Құқықтық мемлекет құрылуы және түсінігі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамның қалыптасуының барысы.

Азаматтық қоғам түсінігі. 1

Азаматтық қоғам мазмұны. 3

Құқықтық мемлекет құрылуы және түсінігі. 4

Қорытынды7

Азаматтық қоғам түсінігі.

«Азаматтық қоғам» деген атауды, Аристотель айтқан. Аристотель мемлекетті азаматтық қоғаммен салыстырмады, бірақ бір-біріне оларды қарсы қоймады, себебі олардың әр түрлі жолдары ескі полистегі қоғамдық өмірде тығыз байланысты болады. Сонымен қатар, жоғарыдағы көрсетілгедей ол кісінің ойынша, азаматтық қоғам жетілген демократиялық организм ретінде, тек саясатпен байланысты, яғни принципиалды жағынан, бұрынғы көне полистер сияқты:мемлекеттік органдардың қызмет мерзімі, биліктің бөлінуі, сөз бостандығы, баспасөз, елінде еркін жүріп- тұру және сырт жақта да еркіндікте болу, мемлекеттің жекелеген қатынастарға қол сұқпау, азаматтардың заң алдындағы құқықтарының теңдігі.

Азаматтық қоғамның көне модельге қайтып оралуы, жаңа уақытта жүргізіліп, өте үлкен оқымыстылардың зерттейтін пәніне айналды: Гроцидың, Гоббас, Лок, Пейн, Руссо, Гельвеций, Гольбах, Кант, Гегель және басқалардың 17 ғасырда азаматтық қоғам түсінігі әлі саяси қоғам түсінігінен айырылмаған кез болатын, бірақ олар сондағы мемлекеттік нысандармен салыстырылмаған. Оған куә болатын Дж. Локктың сөзі: «Кейбіреулер айтып жүргендей абсолюттік монархия жалғыз ғана дүние жүзіндегі басқару нысаны емес, шын мәнісінде азаматтық қоғаммен қосылмайды, сондықтан жалпы алғанда азаматтық қоғамның басқару нысаны болуы мүмкін емес». Локк және басқаларда мемлекеттің пайда болуындағы келісім шарт теориясын қолдаған, себебі ол қоғамдық келісім негізінде пайда болады, азаматтардың мүдделерін көрсетеді.

« Азаматтық қоғамның түсінігі тек индивидтердің жиынтығы және олардың арасындағы қатынастар емес, кеңістік соның ішінде қызмет істейтін қоғамдық институттар», - деп, Гегель дәлелдеген.

«Құқық филасофиясы» еңбегінде ол, азаматтық қоғамның тарихи келісімділігінайта отырып былай деген: «атомдар құсап әр түрлі жекелеген адамдарға бөлініп кетпей және жекелеген уақытша жағдай үшін бір сәтке жиылып әрі қарай байланыспай, ертеде құрылған серіктестік, қауым, корпорациялар негізінде саяси қатынастықты алғандығын» талап береді.

Гегель азаматтық қоғамның еркіндігін мемлекетке қарсы қойып «саяси дене» деп дәлелдеді. Сонымен бірге бұл екі жүйенің қарым қатынаста және бір медальдың екі жағы екендігін де мойындады.

Гегель оның басқада қызмет принциптерін: жеке меншікті, еркін қалыптасатын қоғамдық пікірді, адал заңдарды және сол жолмен жүруді атап айтады.

Азаматтық қоғам проблемаларын өзінің зерттуінде Марксте айналып өткен жоқ, белгілі болғандай Гегельденде аз алмағаны мәлім. Егер ол бұрынғы ғылыми жұмыстарында, шын мәніндегі оның маңыздылығымен сол түсінікті пайдаланған болса, кейін ол ойынан бас тартқан болар еді. Болжамы бойынша «азаматтық қоғамның анатомиясын саяси эканомиядан іздеу керек» деп Маркс, іс жүзінде азаматтық қоғамды базиспен бірге ілестірді. Себебі, Маркстің моделі бойынша қоғам, мемлекет, құқық, мараль, өнержәне дін қондырмаға жатады, азаматтық қоғам түсінігі бөлшектеніп өзінің еркіндік маңызын жоғалтты(ол туралы Гегель сақтандырған болатын) . Кейіннен ортодоксалды марксизм ленинизмге азаматтық қоғам туралы белгісіз болуы кездейсоқ емес. Кеңестік гуманитарлық билік, толығымен тоталитарлық режимінің міндетіне және мақсатына сай келді.

Азаматтық қоғамның мемлекетпен қатынасындағы еркіндігін мойындамау, оның әлеуметтік бағалылығын да мойындамағандығы, ол жағдайдың қиындыққа тірелетіндігі сөзсіз. Кеңестік тоталитаризмнің агрессивтік анықтаушысы (қоғам мүдделерінің алдындағы таптық мүдделердің артықшылығы, таптық күрес, меншікті мемлекеттендіру, жеке адамдардың өзіндік бағалылығын есепке алмау т. с. с. ) арқылы азаматтық қоғамды мемлекетке сіңіру болды. Соның нәтижесінде адам, жеке адам ретінде қабылданбады, табиғи құқық және еркіндіктің маңызы жойылды, себебі барлығы меилекет арқылы жойылды. Адам тоталитарлықжағдайда өз еркімен өмір сүріп, ойын айтуға, саяси көзқарастарын білдіруге құқығы болмады, оның салдырынан саятсыз «бағынушыға» айналдырылды.

Азаматтық қоғам мазмұны.

Адам баласы қоғамында, әр түрлім мүделер өмір сүретін орталар араласып кетеді. Олар өзедірінің ерікті жүйесін құрады, әрқайсысының өзіне тән сипаттары бар:өндірістік (эканомикалық шаруашылық), материалдық қажеттілікті қамтамасыз ету, саяси таға сол сияқты өмір сүруге қажетті жағдайларды іске асыратын әлеуметтік және рухани құралдар ретінде азаматтық қоғамның жиынтығын құрайды.

Азаматтық қоғам дегеніміз жеке адамның, әлеуметтік топтардың, сан қырлы мүдделері мен талаптарын іс жүзінде асыру және қанағаттандыру үшін қалыптасқан қоғамдық қатынастардың жиынтығы және содан туындайтын мемлекеттік емес ұйымдардың құқықтық негізінде құрылған жүйесі.

Көптеген институттар бір мезгілде, азаматтық қоғамның және мемлекеттің құрамды бөліктері болып табылады. Оларға: саяси партиялар және олардың арасын байланыстыратын қызмет ортасын белгілейтін ұйымдар жатады.

Саяси партиялар жекелеген азаматтардың, әлеуметтік топтардың көп салалы мүдделерін қолдап жүреді және саяси өмірге араласуын қамтамасыз етеді.

Азаматтық қоғамның мемлекеттік билік жүргізуге ұлкен ықпалы негізінде саяси партиялардың қызметтерінен анық байқалады. Саяси партиялардың негізгі мақсаттары мемлекеттегі билік үшін күресу болып табылады. Саяси партияларға мақсат мүдделеріне байланысты әр түрлі мағанада сипаттар беріліп келе жатыр. Мысалы, он сегізінші ғасырда өмір сүрген ағылшын философы Э. Брек партияны «нақтылы идеалармен мүдделерді ұсыну мақсатында құрылған адамдардың ұйымдасуы»деп бағалады.

Азаматтық құрылымы (дәстүрлік жағдайда құрылған) адамға жақын болса, сол құрылым оның мүддесін іске асыруға мүмкіндік болады, қоғам түгелімен бір қалыпта болады, рухани бағалылық арта түседі.

Болжап айтсақ, мынандай қорытынды дұрыс болады, яғни азаматтық қоғамның сипаты даму деңгейі және нысаны, мемлекеттің нысанымен даму деңгейі белгілейді. Осы туралы белгілі француз заңгері М. Ориудың мына сөзін келтіруге болады: «Айтқаным артық болмас, себебі сол үшін (азаматтық өмірге, азаматық қоғам - Т. А. ) барлық мемлекеттік машина құрылды. Өсімдік әлемі бізге қызығарлық ұрықтар: бидай, басқа да әдемі ағаштарға өте қиын табиғи»

Қорғау жүесінде өсіп жетілуіне жағдаилар туғызылады жәрә соның негізінде дамуға мүмкіншілік алады. Солсиақтыазаматтық қоғам да мемлекеттің саяси институтының қорғану кеңестігіне кіреді және сол өзі тұрған ортаны мақсаты өркенниетті жеке адамның паида болуы мен дамуы.

Жалпы айтқанда, азаматтық қоғам институттарын бөліп алып жеке зерттейтін объект. Ондай зерттеулерді Шығыстағы ғалым гуманитарлары бастады, себебі оның қоғам дамуындағы объективті роліне байланысты болды. Азаматтық қоғамның көптеген түсініктемелері бар. Біз мұнда К. С. Гаджиевтің тұжырымдамасын келтіреміз: «Бұл еркін және мемлекеттен тәуелсіз қоғамдық институттар және жеке адамдардың қатынастары, олар жекелеген индивидтердің және ұжымдардың өздерін өздері дамытуға жағдай жасайды және солар арқылы жекелеген мүдделер, қажеттіліктер жекелеген және ұжымдықтар іске асырылады».

Құқықтық мемлекет құрылуы және түсінігі.

Азаматтық қоғамның негізгі бағалылығы, айтылып өткендей адам және оның құқығы, ал оны саяси іске асырушы мемлекет. Ондай миссияныорындау кез келген мемлекеттің қолынан келмейді, Тек принципі мен қызметі құқыққа сай келген, құқық үстемдік құратын мемлекеттің қолынан келеді. Ондай мемлекетті жалпы түрде, құқықтық мемлекет деп атайды.

Мемлекет пен құқықтың келіскен әрекеттестілігін іздеу моделі, құқықты саяси биліктің негізін іске асыратын құрал ретінде тануы, ерте заманнан басталады. Соған сай идеалардың бастамасы ертедегі қытайлардың Легистеріне (Шан Ян-15 ғ. Б. э. дейінгі) заңды ғана сараптаған, құқықты мемлекеттің мәжбүрлеуінің нысаны ретінде емес, тек билікке оны орындаудың міндеттілігі ескертіледі.

Құқықтық мемлекеттің негізгі идеаларының элементтері көне оқымыстылармен құралған. Оларға:Солон, Гераклит, Пифагор, Платон, Аристотель, Демокрит, Сократ, Цицерон сонымен қатар софистер, стоиктер және Рим заңгерлері жатады. Олардың басқару нысаны жөніндегі дұрыс және дұрыс емес ережелерге: табиғи және ерікті белгіленген құқық қатынастары, адамдардың теңдігі туралы табиғи құқық, мемлекетті «халықтың жұмысы» құқықты адалдықтың өлшемі ретінде есептеу, жеке және көпшілік құқық жатады. Жаңа кезеңде, табиғи құқық доктринасының теориялық дамуына ықпал жасады, екі мың жылдарға созылған кезеңдерде құқықтық мемлекет идеалары жетіле бастады.

Жоғарыда көрсетілген жағдайлар, белгілейтін элементтердің мемлекетпен адамдарға қатынасын табуға мүмкіндік береді, құқықтың принциптерінің артықшылығын көрсетеді. Бірінші көрсеткен Гуго Гроций болды. Оның ойы бойынша жақсылықтың және мемлекеттің тағайынды болуы жетілген құқыққа байланысты, мемлекеттік қызметті құқықтық принциптеріне сай болуы керек, деген ой И. Кантқа жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.