ҚЫЛМЫСТЫҚ ЗАҢДЫ ТҮСІНДІРУДІҢ ТҮРЛЕРІ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1Қылмыстық заңның
түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..4
1.2 Қылмыстық заңдардың міндеттері мен
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Қылмыс және қылмыс
құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...6
1.4 Қылмысқа
қатысу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 9
1.5 Қылмыстық кодекс туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..14

КІРІСПЕ
Қылмыстық құқық жеке құқық саласы ретінде адамды,оның құқықтары мен
бостандықтарын, қоғамды және мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға
бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейді. Мұндай реттеу үш түрлі жолмен
жүзеге асырылады. Оның біріншісі, қылмыстық құқық нормасы арқылы қоғамдық
қатынастарды реттеу функциясы болып табылады. Ол қылмыс істеуге байланысты
қылмыс жасаған адам мен мемлекет арасында пайда болады. Мұндай құқықтық
қатынасқа қатысушылардың әрқайсысының өзіне тән құқықтары, міндеттері пайда
болады. Субъект қылмыс істеуге байланысты қылмыстық жауапқа және жазаға
тартылуға міндетті болса, екінші субъект әділ сот органдары қылмыс істеген
адамды сол міндетті орындауға күшпен міндеттейді. Сонымен, қылмыстық
құқықтық қатынастарды реттейтін бұл функция орын алған қылмыс оқиғасына
байланысты қылмыстық жауаптылықты және жазаны қолдану немесе қылмыстық
жауаптылықтан және жазадан босату сияқты мәселелерді жүзеге асырады.
Екіншіден, қылмыстық құқық нормасы арқылы жазамен қорқытып, тыйым
салынған іс-әрекеттерді істеуге тыйым салынған қоғамдық қатынастар
реттеледі.
Яғни, қылмыстық заңның болуы және оны бұзған адамдарға қолданылатын
жазаның қылмыстық құқықтық нормаларда көрініс алуы осы көрсетілген құқықтық
функцияның толық жүзеге асырылуына мүмкіндік туғызады. Үшіншіден, қылмыстық
құқық қылмыстық құқықтың нормасы арқылы азаматтарға қылмыстық жолмен қиянат
келтірілгенде олардың одан қорғануға байланысты қатынастарын ретке
келтіреді. Мысалы, қажетті қорғану, мәжбүрлі қажеттілік немесе қылмыскерді
ұстауда әрбір азамат заңда белгіленген тәртіппен қорғануға құқылы. Бұл
мәселе тек қылмыстық құқықтық норма арқылы реттеледі.
Құқық саласы ретінде қылмыстық құқық заң шығарушы органдар қабылдаған
қылмыс пен жаза, қылмыстық жауаптылық негізі, жаза жүйелерін, жазаны
тағайындаудың тәртібі мен шарттарын, сондай-ақ қылмыстық жауаптылықтан және
жазадан босатуды белгілейтін заңдылық нормаларының жиынтығы болып табылады.
Қылмыстық құқық қандай іс-әрекеттердің қылмыс екендігін және оған
қандай жаза қолданылатынын белгілесе, қылмыстық істер жүргізу құқығы
қылмыстық жауапқа тартуды жүзеге асырады, қылмыстық істі тергеудің және
сотта қараудың тәртібін белгілейді, яғни бұл жерде қылмыстық құқық
Пен қылмыстық істер жүргізу құқығы өзара мазмұнмен оның нысанының байланысы
ретінде көрсетіліп отыр.
Қылмыстық құқық құқық саласының жеке саласы болуымен бірге ол басқа
құқық салаларымен де тығыз байланысты. Сонымен бірге қылмыстық құқық өзінің
бағыты, атқаратын ролі, мәні мен құқықтық реттеу әдісінің ерекшелігіне
байланысты басқа құқық салаларынан оқшауланып, ажыратылады.

1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1 Қылмыстық құқықтың пәні және түсінігі
Қылмыстық құқық туралы сөз болғанда оның үштүрлі мағынасын ескеруіміз
қажет. Қылмыстық құқық – бұл жалпы құқық жүйесінің негізгі бір саласы және
пән болып табылады.
Кылмыстық құқық пәнін құқық саласы ретінде қарастырғанда жалпы құқық
теориясына тән белгілердің, негізгі принциптердің осы құқық саласына тән
екендігін ескеру қажет. Сонымен бірге қылмыстық құқық өзінің ерекшеліктерін
белгілейтін және өзін жеке құқық саласы ретінде қарастыруға негіз болатын
өзіндік мазмұн, өзгешелік белгілері мен принциптері бар құқық саласы болып
табылады.
Басқа құқық салалары сияқты қылмыстық құқықтың да негізгі заңдылық
базасы – Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады.
Қылмыстық құқықтың ережелері мен институттарының мазмұны мен
қолданылып жүрген қылмыстық құқықтың нормаларында көрсетілген. Қылмыстық
құқық нормалары мазмұнына қарай екі түрлі қызметті жүзеге асырады. Оның
біріншісі қылмыстық құқықтың жалпы ережелерін, принциптері мен институтарын
белгілеу арқылы негізгі екі ұғым – қылмыс пен жазаны анықтайды.
Қылмыстық құқық Жалпы және Ерекше бөлімнен тұрады. Қылмыс пен жаза туралы
ұғым, қылмыстық жауаптылықтыңнегізі және одан босату, қылмыс құрамының
түсінігі, қылмыстық заңның кеңістіктегі және мезгілдегі күші, іс-әрекеттің
қоғамға қауіптілігін жоятын мән-жайлар туралы түсініктер, сондай-ақ қылмыс
істеу сатылары туралы ұғыммен,қылмысқа бірге қатысу, жазаның мақсаты және
жүйелері, жаза тағайындаудың немесе қылмыстық жауаптылықтан және жазадан
босатудың мәселелері осы Жалпы бөлімде зерттеледі.
Ерекше бөлімде нақты қылмыс құрамдары және оларды істегені үшін
белгіленген жаза түрлері көрсетіледі. Жалпы және Ерекше бөлім өзара тығыз
байланысты, осы екі бөлімнің жиынтығы қылмыстық құқықты құрайды, олардың
алға қойған мақсаты мемлекетті, қоғамды,азаматтарды және құқық тәртібін
қылмысты қол сұғушылықтан қорғау арқылы айқын көрінеді.
Қылмыстық құқық қылмыстық атқару құқығымен де тығыз байланыста.
Қылмыстық атқару құқығының пәні болып, сот үкімі бойынша күшіне енген
қылмыстық жазаны орындау, сотталғандарға түзеу ықпалын жүзеге асыруға,
оларды қылмыс істеуден сақтандыруға байланыстықоғамдық қатынастарды ретке
келтіру болып табылады және олар айыптау үкімінің заңды күшіне енген
уақыттан бастап пайда болады. Яғни, қылмыстық құқықтық қатынастар негізгі
қылмыс істеуге байланысты болса,ал қылмыстық атқару құқығы қатынасының
пвйда болуының негізі заңды күшіне енген айыптау үкімі болып табылады.
Қылмыстық құқық әкімшілік құқықпен етене байланысты. Бұл екі құқық
саласы ортақ міндет – қоғамға қауіпті іс-әрекет – құқық бұзушылыққа қарсы
күрес жүргізеді. Қылмысқа қарағанда әкімшілік құқық бұзушылықта іс-
әрекеттің қоғамға қауіптілік дәрежесі төмен болады. Қылмыстық құқық
криминология пәнімен де тығыз байланысты. Бірақ бұл екеуінің бір-бірінен
елеулі айырмашылықтары бар.
Егер қылмыстық құқық қылмыс пен жазаны белгілейтін ерекше құқық
саласы болса, криминология қылмыстылық, оны туғызатын себептер мен
жағдайлар, қылмыскердің тұлғасы, қылмыстылықтан сақтандыру шараларын
белгілейтін ғылым саласы болып табылады. Криминологиялық деректер
қылмыстылықпен күресудегі қылмыстық заңдардың тиімділігін, оны жетілдіру
жолдарын, қылмыстан сақтандырудың негізгі бағыттарын жасауға мүмкіндік
береді.

1.2 Қылмыстық заңдар туралы түсінік
Қылмыстық заң – Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес
Республика Парламенті қабылдаған құқылық акті болып табылады.
Қылмыстық заң – қылмыстық құқықтың негізгі көзі. Сот үкімі,
ұйғаруы немесе қаулысы құқықтың көзі болып табылмайды. Олардың нақты
қылмыстық істер бойынша ғана заңдылық күші бар. Қылмыстық заңды
түсіндірудің мәнісі, сол заңды дұрыс қолдану үшін оның мазмұны заң
шығарушының заң еркі,не сайма-сай етіп, ашып көрсету болып табылады. Заңды
заң шығарушының еркіне сайма-сай, дәлме-дәл қолдану үшін оның мазмұнын ашып
көрсетуді қылмыстық заңды түсіндіру деп білеміз. Қылмыстық заңды түсіндіру
субъектісіне, әдісіне және көлеміне қарай түсіндіруге байланысты бірнеше
түрлерге бөлінеді. Заңды түсіндіретін субъектісіне байланысты түсіндіру –
аутентикалық, легальды, соттық, ғылыми болып бөлінеді. Заң бойынша
құзіретіне сәйкес заң шығарушы органның өзінің заңға түсіндірме беруін
аутентикалық түсіндіру дейміз. Аутентикалық түсіндіруді заң шығарған
органның өзі жүзеге асырады. Ғылыми түсіндіру деп ғылыми мекемелердің,
заңгер-ғалымдардың, құқық қолдану және құқық қорғау қызметкерлерінің заңға
беретін түсіндірулерін айтамыз. Әдісіне қарай түсіндіру грамматикалық
немесе филологиялық, жүйелі және тарихи түсіндірулер болып бірнеше түрге
бөлінеді. Заңның мазмұнын грамматикалық, синтаксистік, этимологиялық
ережелердің көмегі арқылы қылмыстық заңда қолданылатын жекелеген
терминдердің, сөздердің және анықтамалардың мәні мен мағынасын ашып
көрсетуді грамматикалық түсіндірме деп атаймыз. Заңныңөзінің мәтіні мен
заң нормаларының оның мазмұнына және мәнісіне, оның сөйлем құрамына тура
келуін дәлме-дәл түсіндіру деп айтамыз. Заң нормасындағы өз мәтініндегі
дәлме-дәл көрсетілгеннен гөрі, тар мағынада, тар шеңберде қолдануға мағына
беретін түсіндіруді заңда тар мағынада түсіндіру деп айтамыз. Кең көлемдегі
түсіндіру деп заңға дәлме-дәл түсіндіруден гөрі кең мағына беретін және осы
заң нормасын кең шеңберде қолдануға негіз беретін түсіндіруді айтамыз.

1.3 Қылмыстық заңдарының міндеттері мен мәні
Қылмыстық кодекстің 2-бабына сәйкес қылмыстық заңдардың міндеттері
болып:
1. Адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін,
меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіп пен
қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, Қазақстан Республикасының конституциялық
құрылысы мен аумақтық тұтастығын, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын
мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау бейбітшілік пен адамзаттың
қауіпсіздігін қорғау, сондай-ақ қылмыстардың алдын алу болып табылады.
2. Бұл міндеттерді жүзеге асыру үшін осы Кодексте қылмыстық жауаптылық
негіздері белгіленеді, жеке адам, қоғам немесе мемлекет үшін қауіпті қандай
әрекеттер қылмыс болып табылатыны айқындалады, оларды жасағаны үшін жазалар
мен өзге де қылмыстық құқықтық ықпал ету шаралары белгіленеді делінген.
Қылмыстық заңдарының міндеттері қылмыстылықтың жағдайы мен
деңгейіне де тікелей байланысты. Ұзақ жылдар бойы орын алған әміршілік-
әкімшілік, тоталитарлық жүйе, жеке адамға табыну, тоқырау және қайта құру
кезеңдерінде қылмыстылық өрши түсті, нарықтық экономикаға көшудің қиын
процестері, экономикалық кризистер, қоғам мүшелерінің едәуір бөлігінің өмір
сүру деңгейінің қиындауы, өтпелі кезеңге байланысты қоғамдағы орын алып
отырған жұмыссыздық, жоқшылық, құқық қорғау, құқық қолдану органдарының да
жұмысын қиындататүсті, қылмыстылықтың сандық және сапалық жағынан өсу
қарқыны үдеді. Бұрын жұртқа беймәлім ұйымдасқан топ пен қылмыстық
бірлестіктердің істеген ауыр қылмыстарының саны өсу түсуде. Кісіні қасақана
өлтіру, денеге ауыр жарақат түсіру, бөтеннің мүлкін қарақшылықпен
тонау,ұрлау немесе алаяқтық жолмен талан-таражға салу, бандитизм,
контробанда сияқты қылмыстардың саны арта түсті.
Қылмыстық заңның басты міндеттерінің бірі – қылмыстан сақтандыру болып
табылады. Қылмыстық құқық жалпы және сақтандыру функцияларын жүзеге
асырады. Жалпы сақтандыру қылмыстық заң арқылы кез келген қылмысты істеуге
тыйым салу, нақты қылмысты істеген адамдарға әділ жаза тағайындауды
белгілеу арқылы жүзеге асырылады. Арнаулы сақтандыру қылмыстық заң тыйым
салған әрекет немесе әрекетсіздіктерді істеген адамға қылмыстық-құқықтық
нормалар арқылы белгіленген тиісті ықпал ету шараларын қолдану ретімен іске
асырылады.
Қылмыстық құқыққа тән тағы бір функция бар. Ол – көтермелеу функциясы.
Мұндай функция азаматтардың қылмысқа қарсы күрес саласындағы белсенділігін
арттырады. Қылмыстық заңдарда мемлекеттің, қоғамның мүддесін, өзінің немесе
басқаның мүддесін қорғауға, мысалы, қажетті қорғану, мәжбүрлі қорғану,
сондай-ақ пара берген адамның осы жайында шын жүректен ерікті түрде
мәлімдемесі болса, олар қылмыстық жауапқа тартылмайды деген нормалар бар.
Бұл нормалар көтермелеу функциясының нақты қолданылатындығын көрсетеді.

1.4 Қылмыс және қылмыс құрамы
Қылмыс пен қылмыс құрамы өзара тығыз байланысты, бірақ бір-біріне
ұқсамайтын қылмыстық-құқылық түсініктер. Олардың өзара мазмұны да, бағыты
да әр түрлі. Қылмыс дегеніміз – адамның әлеуметтік-құқылық, қоғамға қауіпті
және құқыққа қайшы секілді міндетті белгілерінің жиынтығынан туатын
ерекшеіс-әрекеті болып табылады. Қылмыстың жалпы түсінігі, сол қылмыстың
сол қылмыстың заңдылық сипаттамасын беріп қана қоймай, оның әлеуметтік –
саяси мәнін де ашып көрсетеді. Қылмыстық заңда сипатталған әрбір қылмыс,
яғни қылмыс құрамы өзінің ерекше белгілерімен сипатталады. Қылмыстың құрамы
– бұл қылмысты іс-әрекет емес, тек соның нысанын сипаттайтын түрі ғана. Ол
– нақты қылмыстың заңды сипаттамасы, жеке нақты қылмыстың заңдылық
түсінігі. Егер қылмыстың түсінігінде барлық қылмыстарға тән белгілер –
қоғамға қауіптілік, құқыққа қайшылық, кінәлілік және жазаланушылық аталған
болса, ал қылмыс құрамындаіс-әрекеттің қоғамға қауіптілігін білдіретін
нақты қылмыстардың міндетті белгілерінің жиынтығы есепке алынады.
Нақтықылмыстың құрамы қылмыстық жауаптылықтың негізі болса, ал қылмыстың
жалпы түсінігі нақты қылмыстың құрамының заңдылық базасын жасаудың,
қылмыстық құқықта оның құқылық, әлеуметтік саяси табиғатын түсіндіру
қажеттілігінен туындайды. Қылмыстық құқық теориясы әрбір қылмыста болатын
төрт түрлі міндетті элементтерді: қылмыстың объектісін, қылмыстың
объективтік және субъективтік жақтарын, субъектісін атап көрсетеді. Осы
белгілерге орай кез келген қылмыстың құрамы осындай төрт түрлі топтағы
элементтерге бөлінеді.Әрбір қылмыс құрамында оның объектісін, объективтік
және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.