Индивидуалдылық теориясы адам индивидуалдылығын зерттеудің жүйелі моделі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

1. Индивид, тұлға, даралық түсініктері
2. Адам индивидуалдылығы психологиядағы ғылыми зерттеу объектісі ретінде
3. Индивидуалдылық теориясы адам индивидуалдылығын зерттеудің жүйелі моделі
Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Индивид, тұлға, даралық түсініктері
Индивид – бұл адамдардың психологиялық сипаттамаларының физикалық алып
жүрушісі. К. А. Абульканова – Словская нақты субъектіні әлеуметтік топтан
ажырату үшін әлеуметтік индивид түснігін қолданады. Индивид тұлғаның
ерекшеліктерінің алғы шарттарын қалыптастырады, бірақ тегі бойынша
әлеуметтік – мәдениленген салаларын ережеге сай детерминацияланбайды. Ал
тұлға ( А.Н. Леонтьевтің анықтамасына сәйкес) – мәдени – тарихи даму
барысында белсенділік, субьектілік, құмарлылық, және сапалылық қасиеттерін
шегеріп, оны қалыптастырған жүйелі қасиеттері. Бұл анықтама логикасына
сәйкес кез келген индивид тұлғаға айналып, тұлға өз кезегінде әрқашан
анатомды – физиологиялық алғы шарттармен бір мәнді анықталып жатпайды.
Индивид пен тұлғаның өзара әрекеттесуін жалпы алғанда тарихта әр түрлі
шешілген дене мен рухтың мәселесін көрсетеді, мысалы дене – бұл тағдыр деп
тұжырымдай келе Фрейд тұлғаның биологиялық іргетасына адам өмірінде шешуші
рөлін берді, ал отандық психологияда керісінше бірнеше он жыл бұрын тұлға
болып қалыптасуы: кім олай атамады, кім тек индивид болып қала береді деген
шарттары кең талқыланды. Бұл қарама – қарсылық даралық айырмашылық
психологияның психофизиологиялық жағын жақтаушылар мойындаған идеологиялық
мағғна сияқты ғылыми мағнада болмады.
Кеңестік психологияда даралықтың құрлымын бөліп көрсететін бірнеше
ықпалдар бар. Олардың авторлары Б. Г. Ананьев, В. С. Мерлин, және А. Г.
Голубева болып табылады. Олардың көзқарастарын бір – бірімен салыстыру
талдауын жүргізген М. С. Егорова болды.
Индивид пен тұлғаның сипаттамаларын біріктіру үшін В. С. Мерлин
интегралды даралық түснігін енгізіп, оның атымен белгілей отырып, ондағы
барлық табиғи және әлеуметтік сапаларды тығыз байланыстырды. А. Н.
Леонтьевке қарағанда В. С. Мерлин индивидті және жеке тұлғалық қырларды бір
– біріне қарсы қоймай, оларды бағындыруға тырысты.
Индивидтілік индивидуалдылықта болады. Индивидуалдылық – бұл өздігінен
дамитын және өздігінен реттелетін автономдық ерекше және қайталанбайтын
биоәлеуметтік жүйе.
Бұл жеке адамның болмысының өзіндік бүтіндігін сақтау шеңберінде
үздіксіз сыртқы және ішкі өзгерістерін өз - өзіне ұқсастыру формасы.
Бұл күрделі анықтаманы қабылдауда маңызды болып табылады. ДАдамның ұлпалық
құрлымы жаңарып отыратынына қарамастан (ішкі өзгерістер), ал өмір жаңа
(тапсырмаларын) міндеттерді қояды (сыртқы өзгерістер), адам өзіндік Мен
сезімін жоғалтпайды - бүтіндік шарты бұзылғанда тұлға ішкі қарама –
қайшылықты, қақтығысты бастан кешіреді, яғни, өзіндік бұзылуға әкелуі
мүмкін.
Сонымен, біршама жеңілдетілген түрде индивидуалдылық – бұл индивид,
тұлға және олардың арасындағы байланыстар деп айтуға болады.
Индивидуалдылықтың бірыңғай емес, әртүрлі сипаттамаларын белгілей отырып,
оны үш қабатты Ғимарат ретінде елестетуге болады.
Дифференциалды психологиядағы обьективті бақылаудың мінез – құлық
тапсырмасын дифференциалды психофизиологияға жүктеуі мүмкін.
2. Адам индивидуалдылығы психологиядағы ғылыми зерттеу объектісі ретінде
Психология ғылымының жеке эксперименталды ғылым бола бастағаннан
адамның индивидуалдық қасиеттерін сана элементтерін немесе жүріс-тұрыс
мәселелерін зерттеу эмпирикалық зерттеудің пәні болды. ХІХ ғасырдың аяғында
адамның индивидуалды қасиеттері ағылшын зерттеушісі Френсис Гальтонның
зерттеу обьектісі болды.
Ф.Гальтон индивидуалды айырмашылықты зерттеу техникасын ең алдымен
статистикалық әдісті енгізді. Гальтонды барлық зерттеулерінде
зерттелінушілерінің арасындағы индививдуалды айырмашылық негізгі
қызықтырды. Гальтон индивидуалды вариациялар бағынатын заңдылықты
математикалық түрде көрсету тәсілін іздестірді. Әдістемелік құрал ретінде
статистиканы қолданды. Гальтон индивидтердің әр түрлі қасиеттерінің
(физикалық және психикалық) арасында корреляция бар деп есептеп, оларды
статистикалық анықтау әдісін , яғни факторлық анализ негізін ұсынды.
1900 жылы В.Штерннің Индивидуалды айырмашылықтар психологиясы
еңбегінде әр түрлі адамдардағы қабылдау, ойлау, сөйлеудің айырмашылығын
қарастырады. Ол қабілеттерді тестілеу әдісін енгізді.
Индивидуалдылық мәселесі Ресейде де қарастырылды. Солардың бірі орыс
психологы А.Ф.Лазурскийдің зерттеулері индивидуалды айырмашылықтың
теориясының негізін қалай отырып, мінезді, темпераментті адам
индивидуалдығының сипаты ретінде қарастырып, зерттеуді ұсынды. А.Ф.
Лазурский адам өмірі мен тәжірибесіне жоспарлы түрде араласуға болатын
табиғи экспериментті жақтады. Тәжірибесінде жекелеген психикалық
процестер емес, психикалық функциялар және тұлға толығымен зерттеледі.
В.М. Бехтерев және Л.Франкпен қызметтестік әсерінен А.Ф.Лазурский
алғаш рет тұлға қасиеттерін түсіндіруде психоморфологиялықтың орнына
нейродинамикалықты қойды. Жалпы және эксперименталды психология атты
дәріс курсында психикалық шындықтың екі аймағы жайлы идеясын айтты:
эндопсихика және экзопсихика. А.Ф.Лазурскийдің пікірінше, темперамент және
мінез эндопсихиканы, яғни тұлғаның тума жағын құрайды. Экзопсихикалық жағы
тұлғаның қоршаған өмірге қарым-қатынас жүйесі. Осы негізде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.