ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТІ ҚОЗҒАУ ЖӘНЕ БАСТАПҚЫ ТЕРГЕУ ӘРЕКЕТТЕРІ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
ІШКІ ІСТЕР МИНИСТРЛІГІНІҢ АКАДЕМИЯСЫ

Криминалистика кафедрасы

Реферат тақырыбы:

ДЕНСАУЛЫҚҚА АУЫР ЗИЯН КЕЛТІРУ ДЕРЕКТЕРІ БОЙЫНША ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТІ ТЕРГЕУ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Орындаған: 3-курстың 306 топтың
тыңдаушысы М. Сегізбаева
Тексерген: полиция майоры . Амитов

Алматы 2002 ж.

Денсаулыққа ауыр зиян келтіру деректері бойынша қылмыстық істі тергеу
ерекшеліктері

Жоспар
Кіріспе
1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТІ ҚОЗҒАУ ЖӘНЕ БАСТАПҚЫ ТЕРГЕУ ӘРЕКЕТТЕРІ
а) қылмыстық іс қозғау;
б) дене жарақаттары туралы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән-жайлар
заты;
в) тергеушінің бастапқы тергеу әрекеттері;
г) жәбірленушіден жауап алу;
д) оқиға болған жерді қарау;
е) куәландыру;
ж) жәбірленушінің киімін қарау;
з) көрген адаммен куәлардан жауап алу.
2. СОТ-МЕДИЦИНАЛЫҚ САРАПТАМА
а) себептер, тағайындау және жүргізу тәртібі;
б) дене жарақатының дәрежесін анықтау;
в) ауыр дене жарақаттарының ауырлық дәрежесін анықтау.
3. КЕЛЕСІ ТЕРГЕУ ӘРЕКЕТТЕРІН ЖҮРГІЗУ
а) тануға ұсыну;
г) сезіктіні сұрау;
б) тінту;
4. ҚОРЫТЫНДЫ
5. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе

Қазіргі қоғамда денсаулыққа зиян келтіру адамға қарсы қауіпті
қылмыстардың бірі болып табылады. Мұндай қылмыстардың қауіптілігі адамның
ең бағалы денсаулығына қауіп төндірумен байланысты.
Адамды денсаулығынан айыру оның өміріне физикалық, моральдық және
материалдық зиян келтірумен қатысты болып табылады. Келтірілген зиян кейде
адамды творчестволық еңбек етуден, қоғамдық міндеттерді орындаудан айырады.

Азаматтардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғау жөніндегі жауапты
міндеттер ішкі істер органдарына жүктелген. Алдын ала іздестіру және сұрау,
қылмыстық іздестіру және әкімшілік қызметінің қызметкерлері қылмыстарды ашу
және азаматтың өміріне, денсаулығына және құқығына зиян келтіруші
тұлғаларды жауапкершілікке тарту жөнінде үлкен істер атқаруда. Бұл
міндеттерді табысты шешу көпшілігінде мұндай түрдегі қылмыстық әрекеттерге
уақтылы жауап беру, бұл қылмыстарды жасауға жағдай туғызып отырған себептер
мен жағдайларды жылдам ашуға және оларды жою шараларын қарастыру болып
табылады.

1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТІ ҚОЗҒАУ ЖӘНЕ БАСТАПҚЫ тергеу ӘРЕКЕТТЕРІ

а) қылмыстық іс қозғау;
Зиян шегушінің, олардың туыстарының, таныстарының арыздары, лауазымды
тұлғалардың хабарлары, полиция патрулінің тікелей үстінен түсуі,
медициналық мекемелердің хабарлары дене жарақаттары туралы істерді
қозғаудың негіздері болып табылады. Дене жарақаттары туралы істерді табысты
шешу істі уақтылы қозғауда болып табылады. Бірақ тергеу тәжірибесінің
талдамасы көп жағдайда мұндай санаттағы істердің қозғалуы көп кешіктіріп
жүргізілетінін көрсетіп отыр. Мұның негізгі себебі тергеу және анықтама
қызметкерлерінің жарақат келтіру жөнінде мәліметтерді алғаннан кейін
жарақаттың сипаты және ауырлығы туралы сот-медициналық сараптамасының
қорытындысын алмайынша қылмыстық істі қозғалмайды. Тәжірибеде тергеуші,
анықтаушы дене жарақатын алу туралы қылмыстық істі прокурор, жарақат санаты
ауыр немесе орташа ауыр сипаттағы қылмыстық іс қозғайды. Егер дене жарақаты
жеңіл, немесе жәбірленуші ұрып-соғылса, алдын ала тергеу жүргізілмей,
жәбірленуші жеке айыптау тәртібімен тікелей сотқа арыздануға құқылы.
Негізсіз іс қозғаудан аулақ болуға тырыса отырып анықтау және тергеу
қызметкерлері жәбірленушіні дене жарақатының ауырлық дәрежесі және сипаты
туралы қорытынды беруін талап ете отырып сот-медициналық сараптамасына
жібереді. Қорытынды байланысты қатысты қылмыстық іс қозғалады немесе
жәбірленушіге шағымды жеке айып тәртібімен тікелей сотқа шағымдануға құқылы
екендігі түсіндіріледі. Дегенмен ерекше жағдайларда мұндай іс қоғамдық
мәнге ие болса, немесе жәбірленуші айыпталушыға байланысты дәрменсіз
жағдайға, немесе басқа себептермен өзінің құқықтары мен заңды мүдделерін
қорғай алмаса, мұндай тіпті жәбірленушінің арыз болмаса да прокурор
қозғауға құқылы. Прокурор қозғаған іс-анықтама немесе алдын ала тергеу
органына жіберіледі, ал тергеу аяқталғаннан кейін сотта жалпы тәртіппен
қаралады.
Б) ауыр дене жарақаты туралы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән-
жайлар;
Денсалыққа ауыр зиян келтіруді жарақатын тергеу барысында қылмыс
оқиғасына қатысты мынадай мән-жайлар дәлелденуге жатады:
- дене жарақатын келтіру орын алды ма;
- қылмыс жасалған уақыты және орыны;
- қандай дене жарақаты салынған, дене жарақатын келтіру кезінде ол
адам өміріне қауіпті болды ма;
- жарақат келтіру тәсілі қандай?;
- жарақат келтіру қару;
- жарақат қажетті қорғану жағдайында немесе өте мұқтаж болу жағдайында
жасалды ма;
- тұрақты түрде жиі ұрып-соғу, немесе қинау, қорлау сипатындағы
басқада зорлық әрекеттері орын алды ма;
айыпталушының дене жарақатын келтірген кінәлілігін анықтай отырып
тергеуші мыналарды анықтайды:
- дене жарақатын кім салғанын;
- дене жарақаты қасақана немесе абайсызда жасалғанын;
- кінәлінің әрекетке және қылмыс салдарына қатыстылығы қандай
қаншалықтылығын – ол алдын ала болжады ма, қалады ма және ол осы салдардың
орын алатынын алдын ала көре білді ме;
- жасалған қылмыстың сарыны мен мақсаты;
- дене жарақатын қатты жан күйзеліс жағдайында келтірген жоқ па.
Айыпталушының жауапкершілік дәрежесіне және сипатына және оның жеке басын
мінездейтін жағдайларға әсері бар жағдайларды зерттеу кезінде келесілерді
анықтау қажет:
- айыпталушының жауапкершілігін жеңілдететін және ауырлататын
жағдайлардың бар екендігін;
- айыпталушының жасы, жынысы, білімі, кәсібі және басқа деректерді;
- сотталғандығы, айыпталушының аса қауіпті қылмыскер болып
табылатындығын.
Жарақттың ауырлығын және қылмыспен келтірген зиян мөлшерін анықтау
үшін тергеуші келесілерді анықтауы тиіс:
1. Дене жарақаты:
- дене мүшесін немесе оның қызметін жоғалтуын;
- жүйке ауруына соқтыруын;
- еңбек қабілеттілігін жоғалтуға байланысты денсаулығының бұзылуын;
- жүктілігінің үзілуіне;
- бет әлпетінің бүлінуіне әкеліп соққандығын.
2. Жәбірленушінің еңбек қабілеттілігін жоғалту дәрежесінің қаншалықты
екендігін.
3. Дене жарақатын алуға байланысты туындаған денсаулығының бұзылуының
ұзақтығы қаншалықты екендігін.
4. Жәбірленушіге қылмыс салдарынан келген материалдық шығынның
қаншалықты екендігін.
В) бастапқы тергеу әрекеттері;
Қарастырылған істерді тергеу әдістемесінде бағыт беруші бастапқы
тергеу әрекетерінің, әдетте қылмыс туралы және оларды тексеру нәтижелері
дене жарақатының түрі туралы мәліметтер, егер олар дене жарақатының
дәрежесі және сипаты, ауырлығы даулы болса, сондай-ақ дене жарақатын салуда
қолданылған қару түрі дау тудырса, кезектілігін және олардың тактикасын
анықтауда болып табылады.
Қылмыс туралы бастапқы мәліметтердің мазмұнына орай тергеуші тергеу
жоспарын құрады, онда мүмкін версиялар құрылып, бастапқы және келесі
әрекеттер қаралып, оларды тексеру туралы жедел шаралар көрсетіледі. Егер
дене жарақатын салу дерегі бойынша қылмыстық іс қозғау сәтінде мұндай
жарақат келтірген тұлға белгілі болмаса, онда бірінші кезекте қылмыс
субъектісі, яғни дене жарақатын салушы тұлға бойынша версия құру алға
қойылады. Тергеу әрекеттерімен қатар жоспарда кінәліні анықтауға,
іздестіруге және ұстауға бағытталған тергеушінің, анықтау органының жедел
қызметкерлерімен өзара әрекет етуі көзделеді.
Дене жарақатын келтірген адам белгілі болса, онда жоспар құрудың
негізгі міндеті қылмыстық іс мән-жайын анықтау, сезіктінің кінәлілігін және
осы санаттағы қылмыстық істер бойынша дәлелдеу заты болып табылатын басқа
жағдайларды анықтау болып табылады.
Әдетте денсаулыққа зиян келтіру қылмыстарын тергеу мынадай жалпы
версиялар құрылады:
а) дене жарақатын келтіру фактісі болған келтірілген және қылмыстық
жағдай жәбірленушінің арызына сәйкес келеді;
б) тек дене жарақаты келтірілмеген, басқа да қылмыс жасалғандықтан
болған;
в) дене жарақатын салу қажетті қорғану немесе өте мәжбүр болғандықтан
жасалған;
г) дене жарақаты кездейсоқ оқиға нәтижесінде болған.
Дене жарақатын келтіруші тергеу кезінде бастапқы тергеу әрекеттері
мыналар болып табылады: жәбірленушіден жауап алу, оқиға орын алған жерді
қарау; куәландыру, жәбірленушінің киімін қарау, сот-медициналық
сараптамасын тағайындау және куәлардан жауап алу.
Егер қылмыскер жәбірленушіге белгілі болған жағдайда немесе ол оқиға
орын алған жерден жасырынып үлгермесе, алдымен мынадай бастапқы тергеу
әрекеттері жүргізілуі тиіс: сезіктіні ұстау, оған жеке тінту жүргізу,
сезіктіден жауап алу және оны куәландыру.
Сонымен қатар, алдында атап өтілген тергеу әрекеттерін жүргізу де
шығарылып тасталмайды.
Жәбірленушінің денсаулығының ауыр жағдайына байланысты бастапқы тергеу
әрекеті ретінде жауап алу жүргізбейді. Сол себепті, егер жәбірленуші
жалғыз өзі ғана көрсете алатын болса, оқиға болған алған жерді қарау
жүргізілмейді. Мұндай тергеу әрекеттері жәбірленушінің денсаулығы
жақсарғанда және қылмыстық іс қозғалннан соң біршама уақыттан соң
жүргізіледі.
г) жәбірленушіден жауап алу;
Дер кезінде жауап алу белгілі дәрежеде кінәліге және оның жақындарына
жәбірленушіні түрлі жолдармен билік органдарына арыз бермеуіне икемдесе,
оның жалған жауап беруге ықпал етуін мүмкіндігін жояды. Сонымен қатар
әртүрлі деректердің әсерінен жәбірленушінің жауабы өзгерістерге душар болып
шындықтан алшақ болуы мүмкін. Егер жәбірленуші мас болса жауап алу қажет
емес. Кейде жәбірленушіні дене жарақатын алғаннан кейін жауап алу қажеті
емес. Себебі мұндайда жәбірленушінің көрсетімі толық және объективті
болмауы мүмкін.
Жасалған қылмыстың ізін суытпай мәліметтерді дереу алу керек болса,
бірақ жәбірленушінің денсаулығы мұндай жауап алуды көтермесе, тергеуші,
дәрігердің рұқсатымен жәбірленушімен әңгімеселеді және ол әңгімені таспаға
басып алады. Жәбірленушімен әңгімелесудің алдында дәрігерлермен, немесе
медбикелермен, оны дәрігерлік мекемеге жеткізген адамдармен, палатада бірге
жатқан көршілерімен және басқа да дене жарақатын алу жағдайы туралы
мәліметтер беретін жандармен әңгімеслесіп олардан жауап алу қажет.
Жәбірленушіні өте ыждағаттылықпен жауапты тиянақты алу керек, себебі
жәбірленушінің жауабы мұндай санаттағы қылмыстық істер жасалғандығы туралы
ең маңызды мәліметтер көзі болып табылады.
Жәбірленушіден жауап алу кезінде келесілерге мән берген жөн:
1. Дене жарақатын түсірген уақыты және орыны.
Қылмыс жасалған орынды анықтау, онда қарау жүргізуге мүмкіндік береді.
Ал дене жарақатын келтірген уақыт сезіктінің алибиін тексеру үшін маңызы
бар.
2. Жәбірленушіге дене жарақатын салған адамды анықтауға.
Егер жәбірленуші сезіктінің аты-жөнін және оны сипаттайтын басқа да
мәліметтерді білген жағдайда, бұл жауап алу хаттамасында міндетті түрде
көрсетіліп олардың танысу жағдайлары, сондай-ақ қылмысты жасаудың негізгі
түйсіні баяндалуы міндетті.
Дене жарақатын келтірген жерді жәбірленушімен бірге барып көру керек.
Қараудың алдында жәбірленушіден жауап алып, оқиға болған орын және болу
жағдайын, қылмыс жасалған қарудың сипаты жөнінде, сол жерде қалып қалуы
мүмкін заттар жайында мәліметтер алу қажет. Бұл мәліметтер оқиға орын алған
жерді алдын ала анықтап оның мағынасын байқауға мүмкіндік береді.
Егер дене жарақатын салған адам жәбірленушіге таныс болмаса, онда
қылмыскердің бет-әлпеті, болмысы туралы егжей-тегжейлі хаттамаға жазылуы
тиіс.
Адамның сыртқы пішінін сөздік портрет ережелері бойынша сипаттау
керек.
3. Дене жарақатын салу жағдайларына.
Жәбірленушіден жауап алуға, тергеушілер қайта жауап алуға, немесе
басқа жағдайларда істің мәнісі анықталар деген оймен жасалған қылмыс
жағдайларын мұқиятты дәл анықтауға көңіл бөле бермейді. Сондықтан куәлердің
ол жағдайларды ұмыта бастауы да мүмкін. әртүрлі істерге байланысты
жәбірленушінің жауаптары өзгеріске ұшырап және шындықтан алшақтай түседі.
Уақтылы әрі тиянақты жәбірленушіден жауап алу мұндай келеңсіз салдарлардан
аулақ болға жағдай туғызады.
Дене жарақатын салу жағдайлары жөнінде жәбірленушіден жауап алу
қылмыскердің қайдан келгенін, қай бағытқа кеткенін, ауа райының жағдайы мен
қылмыс орын алған жердің жарықтығын, дене жарақатын салардан бұрын не
болғанын, қай сәтте дене жарақаты салынғанын, егер дене жарақатын салушылар
бірнешеу болса, онда олардың қайсысы қандай қарумен жарақаттағанын, куә
болған адамдар болса, олар жөнінде мәліметтер алған жөн. Егер куәлар
жәбірленушінің немесе сезіктінің туыстары, жақын таныстары болып табылса,
онда олардың қарым-қатынастарын анықтау қажет.
4. Дене жарақаты қандай қарумен салынғанына.
Тергеу барысында қаруды анықтау қылмыскердің дене жарақатын салудағы
ниетін бағалауға, сондай-ақ қылмыс қаруын іздестіруде және алуда маңызы өте
зор.
Нақты жағдайларға байланысты жәбірленушіге басқа да сұрақтар қойылуы
мүмкін. Жәбірленушіден жауап алу тәртібі ҚР Қылмыстық істерді жүргізу
кодексінің 241-бабымен реттеледі.
Д) оқиға болған жерді қарау.
Дене жарақатын салу істері бойынша тергеу әрекеттерін жүргізу кезінде
негізгі міндет оқиғаның сипатын анықтау үшін оқиға орын алған жерді тікелей
зерттеп, сондай-ақ қылмыстық әрекетін іздері мен заттай деректер тауып,
оларды сақтау болып табылады.
Егер оқиға болған жердегі жағдай өзгеріп кеткен жағдайда, мұны кім
қандай мақсатпен өзгерткенін анықтап тиісті іздерге назар салған дұрыс.
Жауап алу жолымен бастапқы жағдайды немесе эксперименттер жүргізу үшін
қалпына келтіру болатындығын анықтау керек.
Мұнда арнайы криминалист маманында тартқан жөн. Ол тергеушіге
қылмыстық оқиғаның және оны жасаған адамдар жөнінде анықтамалар беріп
қылмыстық істің мәселерін шешетін жағдайларды анықтауға септігін тигізеді.
Оқиға орын алған жерде қылмыстық істің іздері және заттай деректері табылуы
мүмкін.
Әдетте оқиға орын алған жерден қылмыс қаруларын және олардың қоршаған
ортада қалдырған іздерін іздестіреді. Қылмыс қарулары түрлі пышақтар,
қанжарлар, кастеттер немесе үй тұрмысында қолданылатын заттар болуы мүмкін.
Сондықтан оқиға орын алған жердегі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.