АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ ҒЫЛЫМЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАДСТАҢДАҒЫ ЗАҢ БІЛІМІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЖӘНЕ ДАМУ ТАРИХЫ. ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҚ Қ¥ҚЫҚ ҒЫЛЫМЫ КУРСОВАЯ

ЖОСПАРЫ

КІРІСПЕ 3

1. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЗАҢ БІЛІМІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЖӘНЕ ДАМУ ТАРИХЫ 4
2. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ ҒЫЛЫМЫ 14
3. ҚАЗАҚ АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҒЫ ӘДЕБИЕТТЕРІНІҢ ҚЫСҚАША ОЧЕРКІ 15
4. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЗІРГІ АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҒЫНА ҚАТЫСТЫ АҒЫМДАРДЫҢ СИПАТЫ
20

ҚОРЫТЫНДЫ 22
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 23

КІРІСПЕ

1. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЗАҢ БІЛІМІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЖӘНЕ ДАМУ ТАРИХЫ

Азаматтық құкық ғылымының аясын зерттеуді Қазақстан-дағы заң білімінің
тарихынан бөліп қарауға болмайды.
Ғылыми зерттеудің қайсысы болмасын, үқсастық пен ай-ырмашылықтарды
саралап, жинақтауды талапетеді. Зерттелетін объект белгілі бір уақыт
аралығын қамтитын болса, оны топ-тастыру да белгілі бір кезеңге сай
жүргізіледі. Осы тұрғыдан келгенде Қазақстандағы заң білімінің дамуы
барысын мына-дай 5 кезеңге бөлугеболады: көнедәуірдегі заң білімі', дербес
Қазақ хандығының заң білімі, патшалық Ресейдің отары бол-ған кездегі заң
білімі, социалистік заң білімі, ұлттық заң білімі.
Қазақстандағы заң білімі менқұқықтану, оның ішінде Аза-маттық құқық
ерекше тарихи сипатқа ие десек қателеспеиміз. Өйткені, Қазақстан ұзак
жылдар бойы өзге мемлекеттің кұра-мына еніп, яғни оның құрамдас бәлігі
болып саналды. Соның салдарынан заң білімі мен құқықтануы өз тізгініне өзі
ие бола алмағаны да түсінікті. Үлттық юриспруденцияға ең алдымен бөгде
елдің ғылымы дәрежесіне көтерілу міндеті түрды. Міне. сондықтан да үлттық
азаматтық қүқықтың ғылыми түрғыдан дамуы орыс азаматтык қүқығының
тағдырымен тығыз байла-нысып жатыр. Әділіне жүгінсек, орыс цивилистикасы
өзінін ықшамдылығымен, кереметтей карапайымдылығымен азамат-тық қүкық
теориясын сомдап берді. Дәл қазір де ол ұлттық цивилистиканы азаматтык
құқықтың биік шың[1]ына көтеруде оң әсерін тигізуде. Егеменді Қазақстанға
бүгінгі талапқа то-лық жауап беретін азаматтық құкық ғылымын қалыптастыру
өзекті мәселе болып отыр.
Тарихқа жүгінсек, қазақ халқы өз алдына ел болып, дербес мемлекет
қүрғалы бірнеше күрделі заң жинақтарын қабылда-ған. Мұндай заң кұжаттары
туралы сөз болғанда алдымен XVI ғасырдың бірінші пшрегіндегі Қасым хан
(1511—1520 жж.) дәуірінде кабылданған "Қасым ханның қасқа жолын" жаткы-зуға
болады. XVI ғасырдың аяғывда, XVII ғасырдың басында "Есімханның ескі жолы"
деп аталатын зандар жинағын 1548— 1628жж.
биліккүрғанЕсімханшығарғанытағыдабе лгілі. XVII ғасырдьвд аяғында XVIII
ғасырдың басында Тәуке хан тұсын-да (1680—1718 жж.) атақты "Жеті жарғы"
қабылданды. Бұл қүжат аты айтып түрғандай жеті саланы, атап айтқанда, жер
дауьш, жесір дауын, қүн дауын, бала тәрбиесі мен неке каты-насын, қылмысқа
жауапкершілікті, ру аралық дауды, үлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
мәселесін қамтвды.1
Бүл заң қүжаттарының бәрі де сол заманның кажетгілігінен дүниеге
келгені сөзсіз. Өкінішке орай, мәселекің байыбын;і бармай түрып,
Қазақстанда қүқьщтық мөдениет болғанынп күмән келтірушілер де кездеседі.
Тіпті әлі күнге дейін кейбір бүқаралык ақпарат кұралдары мен академиялық
еңбектерде үлтгық құқықтың кенже калғанын дәлелдеп бағуға тырысушы-лық
байқалады, тегіндеқұқықсыз мемлекет болуы мүмкін емес, өйгкені онсыз жария-
құқықтық реттеу мүмкін еместігі түсінікті жөйт.
Кезінде Ресейдің отары болған Қазақстанда арнайы жоға-ры заң білімін
беретін оқу орындарынын неліктен болмағанын тәптіштеп айтып жатудың өзі
артық болар. Ол кезде қазақтар үшін жоғары білім алу таптық және топтык
тұрғыдан алғанда мүмкін емес-түғьш. Сонымен қатар талапкерлердің оқуға қыру-
ар қаржы жұмсау керектігі тағы да қолын байлады. Мәселен, орыс
университетіне түсу үшін 25 сом жарна талап етілді, со-дан кейін лекция
тындауға, сьшақ, емтихан тапсыруға және тағы да басқа төлемдер телеу керек
болды. Тек ауқатты адам-дардын, балалары ғана Ресей университеттерівде заң
білімін ала алды.
Осы арада мына бір жағдайды айта кеткен жөн, Қазақстан отар болуды
бастаған, яғни 1731 жылғы 19 ақпанынан-ақ пат-щалык Ресей қазақтардың
қүкықтық жүйесіне өзінін, заңын енгізуді қолға алды1. Қазақтардың әдет-
ғүрып қүқықтарын қалайда езгертуге патша өкіметі жанын салып бақты, сәйтіп
орыс мемлекетінің қүқык нормалары оның орнын біртіндеп баса берді. Ақырында
отаршылдық саясат өз дегенін істеп, айт-қанға көндіріп, айдауға жүргізе
білді. Дейтүрғанменхоғамнын. қүқық өмірінің кейбір салаларында орыс заңы
мен қазактар-дьщ әдет-ғұрып қүқықтары тоғысты.2 Демек, казақтардың әдет-
ғүрыпқүқықтарынтүбірімен әзгертеміндегенпатша өкіметінің ішғылы жүзеге аса
қойған жоқ, соған байланысты Қазақстан-да екі құкық жүйесі де қолданылып
келді.
Кешегі социалистік дәуірде заң білімін беру Мәскеу, Ле-нинград және
басқа қалаларда жүзеге асты дегенімізбен, онда үлттық кадрларға бөлінетін
орын шектеулі еді. Бірак заман өз талабын алға тартты, нәтижесінде жоғары
оқу орындары мен факультетгер шет аймақтарда құрыла бастады. Айталык, 1923
жылы Ташкенттегі Орта Азия университетінде құқыктық бөлімшесі бар қоғамдық
ғылымдар факультеті ашылып, онда бірқатар қазақ жастары оқуға мүмкіндік
алды. Ал Қазақстан-да түңғыш рет заңгер кадрлар дайындау курсы 1926 жылы
Қызылорда қаласында ашылып, кейін ол екі жылдық заң мектебіне айналды.
Кейбір үзілістеріне қарамастан бұл оқу ошағы 1954 жылға дейін заңгерлер
дайындады.
Қазақстанда жоғары заң білімін дамытуға 1931 жылы 20 сә-уірде
қабылданған РСФСР Бүкілодақтық Орталық Атқару комитетінің "Кеңес күрылысы
қызметкерлерінің кадрларын даярлау және қайта даярлау жөніндегі шаралар
туралы"3 қаулъі-сы үлкен мән бергенін айтпасқа болмайды. Аталған құжатта
институттың кеңестік құкық және кеңестік қүрылыс деп ата-латын екі түрін
құру көзделді. Осы қаулы негізінде 1932 жылы Қазақ Автономиялық Кеңестік
Социалистік Республикасы (ҚАКСР) Орталық Атқару Комитеті (OAK) жанынан
респуб-лика кеңес аппаратына кадрлар даярлау үшін алты айлык курс
ұйымдастырылды, кейінірек ол бір жылдык курс болып қайта құрылды.
Осы курстардың негізінде 1933 жылы 17 мамырда Қазақ АКСР О АК-інің
Төралқасы қаулысымен кеңес кұрылысы ин-ституты құрылып, 1934 жылдың 1
қаңтарынан жұмыс істей бас-тады1. Республикамызда жоғары білімді заң
кадрларын даяр-лау, міне, осы сәттен басталды2.
Кеңес құрылыс институты мемлекеттік аппаратқа кәсіби білікті мамандар
даярлауға тиіс болды. Оқу мерзімі онда үш жыл, ал жұмысшылар факультетінде
екі жыл болып бекітілді. 1934 жылы 23 қазанда Қаз АКСР ОАК-інің Төралқасы
қаулы-сымен институт құрамында зан, бөлімі ашылуына байланысты сот және
тергеу органдары үшін кадрлар даярлана бастады.
1934 жылғы 1 наурыздағы мәлімет бойынша институтта 88 адам, жұмысшылар
факультетінде 87, ал дайындық курсында 103 адам оқыды. Алғашқы кезде
институтта — 10, жұмысшы-лар факультетінде 7 оқытушыжұмыс істеді. Үлттық
құрамына келетін болсақ, олардың 5-і орыс, 3-і қазақ, 1-і татар және 1-і
неміс болды3.
Институтта ол кезде әлеуметтік-экономикалық (кафедра меңгерушісі Ш.Х.
Сакаев), тарих (кафедра меңгерушісі А.П. Чижов) және мемлекеттік құқық
(кафедра меңгерушісі Н.И. Кондратьева) деп аталатын үшкафедражұмыс істеді.
Шын мәнінде кафедралардың бірде бірі әдістемелік және ғылыми зертгеумен
айналысқан жоқ.
Әрине, институттың құрылуы кеңес құрылысына респуб-ликадағы заңгер
кадрлар даярлауда айтарлықтай рөл атқарды. Бірақ мамандарды даярлау жуйесі
ол кезде нақты айқындал-маған еді, сондықтан сот-тергеу кадрларына деген
кун сайын өсіп тұрған сұранысты бұл институт толық қанағаттандыра ал-мады.
Кеңес құрылысы институтында пәндердің шамадан тыс көп болуына байланысты
заң ғылымы өз дәрежесінде дами алған жоқ.
4933 жалы мамырда АКСР OAK басшыльтқ етуімен институтты күру-
дыңдайындыкжүмысы басталды (кеңес құрылысы курстарын Кенес күрылы-
сыинститутыкурстарынаайналдыру, қалаіргесіндегі шаруашылықтарды қабыл-дау,
директорды тағайындау, қаржы бөлу жөне т.б.), бірақ бұл жұмыстар 1933
жылдың 1 қыркүйегіне дайын болмай шықгы, сондықган да институтты аіму 1934
жылдың 1 қантарына қалдырылды (ЦГА Каз ССР, ф. 1695, on. I. д.45, св.б).
1935 жылы 5 наурызда ҚСРО Халық комиссарлар Кедесінің және ОАК-інің
"Құкықтық білім беруді кеңейту және жақ-сарту шаралары туралы"1 каулысы
қабылданды, онда төрт жыддық мерзіммен заң институттарын ашу қарастырылды,
сон-дай-ақаудандарда жұмыс істейтін заңгер-қызметкерлерді қай-та даярлаудан
өткізетін тұрақты курстар құру, бір жылдық құқықтық мектеп ашу, кейін оны
екі жылдыкка көшіру жос-парланды. Осы қаулыны одан әрі жетілдіре түсу
мақсатында 1938 жылы 28 сәуірде Қазақ КСР Халық комиссариаты Кенес құрылысы
институтын Алматы заң институтына айналдыруға шешім етті, кейін бұл
республикадағы зан білімін б.еру ісінің нағыз орталығына айналды.
Институттың директоры болып доцент Д. В. Кузнецов тағайындалды.
1938 жылы 15 мамырда Алматы заң институтында 14 адам ұстаздык етті,
оның ішівде 2 доцент, 12 оқытушы болды, дәлірек айтсақ жұмысшылар
факультетінде — 6, дайындық курсын-да 8 ұстаз бодды. Ол кезде Институтта
дәріс беретін небәрі үш-ақ казақ бар болатын, аты-жөндерін айта кетсек,
олар — Р.А. Әшкеев (мемлекеттік құқық пәнінен сабақ берді), А. Қайыр-гелдин
(қазақ тілі) және доцент міңдетін атқарушы У .М. Бал-қашов (философия)2.
1938-39 оқу жылындағы студенттер құрамы мынадай еді: бірінші курста —
150, екінші курста — 75, үшінші курста — 40 адам, ал дайындықкурсында 75
адам оқыды. Жасыратыны жоқ, студенттердің ішінде сол кезде қазақтар аз еді
(24,6%) ? Инсти-тутта мышщай жеті кафедра ашылды: марксизм-ленинизм (ка-
федра меңгерушісі Л.В. Олейник), саяси экономия (кафедра меңгерушісі
экономика ғылымдарының кандвдаты, доцент Кузнецов Д. В.), мемлекетпен
құқықтың жалпы теориясы (ка-федра меңгерушісі, заң ғылымдарының кандидаты,
доцент Н.И. Кондратьева), кеңестік мемлекеттік құқық (каф. меңге-рушісі,
заң ғылымдарыныңкандидаты, доцент А.И. Лепешкин), азаматтық құқық (каф.
меңгерушісі, заң ғылымдарынын кан-двдаты, доцент А.Н. Агеев), қылмыстық
құқық (каф. меңге-рушісі, заң ғылымдарының кандвдаты, доцент М.П. Шаламов),
тілдер кафедрасы (каф. меңгерушісі, аға оқытушы Р.Л. Зор).
Сол кездің өлшемімен қарағанда Институтқа әкелінген кітап қоры
айтарлықтай еді, бұл орайда Қазан кеңес құрылысы ин-ститутының үлесі аз
болған жоқ.1[2]
Алматы заң институтына Мәскеуден, Ленинградтан және басқа қалалардан
Т.М. Культелеев, А.Н. Агеев, М.Б. Зусман, Л.В. Дюков, М.П. Шаламов, В.А.
Хван, В.Н. Маркелов және басқа кәсіби деңгейі жоғары кадрлар жіберілді.
Осындай игі шаралар нәтижесінде институтта ғылыми-зерт-теу жұмыстарын
бастауға мүмкіндік туды. 1940 жылы жергілікті басылыщарда, сондай-ақ
"Советская жизнь" журналына ұстаз-дардың 30 мақаласы жарияланды, 5 кітапша
баспадан жарық көрді, 205 студент қатысатын 7 үйірме құрылды.
Жоғарьг заң оқу орны ашылғанға дейін Қазақстанда құқықтық зерттеу
кенже калып келді, құқықтық проблемалар жалпы тарихи зерттеулер аясында
болды.2 Қазақстандық ал-ғашқы құкықтанушылардың арнайы зерттеулері көбіне-
көп Қазақстан мемлекеті мен құқығының пайда болуы, оның да-муы тарихына
арналды. Мәселен, Т.М. Культелеев қазақтар-дың әдет-ғұрып қүқықтарын
зерттеді, М.Т. Шаламов болса өз еңбектерінде Қазақстандағы кеңес
адвокатурасының тарихы-на мөн берді, ал А.В. Якушев Қазақстанның Ресейге
қосылуы-на байланысты тақырыптарды крзғады.
Бұл жылдарды академик С.З. Зиманов "шығармашылык мүмкіндікке сай және
шын мәніндегі сұранысқа жауап беретін саланың арнайы кадрларын даярлауда
бар кұшті жұмылдыр-ған, кадрлар даярлау мен ғылыми зерттеу ісінде ізденіске
толы кезен болды" деп өте орынды айтқан.3
Осы кезде сырттай заң білімін беру ісін дамытуға да айтар-лықтай көңіл
бөлінді. Мәселен, 1937 жылы Алматыда Бүкіл-одақтық сырттай оқитын заң
институтыньщ консультативтік бөлімі құрылды. 1938 жылы 8 наурызда КСРО
Әділет Халық Комиссариатының бұйрығымен Қазақ консультативтік бөлімі
Бүкілодақтық зан, институтының Қазақ филиалы болып қайта қүрылды, ал 1940
жылы қаңтарда аталған институттьщ Алматы филиалы деп атауы езгертілді, ол
1951 жылдың 13 қыркүйе-гіне дейін жұмыс істеді. Осы филиалдың негізінде
Алматы заң институтының сырттай оқитын бөлімі ашылды. 1957 жылдан бастап
сырттай бөліммен қатар заң факультетінің кешкі белімі жүмыс істей бастады.
Үлы Отан соғысының басталуы институттын. алға қойған міндеттері мен
қызметін үлкен өзгеріске түсірді. Соғыс жыл-дарында Мәскеу, Ленинград және
Украинадағы біркатар заң жоғары оку орындары Қазақстанғакөшірілді. Айталык,
Ленин-град зан институты Жамбыл қаласында (қазіргі Тараз) орна-ласты,
Украинаның Киев және басқа университеттері.Украи-на университеттері деген
атпен (ішінде заң факультеті де бар) Қызылордаға көшіп келді. 1941 жылы
Мәскеу және Алматы институттарын уақытша біріктіру жолымен КСРО Әділет ха-
лық комиссариатының Бірінші мемлекеттік заң институты де-ген атпен Алматыда
жоғары оқу орны қүрылды.' Оның дирек-торы болып Б. Я. Арсеньев
тағайындалды. Бүл институт 1943 жылдың 14 тамызына дейін ғана жұмыс істеді.
Осы кезде Қазақстанда С.И. Аскназий, В.М. Догадов, Б.С. Мартынов, С.С.
Кравчук, А.А. Пионтковский, М.К. Чель-цов, С.А. Фукс, Б. Я. Арсеньев, И.С.
Перетерский, С.В. Юш-ков және басқа Мәскеу, Ленинград, Киевтен келген
көрнекті кеңестік заңгер-ғалымдар еңбек етті. Ресейлік және Украина-лық
жоғары оқу орывдарынан келген заңгерлер ұжымы оқу сапасын арттыруға, ғылыми
жүмыспен жан-жақты айналысуға айтарлықтай жәрдемін тигізді.
Соғыс жылдарында ғалымдар тарапыңан Қазақстанның мемлекет және құқық
тарихын зерттеуге деген ынта-ыкылас күшейді. Осы жылдары заң институты
қабырғасында тұңғыш рет профессор С. Л. Фукстың бастамасымен Қазақстанның
революцияға дейінгі мемлекет және қүқык тарихы туралы курс сабағы оқылды.
УКСР Ғылым академиясының мүше-корреспонденті С.В. Юшковпен заң
ғылымдарының докторы А.А. Пионтков-скийдің бастамасымен 1942 жылы 8 мамырда
Бірінші мемле-кеттік заң инстиутының басшылығы КСРО Ғылым академия-сының
Қазақ филиалы қүрамында Мемлекет және құқық бөлімін құру женінде
мәселекөтерді. КСРО Ғылым академия-сының Қазақ филиалының атына жазылған
хатта "... филиал құрамына Белімді енгізу филиалдың басқа бөлімдерімен
мемлекет және құқық теориясы мәселелері тәрізді ғылыми тақы-рыптарды
тереңірек зерттеуге жол ашатындығына күмән келтіруге болмайды... тарихи,
экономикалық, философиялық бірқатар тақырыптарды талдау үшін қажет болып
табылады"' деп көрсетілді. 1942 жылы 10 шілдеде жазылған екінші хатта былай
делінген: "...біз бұл арада философтардың, эконо мистердің, тарихшылардың
жұмысын заңгерлер жұмысымен бір арнаға тоғыстыруды мақсат етіп отырмыз. Бұл
сөз жок, пай-далы болар еді. Қазакстанның мемлекет және күкык, тарихы әлі
күнге бір ізге түскен жоқ, сондықтан да бұл өз алдына зерттеуді талап
етеді, демек Қазақстан тарихын немесе эконо-микасын зерттеп жүрген тарихшы
немесе экономист тарапы-нан заңгерге достық түрғыдан ғылыми қолдау
көрсетілмесе, ол қиындыққа тап бола бермек. Сонымен қатар өз кезегінде
заңгердің ақыл-кеңесі де тарихшылар немесе экономистерге талдауды терең
жүргізуге жәрдемдеседі деп ойлаймыз.2
Мәскеу заң институты еліне кері қайтқан соң, 1943 жылы Алматы
мемлекеттік институты дербес жоғары оқу орнына қайта айналды. Институтта
Л.С. Фукс, С.Я. Булатов, П.И. По-карлис, М.И. Шац тәрізді профессорлар,
А.Т. Бажанов, Г.М. Маслов, В.А. Хван, П.И. Гавзе, Л.В. Дюков, В.Н. Марке-
лов, А.Н. Агеев, Л.В. Оленин, М.Г. Левин сияқты доценттер еңбек етті.3
Соғыстан кейін Қазақстанда заң білімін беру 1946 жылы 5 қазавда СОКП
ОК-інің "Елде заң білімін беруді кеңейту және жақсарту туралы" қаулысы
қабылданған соң өзіндік серпін адды4. Бүл қаулы студенттердің санын
көбейтуге, жаңа оқу жоспарлары мен бағдарламаларын жасауға, құқық ғылымының
деңгейін кетеру мен ғылыми-зерттеу ісін жандандыруға үлкен септігін
тигізді.
1947-49 оқу жылында Алматы мемлекеттік заң институты аспирантура ашып,
оған аспиранттарды қабылдауды бастады. Институт құрылған 1938 жылдан бастап
жұмыс істейтіндердің ішінен он адам кандвдаттық диссертация қорғады, оның
ішінде М.К. Ермағамбетов, Л.В. Дюков, М.С. Сапарғалиев, В. А. Хван, М.Б.
Зусманжәнет.б. бар. Сондай-ақонекіадамғадоцентатағы берілді. Орталық жоғары
оқу орындарының аспирантурасы мен институттарына түлектерді жіберу
тәжірибесі де жалғасып, ол өзін өзі ақтағанын да айтпасқа болмаса керек.[3]
1955 жылы мамырда Алматы мемлекеттік заң институтын ҚазМУ-дін бес жыл
мерзіммен оқитын зан, факультетіне ай-налдыру жөнінде шешім кабылданды.
Мүндай қайта күру бұ-рынғы құрылым бойынша мамандандырудьщ тар шеңберде
жүретіндігіне әрі онын, өзі түлектер үшін тиімсіз екендігіне сүйенді,
сонымен қатар университетте заң факультетінің бол-мауы оньщ білім беру ісін
ақсатып тастағандай еді.
Заң факультеті езінін зерттеу тақырыптарын айтарлықтай кеңейтті.
Ғылыми-зерттеу тақырыптарывда Қазакстаниың мем-лекет және құқык тарихы,
мемлекетгік аппаратты жетілдіру, зандылықты нығайту мәселелері үлкен орын
алды.
Осы жылдары С.С. Сартаев, А.Ж. Жақыпова, К. А. Шайбе-ков, К.С.
Үргенішбаев, Ю.Г. Басин, К.А. АЬжанов, С.Н. Са-вицкий, Г.Ф. Поленов, Ш.М.
Мәжитов, Н.А. Жангелдин, К. Жоламанов және басқалары кандвдаттық
диссертацияла-рын қорғады. Түңғыш заң ғылымдарының докторы елімізде С.З.
Зиманов болды, ол Алматы заң институты КазМУ-дің заң факультетіне айналмас
бұрын оның директоры лауазымын иеленген еді.
Қазіргі кезде университеттің заң факультеті "Қүкық және экономика"
институтына айналып, заңгер кадрлар даярлаудағы бірегей жоғары оқу
орындарыньщ бірінен саналады.
1961 жылы ҚазМУ-дің заң факультетівде бірінші рет қазак бөлімі ашыльш,
көп ұзамай қайта жабылып қалды1.
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін үлттық зан білімін дамытуды
дербес қолға алды, мемлекеттік заң оқу орындары-мен қатар коммерциялык заң
білімін беру жүйесі де белсенді түрде дами бастады.
Республикада заңгер кадрларға деген сұранысты қанағат-тандыру және
құкыктық реформаны жүзеге асыру мақсатын-да 1994 жылы 14 наурызда Қазакстан
Республикасынын, Президенті Н.Ә.Назарбаевтың арнайы Жарлығымен Қазақ
мемлекеттік заң университетінің құрылуы егеменді еліміздегі айтулы оқиға
болды. Бұл университет қазір заң білімін беру жүйесінде шоқтығы биік,
жоғары оқу орны болып табылады.
Қазіргі кездегі кәсіби деңгей аталған Университетке (2000 жылдың 14
ақпанынан Академия) заңгерлердің жаңа толқынын дайындауда төрт факультет
ашуға мүмкіндік берді, атап айтқанда, ол — халықаралык, күкь-іқ және
мемлекеттік қызмет, кәсіпкерлік құқық, сот-прокурорлық және тергеу-
криминали-стика факультеттері болып табылады.

Айта кететін бір жәйт, 1755 жылы құрылгдн Мәскеу университетінде
лекцияларды орыс тілівде оқу II Екатерина патшатұсыидажүчеге асты, ол уни-
верситетке жетскшілік ететін Ададуровкз "юриспрудеицияныц ерекшелігіие орай
университетте лекцияларды орыс тілінде оқыту" жөнінде ж;ірлық етгі, щі
бүған дейін барлық лекциялар латын тілінде оқылатын еді. (Қараңыч: Корку-
нов Н.М. История философии права. С-Петербург, 1908, 262 бет).
Академия өзінің құрылғанынан бергі жылдар ішінде Рес-публикада заңгер
кадрларды даярлауда ірі де беделді орталыққа айналып үлгерді. Бұл
Академияда академик С.З. Зиманов, ¥лттық Академияның мүше-корреспонденттері
М.К. Сүлей-менов, Б.И, Көмеков, гыльш докторлары профессорлар Ю.Г. Басин,
Н. А, Шайкенов,К,А. Жиреншин, У.С. Жекеба-ев, М. С. Нәрікбаев, Г.Б. Хван,
Ғ.Ғ. Ақмамбетов, А.Г. Диденко және тағы басқа да Қазақстан
юриспруденциясының марғас-қалары дәріс береді.
Академияның кафедраларында 200-ден аса оқытушы еңбек етеді, бұл жоғары
оқу орнының өзінің аспирантурасы, магист-ратурасы мен докторантурасы бар.
Жеке кұқық, салыстырма-лы құқықтану, ислам қүқығы орталығы, кыпшақтану
тәрізді ғылыми Орталықтар кұрылған.
Академияда 20-дан астам үйірме, арнаулы салалық лабора-ториялар бар,
сондай-ақ студенттік клуб, театр студиясы жұмыс істейді. Оқытушылар мен
студенттер ©здерінің ғылыми еңбектерін "Мемлекет жәнеқұқық" журналына
жариялай ала-ды. Кәптеген студенттер мен ұстаздар Сорос-Қазақстан, Фул-
брайт, Айрекс және т.б. қорлардан гранттар мен стипендия-сын алады. Өзара
ынтымактастық келісім шарты және "Бола-іпақ^ бағдарламасы бойынша
студенттер АҚШ, Англия, Фран-ция және т.б. елдерге оқуға барады.
Университеттің ғалымда-ры заң шығару ісіне белсене араласып, олар ҚР
Конституция-сы, қылмыстық, азаматтық кодекстер және басқа да көптеген
заңдардың жобаларын жасауға қатысты. Университет халық-аралық заң
орталықтарымен тығыз байланыс орнатқан, атап айтқанда, оның ішінде Қүқықтың
халықаралык институты (АҚШ, Вашингтон); Университеттердің халықаралық
Ассоци-ациясы (Үлыбритания, Лондон), РФ Үкіметі жанындағы заң және
салыстырмалы кұкықтану институты, ғылыми ынтымақ-тастық институты
(Германия) және тағы басқа халықаралық заң орталықтары бар.
Егемендік алған жас мемлекетіміздің білім беру жүйесінде жоғары заң
білімін беру маңызды саланың бірінен саналады.
Сонымен бірге заң білімін одан әрі дамыта түсуде шешімін күтетін
бірқатар проблемалар бар екендігін де айтуға тиіспіз.
Қазақстанның тәуелсіздігінің қалыптасу үрдісі, әртүрлі билік
тармақтарының өкілеттілігін кеңейту және олардың
қызметін жетілдіру, зандарды түбегейлі жаңарту, сот рефор-масы мен
азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сот-пен қорғауды күшейту, тиімді
нарықты экономика қүру, қазақ-стандықкәсіпкерлерді қорғау, қылмыспен
күресу, осьшың бәрі сайып келгенде заңымызды көсіби дедгейге көтеруді талап
етеді.
Бүгінде заңгерлікке әлеуметтік тұрғыдан өзгеше маңыз берілуіне
байланысты ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.