Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ІШКІ ІСТЕР МИНИСТРЛІГІНІҢ АКАДЕМИЯСЫ
Әкімшілік-құқықтық саясат кафедрасы
ДӘРІС
Тақырып № 10 бойынша
Салық заңдарын бұзғаны үшін жауапкершілік
Кафедра әдістемелік
секция
отырысында қаралып
келісілді
№ _______ хаттама
___ _______2004 ж.
Оқытушы: Омаров Н.А.
Алматы қ.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу.
Нарықтық экономикалық даму ауқымындағы салық салу аясы “Заңды түрде
белгіленген салықтарды салық салу аясы міндетті төлемдерді төлеуге...”
жөніндегі Конституциялық міндетті орындау тұрғысынан аса маңызды көрініс
табады.
Мемлекеттің салық салу құзырының аумағындағы салық заңдарында
көзделген салықтарды бұл жерде салықтарға қоса басқа да міндетті
төлемдерді түсіну қажет тиісті бюджетке төлеуге байланысты байланысты
заңи міндеті әрбір салыққа басқа да міндетті төлеемге қатысты заң жүзінде
сомдалған, темірдей тегеуіріні бар салықтық міндеттермен объективті әрі
қыйсынды негізде ұштасады.
Ал осы жекелеген салықтар өзге міндетті төлемдер жөніндегң салықтық
міндеттемелердің орындалуы объективті, субъективті жағдайларға орай салық
салу аясында туындаған экономикалық-құқықтық теріс маңызы мен келеңсіз мән
сипаты бар құбылыстарды күні бұрын есепке ала отырып белгіленген
мемлекеттік мәжбүрлеу шараларымен қамтамасыз етілген.
Осыған байланысты және өктем-әмірлі императивтік әдістердің баса
қолданылуына қарай салық салу аясы мемлекеттік мәжбүрлеу аясына сай келіп
отыр, сондай-ақ осы жәйттердің нәтижесінде салық салу аясындағы мемлекеттік
мәжбүрлеу деп аталатын салықтық-құқықтық институт қалыптасып, даму үстінде.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу күші көбінесе материалдық,
сонымен қосы өзге де салықтық-құқықтық қатынастарды қорғауға бағытталған.
Сонымен қатар мемелекеттік мәжбүрлеу әрқашан да заңи жауаптылықпен тығыз
байланыста болады және көп жағдайларда осы жауапкершіліктің мәні б.т.
Қазіргі кезде салық салу аясында мемелекет тарапынан мынандай салық
құықығы арқылы:
1. Салықтар мен бюджетке төленетін өзге де міндетті төлемдердің
мерзімінде төленбейтін сомасына өсімпұл есептеу;
2. салық төлеушінінің банктік шоттар бойынша жүргізілетін шығыс
операцияларын тоқтата тұру;
3. Мерзімінде өтелмейтін салық берешегі есебінде салық төлеушілердің өз
мүлігіне билік етуіне шектеу құқы.
4. Салықтық тексерулер жүргізу барысында Қазақстан Республикасының заң
актілеріне сәйкес салық төлеушілердің қандай да болмасын алып қохо.
5. Салық берешегін салық төлеушілердің банктік шоттарындағы ақшалар
есебінен өндіріп алу.
6. Салық берешетін салық төлеушілердің қолма-қол ақша қаражаттары
есебінен өндіріп алу.
7. Салық төлеушілердің салық берешегі сомасын оның дебиторларының банктік
шоттарына өндіріп алу.
8. Салық төлеушілердің билік етуіне шектеу қойылған мүмкін өткізу, сату
есебінен оның салық берешегін өндіріп алу.
9. Салық төлеушілердің акционерлік қоғамының акциялары эмиссиясын
мәжбүрлеп қосымша шығарту арқылы салық берешегін өндереп алу.
10. Салық берешегінің бересі сомасын есептеу және өндіріп алу.
11. Салықтық-құықтық бұзушылық жасаған салық төлеушілерді тиісті заңдарда
көзделген заңи жауапкерлік түріне тарту сияқты мемелкеттік мәжбүрлеу
шаралары қолданылады.
Қазақстан Республикасының ағымдағы заңдары тексеру, бақылау
нәтижесіне орай салық төлеуші-нақты заңды және жеке тұлғаларға
мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдануды көздейді. Олардың едәуір
бөлігі әкімшілік тәртіппен жүруге асырылады. Тағы бір айта кететін
жәйт, салық салу аясындағы мәжбүрлеу шалаларына мына келесі айрықша
белгілер тән болады:
1. Мәжбүрлеу шараларын қолдану тәртібі көбінесе салықтық-құқықтық
нормалармен және әкімшілік процессиялық нормалармен айқындалады;
2. Осы мәжбүрлеу шараларын қолдану кезінде заңдылықтың қатаң сақталуына
аса назар аударылады және сақталу қамтамасыз етіледі;
3. Салық салу аясындағы мәюбүрлеу шараларының жүйесі әртүрлі бағыт
сипатта болады;
4. Мәжбүрлеу шараларын қолдану сот органдарынан тыс ж.а.
5. Салық салу аясындағы мәжбүрлеу шараларының құқықтық реттеу, яғни
жауапкерліктің негізін және қолдану тәртібін белгілеу механизмі
қаржылық әкімшілік және қылмыстық заңдармен реттеледі;
6. Мәжбүрлеу шараларын қолдану бұл жерде айрықшы жеңілдетілген тәртіппен,
қарапайым процессиялық нысанда жүзеге асырылады;
7. Мәжбүрлеу шаралары салық салу аясындағы заңдылықты қамтамаысз ету және
басқа да міндетті төлемдерді төлеу тәртібін сақтау, сондай-ақ нақты
салық төлеушілердің осы аядағы өз заңи міндеттерін бұлжытпай орындауға
мәжбүр ету мақсатында ж.а.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын мемлекет тарапынан
құқықтық нормаларда белгіленеді. Сондықтан оларды қолдану қашанда және
қандай да болмасын мемлекеттік мәжбүрлеу күшімен қамтамасыз етіледі.
Тағы бір айта кететін дәйт, бұл жерде заңи жауапкершілік шараларын
қолдану құқықтық бұзушылыларының ерік білдіруіне байланысты болмайды. Заңи
жауапкершілік пен мемлекеттікмәжбүрлеуді салыстырсақ мемлекеттік
мәжбүрлеудің заңи жауапкершіліктің қажетті элементі ретінде ғана сипат
табатынына көзімізде жеткізуге болады. Өйткені кейбір кездерде мемлекеттік
мәжбүрлеу шараларын қолдануда жауапкершілік негіз ретінде қарастыруға
болмайды.
Сондықтан, осы жайларға орай, мынадай тұжырым жасауға болады.
1. Салық салу аясында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеу шараларының
бәрін бірдей заңи жауапкершілік шарасы деп санауға болмайды.
2. Салық салу аясында қолданылатын қандай да болмасын заңи
жауапкершіліктің құрамында әрдайым мемлекеттік мәжбүрлеу көрініс
табады.
Сонымен, салық салу аясындағы мемлекеттік мәжүрлеу мына бағытта:
1. Салықтық-құқықтық бұзушылық жасағаны үшін қолданылатын заңи
жауапкерлік шаралары бойынша;
2. Салықтық заңдарды әмірлі талаптары тиісінше орындамағаны немесе
ойдағыдай орындамағаны үшін дербес шара ретінде қолданылатын
мемлекеттік мәжбүрлеу бойынша ж.а.
Екінші бағыт бойынша, бұл жерде іс-қимылдар салықтық-құқықтық
бұзушылық болып саналмағандықтан қолдамының мемлекеттік мәжбүрлеу
шаралары заңи жауапкерлік шараларына жатпайды деп айта аламыз.
Түсініктірек болу үшін мынаны айтуға болады. Қандай да болмасын
бұзушылықтың тұрақты белгісі осы құқық бұзушылықты білдіретін іс-қимылдың
жасағаны үшін заңи жауапкерлік белгілеу б.т. Егер мемлекеттік тарапынан
осы аядағы қандай да болмасын әрекетті жасағаны үшін жауапкерлік
белгіленбесе, онда ол құқық бұзушылық ретінде қарастырылмайды. Демек,
құқық бұзушылық заңи жауапкерлік шараларын қолданудың негізі б.т. Осыған
қарап, бір мемлекеттік мәжбүрлеу түсінігінің заңи жауапкерлік түсінігіне
қарағанда кең мағынада болатынын байқаймыз.
Салық салу аясындағы мемлекттік мәжбүрлеуді сипаттау кезінде оның
мынадай ерекше белгілерін бөліп шығаруға болады:
1. Заң жүзінде, салық салу аясында мемелкеттік мәжбүрлеу шараларын соттан
тыс жағдайларда кеңінен қолдану мүмкіндігі рұқсат еілген және салықтық
құқық бұзушылық фактісін жедел жою мақсатында сол шараларды
қолданудың, жеңілдетілген процессиялық тәртібі көзделген.
2. Мемлекеттік мәжбүрлеу салықтық заңдарды әмірлі талаптарын орындамау
немесе тиісінше орындамау түріндегі тұлғаларының құқыққа қайшы жүріс-
тұрысына мемлекет тарапынан көрсетілген.
3. Салық салу аясы мемелекеттік мәжбүрлеу аясы болғандықтан, бұл жерде
салық төлеушілердің құқықтарын қорғау және заңдылықты қамтамасыз ету
механизмдерді қарастырылған.
4. Ммелекеттік мәжбүрлеу шараларының қолдану негізінде салықтық-құқықтық
қатынасқа қатысушылардың құқықққа қайшы әрі кінәлі іс-қимылы жатады.
5. Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу кешенді құқықтық институт
болғандықтан салықтық, әкімшілік, қылмыстық т.б. құқық нормаларынан
құралады.
6. Мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану процессінде төлеушілердің
мемлекет алдындағы осы салықтық міндеттерін ойдағыдай орындау
қамтамасыз етілген.
Мәселен, салықтық тексеру кезінде салықтық заңдардың бұзылуы
фактісінің орын алғанын мәлімдейтін жалған немесе солдан жасалған
құжаттардың табылуына алынып, алынғаны жөнінде құжаттардың тізбесі бар
акті салық төлеушіге табыс етіледі.
Құжаттарды алу жөніндегі іс-қимылдар тек сол салық төлеуші – заңды
немесе жеке тұлғаның көзінше, солардың қатысуымен жүргізіледі.
Құжаттарды алып қохо мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы ретінде мына
мақсаттарды көздейді:
1. Салықтық заңдардың бұзылуына жол бермеу және тыйып тастау.
2. Құқық бұзушыны заңи жауапкерлікке тарту кезінде осы заңның бұзылғаны
жөнінде фактіні дәләлдемелермен қаматамасыз ету.
Осы шараны қолдану негізінде екі негіз бар:
1. Құжаттың қолдан жасалғандығы немес жалғандығы.
2. Құжатта салықтық заңдардың бұзылғаны жөніндегі мәліметтердің болуы
айқын көрініс табуы.
Мысалы: ресми құжатқа жалған мәліметтер енгізілсе ие болмаса осы
құжаттарға түзетулер енгізілсе бұл құжат жалған болып саналады.
Бұл жерде жалғандығы мен түзетілгендігі бірігіп кеткен сияқты.
Сондықтан оларды болады:
а) толығымен алғанды тек жалған фактілер мен мағлұматтардан құжаттар-
жалған құжаттар;
ә) ресми құжат шын мәнісін ұрмалайтын түзетулер енгізілген құжаттар-
қолдан жасалған құжаттар түрінде бөліп көрсетуге болады.
Мемлекет салық төлеушілерді өз міндеттерін ойдағыдай әрі сапалы
атқаруларын асыға күтеді және өз мүддесінің мүлтіксіз орындалуын көздей
отырып мемлекеттік мәжбүрлеу және заңи жауапкершілік шараларының өткір
жебесін салық жүйесіндегі негізгі тұлға – салық төлеушіге бағыттайды.
Егер салық төлеуші өзінің салықтық міндеттемесіндұрыс орындаса, онда
ол төлеген салықтар ақша нысанында толығымен түсетініне күмән жоқ.
Сондықтан, жоғарыда айтылған жайларды ескере отырып мемелекет өз
мүддесін салықтардың төленуі арқылы қамтамасыз ету мақсатында келесіндей
мәжбүрлеу механизмін құрады:
а) өте жақсы, салық салу процессін жан-жақты қамтитын салық заңын қабылдау
нәтижесінде әрбір салықтың ұтымды болуын қамтамасыз ету және оның тиімді
құқықтық негізін құру арқысында салық төлеуден жалтарушыларға, төлемей
жүргендерге тосқауыл қою;
ә) өктем өкілеттік берілген мемлекеттік салық органдарының екінші тарапқа –
салық төлеушілерге мәжбүрлеу шараларын қолдануға қажетті құқықығын
қалыптастыру;
б) салық төлеушілердің өздеріне тиесілі салықтық міндеттемелерін ойдағыдай
орындамауларына байланысты оларға жазалау шараларын белгілеу;
в) салық төлеуді қамтамасыз ету мақсатында салық төлеушілерге және басқа да
салықтық құқықтық қатынасқа қатысушыларға әкімшілік – құқықытық және
қылмыстық-құқықтық сипаттағы заңи жауапкерлік шараларын белгілеу.
Салық салу аясында мемлекет назарынан тыс қалмайтын субъектер
қатарына мсалық төлеушілерге басқа өздеріне жүктелген күрделі міндет-
мақсаттарды жүзеге асырушы салық органдары, салықтарды төлем көздерінде
ұстап қалатын қаржылық агенттер және салық төлеушілердің төлеген салық
сомаларына тиісті бюджет кірісіне аударатын банктер жатады. Осы аталған
субъекттердің салықтық заңдардың әмірлі талаптарын бұлжытпай орындалуына
мемлекет мүдделі болады және атқарылу нәтижесін асыға күтеді.
Мемлекеттің салық салу аясындағы құқықтық және т.б. жағдайларына
тоқталатын болсақ, оның айрықша мәртебесі бар екенін байқаймыз. Салықтық
құқықтың және салықтық құқықтық қатынастардың мызғымас субъектісі ретінде
көрініс табатын мемлекет салық салу аясындағы заңдылықтың жалпы сақталуын
қамтамасыз етуге міндетті. Сонымен қатар, мемлекеттің мүдделі іс-қимылы
материалдық салықтық қатынасын субъектісі ретніже жүзеге асырылса оның
айрықша уәкілетті органдары салық органдары бұл жерде тек мелекеттің өкілі
болып табылады. Сондықтан болар, мемлекет екі тарапқа, өктемдік көрсете
отырып, олардан өзін алшақ ұстайды. Осы жәйттер оның аң шығарушы субъект
екенін білдіреді және заңның орындалуына аса мүдделі екенін көрсетеді.
Егер заң мүлтіксіз орындалса онда салықтардың дер кезінде және
толығымен мемлекет кірісіне түсетіні сөзсіз. Ал салықтар толығымен және
уақытылы мемлекет кірісіне түсетін болса, онда салық заңдардың орындалуы
және тиімділігі анық болады.
Жоғарыда ешкім салықтарды өз бетімен, асқан қуанышпен төлеуге аса
құлықты емес деп айтқанымызбар. Сонымен қатар, оны төлеуден ешкімнің қашып
құтыла алмайтыны да белгілі.
Салық төлеушінің салықтық заңдарының әмірлі талаптарын орындамауы
немес қалай болса солай орныдалуы заңның бұзылуына әкеліп соқтырады. Оның
үстіне салық қызметі органдарының құқықққа сай емес әрекеттері, банк
мекемелерінің салық заңдарының өздеріне тиесілі бағыттағы талаптарын
орындалмаулары да заңға қайшы, кінәлі іс-қимылдар болып саналады.
Сонымен, салықтық заңдардың бұзылуы деп, салық төлеушілердің өз
салықтық міндеттемелерін мүлдем орындамауларын немес орындамауларын, банк
мекемелері мен басқа да қаржылық-кредиттік органдарының салықтық заңдары
арқылы өздеріне жүктелген міндеттері орындалмауларына, сондай-ақ уәкілетті
салық органдарының және олардың лауазымды тұлғаларының бағынышты
субъектілерге қатысты, құқыққа сай емес әрекет қызметтеріне байланысты
салық заңдарының әмірлі талаптарын ойдағыдай атқармауларын айтамыз.
Енді осы құқыққак қарсы әрекеттерді құқық бұзушылық деп атасақ, оны
құқықты бұзушы іс-әрекет, яғни құқықтық нормаларының талаптарын қарама
қарсы келетін әрекет деп түсінуге болады. Құқықты бұзушы деп құқық
нориаларының талаптарына қарама қарсы келетін әрекет деп түсінуге болады.
Құқықты бұзушы деп құқықты нормаларының талаптарына орай жүктелген
міндеттер мен шектеулерді орындамайтын тұлғаны айтамыз.
Салықтық құқықтық бұзушылық – салықтық қатынасқа қатысушылардық
салықтық заңдарының нормаларымен белгіленген міндеттемелерін тиісінше
орындамауларына байланысты заңи жауапкершілік көздерін құқыққа қайшы,
кінәлі әрекет не болмаса әрекетсіздік болып табылады.
Салықтық құқықтық бұзушылықтың басқа да құқықтық бұзушылықтар сияқты
өзіне тән белгілері мен құрамы болады. Белгілеріне тоқталсақ, олар
мынандай:
1. Қоғамға қауіптілігі
2. құқыққа қайшылығы
3. Кінәлілігі
4. Зардап-заладың болуы
5. құқыққа қайшы, кінәлі әрекеттің жазалануына, яғни теріс қылық -
әрекеттің жазалануы, сияқты көрініс табады.
Салықтық құқықтық бұзушыларғы тек мемлекеттің салық жүйеісіне тікелей
қатысы бар бұзушыларға жатады. Сонымен бірге, ол салықтық құқықтық
бұзушыларға тек салық төлеуші тарпынан жасалынған құқықққа қайшы
әрекеттерді жатқызуға болмайды. Құқыққа қайшы әрекеттердің бағыт бағдарына
байланысты салықтық құқық бұзушылықты мынадай топтарға бөлуге болады:
1. салық жүйесіне қарсы құқық бұзушылықтар.
2. Салық төлеушілердің құқықтары мен бостандықтарына қарсы құқық
бұзушылар.
3. бюджеттердің кіріс бөліктерінің орындалуына қарсы құқық бұзушылар;
4. Салық төлеушілердің міндеттерін орындауға кепілдік беретін жүйеге
қарсы құқық бұзушылар;
5. Чалық органдарының бақылау функцияларына қарсы құқық бұзушылар;
6. Бухгалтерлік есепті жүргізу, бухгалтерлік және салықтық есептемелерді
әзірлеу және табыстау тәртібіне қарсы құқық бұзушылар;
7. Салықтарды төлеу жөніндегі міндеттерге қарсы құқық бұзушылар.
Құқыққа қайшы әрекет салықтық заңдардың нормаларының әмірлі талаптарын
орындамау б.т. Салықтық құқық бұзушыларының келесі белгісі кінәлілігі. Бұл
жерде құқық бүзушылардың өзі қасақан немесе абайсызда жасаға нәрекетіне
деген өзінің психикалық қатынасын білдіретін белгі ретінде көрініс табады.
Осы салықтық құқық бұзушылардың нәтижесінде зиян келтіретіні белгілі.
Қандай да болмасын салықтық құқық бұзушылық зиянды зардапты болғандықтан,
оларды материалдық ауыртпашылығы бар және салық салу аясындағы құқықтық
тәртіпті бұзу түрундегі зияны бар салықтық құқық бұзушылар деп бөлген
дұрыс болады. Материалдық құқықтық бұзушылардың барысында мемлекетке
немесе салық төлеушіге йтарлықтай зиян келтіреді. Құқық бұзушылық
жасалған жағдайда оның міндетті түрде зиянды нәтижелері болады.
Құқыққа қайшы әрекет пен оның нәтижесі – келтірілген зардаптың
арасындағы себептік байланыс салықтық құқық бұзушылардың төртінші
белгісі болып есептеледі.
Осы себептік байланысты құқық бұзушылығы қатыстығы зиянның тікелей
және кінәлі әрекеттің нятижесінде келтірілуі айқын білінеді.
Салықтық құқық бұзушылықтың бесінші белгісі кінәлі, құқыққа қайшы
әрекеттің, яғни оны жасаған тұлғаның заңи жауапкершілікке тартылып
мемлекет тарапынан ауфр қарсы ықпалға ұшырауы, жазалануы б.т.
Құқық бұзушылық болған жағдайда заңи жауапкершілік қолданылады; құқық
бұзушылық салықтық құқықтық қатынастар аясында орын алмаса онда заңи
жауапкершіліктің негізі болмайды.
Заңи жауапкершіліктің өзін тән мынадай:
1. Құқық бұзушылыққа және оны жасаған тұлғаға теріс баға беру.
2. мемлекеттік мәжбүрлеуге ұшырату заңды негізде қысым көрсету – жазалау.
3. Құқық бұзушылардың жеке басына қатысты келеңсіз жағдайға душар еткізу
сияқты ерекше белгілері болады.
Салықтық құқық бұзушылардың жасаған субъективті заңи жауапкершілікке
тарту кезінде мемлекет мынадай мақсаттарға;
1. Салықтың төленуін қамтамасыз етуге.
2. құқық бұзушылықтың қайталанбауын қарастыра отырып құқық бұзушыны
жазалауға қол жеткізуді.
Бұл жерде айта кететін бір жәйт, құқық бұзушылар қатарынан уәкілетті
салық органдары мен банк мекемелерінің және т.б. орын алуына байланысты
заңи жауапкершілікке тарту - жазалауды кең мағынасында, яғни барлық
салықтық құқыққа қатысушылардың салықтық заңдарды сақтауларын қамтамасыз
ететін құрал деп түсінгеніміз дұрыс болады. Осының нәтижесінде уәкілетті
салық органдары мен салық көрініс табады және салықтық құқықтық қатынастар
тиімді қорғалады.
Салықтық құқық бұзушыларды заңи жауапкршілікке тарту сот арқылы не
болмаса соттан тыс жағдайда жүзеге асырылады.
Жауапкершіліктің тиісті түрін қолдану салықтық құқық бұзушылықтың
сипатына, құқық ұзушылардың тұлғасына, жауапкершілікке тартаын мемлекеттік
органдарының өкілеттігіне байланысты болады. Мысалы, әкімшілік құқықтағы
сипаттағы салықтық құқық бұзушыларға салық органдары тарапынан әкімшілік
айыппұл түріндегі шара қолданылады.
Салықтық қылмыстар үшін қолданылатын қылмыстық құқықтық шараларға –
айыппұл, түзеу жұмыстары, басбосьандығынан айыру жатады.
Салықтық құқық бұзушылардың құрамына келсек, олардың құрамдық
элементтеріне мыналарды атқызуға болады:
1. Салықтық құқық бұзушының объектісі.
2. Салықтық құқық бұзушының объек жағы.
3. Салықтық құқық бұзушының субъектісі.
4. Салықтық құқық бұзушының субъект жағы.
Осылардың әрқайсысының ашып көрсеткен абзал болады. Салықтық құқық
бұзушының объектісі мемлекеттің салықжүйесі б.т. Ал объект жағы әрекет не
болмаса әрекетсіздік нысанында жасалған құқыққа қарсы іс-қимылдар, немесе
құқыққа қайшы әрекетті сырттай сипаттаған белгілер арқылы айқындалады.
Салықтық құқық бұзушылардың субъектісі құқық бұзушылықты жасағаны үшін
заңи жауапкершілікке тартылатын тұлға. Субъект жағына құқық бұзушылығының
кінәлілігін жатқызуға болады немесе оның өзі жасаған әрекетіне деген
психикалық қатыстығының барлығын білдіреді.
ҚР заңдарында мына келесідей сипаттағы өте ауқымды салықтық құқық
бұзушылық түрлері көзделген: мемлекеттің материалдық мүддесіне қарсы
бағытталған құқық бұзушылар: мемлекеттің салық органының өздеріне жүктелген
міндеттері мен іс-қимылдарын жүзеге асыруға кедергі келтіретін құқық
бұзушылар; салық салу аясындағы салық төлеушілердің құқықтары мен заңды
мүдделеріне қарсы бағытталған құқық бұзушылар:
Бірінші аталған топқа, яғни мемлекеттің материалдық мүддесіне қарсы
бағытталған құқық бұзушыларға мыналарды жатқызуға болады:
1. Салық төлеуден ешбір негізсіз, заңсыз босату;
2. Салықтарды төлемеу, толығымен төлемеу, не болмаса уақытылы
аудармалары;
3. Банк мекемелерінің салық ... жалғасы
Әкімшілік-құқықтық саясат кафедрасы
ДӘРІС
Тақырып № 10 бойынша
Салық заңдарын бұзғаны үшін жауапкершілік
Кафедра әдістемелік
секция
отырысында қаралып
келісілді
№ _______ хаттама
___ _______2004 ж.
Оқытушы: Омаров Н.А.
Алматы қ.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу.
Нарықтық экономикалық даму ауқымындағы салық салу аясы “Заңды түрде
белгіленген салықтарды салық салу аясы міндетті төлемдерді төлеуге...”
жөніндегі Конституциялық міндетті орындау тұрғысынан аса маңызды көрініс
табады.
Мемлекеттің салық салу құзырының аумағындағы салық заңдарында
көзделген салықтарды бұл жерде салықтарға қоса басқа да міндетті
төлемдерді түсіну қажет тиісті бюджетке төлеуге байланысты байланысты
заңи міндеті әрбір салыққа басқа да міндетті төлеемге қатысты заң жүзінде
сомдалған, темірдей тегеуіріні бар салықтық міндеттермен объективті әрі
қыйсынды негізде ұштасады.
Ал осы жекелеген салықтар өзге міндетті төлемдер жөніндегң салықтық
міндеттемелердің орындалуы объективті, субъективті жағдайларға орай салық
салу аясында туындаған экономикалық-құқықтық теріс маңызы мен келеңсіз мән
сипаты бар құбылыстарды күні бұрын есепке ала отырып белгіленген
мемлекеттік мәжбүрлеу шараларымен қамтамасыз етілген.
Осыған байланысты және өктем-әмірлі императивтік әдістердің баса
қолданылуына қарай салық салу аясы мемлекеттік мәжбүрлеу аясына сай келіп
отыр, сондай-ақ осы жәйттердің нәтижесінде салық салу аясындағы мемлекеттік
мәжбүрлеу деп аталатын салықтық-құқықтық институт қалыптасып, даму үстінде.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу күші көбінесе материалдық,
сонымен қосы өзге де салықтық-құқықтық қатынастарды қорғауға бағытталған.
Сонымен қатар мемелекеттік мәжбүрлеу әрқашан да заңи жауаптылықпен тығыз
байланыста болады және көп жағдайларда осы жауапкершіліктің мәні б.т.
Қазіргі кезде салық салу аясында мемелекет тарапынан мынандай салық
құықығы арқылы:
1. Салықтар мен бюджетке төленетін өзге де міндетті төлемдердің
мерзімінде төленбейтін сомасына өсімпұл есептеу;
2. салық төлеушінінің банктік шоттар бойынша жүргізілетін шығыс
операцияларын тоқтата тұру;
3. Мерзімінде өтелмейтін салық берешегі есебінде салық төлеушілердің өз
мүлігіне билік етуіне шектеу құқы.
4. Салықтық тексерулер жүргізу барысында Қазақстан Республикасының заң
актілеріне сәйкес салық төлеушілердің қандай да болмасын алып қохо.
5. Салық берешегін салық төлеушілердің банктік шоттарындағы ақшалар
есебінен өндіріп алу.
6. Салық берешетін салық төлеушілердің қолма-қол ақша қаражаттары
есебінен өндіріп алу.
7. Салық төлеушілердің салық берешегі сомасын оның дебиторларының банктік
шоттарына өндіріп алу.
8. Салық төлеушілердің билік етуіне шектеу қойылған мүмкін өткізу, сату
есебінен оның салық берешегін өндіріп алу.
9. Салық төлеушілердің акционерлік қоғамының акциялары эмиссиясын
мәжбүрлеп қосымша шығарту арқылы салық берешегін өндереп алу.
10. Салық берешегінің бересі сомасын есептеу және өндіріп алу.
11. Салықтық-құықтық бұзушылық жасаған салық төлеушілерді тиісті заңдарда
көзделген заңи жауапкерлік түріне тарту сияқты мемелкеттік мәжбүрлеу
шаралары қолданылады.
Қазақстан Республикасының ағымдағы заңдары тексеру, бақылау
нәтижесіне орай салық төлеуші-нақты заңды және жеке тұлғаларға
мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдануды көздейді. Олардың едәуір
бөлігі әкімшілік тәртіппен жүруге асырылады. Тағы бір айта кететін
жәйт, салық салу аясындағы мәжбүрлеу шалаларына мына келесі айрықша
белгілер тән болады:
1. Мәжбүрлеу шараларын қолдану тәртібі көбінесе салықтық-құқықтық
нормалармен және әкімшілік процессиялық нормалармен айқындалады;
2. Осы мәжбүрлеу шараларын қолдану кезінде заңдылықтың қатаң сақталуына
аса назар аударылады және сақталу қамтамасыз етіледі;
3. Салық салу аясындағы мәюбүрлеу шараларының жүйесі әртүрлі бағыт
сипатта болады;
4. Мәжбүрлеу шараларын қолдану сот органдарынан тыс ж.а.
5. Салық салу аясындағы мәжбүрлеу шараларының құқықтық реттеу, яғни
жауапкерліктің негізін және қолдану тәртібін белгілеу механизмі
қаржылық әкімшілік және қылмыстық заңдармен реттеледі;
6. Мәжбүрлеу шараларын қолдану бұл жерде айрықшы жеңілдетілген тәртіппен,
қарапайым процессиялық нысанда жүзеге асырылады;
7. Мәжбүрлеу шаралары салық салу аясындағы заңдылықты қамтамаысз ету және
басқа да міндетті төлемдерді төлеу тәртібін сақтау, сондай-ақ нақты
салық төлеушілердің осы аядағы өз заңи міндеттерін бұлжытпай орындауға
мәжбүр ету мақсатында ж.а.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын мемлекет тарапынан
құқықтық нормаларда белгіленеді. Сондықтан оларды қолдану қашанда және
қандай да болмасын мемлекеттік мәжбүрлеу күшімен қамтамасыз етіледі.
Тағы бір айта кететін дәйт, бұл жерде заңи жауапкершілік шараларын
қолдану құқықтық бұзушылыларының ерік білдіруіне байланысты болмайды. Заңи
жауапкершілік пен мемлекеттікмәжбүрлеуді салыстырсақ мемлекеттік
мәжбүрлеудің заңи жауапкершіліктің қажетті элементі ретінде ғана сипат
табатынына көзімізде жеткізуге болады. Өйткені кейбір кездерде мемлекеттік
мәжбүрлеу шараларын қолдануда жауапкершілік негіз ретінде қарастыруға
болмайды.
Сондықтан, осы жайларға орай, мынадай тұжырым жасауға болады.
1. Салық салу аясында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеу шараларының
бәрін бірдей заңи жауапкершілік шарасы деп санауға болмайды.
2. Салық салу аясында қолданылатын қандай да болмасын заңи
жауапкершіліктің құрамында әрдайым мемлекеттік мәжбүрлеу көрініс
табады.
Сонымен, салық салу аясындағы мемлекеттік мәжүрлеу мына бағытта:
1. Салықтық-құқықтық бұзушылық жасағаны үшін қолданылатын заңи
жауапкерлік шаралары бойынша;
2. Салықтық заңдарды әмірлі талаптары тиісінше орындамағаны немесе
ойдағыдай орындамағаны үшін дербес шара ретінде қолданылатын
мемлекеттік мәжбүрлеу бойынша ж.а.
Екінші бағыт бойынша, бұл жерде іс-қимылдар салықтық-құқықтық
бұзушылық болып саналмағандықтан қолдамының мемлекеттік мәжбүрлеу
шаралары заңи жауапкерлік шараларына жатпайды деп айта аламыз.
Түсініктірек болу үшін мынаны айтуға болады. Қандай да болмасын
бұзушылықтың тұрақты белгісі осы құқық бұзушылықты білдіретін іс-қимылдың
жасағаны үшін заңи жауапкерлік белгілеу б.т. Егер мемлекеттік тарапынан
осы аядағы қандай да болмасын әрекетті жасағаны үшін жауапкерлік
белгіленбесе, онда ол құқық бұзушылық ретінде қарастырылмайды. Демек,
құқық бұзушылық заңи жауапкерлік шараларын қолданудың негізі б.т. Осыған
қарап, бір мемлекеттік мәжбүрлеу түсінігінің заңи жауапкерлік түсінігіне
қарағанда кең мағынада болатынын байқаймыз.
Салық салу аясындағы мемлекттік мәжбүрлеуді сипаттау кезінде оның
мынадай ерекше белгілерін бөліп шығаруға болады:
1. Заң жүзінде, салық салу аясында мемелкеттік мәжбүрлеу шараларын соттан
тыс жағдайларда кеңінен қолдану мүмкіндігі рұқсат еілген және салықтық
құқық бұзушылық фактісін жедел жою мақсатында сол шараларды
қолданудың, жеңілдетілген процессиялық тәртібі көзделген.
2. Мемлекеттік мәжбүрлеу салықтық заңдарды әмірлі талаптарын орындамау
немесе тиісінше орындамау түріндегі тұлғаларының құқыққа қайшы жүріс-
тұрысына мемлекет тарапынан көрсетілген.
3. Салық салу аясы мемелекеттік мәжбүрлеу аясы болғандықтан, бұл жерде
салық төлеушілердің құқықтарын қорғау және заңдылықты қамтамасыз ету
механизмдерді қарастырылған.
4. Ммелекеттік мәжбүрлеу шараларының қолдану негізінде салықтық-құқықтық
қатынасқа қатысушылардың құқықққа қайшы әрі кінәлі іс-қимылы жатады.
5. Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу кешенді құқықтық институт
болғандықтан салықтық, әкімшілік, қылмыстық т.б. құқық нормаларынан
құралады.
6. Мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану процессінде төлеушілердің
мемлекет алдындағы осы салықтық міндеттерін ойдағыдай орындау
қамтамасыз етілген.
Мәселен, салықтық тексеру кезінде салықтық заңдардың бұзылуы
фактісінің орын алғанын мәлімдейтін жалған немесе солдан жасалған
құжаттардың табылуына алынып, алынғаны жөнінде құжаттардың тізбесі бар
акті салық төлеушіге табыс етіледі.
Құжаттарды алу жөніндегі іс-қимылдар тек сол салық төлеуші – заңды
немесе жеке тұлғаның көзінше, солардың қатысуымен жүргізіледі.
Құжаттарды алып қохо мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы ретінде мына
мақсаттарды көздейді:
1. Салықтық заңдардың бұзылуына жол бермеу және тыйып тастау.
2. Құқық бұзушыны заңи жауапкерлікке тарту кезінде осы заңның бұзылғаны
жөнінде фактіні дәләлдемелермен қаматамасыз ету.
Осы шараны қолдану негізінде екі негіз бар:
1. Құжаттың қолдан жасалғандығы немес жалғандығы.
2. Құжатта салықтық заңдардың бұзылғаны жөніндегі мәліметтердің болуы
айқын көрініс табуы.
Мысалы: ресми құжатқа жалған мәліметтер енгізілсе ие болмаса осы
құжаттарға түзетулер енгізілсе бұл құжат жалған болып саналады.
Бұл жерде жалғандығы мен түзетілгендігі бірігіп кеткен сияқты.
Сондықтан оларды болады:
а) толығымен алғанды тек жалған фактілер мен мағлұматтардан құжаттар-
жалған құжаттар;
ә) ресми құжат шын мәнісін ұрмалайтын түзетулер енгізілген құжаттар-
қолдан жасалған құжаттар түрінде бөліп көрсетуге болады.
Мемлекет салық төлеушілерді өз міндеттерін ойдағыдай әрі сапалы
атқаруларын асыға күтеді және өз мүддесінің мүлтіксіз орындалуын көздей
отырып мемлекеттік мәжбүрлеу және заңи жауапкершілік шараларының өткір
жебесін салық жүйесіндегі негізгі тұлға – салық төлеушіге бағыттайды.
Егер салық төлеуші өзінің салықтық міндеттемесіндұрыс орындаса, онда
ол төлеген салықтар ақша нысанында толығымен түсетініне күмән жоқ.
Сондықтан, жоғарыда айтылған жайларды ескере отырып мемелекет өз
мүддесін салықтардың төленуі арқылы қамтамасыз ету мақсатында келесіндей
мәжбүрлеу механизмін құрады:
а) өте жақсы, салық салу процессін жан-жақты қамтитын салық заңын қабылдау
нәтижесінде әрбір салықтың ұтымды болуын қамтамасыз ету және оның тиімді
құқықтық негізін құру арқысында салық төлеуден жалтарушыларға, төлемей
жүргендерге тосқауыл қою;
ә) өктем өкілеттік берілген мемлекеттік салық органдарының екінші тарапқа –
салық төлеушілерге мәжбүрлеу шараларын қолдануға қажетті құқықығын
қалыптастыру;
б) салық төлеушілердің өздеріне тиесілі салықтық міндеттемелерін ойдағыдай
орындамауларына байланысты оларға жазалау шараларын белгілеу;
в) салық төлеуді қамтамасыз ету мақсатында салық төлеушілерге және басқа да
салықтық құқықтық қатынасқа қатысушыларға әкімшілік – құқықытық және
қылмыстық-құқықтық сипаттағы заңи жауапкерлік шараларын белгілеу.
Салық салу аясында мемлекет назарынан тыс қалмайтын субъектер
қатарына мсалық төлеушілерге басқа өздеріне жүктелген күрделі міндет-
мақсаттарды жүзеге асырушы салық органдары, салықтарды төлем көздерінде
ұстап қалатын қаржылық агенттер және салық төлеушілердің төлеген салық
сомаларына тиісті бюджет кірісіне аударатын банктер жатады. Осы аталған
субъекттердің салықтық заңдардың әмірлі талаптарын бұлжытпай орындалуына
мемлекет мүдделі болады және атқарылу нәтижесін асыға күтеді.
Мемлекеттің салық салу аясындағы құқықтық және т.б. жағдайларына
тоқталатын болсақ, оның айрықша мәртебесі бар екенін байқаймыз. Салықтық
құқықтың және салықтық құқықтық қатынастардың мызғымас субъектісі ретінде
көрініс табатын мемлекет салық салу аясындағы заңдылықтың жалпы сақталуын
қамтамасыз етуге міндетті. Сонымен қатар, мемлекеттің мүдделі іс-қимылы
материалдық салықтық қатынасын субъектісі ретніже жүзеге асырылса оның
айрықша уәкілетті органдары салық органдары бұл жерде тек мелекеттің өкілі
болып табылады. Сондықтан болар, мемлекет екі тарапқа, өктемдік көрсете
отырып, олардан өзін алшақ ұстайды. Осы жәйттер оның аң шығарушы субъект
екенін білдіреді және заңның орындалуына аса мүдделі екенін көрсетеді.
Егер заң мүлтіксіз орындалса онда салықтардың дер кезінде және
толығымен мемлекет кірісіне түсетіні сөзсіз. Ал салықтар толығымен және
уақытылы мемлекет кірісіне түсетін болса, онда салық заңдардың орындалуы
және тиімділігі анық болады.
Жоғарыда ешкім салықтарды өз бетімен, асқан қуанышпен төлеуге аса
құлықты емес деп айтқанымызбар. Сонымен қатар, оны төлеуден ешкімнің қашып
құтыла алмайтыны да белгілі.
Салық төлеушінің салықтық заңдарының әмірлі талаптарын орындамауы
немес қалай болса солай орныдалуы заңның бұзылуына әкеліп соқтырады. Оның
үстіне салық қызметі органдарының құқықққа сай емес әрекеттері, банк
мекемелерінің салық заңдарының өздеріне тиесілі бағыттағы талаптарын
орындалмаулары да заңға қайшы, кінәлі іс-қимылдар болып саналады.
Сонымен, салықтық заңдардың бұзылуы деп, салық төлеушілердің өз
салықтық міндеттемелерін мүлдем орындамауларын немес орындамауларын, банк
мекемелері мен басқа да қаржылық-кредиттік органдарының салықтық заңдары
арқылы өздеріне жүктелген міндеттері орындалмауларына, сондай-ақ уәкілетті
салық органдарының және олардың лауазымды тұлғаларының бағынышты
субъектілерге қатысты, құқыққа сай емес әрекет қызметтеріне байланысты
салық заңдарының әмірлі талаптарын ойдағыдай атқармауларын айтамыз.
Енді осы құқыққак қарсы әрекеттерді құқық бұзушылық деп атасақ, оны
құқықты бұзушы іс-әрекет, яғни құқықтық нормаларының талаптарын қарама
қарсы келетін әрекет деп түсінуге болады. Құқықты бұзушы деп құқық
нориаларының талаптарына қарама қарсы келетін әрекет деп түсінуге болады.
Құқықты бұзушы деп құқықты нормаларының талаптарына орай жүктелген
міндеттер мен шектеулерді орындамайтын тұлғаны айтамыз.
Салықтық құқықтық бұзушылық – салықтық қатынасқа қатысушылардық
салықтық заңдарының нормаларымен белгіленген міндеттемелерін тиісінше
орындамауларына байланысты заңи жауапкершілік көздерін құқыққа қайшы,
кінәлі әрекет не болмаса әрекетсіздік болып табылады.
Салықтық құқықтық бұзушылықтың басқа да құқықтық бұзушылықтар сияқты
өзіне тән белгілері мен құрамы болады. Белгілеріне тоқталсақ, олар
мынандай:
1. Қоғамға қауіптілігі
2. құқыққа қайшылығы
3. Кінәлілігі
4. Зардап-заладың болуы
5. құқыққа қайшы, кінәлі әрекеттің жазалануына, яғни теріс қылық -
әрекеттің жазалануы, сияқты көрініс табады.
Салықтық құқықтық бұзушыларғы тек мемлекеттің салық жүйеісіне тікелей
қатысы бар бұзушыларға жатады. Сонымен бірге, ол салықтық құқықтық
бұзушыларға тек салық төлеуші тарпынан жасалынған құқықққа қайшы
әрекеттерді жатқызуға болмайды. Құқыққа қайшы әрекеттердің бағыт бағдарына
байланысты салықтық құқық бұзушылықты мынадай топтарға бөлуге болады:
1. салық жүйесіне қарсы құқық бұзушылықтар.
2. Салық төлеушілердің құқықтары мен бостандықтарына қарсы құқық
бұзушылар.
3. бюджеттердің кіріс бөліктерінің орындалуына қарсы құқық бұзушылар;
4. Салық төлеушілердің міндеттерін орындауға кепілдік беретін жүйеге
қарсы құқық бұзушылар;
5. Чалық органдарының бақылау функцияларына қарсы құқық бұзушылар;
6. Бухгалтерлік есепті жүргізу, бухгалтерлік және салықтық есептемелерді
әзірлеу және табыстау тәртібіне қарсы құқық бұзушылар;
7. Салықтарды төлеу жөніндегі міндеттерге қарсы құқық бұзушылар.
Құқыққа қайшы әрекет салықтық заңдардың нормаларының әмірлі талаптарын
орындамау б.т. Салықтық құқық бұзушыларының келесі белгісі кінәлілігі. Бұл
жерде құқық бүзушылардың өзі қасақан немесе абайсызда жасаға нәрекетіне
деген өзінің психикалық қатынасын білдіретін белгі ретінде көрініс табады.
Осы салықтық құқық бұзушылардың нәтижесінде зиян келтіретіні белгілі.
Қандай да болмасын салықтық құқық бұзушылық зиянды зардапты болғандықтан,
оларды материалдық ауыртпашылығы бар және салық салу аясындағы құқықтық
тәртіпті бұзу түрундегі зияны бар салықтық құқық бұзушылар деп бөлген
дұрыс болады. Материалдық құқықтық бұзушылардың барысында мемлекетке
немесе салық төлеушіге йтарлықтай зиян келтіреді. Құқық бұзушылық
жасалған жағдайда оның міндетті түрде зиянды нәтижелері болады.
Құқыққа қайшы әрекет пен оның нәтижесі – келтірілген зардаптың
арасындағы себептік байланыс салықтық құқық бұзушылардың төртінші
белгісі болып есептеледі.
Осы себептік байланысты құқық бұзушылығы қатыстығы зиянның тікелей
және кінәлі әрекеттің нятижесінде келтірілуі айқын білінеді.
Салықтық құқық бұзушылықтың бесінші белгісі кінәлі, құқыққа қайшы
әрекеттің, яғни оны жасаған тұлғаның заңи жауапкершілікке тартылып
мемлекет тарапынан ауфр қарсы ықпалға ұшырауы, жазалануы б.т.
Құқық бұзушылық болған жағдайда заңи жауапкершілік қолданылады; құқық
бұзушылық салықтық құқықтық қатынастар аясында орын алмаса онда заңи
жауапкершіліктің негізі болмайды.
Заңи жауапкершіліктің өзін тән мынадай:
1. Құқық бұзушылыққа және оны жасаған тұлғаға теріс баға беру.
2. мемлекеттік мәжбүрлеуге ұшырату заңды негізде қысым көрсету – жазалау.
3. Құқық бұзушылардың жеке басына қатысты келеңсіз жағдайға душар еткізу
сияқты ерекше белгілері болады.
Салықтық құқық бұзушылардың жасаған субъективті заңи жауапкершілікке
тарту кезінде мемлекет мынадай мақсаттарға;
1. Салықтың төленуін қамтамасыз етуге.
2. құқық бұзушылықтың қайталанбауын қарастыра отырып құқық бұзушыны
жазалауға қол жеткізуді.
Бұл жерде айта кететін бір жәйт, құқық бұзушылар қатарынан уәкілетті
салық органдары мен банк мекемелерінің және т.б. орын алуына байланысты
заңи жауапкершілікке тарту - жазалауды кең мағынасында, яғни барлық
салықтық құқыққа қатысушылардың салықтық заңдарды сақтауларын қамтамасыз
ететін құрал деп түсінгеніміз дұрыс болады. Осының нәтижесінде уәкілетті
салық органдары мен салық көрініс табады және салықтық құқықтық қатынастар
тиімді қорғалады.
Салықтық құқық бұзушыларды заңи жауапкршілікке тарту сот арқылы не
болмаса соттан тыс жағдайда жүзеге асырылады.
Жауапкершіліктің тиісті түрін қолдану салықтық құқық бұзушылықтың
сипатына, құқық ұзушылардың тұлғасына, жауапкершілікке тартаын мемлекеттік
органдарының өкілеттігіне байланысты болады. Мысалы, әкімшілік құқықтағы
сипаттағы салықтық құқық бұзушыларға салық органдары тарапынан әкімшілік
айыппұл түріндегі шара қолданылады.
Салықтық қылмыстар үшін қолданылатын қылмыстық құқықтық шараларға –
айыппұл, түзеу жұмыстары, басбосьандығынан айыру жатады.
Салықтық құқық бұзушылардың құрамына келсек, олардың құрамдық
элементтеріне мыналарды атқызуға болады:
1. Салықтық құқық бұзушының объектісі.
2. Салықтық құқық бұзушының объек жағы.
3. Салықтық құқық бұзушының субъектісі.
4. Салықтық құқық бұзушының субъект жағы.
Осылардың әрқайсысының ашып көрсеткен абзал болады. Салықтық құқық
бұзушының объектісі мемлекеттің салықжүйесі б.т. Ал объект жағы әрекет не
болмаса әрекетсіздік нысанында жасалған құқыққа қарсы іс-қимылдар, немесе
құқыққа қайшы әрекетті сырттай сипаттаған белгілер арқылы айқындалады.
Салықтық құқық бұзушылардың субъектісі құқық бұзушылықты жасағаны үшін
заңи жауапкершілікке тартылатын тұлға. Субъект жағына құқық бұзушылығының
кінәлілігін жатқызуға болады немесе оның өзі жасаған әрекетіне деген
психикалық қатыстығының барлығын білдіреді.
ҚР заңдарында мына келесідей сипаттағы өте ауқымды салықтық құқық
бұзушылық түрлері көзделген: мемлекеттің материалдық мүддесіне қарсы
бағытталған құқық бұзушылар: мемлекеттің салық органының өздеріне жүктелген
міндеттері мен іс-қимылдарын жүзеге асыруға кедергі келтіретін құқық
бұзушылар; салық салу аясындағы салық төлеушілердің құқықтары мен заңды
мүдделеріне қарсы бағытталған құқық бұзушылар:
Бірінші аталған топқа, яғни мемлекеттің материалдық мүддесіне қарсы
бағытталған құқық бұзушыларға мыналарды жатқызуға болады:
1. Салық төлеуден ешбір негізсіз, заңсыз босату;
2. Салықтарды төлемеу, толығымен төлемеу, не болмаса уақытылы
аудармалары;
3. Банк мекемелерінің салық ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz