Істі тоқтата тұру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

Істі тоқтата тұру

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

І ТАРАУ. Қылмыстық процесте іс бойынша тергеудегі алдан ала тергеуді тоқтата тұрудың ұғымы, шарты және негіздері

І. 1. Алдын ала тергеуді тоқтата тұрудың ұғымы

І. 2. Қылмыстық іс өндірісін тоқтата тұру шарттары

1. 3. алдан ала тергеп тексеруді тоқтатуға негіз - алдын ала тергеу негізі

ІІ ТАРАУ. Алдын ала тергеуді тоқтата тұрудың процессуалдық негіздері мен әрекеттері

2. 1. Алдын ала тергеуді тоқтата тұрудың негіздері мен процессуалдық тәртібі

2. 2. Тоқтатылған қылмыстық іс бойынша жүргізілетін тергеушінің әрекеттері

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Қылмыстық процестің басты міндеттерінің бірі - қылмысты жедел әрі толық, объективті жасаған қылмыскерді әшкерелеу болса, осы міндеттерге қол жеткізу үшін алдын ала тергеудің нәтижелі жүргізілуінің маңызы өте зор. Ендеше аталған міндет, мақсаттардың орындалуының өзі қоғамдағы қылмыстылыққа тоқтау салудың шарты болады. Сондықтан да қылмыстық іс бойынша өндірісті толық аяқтаумен қатар, қылмыстық іс бойынша өндірісті тоқтата тұру институттарының да алар орны ерекше. Қылмыстық іс бойынша өндірісті тоқтата тұру үшін де, қылмыстық процессуалдық заң талабына сәйкес келетін негіздер болуға тиіс. Осы қылмыстық істер жургізу кодексінің 50-бабында көрсетілген әрбір негіздерді жіктеп, оның құқықтық және процессуалдық мәнінен ерекше сипат беруде теориялық ілімдерді меңгерумен қатар практикалық ерекшеліктерімен ұштастыра отырып, мазмұндаудың өзіндік мәні бар. ҚІЖК-нің 265-268-баптарында қылмыстық іс бойынша тергеуді уақытша тоқтата тұру себептері, негіздері, шарттары, тәртібі көрсетілген. Тергеуші алдын ала тергеуді ҚР ҚІЖК-нің 50-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген негіздер бойынша тоқтата тұруға құқылы. Осы тұрғыда дипломдық жұмыстың тақырыбын зерттеу барысында, қылмыстық іс бойынша өндірісті тоқтата тұрудың әрбір негізіне талдау жасап, оларды мазмұндау мақсатында, заң әдебиеттерінің авторлары Сүлейменова Г. М., Төлеубекова Б. Х., Ларин А. М., Шетило А., Гуценко К. Ф., Фаткуллин Ф. Н., Сарсенбаев Т. Е., Ахпанов А. Н., Хан А. Л., Фаткуллин Ф. Н., Гинзбург Л. сияқты заңгерлердің пікірлеріне сүйене отырып, өз пікірлерімізді тұжырымдадық. Әрбір негізге жекелеген түсініктер беру арқылы тергеу әрекеттерін токтата тұрудың мәні ашылып, тергеушінің атқаратын процессуалдық әрекеттері мен анықтау органдарымен бірлесе жүргізілетін, қылмыскердің бой тасалап, жасырынып жүрүі кезіндегі жедел іздестіру шаралары мен қылмыскерді анықтау міндеттерін орындауы туралы түсініктер беріледі. Алдын ала тергеуді тоқтата тұру институты-қылмыстық іс жүргізудің әрекеттерінің бірі болып табылады. Тоқтата тұрудың өзіндік ерекшеліктері, мәні, маңызы, занмен белгіленген негіздері мен тәртіптері қолданылған кезде, заңдылық қағидасы жүзеге асырылады. Сол себепті осы қылмыстық іс жүргізудің тергеуді тоқтата тұруға байланысты негіздері мен оның қандай тәртіпте жүргізілетіні, тоқтатылған іс бойынша тергеушінің әрекеттері, тергеуді тоқтата тұру кезінде прокурорлық қадағалауды жүзеге асыру сияқты тарауларда, дипломдық жұмыстың тақырыбының мән - мазмұнын ашуға тырыстым. Дипломдық жұмысты орындауда алдын ала тергеуді тоқтата тұрудың заңмен белгіленген негіздеріне сүйене отырып, практикалық тұрғыда заң талаптарына сай тиімді қолдану ерекшелігін толық сипаттау мақсатын алдымызға қойдық.

І. ТАРАУ. Қылмыстық процесте іс бойынша тергеудегі алдын ала тергеуді тоқтататұрудың ұғымы, шарттары және негіздері.

І. 1. Алдан ала тергеуді тоқтата тұрудың ұғымы.

Алдын ала тергеудің мақсаты ол қылмыстардың тез және әрбір қылмыс жасаған әділ жазаға тартылуы үшін заңдарды дұрыс қолдану. Бұл қылмыстық оқиғаларын аныктау, белгілі бір тұлғаны оны жасауына қатыстылығы туралы дәлелдемелерді жинау және тексеру, осы тұлғаларды кінәлі ретінде жауапқа тарту және олардың соттық талдауда қатысуын қамтамасыз ету жолымен жетіледі. Бірақ істерді тергеу процессіңде, тергеуші айыпкерді қылмыстық процессте қатысуын қамтамасыз ете алмайтын жағдайлар кездесуі мүмкін. Бұндай жағдайда ол алдын ала тергеуді тоқтата тұруға құқылы. Юридикцалық әдебиетте алдын ала тергеуді тоқтата тұру ол бір қатар себептерге немесе қылмыстық-процессуалдық заңмен көрсетілген жағдайларға байланысты уақытша үзіліс деген пікір ең кең тараған болып табылады. Бұндай ұғымдарға, тоқтата тұрудың мәні, тергеушінің дәлелдемелерді жинау және зерттеу әрекеті тоқтатылады, қылмыстық іс қозғаусыз болады деген тұжырыммен шектеледі, ал қылмыстық-процессуалдық заң жүйесін зерттеуі, алдын ала тергеуді тоқтата тұру өзгеше сипатта болатындығын корсетеді. Алдын ала тергеу, тергеушінің дәлелденген қаулысымен тоқталы тұрады (КР ҚІЖК 265 бабынан 2бөлімі), ҚР ҚІЖК 266-бабына сай алдын ала тергеуді 50 баптың 2 бөлігінде көрсетілген жағдайлар бойынша тоқтатылғаннан кейін, тергеуші айыпкерді іздестіру үшін, және айыпкер ретінде тартылатын тұлғаны анықтау үшін шаралар қолдану керек. Істі 266 баптың 2 бөлімі бойынша іс тоқтатылғанда, анықтау органдары, тергеушінің тапсырмасы бойынша айыпкерді іздестіруін жүргізеді, ал ашылмаған қылмыстар туралы істер бойынша, тергеу немесе анықтау үшін, шараларды қолдана береді, яғни анықтау органдарының әрекеті де алдын ала тергеуді тоқтата тұру этапының құрамдас бөлігі болып табылады. Осылай да алдын ала тергеуді тоқтата тұрудың заңдылығын қадағалайтын, тоқтата тұруға әкелген жағдайларды жоюға шаралар қолданылатын прокурор жөніндегі сұрақты шешеді. Ал сонымен қатар анықтау органына және тергеушіге қажетті іздестіру және тергеу әрекетінің өндірісі туралы жазбаша нұсқаулар береді, анықтау органдарға, тоқтатылған істер бойынша іздестіру шараларын қолдануын тапсырады. Сонымен қатар, айтылған органдардың әрекеттерінің жылдамдылығы, алдын ала тергеудің тоқтата тұру негізіне байланысты. Мысалы: істерді КР КІЖК 50 бабының 4 бөлімі бойынша тоқтатылғанда, тергеуші ауырған айыпталушыға емдеу шараларын қолдануымен шектеле алмайды» Осы пунктімен тоқтатылған қылмыстық істердің шалалығы көп емес: 8-10 пайыз ғана. Керісінше, Казақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 50 бабының 2 бөлімі бойынша тоқтатылған істер, кінәліні іздестіру үшін немесе қылмыстарды алу үшін белсенді жұмысты қажет етеді. Тергеуді тоқтата тұру ұғымы өзгеше белгілі енгізу сұрағының тоқтатыла тұруынан кейін жүргізілетін және кінәлінің тұрағын және қылмыстың ашылуына бағытталған, тергеушінің, анықтау органының және прокурордың білімді әрекеті ретінде қарастырудың әрине маңыздылығы бар. Бұл ұғымның тиімді, оның құқықтық институтпен ара-қатынасын есепке алусыз толық емес болуы. Мысалы, кейбір авторлар, тергеудің тоқтатыла тұруын, тергеу әрекетінің уакытша тоқтатылу ретінде түсінеді. Қылмыстық іс бойынша тергеу және басқа да процессуалдық әрекеттерден уақытша бас тартуы. Субъективтік (мысалы, тергеушімен жіберген созалаң және объективтік) маңызды куәгерлердің немесе жәбірленушілердің кетуі себептерге байланысты болуы мүмкін. Айтылған жағдайларда істі тоқтата тұру мүмкін емес, өйткені заң бұл жағдайларда, тоқтата тұрудың негіздер тізбегіне енгізбейді. Алдын ала тергеуді тоқтата тұру институты, басқада кеңес кылмыс процесстің институттарды сияқты, әрбір қылмыстық іс бойынша ақиқаттың орындалуына бағытталынған, барлық кылмыстардың ашылуына, кінәлі тұлғалардың әшкереленіп, жазалуына комектеседі. Алдын ала тергеуді тоқтата тұру, барлық жағдайларда қажетсіз шара болып табылады, сондықтан да, зиянды көрсетілген жағдайлар бойынша тоқтата тұру, уақытша ғана емес, сонымен қатар тергеудегі мәжбүрлі үзіліс болып табылады. Сонымен, алдын ала тергеуді тоқтата тұру ол заңда көрсетілген жағдайларға байланысты туындаған қылмыстық істерді тергеудегі уақытша және мәжбүрлі үзіліс, бұл үзіліс мезгілінде тергеу әрекеттері жүргізілмейді, бірақ осы істі тоқтата тұруын туғызған кедергілер мен жағдайларды жойылуына бағытталған шаралар жүзеге асырылады. Айыпталушының мекен - жайының белгісіздігіне байланысты өндірістің тоқтатылуының бірінші негізі. Оның мәні, алдын ала тергеу органы, тергеуді заңмен орнатылған тәртіпте анықтай алмайды, өйткені кінәлінің қай жерде екені белгісіз. Қазақстан Республикасының ҚІЖК 50-бабының І бөліміне сәйкес алдын тергеуді мына жағдайларда тоқтатылады: 1. Айыпталушы тергеуден немесе соттан жасырынып жүрсе және мекен жайы белгісіз болса. 2. Айыпталушының тұрағы, басқа да себептерге байланысты анықталмаса. Тұлға тергеуден жасырынып кеткен категориясына жататын шарттар бойынша, юридикалық әдебиетте ортақ пікір жоқ. Қылмыстық құқық оқулығы бойынша, тұлға тергеуден немесе соттан жалтарған болып табылады, егер ол біреудің фамилиясымен немесе тіпті құжатсыз және пропискасыз тұрғаның, жүйені орыннан - орынға көшкені анықталса. Бұл жағдайда айыпталушының тергеуден немесе соттан жасырынуы, адам қылмыстық жауапкершіліктен бұлтарды деп ойлауға негіз беретін бірқатар белгілер мен негіздерді. Сонымен қатар тұрған мекен-жайын ауыстыруы, тұлғаның жалған құжаттарды пайдалануы белгілі бір мақсатты көздеген екенің қылмыстық жауапкершіліктен қашуы, тергеу немесе соттан жасырынып кетуін анықтау қажет. Қылмыстан жалтару әртүрлі формада жүзеге асырылуы мүмкін: мекен-жайды жасырын ауыстыру, жалған құжаттар бойынша тұру, құжатсыз туысқандарда немесе таныстарда пропискасыз тұру және тағы басқа. Осының барлығы айыпталушының жағдайын заңсыз ретінде мінездейді. Яғни, тұлға тергеуден немесе соттан жасырын жүрген болып табылады, егер қылмыстық жауапкершілікке тартылуын біле тұрып, алдын ала тергеу органдарымен, оның тұрағын анықтауы қиындататын шараларды, қасақана түрде қолданады. Қылмыстық жауапкершіліктен жалтару үшін қолайлы немесе белсенді шараларды қолданбаған айыпталушы, тергеуден және соттан жасырынып жүрген тұлға ретінде қарастырлмайды. Осы категорияға сонымен қатар қылмыс жасағаннан кейін немесе қарулы күштерде қызметін аяқтағаннан кейін, мекен жайын, прописка ережелерін сақтай отырып ауыстырған тұлғалар кіреді. Айыпталушының науқасы, психикалық немесе басқа да ауыр науқасы, алдын ала тергеудің тоқтата тұрудың екінші негізі болып табылады. Заңда психикалық аурудың басқа да қылмыстық істің тоқтатылуына әкелетін психикалық ауруларды айыра алуға мүмкіндік беретін белгілер көрсетілмейді. Егер қылмыстық істі тергеу процессінде, тұлға қылмыс жасағаннан кейін психикалық аурумен ауырғаны және бұл ауру жан сезім аурулық уақытша ауруы болып табылады екені анықталады, қылмыстық іс айыпталушының сауығуына дейін тоқтатыла тұру керек. Істі басқа да ауыр науқасқа байланысты тоқтатқанда, аурудың мінезін немесе оның ауырлық дәрежесін анықтау керек. Бірақ, тәжірибеде тергеушілер кей жағдайда айыпталушының ауруы туралы хабарды алуымен ғана шектеледі және осы мәліметтерді анықтау және нақтылау үшін шаралар қабылдайды. Мысалы: Жаңаарқа ауданының ішкі істер органының тергеушісі Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргүізу кодексінің 267 бабы бойынша қоғам мүлкін ұрлау туралы қылмыстық істі тоқтата тұрды. Айыпталушы өзінің қарамағында болған материалдық құндылықтарды ұрлап жасырынып кетті. Тергеу кезінде тергеуші айыпталушының жұқпалы ауру ауруханасында емделіп жатқалы туралы хабар алды. Осының негізінде ол қылмыстық істің мынандай дәлелмен тоқтата тұрды: «Осы қылмыстық істі тергеу барысында анықталған, кінәлі жұқпалы ауру ауруханасында емделіп жатыр, сол себепті тергеу заңмен көзделген мерзімдерде аяқтала алмайды». Бірақ істің зерттеуі, оның материалдарына аурудың мінезін, ауырлығын, әрі қарай дамуы туралы мәліметтер жоқ екенін көрсетті. Айыпталушының ауыр науқасы әртүрлі формаларда өтіп, әртүрлі жағдайларда өтіп, әртүрлі салдары бола алады. Кейбір аурулар созылмалы түрде бола алады және аурудың күшею кездерінен басқа қылмыстық істің тоқтатылу негізі болып санала алады (Мысалы: диабет, туберкулез, есту қабілетінің нашарлауы тағы басқа) екінші жақтан ауық болатын бірақ ыстықтың жоғары болатын, естің жоғалуына әкеп соғатын, яғни денсаулықтың уақытша нашарлауы. Айыпталушыны осы кезенде қылмыстық процесске тарту мумкіндігін жояды. Ақыры, қылмыстық іс, айыпталушы ретінде тартылатын тұлға анықталмаған жағдайда тоқтатылады. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 50 бабының 1 бөлімі . Бұрын әрекет еткен заң жүйесінде бұндай істі тоқтата тұру негізі белгісіз болған. Ал қазіргі уақытта тергеушіге, қандай жағдай болса да қылмысты ашу міндетін жүктеуі мақсатында енізген. Істі тоқта тұру негіздерімен қатар, заң тоқтата тұру сұрағын шешкенде, міндетті түрде есіне алатын шарттарды көрсетеді. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 50 - ші бабына сәйкес алдын - ала тергеу тоқталыдады. Қылмыстық іс бойынша іс жүргізу: 1. Айыпталушы ретінде жауапқа тартуға жататын адамның анықталмауы; 2. Айыпталушы тергеуден немесе соттан жасырынып қалған не оның тұратын жері басқа себептермен анықталмаған; 3. Айыпталушы қылмыстық ізге түсу иммунитетінен айыру не оны шетелдік мемлекеттердің беруі туралы мәселелердің шешілуі туралы айыпталушының іске қатысуының нақты мүмкіндіктері болмаған; 4. Айыпталушы жүйкесінің заңда көзделген тәртіпте куәләндырылған уақытша бұзылуы немесе өзге де науқастануы; 5. Айыпталушының Қазақстан Республикасынан тысқары жерде болуы; 6. Соттың аталған қылмыстық істе қолданылуға тиіс заңның немесе өзге де нормативтік - құқықтық актілердің Конституцияға сәйкес еместігін тану не адамның және азаматтың Конституциямен бекітілген құқықтары мен бостандықтарын шектейтіндігі туралы ұсыныспен Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесіне өтініш жасауы; 7. Қылмыстық іс бойынша одан әрі іс жүргізуге уақытша кедергі келтіретін тежеусіз күштің іс- әрекеті жағдайында анықтаушының, тергеушінің немесе соттың қаулысымен толықтай немесе тиісті бөлігінде тоқтатыла тұруы мүмкін. Заңда көрсетілген негіздерді қарастырайық. Қылмыстық іс айыпталушы ретінде тартылатын тұлға анықталмаған жағдайда тоқтатылады Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 50-ші бабының І бөлімі . Бұрын әрекет еткен заң жүйесінде бұндай істі тоқтата тұру негізі белгісіз болған. Ал қазіргі уақытта, тергеушіге қандай жағдай болмасын қылмысты ашу міндетін жіктеуі мақсатында енгізілген. Істі тоқтата тұру негіздерімен қатар, заң тоқтата тұру сұрағын шешкенде, міндетті түрде ашылатын шарттарды көрсетеді. Өзінің табиғаты бойынша, тоқтата тұрудың шарттары - ол тергеуші қылмыстық істі тоқтата тұру қаулысын шығарғанға дейін, белгілі бір процессуалды іздестіру әрекетін орындауды міндеттейтін заңды нұсқауы. Өздерінің мақсаттары бойынша, олар бір жақтан қылмыстық істің тоқтата тұруына әкелетін жағдайларды пайдалануына, екінші жақтан, бір тоқтата тұрудың негізділігін, заңдылығын қамтамасыз етуге көмектесуге арналған. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 50-ші бабында көрсетілген негіздер бойынша тергеуді тоқтата тұруынан бұрын, тергеуші айыпталуышының жоқ болған жағдайда, өндіре алатын барлық тергеу әрекеттерді жасауға және де оның табу үшін, сонымен қатар, қылмыс жасаған тұлғаны анықтау үшін барлық шараларды қолдануға міндетті. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексінің 266 бабының ІІ бөлімі. Алдын - ала тергеуді, айыпталушы ретінде тартылуға жататын тұлға анықталмаған деген негіз бойынша тоқтата тұру, тергеушімен қылмыс жасаған тұлғаның табу үшін, барлық мүмкіндіктер қолданылған соң ең соңғы жағдайда қолданылады. Алдын-ала тергеуді тоқтата тұру, тергеу органдарының барлық тырысушылықтарына, жасалған барлық тергеу шараларына қарамастан, осы уақытта қылмыстық сот өндірісінің мақсаттары орындалмайтын істер бойынша тоқтатыла алады. Сондықтан да барлық тергеу әрекеттері бітпей тұрып, алдын ала тергеуді тоқтата тұруға болмайды. Тергеуді тоқтата тұру болып табылады, егер осы тергеліп жатқан іс бойынша туындаған жағдайларды әрекеттерді жүргізсе. Юридикалық әдебиетте бұл ереже алдын ала тергеуді тоқтата тұрудың бірінші шарты деп аталады. Тергеуді тоқтата тұрудың екінші шарты көрсетілген істе қылмыстық белгілері бар, дәлелденген әрекеттің болуы. Егер тергеліп жатқан әрекет анықталмаған болса және оның қылмыстық штаты жоқ болса, онда іс тоқтата тұрмай өндіріс тоқтатылмайды. Үшінші жағдай заңда көрсетілген негіздердің біреуі болып табылады: Айыпталушының тұрғылығының белгісіздігі; Уақытша психикалық немесе басқа да науқас жағдайында; Қылмыс жасаған тұлға анықталмаған жағдайда. Жалпы шарттар әрбір қылмыстық іс бойынша, тоқтатылудың негізіне байланысты, міндетті түрде орындауға жатады: - Тұлғаны айыпталушы ретінде тартылғаннан кейін ғана істі бірінші немесе екінші негіз бойынша тоқтатуға рұқсат; -Тергеудің, орнатылған мерзімінің анықталғанға дейін, істі бірінші- үшінші негіздері бойынша тоқтатуға тиым салу; -Істі екінші негіз бойынша тоқтатқан жағдайда, айыпталушының ауруын, міндетті түрде дәрігерлік мекемеде істейтін дәрігердің куәландыруы. Мысалы: Балалар әлемі дүкенінде орналасқан «Жедел» бөлімінде видиомагнитофон ұрланған. Ұрлық жасалған күні, сол бөлімде азамат Журченко көрген, азамат Журченкадан сұрауға мүмкіншілік болған жоқ. Алдын ала тергеу мерзімі өткеннен кейін іс айыпталушының анықталмауына байланысты тоқтатыла тұрғаннан кейін Журченко келіп сұрастырылып жатқан жағдайларда жауап берген, қылмыс қалай болғаны жағдайын айтқан. Менің көз-қарасым алдын ала тергеудің тоқтатыла тұру шартының өзі емес тәжірибелік маңызы бар. Айтылған шарттарды сақтау, қылмыстық сот өндірісінің мақсаттарының орындалуына көмектеседі, қылмыстық істерді тергеу барысында заңдылықты сақтауды қамтамасыз ету.

І. 2. Қылмыстық іс өндірісін тоқтата тұру шарттары

І. 3. Алдан ала тергеп тексеруді тоқтатуға негіз-алдын ала тергеу мерзімі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.