АҚШ пен КСРО

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті
Педагогикалық институт
Тарих бөлімі

Реферат
Тақырыбы: Қырғи - қабақ соғысы

Орындаған: 07401 топ студенті Ж.К. Тоқбаева
Тексерген:
Жалпы тарих кафедрасының аға
оқытушысы А.А Сулейменов

Орал, 2009

Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Қырғи-қабақ соғысы түсінігі, басталу себептері
2.2 Трумэ3н доктринасы және Маршалл жоспары
2.3 Әскери-саяси одақтар. Солтүстік Атлантикалық Шарты
Ұйымы (НАТО)
2.4 Кариб дағдарысы
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер тізімі

I. Екінші дүниежүзілік соғыстың негігі қроытындысы антигитлерлік
одақтастар мемлекеттердің фашистік одақ елдерінің талқандауы болды. XX
ғасырдағы фашизмнің пайда болуы дүние жүзіне қауіп төндіріп, құлдық қоғамды
қалыптастыру үшін агрессиялық тәсіл арқылы әлемді жаклап саясатын жүргізді.
Бұл саясатта 30 жылдардың соңында көптеген елдердің саясаткерлері түсіне
алмады. Екніші дүниежүзілік соғыстың барасында АҚШ, Ұлыбритания және
Франция мемлекеттері фашизм қаупіне онша сенгісі келмеді. Капиталистік
елдердің антикеңестік саясаты фашистік агрессияны барынша қолдады. Сөйтіп,
екінші дүниежүзілік соғыстың жалғасы ретінде КСРО-ға қарсы фашистік
Германия және оның одақтастары соғыс бастады. Гитлер оған дейін Францияны
жаулап алды, Ұлыбританияны әлсіретті, АҚШ фашистік Германия мен Жапонияны
агрессиялық саясатына бейтараптық білдірді. 1941 жылғы желтоқсандағы
Жапонияның АҚШ-тың әскери-теңіз күштерін талқандауынан кейін, АҚШ Үкіметі
фашизмнің қандай қауіпті екенін түсінді. Екінші дүниежүзілік соғыс
қарсыңндағы капиталистік елдердің КСРО-ға қарсы саясаты өздеріне қатер
төндіреді деп ойламады.
Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін КСРО мен антигитлерлік
одақтас елдер арасындағы балдай тәтті махаббат ұзаққа бармады. Оның
негізгі себептерінің бірі – капиталистік елдер одақтастарының ата жауы -
КСРО жеңіске жетті. АҚШ соғыстан байып шықты, әлемдік ғылым жетістіктері
бір жерге шоғырланды, АҚШ Үкіметінің саясаты адам баласын құртып, жоятын
атом бомбасын шығарды. 1945 жылы 16 шілдеде атом бомбасын сынақтан өткізді.
Сөйтіп, адамзат қоғамында бұрын-соңды болмаған адамдарды қырып-жоятын
қаруды жасау арқылы АҚШ Үкіметі әлімсақтан ішіне бүккен әлемді жаулап алу
жоспарын, КСРО-ны талқандауды қолдайтын топтардың күш көрсету саясатын
қайтадан күн тәртібіне енгізді. Америка Құрама Штаттары дүние жүзіне өз
үстемдігін жүргізе бастады.
КСРО екінші дүниежүзілік соғыста жеңіске жетті. Соғыстан кейін әскери
қаруын қуаттылығы жағынан екінші державаға айналды. Орталық және Оңтүстік-
Шығыс Европа елдерінде өз өктемдігін КСРО азат еткен елдерде социализм
қоғамын орнатып, компартия үстемдігінің ықпалын жүргізді. Марксизм-ленинизм
идеясы жеңіске жетті. Азиядағы Жапония милитаризмі талқандалғаннан кейін
Корея, Қытай, Вьетнам елдерінде КСРО-ның қолдауымен социализм қоғамы
орнады. Екінші дүниежүзілік соғыстың екінші қорытындысы – дүниежүзілік
социалистік елдер жүйесі орнады. Сөйтіп, КСРО өзінің ықпалын – Европа және
Азия елдерінде толық жүргізіп, әлемде екі бір-біріне қарама-қарсы жүйе
орнады. Капиталистік елдердің басшысы АҚШ мемлекеті болса, социалистік
елдердің қорғаушысы (Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы) еді.
Соғыстан кейін бірнеше жылдар бойына халықаралық қатынастар екі ұлы держава
– АҚШ пен КСРО өктемдік жүргізді. Халықаралық қатынаста екіполюстік саясат
үстемдік жасады.

2.1 Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін АҚШ саяси-экономикалық
дамуы жағынан капиталистік елдер жағынан алдыңғы елдер арасында алдыңғы
елге айналды. Бұл мемлекет 1948 жылы капиталистік елдерде өндірілген
өнеркәсіп өнімдерінің 54,6 %-ын өндірсе, алтын қорының 53,3 %-ы АҚШ-тың
қолында болды. 1949 жылғы дейін дүние жүзінде атом бомбасы бар жалғыз ел
Америка болды. Сөйтіп, АҚШ әлемінің қамқоршысына айналды.
Дүние жүзіндегі ең ірі капиталистік мемлекетке айналып, өз ықпалын
шексіз жүргізуге жол ашылды. Бірақ, бұл саясатын жүзеге асыруға кедергі
жасай алатын бірден-бір ел КСРО (Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы)
болды.
Екінші дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен, майданның негізгі
ауыртпалығын көтерген КСРО соғыстан кейін ең қуатты елге айналды. Орталық
және Оңтүстік-Шығыс Еуропа елдерін фашизм езгісінен азат етіп, бұл елдерде
халықтық-демократиялық революцияның барысында социалистік қоғам орнатты.
Дүниежүзілік социалистік жүйе құрылып, оған КСРО өз өктемдігін жүргізіп,
халықтық-демократиялық қоғам қалыптасты.
КСРО халықаралық қатынаста социалистік жүйені қорғап, дүние жүзінде
өзінің ықпалын күшейту үшін АҚШ-қа қарсы күресін үдете түсті. Сөйтіп,
соғыстан кейін екі жүйенің басшысы болған АҚШ пен КСРО арасында қарама-
қайшылық тереңдей түсті. Әлемде бір-біріне қарама-қарсы екіполюсті саясат
қалыптасты. АҚШ-тың сыртқы саясаты КСРО-ға қарсы құрылды. Бұл халықаралық
қатынастар тарихында қырғи қабақ соғыс саясаты деп аталды. Қырғи қабақ
соғыс саясатының мәні антикоммунистік және антисоциалистік болды. КСРО-ға
қарсы құрылған саясатты жүзеге асыру үшін АҚШ өзінің стратегиялық жоспарын
жасады. Бұл саясат 1946 жылы наурыз айында басталды. У.Чирчилль АҚШ-қа
сапары кезінде Миссуридің Фултон қаласында сөйлеген сөзінде КСРО-ның
Еуропаны екіге бөліп, темір қақпа саясатын орнатқанын, сондықтан Батыс
Еуропадағы демократияны сақтап қалу үшін коммунизмге қарсы күреске шығу
қажет екенін ескертті.
1947 жылы АҚШ сыртқы саясатта өзінің негізгі бағытын жасады. КСРО және
социалистік елдерді әлсірету үшін тежеу, күш көрсету саясатын жүргізу
қажеттігін белгіледі. Атом бомбасы негізгі шоқпары болды. АҚШ Президенті
Трумэн соғыстан кейін Греция мен Түркияны коммунистік қауіптен арашалау
үшін де демократияны сақтап, еркін әлемді қорғау үшін барлық күш-қуатты
аямауымыз керек деді. Трумэн доктринасы АҚШ-тың сыртқы саясатының
негізгі бағыттарының бірі болды.
АҚШ-тың сыртқы саясатын шын мәнінде жүзеге асыру үшін Батыс Еуропа
елдерін өзінің одақтасына айналдыру саясатын іс жүзіне асыра отырып, бұл
елдерге экономикалық-ақша көмегін көрсету бағытында Маршал жоспары
қабылданды. Маршал жоспары арқылы бұл елдерді ақшаға кіріптар ету саясаты
жүргізілді. Бұл жоспарды социалистік мемлекеттердің қайталауына болатын
еді, бірақ Сталин өз ықпалындағы елдерге көмекті аямау керектігін көрсетті.
Сталиннің саясаты капиталистік елдерге тәуелді болмау еді.
Маршал жоспары 1948-1952 жылдарға арналып, АҚШ-тан 17 миллиард доллар
көмек алуға тура келді. Бұл саясатын АҚШ көршілес Латын Америкасына да
ұсынды. 1947 жылы РИО-де-Жанейро қаласында келісімге қол қойылды. Сөйтіп,
соғыстан кейін АҚШ әлемде әскери-саяси одақ құруға тырысты.
АҚШ Үкіметі Батыс Еуропадағы капиталистік елдерді өзінің одақтастарына
айналдырып, КСРО және социалистік елдерге қарсы тұру үшін жаңадан әскери
одаққа біріктіре бастады. 1949 жылы сәуір айында Вашингтонда Батыс Еуропа
елдерімен бірігіп, Солтүстік Атлантикалық альянс ұйымы – НАТО-ны құрды. Бұл
ұйымның мақсаты демократиялық әлемді КСРО ықпалынан құтқару болды. Алғаш
құрылғанда 12 ел мүше болды. 1955 жылы Батыс Германия – ГФР (Герман
Федеративтік Республикасы) кірді. Соғыстан кейінгі АҚШ-тың қырғи қабақ
соғыс саясатының барысында алғаш рет КСРО мен АҚШ Корей түбегіндегі соғыста
бір-біріне қарсы тұрды. Корей-американ соғысы екі таптық жүйенің әскери
тұрғыдан бірінші рет бетпе-бет келуі болды. Сөйтіп, екінші дүниежүзілік
соғыста одақтас болған қос елдің арасындағы балдай татулық ұзаққа барған
жоқ.
Маршал жоспары 1948-1952 жылдарға арналып, АҚШ-тан 17 миллиард доллар
көмек алуға тура келді. Бұл саясатын АҚШ көршілес Латын Америкасына да
ұсынды. 1947 жылы РИО-де-Жанейро қаласында келісімге қол қойылды. Сөйтіп,
соғыстан кейін АҚШ әлемде әскери-саяси одақ құруға тырысты.

2.2 Соғыстан кейінгі кезеңде АҚШ-тың экономикалық дамуына өте қолайлы
жағдай жасалды. Өндірістің көбі бейбіт өмірге көшіріліп, жұмыс істей
бастады.
1948 жылы өнеркәсіп өнімдері 30-жылдармен салыстырғанда 178 %-ға өсті.
Либералдық топтар елде Ф.Рузвельттің жаңа бағыт саясатын жалғастыруды
талап етті. Экономикадағы мемлекеттік реттеу. Бірақ, бұл саясатқа жаңа
консерваторлар қарсы тұрды. Елде саяси тұрақсыздық қаупі кең етек алды.
АҚШ Президенті Трумэн 1945 жылы қыркүйек айында Конгреске елде
либералдық реформа жүргізу туралы ұсыныс енгізді. Бұл либералдық реформа
әділетті бағыт деп аталды. Елдегі жұмыссыздықты жою, ең төменгі жалақыны
өсіру, дәрігерлік қамсыздандыру жүйесін енгізу, нәсілшілдікті тежеу, және
арзан тұрғын үй құрылысының бағдарламасын жасау талап етілді. Трумэннің
әділетті бағыт реформасы конгрестегі ірі буржуазиялық консерваторлардың
қарсылығынан өтпей қалды.
Консерваторлық топтар соғыстан кейінгі мемлекеттік реттеуден мүлдем бас
тартудың қажеті жоқ екенін түсініп, елдің экономикалық дамуына Президенттің
жауапты болуын талап етті. Экономиканың кейбір салаларын ғана мемлекеттік
реттеуді қолдады. 1946 жылы Трумэн тағы да либералдық реформа жүргізу
туралы заң ұсынды. Бірақ, бұл елде қолдау таба алмады. Жаңа консерватизм
бағыты жеңіске жетіп, либералдық реформизм жеңіліске ұшырай бастады. Жаңа
бағыт саясаты жеңіліс тауып, елдің экономикалық-әлеуметтік дамуын алға
қарай жүргізу үшін Экономикалық кеңес комитеті құрылды.
Консерваторлар әлеуметтік реформаларға қарсы бола отырып, жаңа бағыт
саясатындағы жұмысшы және кәсіподақ ұйымдарына берілген жеңілдіктерді қайта
қарауды талап етті. 1947 жылы маусым айында Конгрестегі республикалық
партия депутаттарының қарсылығына қарамастан, Тафта-Хартли заңы қабылданды.
Бұл заңның негізгі бағыты кәсіподақ ұйымдарының қызметін бақылау және оған
тежеу жасау болды.
Заң бойынша мемлекеттік қызметкерлерге ереуілге шығуға, байкоттар мен
пикеттер ұйымдастыруға рұқсат берілмеді. Үкімет ереуілдерді 80 күнге дейін
тоқтатуға тыйым салды. Жеке кәсіпкерлер мен шағын және орта өнеркәсіп
иегерлері ереуілге шығатын болса, Үкіметке 60 күн бұрын ескертулері тиіс
еді. Бұл заң бойынша мемлекет кәсіподақ ұйымдарының қызметін реттеп
отыратын болды.
Тафта-Хартли заңы тек қана кәсіподақ ұйымдарымен шектелмеді, сонымен
қатар соғыстан кейінгі АҚШ-тың ішкі реакциялық топтарына, яғни
коммунизмге қарсы күреске шығу қажет екенін ескертті. Елде сенімсіздік
кең етек алып, мемлекеттік қызметкерлердің коммунистермен байланыстарын
тексеру үшін 1947 жылы наурызда арнайы заң қабылданды. Антикоммунистік
науқанның кең етек алуы мен Тафта-Хартли заңына АҚШ-тағы ең ірі кәсіподақ
федерациясы – АТФ (Америка еңбек федерациясы) Президенті Уильям Грин және
КПП (Өндірістік кәсіподақ конгресі) кәсіподақ федерациясының басшылары да
қарсы болған жоқ. Трумэн Үкіметі соғыстан кейінгі ішкі саясатта
консерваторлық топтарды қолдап, өзінің либералдық реформаларын толық
жзүргізе алмады. Мемлекетті коммунистік қауіптен қорғау үшін күрес
үдегендіктен, елде реакциялық күштер жайлап кетті.
XX ғасырдың 50-жылдарында АҚШ-тың сыртқы саясатында қырғи қабақ соғыс
доктринасы өзгеріссіз жалғасты. АҚШ пен КСРО арасындағы бір-біріне қарсы
күш көрсету саясаты американ-корей соғысына әкелді. Эйзенхауер бұл соғыста
жеңіске жете алмайтынын түсінді. Сөйтіп, екі жақты келісім арқылы соғысты
тоқтатуға мәжбүр болды. Соғыс аяқталғаннан кейін де Эйзенхауер әкімшілігі
коммунизмді тежеу саясатын жалғастыра берді. АҚШ-тың Мемлекеттік хатшысы
Джон Фостер Даллес Кеңес Одағының ықпалындағы елдерді коммунизмнен
құтқару доктринасын қабылдады. Қырғи қабақ соғыс саясаты жаңа кезеңге
өтіп, АҚШ пен КСРО қарудың жаңа түрлерін шығаруға көшті. Дүниежүзілік жаңа
соғыс қаупі шындыққа айнала бастады. Бірақ та халықаралық қатынастағы АҚШ-
тың сыртық саясатын көптеген елдер қолдамады. КСРО және бейбітшілік сүйгіщ
елдерде соғысқа қарсы күрес кең етек алды.
50-жылдардың ортасында КСРО-ның жаңа басшысы болып Н.С. Хрущевтің келуі
АҚШ-тың сыртқы саясатының қарама-қарсылықтың, күш көрсетудің бәсеңдеуіне
әкелді. КСРО-ның атом бомбасын иеленуі, ядролық жаңа қаруларды сынақтан
өткізуі халықаралық қатынастағы жаңа соғыс саясатының бәсеңдеуіне, екі ел
арасындағы келіссөздер жүргізу арқылы дау-жанжалды мәселедерді шешуге бағыт
ала бастады. 1954 жылы шілді айында Женева қаласында КСРО, АҚШ, Ұлыбритания
және Франция Үкімет басшыларының қатысуымен кеңес өтті. Кеңеске қатысушылар
соғыстан кейінгі халықаралық қатынастардағы өзгерісстерді шынайы негізде
түсіне отырып, келіссөздер арқылы реттеуге келісті.
АҚШ-КСРО қарым-қатынастары жақсара бастады. 1957 жылы қазан айында КСРО
тұңғыш рет Жер серігін ұшырды. 1959 жылы қыркүйек айында Н.С. Хрущев АҚШ-қа
алғаш рет сапармен барды. Кеңес-американ келіссөздеріне қол қойылды. АҚШ
Үкіметі бұл жылдары да КСРО және социалистік елдерге қарсы күш көрсету
саясатын жалғастыра берді. 1955 жылы Бағдад пактісі құрылды. Таяу Шығыста
Ливан жеріне американ әскерлерін кіргізді. 1960 жылы Конго елінде П.Лумумба
үкіметін құлатты. 1960 жылы мамыр айында Түркиядағы АҚШ базасының шпиондық
У-2 ұшағы ұшырылды. 1956 жылы Египетке қарсы ағылшын-француз-израиль
соғысын қолдады.
50-жылдарда социалистік елдерде Сталиндік өктемдік саясатына қарсы
антикеңестік көтерілістер кең етек алды. 1959 жылы маусымда Польшаның
Познань қаласында, қазан айында Венгрияда болған бас көтерулерді Кеңес
әскерлері басты. Екі термоядролық держава арасындағы қырғи қабақ соғыс
саясаты жалғаса берді.

2.3 Жанталасу қарулану екі ұлы мемлекет пен олардың одақтастарының
қарама-қарсылығы мен мүмкін болатын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.