Шектеулі мөлшер тіліндегі алтын ереже

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

АҚТӨБЕ ПОЛИТЕХНИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

Мамандығы: 3706002 «ЕТ және АЖ бағдарламамен қамтамасыз ету»

МӘНЖАЗБА

Пәні: Экономика негіздері

Тақырыбы: Қоғамдық өндіріс мәні, факторлары, құрылымы және ұйымдастыру түрлері .

Дайындаған :

Тексерген: Жиеналина З. Ж.

Ақтөбе қаласы

МАЗНҰНЫ

Кіріспе

І. Негізгі бөлім

2. Қоғамдық өндіріс мәні, факторлары, құрылымы және ұйымдастыру түрлері

2. 1. Өндіріс, оның мәні және факторлары

2. 2. Ресурстардың шектеулілігі және олардың талдау мәселелері

2. 3. Қоғамдық өндірістің натуралды және тауарлы түрлері

2. 4. Қоғамдық өндірістің құрылы мы

II. Қорытынды

III. Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Қазіргі таңда өндірістік мүмкіндіктерінің қисық сызығын қарау таңдау механизмін жалпылама білуге ғана мүмкіндік туды. Барлық жалпылама білу анық болмағандықтан негізгі қарылып жатады. Бұл қисық сызық технологиялық тиімділік өндірісінің барлық түрлерін қамтиды. Оның анық еместігі сонда бірге - бір экономикалық тиімділік жөніндегі сұраққа жауап бере алмайды. . Белгісіз - қоғамға осындай тұтыну игілігі мен осындай өндіріс заттары керек пе? Керек болған жағдайда қанша керек?

Осындай анықтылықтың жоқтығы тиімді өндірістің толық мәнді экономикалық мағынасы түсінігінен айырады. өйткені ол тиісті деңгейде өндіруші мен тұтынушы арасындағы қатынасты түсіндіре алмайды. Бұл түсінік мәні: А және В тауарларының шығарылған мөлшерімен оларға деген қажеттілік ескерілетін болса, соған сәйкес олардың қайсысы пайдалы екендігін мәселесі де шешіледі. Онда өндірістік мүмкіндіктер қисық сызығында тек қана бір нүкте ең жоғары экономикалық өндіріс болы табылады.

Өндірістік мүмкіндіктің қисық сызығында тағы бір ерекшелік бар: оның дөңес формасы үнемі өсіп отыратын түсу бұрышымен болады. Бұл үлгі тауарды өндіру арттыру кезінде екінші бір тауарды кемітудің «бағасы» арқылы көбейту деген сөз.

Осыған байланысты «Жеке меншік» пайда болуының жеке дара бостандығында біздің баршамызға «көрініс» бермейтін, өз иелігін пайдалану үшін міндетті жауапкершілік жүктейтін басқа да жағы бар. Жек даралық, экономикалық қатынастың субьектісі ретінде, оның мүлкі болып табылатын өз қызметінің нәтижесі үшін жеке пайда табуға, табыс алуға ұмтылу тән, бұл оның тұрмыс жағдайы деңгейінде байланысты екенін ескеруіміз керек.

2. 1. Өндіріс, оның мәні және факторлары

Өндіріс - бұл қоғамның дамуы мен өмір сүруі үшін қажетті материалдық және рухани игіліктерді құру процесі. Өндіріс ұғымы жалпы алғанда - бұл абстракция, бірақ ақылға сыйымды абстракция, себебі ол шын мәнінде жалпылама мағынаны білдіреді және өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс сияқты жиынтық өндірісте көрінеді.

Өндіріс бір мезгілде тұтыну процесі бола алады. Өсімдік химиялық элементтерді тұтына отырып, өзін-өзі ұдайы өндіреді. Адам тамақтану процесінде өзінің тәнін ұдайы өндіреді. Өнеркәсіп өндірісі жұмыс күшін, шикізат пен материалдарды тұтына отырып, материалдық игіліктерді ұдайы өндіреді. Тұтынусыз өндіріс процесі жоқ. Өндіріс процесі тек қана үш факторлардың адамның жұмыс күші, еңбек заты мен еңбек құралдары өзара іс әрекеті арқылы (бұл К. Маркс бойынша) жүзеге асуы мүмкін. Бірінші фактор жеке түрде жүзеге асса, екінші мен үшінші өндіріс процесінің заттық факторы ретінде іске асады. Осы жағдайды ескере отырып, К. Макс былай деген: «Қонымдық өндіріс түрлері (нысандары) қандайда болмасын жұмысшы мен өндіріс құрал жабдығы үнемі оның факторы болып қалады».

Жұмыс күші - бұл адамның дене және рухани қабілеттілігінің жиынтығы және оны өндіріс процесінің материалдық игіліктер мен қызмет көрсетуінде қолданады. Өндіріс процесі жүзеге асуы үшін, жұмыс күші әрбір кезде іс-әрекетте болуы қажет, басқаша айтсақ, тұтынылуы керек.

Қазіргі кезде еңбек затының өзі көп жағдайда бұрынғы еңбектің өнімі болып табылады. Мысалы, машина жасау зауытындағы металл, құрылыстағы цемент, тоқыма фабрикасындағы мақта және т. б. Бұлардың барлығы түптеп келгенде табиғат қорынан алынады. Еңбек құрал-саймандары адамның табиғи мүшесінің жалғасы ретінде жүзеге асады және оны еңбек процесінде қолданады.

Еңбек құрал-саймандары бұл әртүрлі механизм мен машина, инструмент пен қажет тетіктер, двигатель, жеткізетін құрылым және т. б. нәрселер. Еңбек құрал саймандарының даму деңгейі көп жағдайда өндірісте жүзеге асатын адамдардың арасындағы қатынастар көрсеткіші болып табылады. Машина өндірісі жағдайына жобалап алады.

Кәсіпкерлік қабілеттілік - арнайы өндіріс факторы ретінде өндірісті ұйымдастыруда ынталылықты, төзімділікті және тәуекелдікті көрсетеді.

2. 2. Ресурстардың шектеулілігі және олардың талдау мәселелері

Осыған орай шектеулі (соңғы) пайдалылық дегеніміз - игіліктің соңғы - «білігіне» - ие болып отырған пайдалылық. Игілік бағасын анықтау негізінде қолда бар игілік саны (мөлшері) мен пайдалылық арасындағы қатынастық принципі қойылған. Бұл принцип адамдар қажеттілігі әртүрлі үдемі деңгейге ие екендігіне негізделген. Және қажеттіліктің өсімталды бағасы субъективті іс болғанымен, маңыздылығы қажеттіліктің шын мәніндегі объективті түрде қалыптасқаны да бар. Егер мысалға онда азық-түлік қажеттілігі алдыңғы орындардың бірін алса, шашылу жөнінен соңғы орындардың бірінде болатыны түсінікті. Дегенмен, кез келген жеке қажеттілік өзгермей қалмайды: ол қанағаттандыру деңгейіне орай азайып та отырады. Өз кезегінде қажеттілікті қанағаттандыру мөлшерінің толықтығы қолда бар игілік мөлшеріне байланысты. Ендеше игілік пайдалылығы оның қажеттілікті қанағаттандыру қабілеті болса, онда бұл осы игілік мөлшері өзгеруін көрсететін әсерлі қабілет.

«Өте жоғары» қажеттіліктен оның толық қанағаттандырылуына өту бірте-бірте болады, яғни тездету түрлерін кеміту жолдары арқылы. Егер игілікті белгілі бір бөлшектерге бөліп, оның әрбірінің өзінше бірлік деп қарар болсақ, онда бірінші бөлік қажеттіліктің бірінші сатысын ең жоғары түрде қанағаттандыратын болады. Екінші бөлігіне одан төмендеу, одан әрі де төмен, тағы солай кете береді. Пайдалылықтан кемуінің қарапайым көрінісі - аш адамның алдында тұрған бір табақ көже. Алғашқы ұрттаған қашық - ол үшін пайдалылық, әрі қарай қарынының тоюына қарай әр ұрттаған қасықтың пайдалылығы кеми түспек. Пайдалылық нөлдік деңгейде, тіпті кереғар болуы да мүмкін. (Аталмыш мысалда шектен аса, көкірек ата тою) .

Әр тауардың шектеулі пайдалылығы оның мөлшеріне, ғана емес, сол сияқты осы қажеттілікті қанағаттандыра алатын да тауарлардың мөлшеріне де қатысты. Бірін - бірі айырбастай беретін мұндай тауарлар -«субституттар» деп аталады. Нан мен картоп субституттар. Жеке адамның қажеттілігін қанағаттандыратын тамағындағы нанның шектеулі пайдалылығы мен мөлшеріне ғана емес, ондағы бар картоп мөлшеріне де қатысты.

Қазіргі экономикалық ғылымның ең беделді бағыттарының басында жатқан шектеулі пайдалылық теориясы бойынша игілік бағасы, оның шекті («соңғы») мөлшерінің бағасымен анықталады. Игіліктің соңғы бағасы «шектеулі пайдалылықтың» мөлшерінде анықтайды.

Осыған орай шектеулі (соңғы) пайдалылық дегеніміз - игіліктің соңғы - «бөлігіне» - ие болып отырған пайдалылық. Игілік бағасын анықтау негізінде қолда бар игілік саны (мөлшері) мен пайдалылық арасындағы қатынастық принципі қойылған. Бұл принцип адамдар қажеттілігі әртүрлі үдемі деңгейге ие екендігіне негізделген. Және қажеттіліктің өсімталды бағасы субъективті іс болғанымен, маңыздылығы қажеттіліктің шын мәніндегі объективті түрде қалыптасқаны да бар. Егер мысалға онда азық-түлік қажеттілігі алдыңғы орындардың бірін алса, шашылу жөнінен соңғы орындардың бірінде болатыны түсінікті.

Дегенмен, кез келген жеке қажеттілік өзгермей қалмайды: ол қанағаттандыру деңгейіне орай азайып та отырады. Өз кезегінде қажеттілікті қанағаттандыру мөлшерінің толықтығы қолда бар игілік мөлшеріне байланысты. Ендеше игілік пайдалылығы оның қажеттілікті қанағаттандыру қабілеті болса, онда бұл осы игілік мөлшері өзгеруін көрсететін әсерлі қабілет.

2. 3 Қоғамдық өндірістің натуралды және тауарлы түрлері

Шектеулі мөлшер тіліндегі «алтын» ереже

Таңдау экономикалық субъект екендігінен ғана емес, оның жауапкершілігінен пайда болуынан туындайды. Әңгіме орынды таңдау, яғни «алтын» ережені сақтау шеберіндегі таңдау үшін жауапкершілік жайында болып отыр. «Шектеулі мөлшерлер» осы ережені нақтылау ғана.

Қандай бір болмасын тауар өндіру немесе қызмет көрсету шектеулі шығындар шығындар шектеулі кіріске теңелгенге дейін мақсатты. Бұл пайдаланылатын ресурстар мөлшерін «соңғы» бірлік ресурсына жұмсалған қаржы тиімділігі қайтарымға (3-ші тақырыпқа арналған 2-ші графикті қараңыз) теңелгенге дейін арттыруға бару деген сөз. Графикте көрініп тұрғандай «К» нүктесінде азаюшы шектеулі кірістер өсіп отырған шектеулі шығындарға теңесуде. Бұл жағдайда «ОК!» кесіндісінде көрсетілген мөлшерде өндірілген игіліктің ең жоғарғы пайдалылығына қол жеткізіледі. Осы нүктеге дейін өндірістер, сондай-ақ ресурстарды жұмсауды арттырып отыру керек, одан кейін қысқарту керек.

Егер тауардың бірнеше түрі шығарылса, таңдау күрделене түседі. Осымен бізге ресурстарды бөлу тапсырмасы да күрделенеді. Ол, оны шешу бұрынғыша шектеулі мөлшерлерге негізделетін болады. Жалпы жоғары нәтижеге жету үшін шығарылған тауарлар әрбірінің шектеулі пайдалықтан бірдей болуы керек. Өндіріс шығындары мен нәтижелерін салыстырудағы таңдау барысындағы шектеулі мөлшерлер көмегімен «баға үшін» қалыптасады.

Бағалау - өндірілген тауарлардың немесе көрсетілген қызметтің құнын көрсететін шартты үлгі. Бағалаудың шарттылығы оның кез-келген шартты бірліктер бола алатын субъективтілігі көрсетеді Егер бір субъектінің өндірген әр түрлі игіліктерінің бағалауы өзара бірдей болса, онда әртүрлі адамдардың жасаған игіліктерінің бағаларын теңдестіруге көбейеді. өндіріске қатысушылардың еңбек шығындары нәтижелерін салыстырудың әмбебап мезанизмінсіз өндірісті экономикалық ұйымдастыру еш мүмкін емес екені белгілі. Сондықтан жекелеген экономикалық субьектілердің таңдауы

қоғамдық таңдау ретінде жалғасын табуы керек. Оның қарапайым үлігісі - өндіріс нәтижелерімен айырбас.

2. 4. Қоғамдық өндірістің құрылымы

Әлем тарихының соңғы екі жүз жылдығында өндірісті ұйымдастырудың билік құрушы үлгісі ретінде бекітіліп отырған қоғамдық өндірістің негізгі прогресіне көп жағдайда экономикалық қатынастар арқасында қол жеткізіліп отыр. Бұл қатынастың потенциялы маңызды. Ол әлі таусыла қойған жоқ.

Қоғам дамуындағы экономикалық қатынастың мұндай міндетті өндірісті ұйымдастыру үшін табиғи әдіспен түсіну керек. Экономикалық қатынастар кедергілерге қарамастан (экономикадан тыс тәуелділіктің әр түрлі үлгілерінің билік құру, адамдар жағрафиялық шарттары, әртүрлі елдер мен халықтардың құқықтық және мәдени ерекшеліктері түрінде қызмет нәтижелері қарапайым актілердің алмастырудан бүкіл әлемді қамтыған, былай айтқанда, қоғамның экономикалық жүйесі «экономика» болып отырған қатынас жүйесіне айналып отыр.

Экономикада ұйымдастырылған қоғамдық өндіріс алдында да өндірісті ұйымдастырудың басқа кез - келген үлгісі алдында да проблемалар тұр. Жоғарыда атап өткендей олар - «не өндіру керек?» «қалай өндіру керек?» және «кім үшін өндір керек?» деген мәселелерде айқындалған.

Әйтсе де экономикалық жағдайда бұл проблемалар негізінде шығындар мен өндіріс нәтижелерін салыстыру ерекше механизмі жәрдемімен шешіледі. Осынау салыстыруда өндірісті экономикалық ұйымдастырудың мәні жатыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.