ҰЛТ САЯСАТЫНЫҢ БАСТАУЫ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: ҰЛТ САЯСАТЫНДАҒЫ ДІНИ ФАКТОР

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..3
1. ҰЛТ САЯСАТЫНЫҢ
БАСТАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
2. ҰЛТЫМЫЗДЫҢ БОЛАШАҒЫ - ДІНИ БІРЛІГІМІЗДЕ
ЕЛІМІЗДЕГІ ДІНИ
ФАКТОР ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...9
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .16

КІРІСПЕ

Мұсылман қоғамдарының ішіндегі соғыстар саяси сипаттың салдарынан
болды. Саяси билікке қарсы күрес саяси өкімет дін басшыларының қолында
болған мемлекет құрылысының қоғамдарында міндетті түрде топтық, қауымдық
және тағы басқа наразылығын, Христианствадағы анологиялық егестерді
туғызды, бірақ ислам әлемінің ішінде ғылыми және философиялық тоерия
жүйесіндегі егестер болған жоқ. Дәстүрлер мен салт жораларын атқару жағдайы-
жанама. Омейядскідегі, Абассидскідегі және басқа да халифаттардағы
алмастырулар- діни емес, саяси дауласулардың салдарынан. Бұл сосын
еуропалық отаршылдардың келуімен, діни алаауыздықтың элементтері саяси
дауласудың катализаторы ретінде пайдалана бастады.
Адам баласы ХХ-ғасырда бұрын-соңды болмаған ғылыми-технологиялық
жетістіктерге қол жеткізіп, Жер деп аталатын планетамыз кішірейген сайын
кішірейіп, бір алақанға сыйарлық жағдайға дейін жетті. Өткен ғасыр ғылым,
білім, мәдениет және өнер, спорт салаларындағы орасан зор табыстармен
ерекшеленді. Дегенмен, өткен ғасырда адам баласының тарихында болмаған
зұлымдықтар да болды. Еуропа халықтары екі рет әлем соғыстарын ашып, дүние
жүзін қызыл қанға бояды. І және ІІ дүниежүзілік соғыстарда бір діннің
уәкілі болғанына қарамастан еуропалықтар бірімен бірі қырылысты. Батыс
халықтары басып алған мемлекеттерде үш жүзден астам ірілі-ұсақты соғыстар
жүріп жатты. Кей халықтар ұлт-азаттық көтерілістерді бастап жатса, енді бір
елдерде төңкерістер жасалып, мыңдаған, тіпті миллиондаған адамдар қырылып,
өлмегені сүргінделіп яки жарғыланып (сотталып), әсілі, жабайы һәм тұрпайы
әлеуметтік кезеңде болмаған зұлымдықтар жасалды.
Жаһандану заманында “дүние жүзі – бір ел” деген қағида жиі
қайталанады. Әлем халықтарының мидай араласып, өзара ықпалдасып,
байланысып, ортақ тіл табысып жатқаны анық. Сонымен бірге, тегі, тілі,
діні, басқа да ортақ құндылықтар адамдарды жақындататыны соншалықты,
басқалардың “бөтендігі” көзге ұрып тұрғандай. Кеңес одағын дүр
сілкіндірген, Югославияны қанды жанжалдардың майданына айналдырған, жер
жүзінде талай қайшылықтар туғызатын – ұлттық қозғалыстар.
Ұлттың ұлы-кішісі жоқ. “Адамдардың ақыл-парасаты оның бойымен
өлшенбейтіні сияқты, ұлттың ұлылығы халқының санымен өлшенбейді”, деген
француз жазушысы Виктор Гюго. Жер жүзіндегі ұрыс-соғыстардың 70 пайызы
этносаралық сипат алады. Этностар араласқан тұста оқшаулану, алалану,
шеттетумен қатар жақындасу, жалғасу, тұтасу бірге жүреді. Ұлт саясаты осы
диалектикалық қарым-қатынастардан, қайшылықтардан бастау алады.

1. ҰЛТ САЯСАТЫНЫҢ БАСТАУЫ

Қазақ халқының ежелден ұстанатын діні - ислам. Тарихи деректерге
сүйенсек, ата-бабаларымыздың ислам дінін қабылдағанына шамамен 1200 жылдан
аса уақыт өтті. Содан бері ислам діні қазақ жерінде ұрпақтан ұрпаққа
жалғасын тауып, бүгінгі күнге дейін қазақтың бөлінбес еншісіндей болып
келді. Малым - жанымның, жаным - арымның садағасы деген қазақ халқы небір
қиыншылық, зобалаң замандарда да ислам дінін тастап, басқа дінге кеткен
жоқ. Тіпті, кешегі қылышынан қан тамған кеңес дәуірінде де қазақ халқы
толықтай діннен хабардар болмаса да, әйтеуір мұсылманбыз деп жүрген.
Кенес империясының ыдырауы мен Орталық Азия республикаларының
тәуелсіздікке қол жеткізуі сөз болғанда батыс ғалымдары мен сарапшылары
1986 жылдың желтоқсан айында Қазақстанның біраз қалаларында орын алған
оқиғаларға соқпай өтпейді.
Ұлт саясатын менсінбеу кезінде 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісіорын
алды.
Қазақ жастарының Кеңес Одағы халықтарының ар-ожданы саналатын
Компартиясы Орталық Комитетінің шешіміне қарсы тұрып, дербестік ұранын
көтеруін ешкім де күтпеген еді.
Кеңес Одағының ерте ме, кеш пе тарих сахнасынан кететіндігіне сеніп
келген шетел ғалымдарының өздері де Желтоқсан көтерілісін ашық күндегі
найзағайдай қабылдайды.
Жапон профессоры Т. Куционың Қазақстандағы ұлттық көтерілістер,
Неміс тарихшысы Катрин Веннер Қазақстан халықтарының өзара қарым - қатынасы
жөнінде зерттеу жүргізіп, 1996 жылы Гамбургте жарық көрген кітабында
көтеріліс тарихына арнайы тоқталады.
Оқиғаның түп төркінін ұлтаралық қатынастар.
Жалпы алғанда көтерілістің шығу себептері батыс советологиясында
берік орын алған ұлтшылдық концепциясы шеңберінде қарастырылады.
Желтоқсан көтерілісі ұлттық сана - сезімнің –өсуінің белгісі. Бірақ
бұл процесс этникалық және діни сезімнің, Кеңес мемлекеті саясатының
жиынтық туындысы екендігін ескере отырып, Орталық Азия республикаларында
ислам дінінің ықпалының артуына көбірек мән береді. Батыс советологиясында
мұсылман республикаларындағы қандай да болсын саяси - әлеуметтік
мәселелерді ислам факторы арқылы түсіндірудің шындықтан біршама алшақ
жатқанын айта кеткен жөн.
С. Азиз-аль Ахсан Орталық Азиядағы ұлттық құрылыс деген мақаласында
модернизацияның Кеңес Одағындағы ұлтаралық қатынастарға тигізген ықпалын
зерттеген ғалымдар еңбектеріне баға бере келіп, көптеген шиеленісті
мәселелердің Орталық Азия халықтарының түрікшілдік және діни бірлігін
жойып, жаңа кеңес ұлтын құру, қазақтарды орыстандыру саясатынан туындап
отырғанына назар аударады. Кеңес құрылысы тілі мен діні бөлек халықтар
арасында зорлық-зомбылық, ұлттық құныдылықтарды түбірлі өзгерту арқылы
жүзеге асырылды дейді ол.
Батыс авторларының ұлтшылдық феноменін асыра көрсетуіне М.Горбачев
пен оның жақтастарының ұлт мәселесіндегі бұрмалаушылықтарды жасырып,
көтеріліс жауапкершілігін қазақ халқына жүктеуге тырысуының да әсер еткені
белгілі.
Кеңес өкіметінің ұлт саясаты өзінің мән-мағынасы жөнінен қазақ және
орыстан өзге басқа да халықтардың мүдделерін қанағаттандыруы мүмкін емес,
себебі ол пролетарлық төңкеріс пен тарихи прогресс үшін қандай да болсын
құрбандықты ақтайтын ұлттар мен ұлттық қатынастардың маркстік теориясына
негізделген еді.
Халық тәуелсіздігі мен бостандығы жөніндегі ұран маркстік-лениндік
ілімде табиғи құқық пен тарихи әділеттіліктен емес, утилитарлық пайымдаудан
туындайды.
Тарихи тұрғыдан қарасақ, тәуелсіздік алғанға дейін Қазақстанда ұлт
саясаты империялық мүддеге негізделді: патша заманында бұратана халық
болдық, кеңес заманында да орталық биліктің нысанына айналдық. Стратегиялық
тұрғыдан терең сараланған демократиялық ұлт саясаты болған емес. Патшалық
Ресейде де, Кеңес одағында да ұлт саясаты ұлттарды қылт еткізбей құрсауда
ұстап, ұлтсыздануды қолдады. Патша үкіметі басқа ұлттарды “инородец”,
бұратана халық десе, кеңес үкіметі “нацмен” мәртебесін берді, ұлттарға
көбірек назар аударғансып, автономия беріп арқасынан қағып, орыс бұғауында
ұстады. Ұлттардың еркіндігі, дамуы империялық идеяның тар шеңберінде ғана
болды. Империяның экономикалық, мәдени дамуы ұлттардың білім алуы, кәсіби
жетілуіне байланысты болғандықтан, ұлт мамандары даярланды, мәдениеті
дамыды.
Тәуелсіз Қазақстанда ұлтаралық қарым-қатынастарды реттейтін жүйелі
тетік бірден қалыптасуы мүмкін емес еді. Сонымен бірге қалыптасқан тарихи,
демографиялық жағдайлармен есептеспеуге болмады. Елдегі ұлтаралық ахуал да
күрделі еді. Тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін, әр түрлі саяси мақсаттар
көздейтін ұлттық қозғалыстар өз бағдарламаларын жүзеге асыруға тырысты.
Оған қоса демократия, сөз бостандығы ұлт өкілдерінің шешіліп сөйлеуіне жол
ашты. Әртүрлі шовинистік нәсілшілдік топтар ұлтаралық қатынастарды
шиеленістіріп, ұлттардың арасына от тастауға тырысты. Ұлттық сана-сезім
оянғанмен, шыдамдылық, төзімділік әлі бойымызға терең дарымаған еді. Ұлттық
жаңару басқаны жатсыну, өзін бөтенге қарсы қоюмен қатар жүрді. Оны ұлттық-
радикалдық топтар да, империялық пиғылда тәрбиеленгендер де өз мақсаттарына
пайдалануға тырысты.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы ұлтаралық ахуалдың бір ерекшелігі
– бұрынғы тілі, жалпы мәртебесі жоғары орыс, славян текті диаспоралардың
қатардағы диаспора мәртебесіне икемденуі психологиялық жағынан қандай қиын
болса, тәуелсіздік алған қазақ ұлтының енді еркіндікке, бостандыққа
бейімделуі, өз тағдырына өзі қожа екенін де сезіну оңай болмады.
Балтық жағалауындағы елдердің байырғы халықтары тәуелсіздік алғаннан
кейін зорлап таңылған орыс тілінде сөйлемей, ана тілдерін пайдалануға
бірыңғай бет алса, қазақтардың бір тобы, басқа мемлекеттегі этностық
топтарды айтпағанда, қазақ тілін, дінін меңгеруге дайын емес еді.
Еліміздегі диаспоралардың саяси, психологиялық ұстанымдары бірдей
емес. Кәріс, әзірбайжан, басқа диаспоралар өздерін қатардағы этностық
топтар ретінде сезінсе, орыстарға бірден қатардағы ұлттық диаспора
қауымдастық мәртебесі болды.
Қазақстан мемлекеті ұлт саясатын алуан түрлі мүдделерді, сұраныстарды
үйлестіруге икемдеді. Билік пен қазақ ұлты мен диаспоралар арасындағы
байланыс ұлттық теңдік, ынтымақтастық, азаматтық жауапкершілік қағидаларына
негізделінді:
– әр ұлттық топтардың мүдделері мен мұң-мұқтажын, тарихи
ерекшеліктерін ескере отырып жаңа жағдайға бейімдеу;
– әр этностық топтардың мәдени құндылықтары мен тілін дамытуға жағдай
жасау;
– мемлекеттік тілді дамыту, қазақ рухани әлемін жаңғырту;
– экстремизм, ұлтаралық араздық, алалауға жол бермеу.

2. ҰЛТЫМЫЗДЫҢ БОЛАШАҒЫ - ДІНИ БІРЛІГІМІЗДЕ
ЕЛІМІЗДЕГІ ДІНИ ФАКТОР

Қазақстан тәуелсіз ел болып жарияланған соң, дін бостандығы жаңа
арнаға түсіп, Қазақстан Республикасы өзін зайырлы мемлекет деп жариялады.
Конституциямызда: Қазақстан Республикасы өзін демократиялық зайырлы,
құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат
қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары деп
көрсетілген (Қазақстан Республикасының Консти-туциясы). Сондай-ақ,
Қазақстан Республикасы зайырлы мемлекет ретінде өз азаматтарының заң
жүзінде діни сеніміне, таңдауына және ұстану құқығына кепілдік береді.
Мемлекеттің басты заңына сәйкес, діннің және діни бірлестіктердің
әлеуметтік қызметтерін реттеудің, халықаралық тәжірибелеріне негіз-делген
өзге де бірқатар нормативтік-құқықтық негіздер бар. Дегенменде, діннің
мәртебесі, оның қоғам өміріндегі шынайы жағдайы мен рөлі, яғни діннің
қоғамның әлеуметтік-саяси, рухани салаларына тигізер әсерінің мәртебесі,
кеңістігі және шекаралары қазірге дейін дәл анықталмаған.
Дін - мемлекеттің негізін құраушы ең маңызды фактордың бірі
болғандықтан, ішкі тұрақтылықтың да кепілі. Еліміздегі ортақ ауызбіршілік,
елжандылық, адамды сүю, бейбітшілік пен тыныштық - дәстүрлі діндерінің
басты ұстанымы, ал ұлттық қауіпсіздігімізге қатер төндіретін жат ағымдардан
бойымызды аулақ ұстап, жастарды отансүйгіштікке тәрбиелегеннен ұтылмасымыз
анық.
Қазіргі уақытта еліміздегі діни фактор айтарлықтай алуан түрлі
құрылым ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.