктердің, жеке адамдардың мүдде-мақсаттарын қорғайтын әділетті, инабатты, парасатты, құқықтық тәртіп болу керек. Оны қалыптастыратын, реттеп, басқаратын мемлекет, оның орғандары. Сонымен бірге бұл іске бірлестіктер мен жеке адамдар да зор үлес қосулары, белсеңді түрде қатынасулары керек. Қоғамдық тәртіпті жақсартудың, нығайтудың екі әдіс-тәсілі бар. Біріншісі - заңдардың, нормативтік актілердің сапасын, әділеттілігін көтеру. Екіншісі - құқықтық нормалардың орындалуын қамтамасыз ету. Егер норма дұрыс орындалмаса немесе бұзылса, қатаң күрес жүргізу, жауапқа тарту.

7. Қоғамдағы тәртіпті қорғау функциясы - бұл мемлекет орғандарының қызметінің ең күрделі, жауапты түрі. Осы функция арқылы адамдардың бостандығын, құқыктарын қамтамасыз етіп, жақсы өмір жасауға мүмкіншілік қалыптастыру.

8. Ғылыми - техникалық прогресті дамыту функциясы. Қазіргі заманда қоғамның жақсы даму бағыты: ғылым мен техниканың қарқынды түрде дамуына толық мүмкіншілік жасау, барлық қаржыны мемлекеттік бюджетке тапсыру. Өйткені бұл істі бір орталықтың басқаруы қажет.

Мемлекеттің сыртқы функциялары.

1. Екі жақты пайдалы қарым-қатынас қалыптастыру. Қазіргі заманда мемлекетаралық қатынасты қоғамның барлық саласын қамтуға, байланыстыруға болады: біріккен өндірістер, фирмалар, ұжымдар құру, бірігіп ғылыми зерттеулер жүргізу т. б. іс-әрекеттер жасау. Бұдан мемлекеттер ұтылмайды, керісінше, ұтыстары молаяды.

2. Мемлекетаралық саяси ынтымақтастықты дамытып, жақсарту. Барлық мәселені бейбітшілік жолмен шешу. Бұл байланыс үш түрлі деңгейде жүргізіледі: парламентаралық, үкіметаралық және жергілікті басқару аппараттарының байланысы. Мысалы, Еуропалық одакты және тәуелсіз мемлекеттердің достастығын келтіруге болады.

3. Мәдени және ғылыми-техникалық ынтымақтастықты қалыптастыру. Ғылыми-техникалық мәдени жетістіктерді пайдалану, алмастыру т. б. жолдарын іздестіру. Бұл жұмысқа мемлекеттік емес ұйымдар да кеңінен қатысып жүр. Мысалы, дүниежүзілік демократиялық әйелдер, жастар, студенттер, кәсіпшілер, архитекторлар, суретшілер, сазгерлер одағы; халықаралық ғылым одақтарынның кеңесі; БҰҰ-ның ЮНЕСКО Комитеті т. б.

4. Дүниежүзілік ғаламдық мәселелерді реттеп, іске асыру. Бұл мәселені реттеп, шешуге әлемдегі барлық мемлекеттер қатысулары керек, онсыз ешқандай нәтиже болмайды. Қазіргі замандағы глобальдық проблемалар: бейбітшілікті сақтау, экологияны жақсарту, адамдардың сауатсыздығын жою, дүниежүзіндегі халықтардың денсаулығын, әлеуметтік жағдайын жақсарту, цивилизациялық жетістіктерді қорғап, сақтау, дамыту.

5. Мемлекеттің қорғанысын, қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Бұл мәселені жаңаша, қазіргі заманға сәйкес шешу, Бұрынғыдай қару-жарақты көбейту ешқандай жағымды нәтиже бермейді. БҰҰ арқылы, соның шеңберінде реттеп, шешуді қарастыру және әр мемлекеггің өзінің бейбітшілік саясаты дамып, нығаюы керек.

Мемлекеттің функциясы диалектикалық даму процесі арқылы оның мазмұны да, орындалу тәсілі де өзгеріп, жаңарып жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.