Дамыта оқытудың мәселелері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік Университеті

Реферат
Тақырыбы: Дамыта оқытудың мәселелері.

Орындаған: І курс магистранты
Муратбаев Т.М.
Тексерген: психол.ғ.к. доцент Сатиева Ш.С.

Семей 2008 ж
Оқу – адамның психикалық дамуының формасы, элементі. Кез келген оқыту
белгілі бір мөлшерде адамды дамытады.
Даму ұғымы сөздікте ... мөлшерлік өзгерістердің белгілі бір
өлшем шегінен шығып, сапалық өзгерістерге айналуы,-деп түсіндіріледі.
(11.141)
Даму ұғымының психологиялық анықтамасы-жаңарту процесі, жаңаның
өмірге келіп, ескінің жоғалуы деген мағынаны береді. Барлық табиғат
құбылыстары сияқты бала психикасы да үнемі диалектикалық жолмен дамып,
өзгеріп, бір деңгейден екінші деңгейге өтіп отырады.
Оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс бар екенін психология
ғылыми жеткілікті дәрежеде дәләлдеп берді деп айтуға болады. Бұл мәселені
түбегейлі зерттеп, бала дамуындағы оқытудың рөлін, алар орнын анықтаған
көрнекті психолог Л.С. Выготский. (12. 128)
Ол дамуды оқытумен тең, керісінше оқу мен даму екі бөлек процесс
деген көзқарастарды қатты сынға алды. Ең алғаш рет бала дамуының
төмендегідей екі аймағы болатындығы жайлы теория ұсынды.
1.Бала дамуының жақын аймағы – баланың тек үлкендердің көмегі арқылы атқара
алатын істері.
2.Бала дамуының қол жеткен аймағы – баланың үлкендердің көмегінсіз істей
алатын істері.
Баланың дамуы бірінші аймақты меңгеру арқылы жүзеге асады. Дамудың
қол жеткен аймағы жақын аймақпен өзара қызметтесе отырып, оны игерген кезде
дамуға өріс ашылады.
И.Я.Лернер даму деген ұғымды педагогикалық заңдылықтарға негіздей
отырып, адамның әртүрлі қиындықтардағы мәселелерді шеше білуге дайындығы
деп түсіндіреді. Мұндай анықтама интеллектуалдық іс-әрекетті жоғары орынға
шығарады. Мәселе қаншалықты күрделі болса, оны шешуге жұмсалатын ақыл-ой
қызметі де соншалықты кең, аумақты, демек даму деңгейі де жоғары болады.
(13.56.)
Л.В.Занков ақыл-ой қызметінің төмендегідей көрсеткіштері дамуды
іске асырады деп есептейді. Олар байқампаздық, өз ойын еркін жеткізе білу,
практикалық іс-әрекеттер атқара білу. (14.67.)
В.В.Давыдов ақыл-ойдың дамуының көрсеткіші ретінде жинақтай,
қорытындылай алу дағдысын есептейді. (15.46)
Тұтас алғанда барлық авторлардың даму туралы ойлары оқыту барысында
баланың психикасының жаңа сапалық деңгейге көтерілуі дегенге келіп саяды
және оның басты шарты ретінде әрекет алынады.
Мектеп оқушыларының танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі
факторы олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, сонымен бірге,
баланың маңызды психикалық қызметтерін, ақыл-ой жұмысының тәсілдерін
қалыптастыруға мүмкіндік беретін оқу процесін жолға қою керектігі саналады.
Оқушының шығармашылық қабілеті де оның ойлау мен практикалық әрекеттері
арқылы ғана дамиды. Ойлауға үйрететін сабақтарды дамыта оқыту сабақтары деп
білеміз.
Жалпы дамыта оқыту деп- ол баланың білім алуға әрекет етуін
ұйымдастыратын оқытуды атаған. Жаман мұғалім ақиқатты өзі айтып береді,
ал жақсы мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді деген.
Орыстың ұлы ағартушысы К.Д. Ушинский де өз дидактикалық еңбектерінде
бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқыта отырып дамыту мәселелеріне ерекше
тоқталып, арнайы әдістемесін жасаған.
Дамыта оқыту идеясын алғашқылардың бірі болып 1959 -1960 жылдары қолға
алған академик Л.В. Занковтың басшылығымен жасалған бастауышта оқытудың
жаңа жүйесімен мұғалімдер қауымы үлкен ықыласпен қабылдағанымен, белгілі
себептерге байланысты өрістеп кете алмады. Тек 1990 жылдары ғана Ресей
мектептерінде қайтадан қолданыла бастады. Қазір бұл жүйе дәстүрлі оқытумен
қатар пайдаланып келеді.

Дамыта оқытуды ұйымдастыру, балаға ақыл-ой әрекетін меңгеруге
жағдай жасау деп қарастыру керек. Дамыта оқыту сабақтағы ерекше ахуал,
мұғалім мен оқушы арасындағы ерекше қарым-қатынас. Мұғалім бұл жағдайда
дайын білімді түсіндіріп қоюшы, бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетті
ұйымдастыратын ұжымдық істердің ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана баланың
интеллектісінің көзін ашып, шығармашылығын дамытады.
Дамыта оқыту деген термин психология ғылымының қойнауында туып,
баланың дамуын қарастырған (Ж.Пиаже), ойлаудың әртүрлі деңгейін, типтерін (
Л.В.Выготский, А.Н.Леонтьев, С.Л.Рубинштейн) және басқа да психиканың
функциясын зерттеген (Б.Г.Ананьев, Г.С.Костюк, А.А.Люблинская,
Н.А.Менчинская) және т.б.іс-әрекет теориясының психологиясын жасаған
(А.Н.Леонтьев, П.Я.Гальперин) еңбектерінде жан-жақты талданды. Нәтижеде
дамыта оқыту проблемасына арналған екі іргелі эксперимент жасалып, оның
бірін Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов, ал екіншісін Л.В.Занков басқарады.
Дамыта оқытудың Д.Б. Эльконин – В.В. Давыдов жасаған жүйесінің
көздеген мақсаттарына жету тек баланың өзінің белсенділігіне байланысты.
Осыған орай, бұл жүйенің әдіс – тәсілдері де оқушының оқу белсенділігін
ұйымдастыру, қолдап, көмектесіп отыруды көздейді. Бұл жүйемен дәстүрлі
оқытуды салыстыру мынадай қорытынды жасауға негіз болды. Дәстүрлі
сабақтардың әдістерінің мәні төмендегідей 3 құрамдас бөліктермен
анықталады: Үлгіні көрсету, түсіндіру, бақылау, бағалау.
Дамыта оқытудың Л.В.Занков жасаған жүйесінің ерекшеліктеріне тоқталып
өтейін. Бұл жүйе дәстүрлі оқытудан төмендегі ерекшеліктерімен,
өзгешіліктерімен айқындалады.
- Оқыту мазмұнындағы өзгешіліктер;
- Мақсаттағы айырмашылықтар;
- Дидактикалық принциптердегі өзгешіліктер;
- Әдіс – тәсілдердегі ерекшеліктер;
- Оқытуды өзгеше ұйымдастыру;
- Мұғалім мен оқушы арасындағы жаңаша қарым – қатынастар.
Л.В.Занков жүйесіне сәйкес бастауыш мектептің негізгі мақсаты баланы
жалпы дамыту. Ал жалпы даму деп байқампаздығын, ойлауын дамыту және
практикалық іс-әрекетті меңгеруі қабылданады. Сондай-ақ ақыл, ерік-жігері,
сезімдерінің дамуы алынады.
Проблемалы оқыту жүйесінде мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынас
жаңа қағидаларға негізделеді. Олар ынтымақтастық, өзара сыйластық,
түсіністік сияқты қасиеттер. Бала өз ойын қорықпай, сеніммен айта алатындай
ахуал болуы басты назарда ұсталынады. Ол үшін оның әрбір жауабы мұхият
тыңдалып, дұрыс мақталып, қатесі еппен түзеліп отырылады. Оқушыны кішкентай
бала деп қарамай оның да пікірімен санасу, көз – қарасын құрметтеу оның
дамуына орасан зор әсер ететіндігі дәлелденді.
Белгілі педагог К.Ушинский: Мұғалім - өзінің білімін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.