Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын жасау немесе сату қылмысының криминалисттік сипаттамасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сату қылмысының түсінігі және қылмыстық-құқықтық
сипаттамасы.

2. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сату қылмысының криминалисттік сипаттамасы.

3. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сату қылмысын ашу әдістемесі.

Қорытынды.

Пайдаланған әдебиеттер.

Кіріспе

Өзінің мемлекеттік тәуелсіздігін және толық егемендігін алғаннан соң
Қазақстан мемлекеті өз аумағында құқықтық мемлекет құруды басты мақсат етіп
қойды. Құқықтық мемлекет мемлекеттік басқаруды құқықтың басымдығы идеясын
басшылыққа алады және сол себепті ресми органдар мен лауазымды тұлғалардың
ой –ниеттеріне ғана емес, сонымен бірге, азаматтардың, қоғамдық
қатынастардың басқа да субьектілерінің құқықтарын, еркіндіктері мен
мүдделерін қамтамасыз ету және кепілдеу қажеттілігін де есепке алатын
құқықтық түрлер мен әдістерге басымдық береді. 2008 жылы Қазақстан
мемлекетінің тәуелсіз мемлекет ретінде өмір сүруінің он жеті жылдығы
мерекесі өтті. Өткен он жеті жыл ішінде Қазақстан мемлекеті өзін өмір
сүріге қабілетті халықаралық мемлекеттер қауымдастығының мүшесі, заңды
субьектісі ретінде таныта білді.

Бұның бәрі Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың
Қазақстан-2030 атты Жолдауында белгіленген стратегиялық мақаттарының
жүзеге аса бастағанын, Қазақстанда құқықтық мемлекет құрудың идеялары мен
принциптеріне сәйкес, Қазақстан қоғамы мне мемлекеттің құқықтық реттеудің
мақсаты жұргізіліп келе жатқанын көрсетеді. Экономикалық қызмет саласындағы
қылмыстың қоғамдық қауіптілігі осындай қолсұғушылық нәтижесінде
экономикалық қызметпен байланысқан мемлекеттің экономикалық мүдделері мен
өзге де субьектілерге елеулі залал келтіріп қана қоймай, сонымен бірге
мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігіне қауіп төндірумен көрінеді.

Экономика саласындағы осы қылмыстарды зерттеудің нәтижесі-курстық
жұмысымда мен ҚР ҚК 207 – бабында көрініс тапқан Жалған төлем
карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын жасағаны немесе
сатуға байланысты қылмыстардың мүмкіндігімше мағынасын ашып, қоғамға
қаншалықты қауіпті екенін көрсетуге тырысамын.

1.Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сату қылмысының түсінігі және қылмыстық-құқықтық сипаттамасы.

XX- ғасырдың 90-жылдарында Қазақстан Республикасы жоспарланған
шаруашылықтан нарықтық экономикаға өткен кезі бүкіл әлемдік экономиканың
глобализациялануына сәйкес келді. Соған қатысты экономикалық қылмыс
әлемінде күрделі өзгерістер туды. Қылмыстық мақсаттарда әртүрлі озық
технологиялар қолдана бастады. Соның ішінде нарықтық шаруашылықтың
формалары, ғылыми жетістіктер және т.б. алдыңғы орынға ұйымдасқан қылмы
шықты. Несие – қаржы сферасы-қылмыстық қол сұғушылықтың осал тұсы болып
шықты, бұның себебі заңшығаруылық базаның жетілдірілмегендігі және
заңшығарушылық базаның жаңа қылмыстардан әлдеқайда артта қалып отыруы.
Осының салдарынан экономика саласындағы қылмыстар саны жылдан жылға өсуде.

Қаржы несие саласындағы ең криминогенді аудан ол банк жүйесі болып
табылады, өйткені бұл жүйе жалған төлем карточкалары арқылы жасалатын
қылмыстардан үлкен шығындартүсуде.

Ұйымдасқан қылмыстық топтар еліміздегі жаңа төлем құралдарын банк
жүйесіне енгізудегі заңшығарушылықтағы ақаулықтарды пайдаланып, және
мемлекетіміздегі тұрақсыздық себебінен, көптеген жмыс орындары жабылып,
қысқарып, көптеген озық технологиялармен жұмыс істей алатын мамандарды
өзініңқылмыстық мақсаттарында пайдаланды.

Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасағаны немесе сатқаны үшін қылмыстық жауаптылық ҚК 207 – бабы бойынша
көзделеді.

Қарастырып отырған қылмыстың қоғамдық қауіптілігі төлем карточкаларымен
өзге төлем және есеп айырысу құжаттары мен жұмыс істеузаңмен белгіленген
тәртібін бұзушылық кассадан заңсыз жолмен ақша алу, бір кәсіпорынның,
ұйымның есеп айырысу шотынан басқа орынға заңсыз ақша аудару мен банктен
қолма қол ақша алу мүмкіндігіне жеткізуі мүмкін.

Қылмыстың обьектісі заңды тұлғаның заңға негізделген қаржы қызметін
жүзеге асыру жөніндегі қоғамдық қатынасы болып табылады.

Қылмыстың заты мыналар болып саналады:

• Бағалы қағаз болып саналмайтын төлем карточкалары (несие карточкасы,
есеп айырысу карточкасы). Несие карточкасы - бұл төлемнің электрондық
құралдары арқылы тиісті несиелік шоттарға соммаларды қажетінше
пайдалануға мүмкіндік беретін, коммерциялық банктер мен өзге де есеп
айырысу жүргізу өкілеттігі бар несиелік мекемелермен айналысқа
енгізілген ерекше пластикалық карточка. Есеп айырысу карточкасы
несиелік карточкаға ұқсас, тек қана айырмашылығы ол арқылы иеленушінің
депозиттік немесе жинақ шоттарынан төлемдері есептен шығарылады;

• Бағалы қағаздар болып табылмайтын өзге де төлем және есеп айырысу
құжаттары (төлемдік талап - тапсырмалар ).

Талданып отырған қылмыстың обьективтік жағы жалған төлем карточкасларын,
төлем және есеп айырысу құжаттарын жасау мақсатында сол сияқты оларды
өткізуге бағытталғын құлшынысты әрекетпен көрінеді.

Жасау толтырылған немесе толтырылмаған төлем карточкаларын (дүкендер мен
қонақ үйлерде ақшасыз төлем жасайтын құжаттарды) ақ-қара, түрлі түсті
ксерокс көшірмелері арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Несиелік карточкаға
қарағанда төлем карточкаларме арнайы шотта белгілі бір мөлшерде қаржы
балған жағдайда ғана әрекет жасауға болады . Бұл құрамдағы қылмыс құрамы
төлем карточкаларымен бірге сатып алушының шотына белгілі бір саммада ақша
аударып отыру жөніндегі кепілдік берген төлем құжаты болуы мүмкін. Сонымен
бірге жасау заты солардың көмегімен кассадан ақша алуға болатын жалақы
тізімі, кіріс – шығыс ордерінің бланкілері бола алады. Бұл құжаттар
өздерінің маңыздылығына қарамастан бағалы қағаздар деп саналмайды, бірақ
оларсыз банкте немесе кәсіпорында, мекемелер мен ұйымдарда аөшалай
операцияларды жүргізу мүмкін емес.

ҚР ҚК 207-бабы бойынша қылмыстық жауаптылықтың міндетті шарты осы
аталған құжаттарды өткізу мақсатында немесе сол өткізудің өзі кез келген
нысанада, мысалы сыйға тарту, айырбас, сату, уақытша пайдалануға беру,
қарыз қайтарымы ретінде пайдалану болып табылады. Қылмыс кем дегенде бір
карточканың өзін өткізу мақсатында жасау аяқталған болып саналады.

Қылмыстың субьектісі жалпы, яғни 16 жасқа толған , есі дүрыс жеке адам.

Субьективтік жағынан қарастырылып отырған қылмыс тек қана тура ниетпен
жасалады. Кінәлі адам жалған төлем карточкаларын, сол сияқты бағалы
қағаздар болып табылмайтын өзге де төлем жіне есеп айырысу құжаттарын сату
мақсатында жасағанын немесе сатқанын ұғынады және осы әрекеттің болғанын
қалайды. Мұндай жағдайдағы мақсат осы қылмыстың субьективтік жағының шешуші
белгісі болып табылады.

Қарастырып отырған қылмыстың саралаушы белгісі оның бірнеше рет жасалуы
немесе ұйымдасқан топпен жасалуы болып табылады.

Жалған төлем карточкаларын, сол сияқты бағалы қағаздар болып табылмайтын
өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын сату мақсатында бірнеше рет
жасау немесе сату, егер кінәлі адам ҚР ҚК 207-бабында көзделген
әрекеттерді екі не одан да көп жасаған болса және осыған байланысты сотт
ылығы заңмен белгіленген тәртіп бойынша жойылмаған не алынып тасталмаған
жағдайда саналады.

ҚР ҚК 31-бабының 3-бөлігі бойынша осы талдап отырған қылмысты бір немесе
бірнеше қылмыс жасау үшін біріккен адамдардың тұрақты тобы жасаса, ол
ұйымдасқан топ жасаған қылмыс деп танылады.

2. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу
құжаттарын жасау немесе сату қылмысының криминалисттік сипаттамасы.

Сонымен қатар, бұл прогрессивті жүйені қаржы және шаруашылық сферасының
барлық элементтері қылмыстық өауымдастықтар өздерінің пайдакүнемдік
мақсаттарында толық түрде пайдалануда.

Дүние жүзілік тәжірибенің көрсетүінше, жалған пластикалық карталарды
жасау және оларды қылмыстық мақсаттарда қолдану, мемлекеттердің
экономикалық қауіпсіздігіне орасан зор шығындар алып келеді. Сонымен қатар,
бұл қылмыстардың саны жылдан жылңа артуда. Қазақстан Республикасында бұл
жүйені енгізу басқа европалық мемлекеттерге қарағанда әлдеқайда кеш
енгізуіне қарамастан , біздің мемлекетімізде де осы категориялы қылмыстар
саны жылдан жылға өсіп барады.

Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сатудың 80% ұйымдасқан қылмыстық топтармен жасалады және
өздерінің экономикалық сипатына сай үлкен латенттікке ие.

Менің зерттеуім бойынша, осындай қылмыстарды ашудың бірден бір амалы,ол-
жедел іздестіру шаралары.

Жоғарыда айтылып өткен латенттілік сипаты мен көптеген факторларға қоса,
осындай қылмыстарды ашудағы тағы бір қиындық , бұл қылмыстарды біз
компьютерлік қылмыстарға да жатқызамыз.

Тергеу тәжірибесінің анализінің көрсетуі бойынша, алғашқы мәліметтер көп
жағдайда банктердің өздерінен келіп түседі, содыұтан бұл қылмыстарды ашу,
тергеу және алдын алу үшін тергеуші мен жедел іздестіру қызметкері өте
тығыз және эфективті жұмыс атқаруы және банктердің ішкі қауіпсіздік қызметі
мен басқа да құрылымдармен жұмыс жасауы қажет.

Тергеші мен жедел іздестіру қызметкері, банктердің ішкі қауіпсіздік
қызметі мен басқа да карточка айналымы бар мекемелер тығыз байланыста
болып, бір-біріне жәрдемдесіп жұмыс істеу керек.

Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сатудың криминалисттік мәні бар ақпараттарды, біз – тергеу
әрекеттері, жедел іздестіру шаралары және сот экспертизасын тағайындау
кезінде алуымыз мүмкін.

Осы категориялы қылмыстарды ашу кезінде туындайтын үлкен қиындықтар
болып жүйенің жаңалығы мен заңнаманың жрғары дәрежеде жүзеге аспай,
көптеген ақаулықтарды жіберуінде. Сондықтан осы проблемалардың көзін жою
үшін біз ең алдымен осы категориядағы қылмыстарды ашу, тергеу және алдын
алу тәжірибесін кемінде ғылыми-әдістемелік шараларды жүргізу арқылы
қамтамасыз етуіміз қажет.

Сонымен зерттеудің актуалдығын қорта келгенде, біз көргендей,
қылмыстарды ашу, тергеу практикасының ғылыми жетілдірілмегендігінде айқын
көрініп, қылмыстарды ашып, тергеу қиындықтары мен қатар басқа да
қылмыстардың жасалуына жол береді.

Курстық жұмыстың обьектісі - Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем
және есеп айырысу құжаттарын жасау немесе сату қылмыстарын ашу мен тергеу
пракикасы.

Курстық жұмыстың заты болып - Жалған төлем карточкалары мен өзге де
төлем және есеп айырысу құжаттарын жасау немесе сату қылмыстарын ашу мен
тергеуді ұйыдастырудың заңдылығы.

Курстық жұмыстың материалдық негізі – материалисттік диалектиканың жалпы
ережелері зерттеудің әдісі ретінде банктік карточкалардың айналу жүйесін
реттейтін заңдар мен заңға сәйкес актілер. Сонымен қатар, тергеушілер мен
жедел іздестіру қызметкерлерінің қызметін айқындайтын нормалар.

Зерттеу барысында ала қойылған мәселелерді шешу үшін көптеген ғылыми
–әдістемелік әдістер қолданылды, олар :

Бақылау әдісі;

Жүйелі – құрылымдық әдіс;

Салыстырмалы анализ әдісі және қазіргі кездегі зерттеліп жатқан
проблеманың криминалисттік әдебиеттердегі көрінісі.

Зерттеу кезінде сонымен қатар импириалисттік материалдардың анализдері
жасалды, олар:

криминалистика;

криминология;

қылмыстық құқық;

қылмыстық іс жұргізу құқығы;

жедел іздестіру қызметі;

банктік құқық;

басқару теориясы;

статистикалық мәліметтер.

2. Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем және есеп айырысу
құжаттарын жасау немесе сатудың криминалисттік мінездемелері.

Төлеу пластикалық карточкасы – қылмыстық озбырлықтың заты ретінде.

Банктік карточкалардың ақшасыз есеп айырысудың ең негізгі түрі
ретінде банктік жүйеге еңгізу, банктердің техникалық революциясының
негізгі мақсаты.

Төлем құралының мына түрі, көптеген жетістіктерге ие бола тұрып
карточка иелеріне, оларды шығаратын және қызмет ететін несие ұйымдарына
көптеген артықшылыұтар береді. Мысалы:

Карточка иелері үшін:

• Ыңғайлылық

• Сенімділік

• Іскерлілік

• Уақыттың үнемділігі және ірі, үлкен срммалы қолма қол ақшаны өзімен
алып жүрудән керек еместігі.

Несие ұйымдары үшін:

• Бәсеке қабілеттілік пен мәртебені жоғарылату

• Төлеу кепілдіктерінің болуы

• Даярлау шығындарының төмендігі

• Уақытпен адам еңбегінің үнемділігі

Бұл дүниежүзілік рыноктың төлеудің осы түрінің жаұтағанының аз ғана
тізімі.

Төлеу механизміне сәйкес барлық төлеу карточкаларын екі топқа бөлуге
болады:

1. Екі жақты

2. Көп жақты

Екі жақты жүйе - бұл төлем қатысушыларының екі жақты, өзара келісімі
негізінде пайда болған жүйе. Бұл жағдайда карточка иелері эмитентпен
бақыланатын тұйық ауларда ғана қолда алады. Мысалы:

Бензаколонкалар,

гостиницалар,

супермаркеттер және т.б.

Көп жақты жүйе - карточкалардың иелеріне осы карталарды төлем құралы
ретінде қабылдайтын ұйымдарға тауаплар мен басқа да заттарды алуға
мүмкіндік береді.

Пластикалық карточка рыногінің негізгі субьектілері:

1. Эмитент – өзінің кәсіпқой қызметінің аясында карточкагың иесімен қол
қойылған негізде өзінің қызметін жүзеге асыратын тарап, яғни
коммерциялық ұйым, банк немесе карточканы шығарумен айналысатын
несие – өаржылық ұйым.

2. Карточканы пайдаланушы немесе ұстаушы - эмитентпен қол қойылған
келісім негізінде төлеу құралының иесі.

3. Карточканы төлеу құралы ретінде қабылдайтын сауда мен қызмет көрсету
мекемелері немесе банктер.

4. Банк – эквайр - карточка үстаушылардың карточкаға қатысты
қызметінің жүзеге асуын қамтамасыз ететін және өз қаражаты арқылы
карточка иелерімен жасалған операцияларды сауда ұйымдарымен
заңдастыратын тарап.

5. Процессингтік орталық – бұл жүйенің қатысушыларының ақпараттақ
әрекеттестігін жүзеге асыратын техникалық компания.

Сонымен қатар – банктік плстикалық карта – бқл қаржылық төлем
жүйесінің құралы, шоттың иесіне ақшаның шешкені туралы, тауарлық төлеу және
басқа да ақараттар қызметі.

Төлем карточкаларының нормативтік – құқтық анықтамасының болмауы аталған
терминді дұрыс емес талқылауға алып келеді. Қазақстандық нарықтық банкте
ұзақ уақыт бойы төлем карточкалары деген түсінік тұрмыстық деңгейде
қолданылған. 1993 – 1995жылғы шыққан нормативтік актілерде болған тек соңғы
жылдары банктік карточкалар төлем карточкалары деп дұрыс айтыла бастады.

Төлем карточкалары мен осы саладағы техникалармен жасалған қылмыстарды
анықтау және сшу үшін біз олардың ерекшкліктері мен техникалық қолданылуын
білуіміз керек.

Төлем карточкаларының түрлері:

- Кредиттік (несие) карталар - эмитент өзіне клиенттің номеріне ақша
аудару немесе жіберу міндетін алып қана қоймай, сонымен қатар тез арада
тауарлық төлем тәуекелін және кредиттік лемит шегінде барлық жұмыстар мен
қызметтерді алады.

Сонымен, кредиттік карточка өзінің иесіне сатып алуда, банктен кредит
алып, төлемнің уақытын өткізеді.

Кредиттік лемит банк пен эмитент әрбір карточкалардың иесін оның есеп
шотымен анықтайды. Бұл шот күнделікті банк клиентінің шотынан айырмашылығы
жоқ.

Ережеге сай кез-келген банк өзінің клиентіне және компанияларға белгілі
бір карточкалық шот ашу үшін оның иесіне қаржылық жағдайын және алдындағы
кредиттік операциялардың кредиттік тарихын тексереді.

3. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп айырысу
құжаттарын жасау немесе сату қылмысын ашу әдістемесі.

Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын
жасау немесе сату қылмыстарын ашу мен анықтау барысын екі кезеңге бөліп
қарастырған жөн.

Мұндай бөлінудің негізі болып осы кезеңдердің әр қайсысының барысында
жасалуға бағытталған анықтау және ашу іс-әрекеттері мен оларға байланысты
жедел-іздестіру шаралары табылады.

І. Бастапқы кезең (немесе бастапқы тергеу іс-әрекеттері мен оларға
байланысты жедел-іздестіру шаралары). Бұл кезеңнің басты бағыты – қарқынды
іздеу, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.