Экономикалық интеграция жолындағы кедергілер

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАРЫ:
Кіріспе 2
Шығыстық-славяндық үшбұрыш 4
Қатынастардың дамуы 5
Одақтың геосаяси мәні 7
Экономикалық интеграция жолындағы кедергілер 8
Қорытынды 10
Пайдаланған әдебиеттер: 13

XXI ғасырда біздің елдердің
одақ құруына жаңа ерекше
қасиеттерімен бірге және сенімді
болып барады. Бұл Белоруссия мен
Ресей халықтарының барлық
мүдделеріне жауап береді.
1998 жылғы 25 желтоқсанда Ресей
мен Белоруссияның ары қарайғы
бірлігін сақтайтын Декларация
шартына қол қою церемониясындағы
Борис Ельциннің айтқан сөздерінен.
Кіріспе
1997 жылы мамырда Белоруссия мен Ресейдің бірігу шартына қол
қойылды. Бұл шарттан серіктестердің тәуелсіздігін сақтай отыра, кең ауқымды
үстіңгіұлттық өкілеттік мүше пайда болады, жаңа пайда болған одаққа
халықаралық субъект мінездемесі беріледі.
Әскери-саяси көзқарас жағынан екі мемлекет - Ресей мен Белоруссияның
бірігуі дегеніміз нені білдіреді?
Егер шарттың саяси сырын ашатын болсақ, келесі фактілерді белгілеп
көрсетуге болады: Белоруссиның Ресейден межелеп бөлініп кеткенінен кейін
Белоруссияда ресейлік қару-жарақтардың бір бөлігі қалып қойды, соның ішінде
сирек кездесетін ракетаға қарсы қорғаныс (бұрынғы КСРО-да ол бүкіл
солтүстік-батысты қалқалап тұрды, соның ішінде Москваны да), РЛС және
ресейлік сүңгуір қайықтармен байланыс базасы; Ресей мен Белоруссияның
бірігуі олардың қару-жарақ күштерінің де бірігуін білдіреді (немесе
ынтымақтастығын), НАТО шығысқа белсенді жайылып бастағанда және ресей
шекарасына тығыз жақындағанда осы жағдай үлкен маңызды рөл атқарды;
Белоруссияның Европаға қарай өте ыңғайлы темір жол, мұнай-газ және тағы да
басқа каналдарымен ерекшеленеді; КСРО-ның құлағанынан кейін, Белоруссияда
ресейлік өндірістік қуаттарының айтарлықтай бөлігі қалып қойды.
Жоғарыдағы фактілерді есепке алатын болсақ, Ресейдің Белоруссиямен
одақтасуы әбден қажет. Басқа сұрақ, бұл одақ қандай тәсілдермен анықталатын
болады? Мамырда қабылданған шарт жаңа білім саласына байланысты көптеген
шешілмеген сұрақтарды қарастырады. Бұл реферат Ресей мен Белоруссияның
бірігу шартына байланысты барлық қатысты материалдарды компиляциялап, екі
мемлекеттің қосылуының дұрыс және теріс жақтарын қарастыру мақсатында
автордың өз көзқарастарын білдіреді.
Жалпы айтқанда XX ғасырдың аяғындағы Ресей үшін ең ойда қалатын
оқиғалардың бірі, дүниежүзінде біздің елдің жағдайын әр түрлі суреттейтін
көптік геосаяси концепцияларды ұсыну болып табылады, Астам держава – Кеңес
одағының құлауынан кейінгі аралық кезең – “Ресейдің құрылуы” молшылық
жобасымен сипатталады. “Батыстықтар” мен ”сланофильдер” тағы да ерегісе
бастады, евразийстер өздерін өздері қатты мәлімдей бастады. Ресейдің
тағдыры мен болашағы жайлы қызу айтыстарда, қазіргі геосаяси ситуациялар
мен шынайы оқиғаларда академиялық зерттеулер өткізілдірді. Басқа сөзбен
айтқанда, батыс ғылымында дұрыс, объективті, геосаяси саралау саласы
қалыптаспайынша жалғастырылды. Тап осы байланыста қазіргі заманға сай
елдердің сыртқы байланыстары мен сыртқы саясаттарының географиялық
конфигурацияларын меңгеру басты мәселе болып тұр, ол арқылы геосаяси
жүйелері бір-бірінен қаншалықты айрықшаланады және шынымен де Ресейдің
геосаяси позицияларын анықтау үшін.

Шығыстық-славяндық үшбұрыш
90-жылдары пайда болған “теңізаралық” немесе Балтық-Қаратеңіз
аумағындағы сыртқа жағымды концепцияларға және еуропалық батыс ТМД
елдеріне ресей мемлекеттігін “евразиялық” деп көрсетуге тырысуына
қарамастан шығыс-славян үшбұрышы, яғни Ресей, Украина, Белоруссия және
олардың халықтарының арасындағы тығыз байланыстар мен ерекше қарым-
қатынастардың кеңістігі шынайы факт болып қалып отыр.
Мұндай шешімнің шығуына үш салмақты аргументтер негіз болып отыр.
Қуатты ресейлік тіл мен ресейлік мәдениеттің бір-біріне объективті тартылуы
гуманитарлық байланыстарды жалғастыру тілегіне бірталай әсер етті. Осыған
байланысты, жеке деңгейдегі ресейлік—украиндық-белорусь қатынастары мәнді
ішкісаяси мәселерге айналып, миллиондаған адамдарды толғандырды.
Басқа ішке тартушы фактор – 1990 жылдардың аяғында айқындалған Ресей,
Белоруссия және Украина меншіктері даусыз кейінгікеңестік кеңістігіне
жатқызылды. Балтия елдері мұны сәтті тастап кетті. Батыс Украина
шекараларында НАТО дамуының тоқтап қалуы әбден көрініп тұрды. Бірақ бұл
процесте қорытынды нүктені Европа одағының көзқарастары қойды, олар
Украинаның барлық өз европалық таңдауын айту талпыныстарына қарамастан,
болашақ даму барысында Киевке кандидаттық мәртебе беруден бс тартып
–Украинаны “тікелей көрші” ретінде ғана қарастыра берді.
Ақыр аяғында, ақырғы онжылдықта қызғанушылыққа ойнау ойыны басталды –
онда басқаның көзқарасына әсер ету үшін, басқа бір серіктестермен бірігуді
көздеді. Бұл үш елдің арасында іштей бірлік бар болғандығын айтады.
Ресейде мұндай көзқарас “Одақ қайтадан қалпына келеді ме? ” (1996) СВОПа
баяндамасында сәл қисынға келтірілген, мұнда ресей-украина қатынастарының
болашағы Белоруссиямен (және Қазақстанмен) жағдай қалай болатынына
байланысты екені айтылды, басқа жағынан Ресейдің экономикалық одағына
байланысты өсу – белорустердің хал жағдайы Киевке “өзін өзі оқшаулау
саясатын” жүргізуге қиындық туғызады. Бұл жерде Украинаны аралап шығу үшін
Белоруссия арқылы өтетін газқұбырларын экспорттайтын маршрутты таңдау
маңызды болып тұр. Өз кезегінде украина басшылықтары ресей-белорусь
жақындылығын тоқтатуға тырысты, себебі бұл “Украинаны шеттетеді” және ТМД-
ның ыдырауына әкелетіндігін хабарлады. Есте қалатыны, Белоруссияның
президенті Александр Лукашенко украиналық бағытта әрекет етеді, тек
Москваны бірдеңеге сендіру керек кезде ғана.

Қатынастардың дамуы

Ресей-Белоруссия бірлестігінің кұрылуы туралы сұрақтарды қарастырғанда
біріктіретін ынтаның дамуына әсер еткен келесі фаторларға көніл аудару
керек:
1) ТМД елдері арасында дағдарысты жоюға талпыну және Достықтағы
интеграциялық тенденцияларды бекіту;
2) НАТО кеңеюімен байланысты Ресейдің оқашалау мәселелсін шешу және
Ресейдің Еуропаға әсері әлсіреуі;
3) кейінгі Кеңес кеңістігіндегі интеграцияға сайлау тәсілін қолдану
идеясын іске асыру, интеграцияның болашақты түрі ретінде мемлекетаралық
қатынастардың екіжақтық моделіне көшу;
4) жарым-жартылай болса да, саяси-экономикалық, мәдени жағынан Ресейге ең
жақын мемлекеттерден славяндық одақ құру идеясын жүзеге асыру.
Ресей-белоруссиялық қатынастар ТМД-ның қрылуына дейін де белсенді
дамыған. 1990 жылдың желтоқсанында Ресей мен Белоруссия арасындағы
екіжақты қатынастардың тарихында бірінші рет мерзімі он жылға тең саяси
келісімге қой қойылды. Кейіннен Достықтағы жаңа мемлекеттер арасында
сыйыспайтын мүдделер пайда болып және олардың геосаяси мақсаттары өзгеше
болып келе жатқан бойда ТМД-ға кірген елдер көпжақты ынтымақтастыққа емес,
екіжақты және аймақтық қарым-қатынастарға көңіл бөле бастады. Сол себепті
ресей-белорустық қатынастар ерекше орын алады және де Ресей мен Белоруссия
экономикалық интеграциясының басқа ТМД еледер арасында аналогы жоқ.
Сонымен қатар Ресей мен Белорус одағының Еуропалық Одағымен ұксастығы –
мүлдем өзгеше мазмұнымен сипатталатын тек сыртқы аналогия.
Батыс жіктеуі бойынша, Ресей мен Белоруссия Одағы секілді аймақтық
халықаралық бірлестіктерде экономикалық ынтымақтастықтың келесі түрлері
бар. Қатысушы-мемлекеттер арасындағы еркін сауда зоналарда тариф пен басқа
да сауда кедергілер жойылған. Баж одағының қатысушылары ішкі аймақтық
саудада кедергілерді жоюмен қоса бірыңғай баж ережелер мен басқа
мемелекеттермен сауда жүргізу үшін еңгізілген тарифтерді бекітті. Ортақ
нарық аймақтын территориясында тауарлардың, жұмысшы күштерінің және де
қапиталдың еркін ауысуына мүмкіндік беретін ерекше одақ болып табылады.
Экономикалық одақ қатысушы-мемлекеттері өз экономикалық бағытын келістіріп
және үйлестіріп отыратын ортақ нарықтың барлық белгілерімен сипатталады.
Және де тегіс қамти алатын экономикалық интеграция шаруашылық интституттар
мен экономикалық даму стратегиялардың (олардың арасында ортақ валюталық
жүйесін еңгізу де) бүтін экономикалық унификациясын болжамдайды. (Бұл үлгі
ең бастысы теориялық сипат болып табылады, практика жүзінде осындай
қатынастардың әртүрлі комбинациялары кездеседі.) Бұндай жіктеу бойынша
Ресей-Белоруссия ынтымақтастығы тәрізі баж одағы мен ортақ нарық
арасындағы аралық анықтамаға жатады, яғни ол шын мәнінде экономикалық
интеграциядан әлде қайда алыс орын алып отыр.
Сонымен қатар, бұл ынтымақтастық батыс елдерінде қазір болып жатқан
интеграциялық процестерімен салыстырғанда мүлдем ерекше құбылыс.
Ең бастысы, ол – жеке меншікке негізделген екі нарықтық экономикалардың
интеграциясы емес. Жалпы Белоруссия экономикасын нарықтық деп айтуға
болмайды, өйткені онда жеке меншік танылмаған және де ол мемлекетпен
бақыланып, бағытталады. Ресей экономикасы аралас меншік түрлерімен
сипатталатын өтпелі кезеңнің экономикасы болып табылады. Бұнда нарық пен
жеке капиталдың рөлі артығырақ. Бірақ өзінің Белоруссиямен қарым-
қатынасында Ресей ең алдымен мемлекет ретінде көрінеді. Белоруссия
экономикасының жалпы сипаттамасы мен Белоруссия өкіметінің зерделі саясаты
себептерімен Ресей-белоруссиялық экономикалық интеграциясында жеке ресейлік
капиталдың рөлі ең төмен. Сонымен қоса, батыс интеграциялар жаңа
қатынастардың пайда болуында негізделсе, ресей-белоруссиялық жағдайда ол
еңбек бөлінісінің социалисттік жүйесінде қалыптасқан ескі қатынастарды
тұспалдайды. Нарыққа көшу жағдайда бұны тек қана мақсатқа бағытталған,
көбінесе нарықтық механизмдердің әрекеттерін шектейтін, жігерлі күштермен
іске асыруға болады.

Одақтың геосаяси мәні

Ресей-белоруссиялық интеграция саяси еркіндік пен екі мемлекеттің
өкіметтерінің мақсатқа бағытталған күштеріне негізделген. Бұл саяси
еркіндік немен себептеледі? Ресей мен Белоруссияның интеграциялық
тырысуының ар жағында қандай дәлелдер тұр? Ресейдің интеграциялық саясаты
(басқа да елдің саясаты сияқты, бәр мәселе экономика мен саясат
пропорциясында) тек экономикалық себептермен түсіндіру мүмкін емес Ресей
үшін интеграция ең алдымен геосаяси мәнін тұспалдайды. Белоруссиямен
одақтасу Ресейді Калининградтық анклавқа тікелей рұқсатпен қамтамасыз
етеді, Еуропаға қақпаларды ашық сақтайды және Ресейдің батыс шекарсында
әскери-стратиегиялық тоқтату жүйесін құруына қажет едәуір қаражатты
үнемдейді. Өйткені Белоруссия территориясындағы ӘҚҚ объектілері екі
мемлекет одағының бүкіл кеңістігін қауіпсіздікпен қамтамасыз етеді.
Белоруссияның позициясы сонымен қатар Балты-Қара теңіздік коридорды
айырады. Сол коридор болмаса, Ресей өзінің Латвия мен Литвадан Балтикалық
теңізге және Украинадан Қара теңізге мұнайды тасымалдау магистарльдарынан
айырылып қалуы мүмкін. Бұл жоба іске асқан бойда батыс Кеңестен кейінгі
елдер ресейлік энерготәуелділіктен құтылып қана қоймай, сонымен қатар ол
Мәскеуге каспиялық мұнайды Еуропаға қайта экспорттау сұрақтарында нағыз
бәсеке тудыру мұмкін. Белоруссия территориясында Ямал-Батыс Еуропа газ
жүргізушісі салынғаннан кейін Балт-Қара теңіздік екі дербес ағымға бөлінді:
оңтүстік және солтүстік.
Белоруссия мемлекет экономикасының динамикалық дамуына қолайлы жағдай
жасайтын барлық факторларға ие болып отыр. Бұл онын өте тиімді геосаяси
орны да, өйткені Белоруссия территориясынан Ресей, Закавказье, Орта Азия
елдерін Еуропамен байланыстыратын құрлықтағы транзит жолдары өтеді.
Сонымен қоса, республикада біршама ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.