Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе.

І-тарау. Жеке тұлғаларға салық салудың мәні мен мазмұны .

1. 1. Жеке тұлғалар салығының мәні мен түрлері.

1. 2. Жеке тұлғаларға салықтардың есептеудегі бақылауда салық органдарының рөлі.

1. 3. Жеке тұлғалар салығынан түсетін салықты бақылау әдістері.

ІІ-тарау. Республикалық бюджетке жеке тұлғалардан түсетін салық түсімдері мен алымдарды талдау (Сарыарқа салық комитеті мысал ретінде)

2. 1. Жеке тұлғалар түсетін салықтың есепттелуі тәртібі.

2. 2. Жеке тұлғалардан республикалық және жергілікті бюджетке түсетін

салықтың есебі мен төлеу тәртібі.

ІІІ-тарау. Жеке тұлғалардан түсетін салықтарды бақылау және оны оңтайландыру.

3. 1. Жеке тұлғаларға салық салудағы шет мемлекет тәжірибесі.

3. 2. Қазіргі заманғы жағдайларда салық тексерулерін ұйымдастырудың

негізгі проблемалары.

3. 3. Салық тексерулерін жүзеге асыруға жаңа ақпараттық технологияларды енгізу.

Қорытынды.

Қолданылған әдебиеттер тізімі.

Қосымшалар

КІРІСПЕ

Жаңа Қазақстан өзінің дербес даму жолын тандап, жылдан жылға әлемдік қоғамдастыққа барған сайын зор құрметпен беделге қол жеткізе отырып, алға қарай нық сеніммен ілгерілеп келеді.

Бүгінде экономикамен өз мемлекеттілігіміздің берік іргетасын қамтамасыз етіп, біз қағидаттық жаңа кезеңге сенімді қадам бастық. Мұның өзі Қазақстанның одан әрі дамуын тұрлаулы, осы заманға және болашағы зор экономикалық, әлуметтік, саяси және әкімшілік негізге қоюға мүмкіндік береді.

Әлемге еліміздің әлемдегі бәсекеге қабілетті елу елдің клубына қарай ілгерлеу жөніндегі нақты қадамдары туралы болмақ, бұл жайында алдынғы Жолдауда да айтылған еді. (4)

Қәзіргі нарықтық заманда мемлекеттің экономикалық мүдделерін қорғауда Қазақстан Республикасының салықтар мемлекет болмысының негізгі көзі болып табылады, сондықтан да олар салық заңнамасының тиісті актілеріндегі барлық ұйымдарының тиісті түрде орындалуына мүдделі. Оның үстіне бұл өзінің салық міндеттемелерінің нақты және уақытылы орындауға міндетті салық төлеушілерге ғана емес, салық салуды ұымдастыру мен жүзеге асыру жөніндегі күрделі және көп салалы операцияларға қатысатын басқа тұлғаларға да (мемлекеттің салық агенттеріне банктерге және тағы басқа), сондай-ақ өз органдарына (ең алдымен салық органдарына да) қатысты.

Өзінің кең мағынасында салық бақылау дегеніміз салық заңнамасының орындалуын бақылау болып табылады. Салық заңнамасының сақталуын бақылау - бұл заңнаманың кез келген салықтарына қолданылатын мемлекеттің жалпы функциясы. Құқықтық нормативтік актілер шығарып әрі ондағы ұйғарымдардың орындалудың бақылауды жүзеге асыра отырып, мемлекет олардың қандай құқықтық реттеу салысана қатысылғанына қарамастан өз ұйғарымдарының сақталуына тең мөлшерде мүдделі қоғамның саяси жүйесінің субъектісі ретінде әрекет етеді. Осы бақылау арқылы мемлекет заңдылық пен құқықтық тәртіп режимдерінің сақталуын қамтамасыз етеді. Салық бақылауы бәрін қамтитын болып табылады, өйткені салық органдарының салыстырмалы түрдегі шағын ақпаратты төлеушілер ретінде есепте тұрған көптеген жеке тұлғаларды бір мезгілде тексере алмайды.

Мұндай жағдайларда жеке тұлғалардың бәрін қамтитын бақылауға әрбір төлеуші бойынша салық органдарда жедел - бухгалтерлік есеп жүргізу арқылы қол жеткізіледі. Жоғары да айтылғандарға байланысты бұл проблеманың өзектілігі күмән тудырмайды және теорияда да, практикада да салық бақылауын әрі қарай дамытуды талап етеді. Салық органдарының тексерістерді ұйымдастыруы мен өткізудің нақты нысандарын эерделеуге маңызды рөл беріледі, салық түсімдерінің негізгі түрлері бойынша салық бақылауының қазіргі заманғы әдістемелері жазылады.

Менің дипломдық жұмысымның мақсаты Қазақстан Республикасында салық бақылауының практикасын зерттеу, нақты айтқанда жеке табыс салығының бақылауын тексеру және проблемаларымен оңтайландыру жолдарын қарастыру.

Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы қабылданғаннан бастап салық бақылауының 2001 жылдан бастап енгізу мәселелерін айқындау және оны қазіргі жағдайларда жетілдіру жолдарын анықтау болып табылады.

Алға қойылған мақсаттардан мындай міндеттер туындайды:

қолданыстағы заңнаманы салық бақылау саласында зерттеу;
жеке тұлғалардан түсетін салықты есептеу және талдау;
қаржы министірлігінің қаржы және салық бақылауы саласындағы қызметін талдау,
жеке тұлғалардың салық салудан жалтару проблемаларын және салық заңнамасын бұзушыларға қарсы күрес әдістерін зерделеу.

Сонымен осындай үш тарауды қарастырып кеттім:

Жеке тұлғаларға жалпы салық салудың мәнін

Республикалық бюджетке жеке тұлғалардан түсетін салық түсімдері мен алымдардын талдауына тоқталып кеттім

Жеке тұлғалардан түсетін салықтарды бақыладыуын және оны оңтайландыру жолдарын қарастырып кеттім.

І-тарау. Жеке тұлғаларға салық салудың мәні мен мазмұны .

1. 1. Жеке тұлғалар салығының мәні мен түрлері.

Бұл бөлімде меншікке салынатын салықтар, яғни жер салығы, көлік құралдары салығы мүлік салығы және жеке табыс салықтарының экономикалық мазмұнына тоқталамыз. Аталған салық түрлері жергілікті бюджетке түсітіндіктен жергілікті салықтар ретінде де қарастырылады.

Жер - белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор табиғи байлық. Адамзат жерді пайдалану арқылы өзінің қажеттіліктерін қанағаттандырып келеді. Қазақстан Республикасының кең байтақ жері бар.

Жер салығы 1992 жылы енгізілді.

Жер салығын енгізу мынадай мақсаттарды көздейді:

экономикалық әдістермен жерді ұтымды пайдалану;
тұлғаларды жерге орналастыру;
жердің құнарлығын арттыру;
жерді қорғау жөнінідегі шараларды енгізу үшін төлемдер төлеу;
аумақтық әлеуметтік-мәдени дамуы үшін бюджет кірістерін қалыптастыру.

Жер салығы - жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және сапалық есебінің деректері негізінде меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттарға сәйкес есептеледі.

Барлық жерлер салық салу мақсатында олардың арналған нысаны мен тиесілігіне қарай мынадай санаттарға бөлінеді:

ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер;
елді мекендер жерлері;
өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес мақсаттағы жерлер (өнеркәсіп жерлері) ;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлері, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер (ерекше қорғалатын табиғи аумақтық жерлер) ;
орман қорының жерлері;
су қорының жерлері;
запастағы жерлер;

Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленген. Елді мекендер жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінеді:

тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері;
тұрған үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жерлер.

Жердің мынадай санаттарына салық салынбайды:

ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
орман қорының жерлері;
су қорының жерлері;
запастағы жерлер.

Осы аталған жерлер (запастағы жерлерді қоспағанда) тұрақты жер пайдалануға немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалануға берілген жағдайда, жер салығына белгіленген тәртіппен салық салынады.

Жер салығынаң мөлшері жер иеленушілер мен жер пайдаланушылардың шаруашылық қызметінің нәтижелеріне байланысты болмайды.

Жер салығын есептеу үшін:

меншік құқығы, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттар қажет;
жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және сапалық есебінің деректері көрсетіледі.

Жер салығын төлеушілер:

жеке меншік құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және заңды тұлғалар;
тұрақты жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және заңды тұлғалар;
бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және заңды тұлғалар;
заңды тұлғалардың жоғарыда белгіленген құқықтарда салық салынатын объектілері бар құрылымдық бөлімшелері.

Жер салығын төлеу барлық жер иелері, жер пайдаланушылар, соның ішінде жалгерлер мен жер иелері үшін міндетті болып саналады.

Жекелеген жағдайда жер салығын төлеушілер болып табылады:

жер учаскелерін иелену немесе пайдалану құқығын растайтын құжаттарда немесе тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, пайлық инвестициялық қор активтерінің құрамына жер учаскесін қопағанда, бірнеше тұлғаның ортақ меншігіндегі жер учаскесі бойынша осы тұлғалардың әрқайсысы;
пайлық инвестициялық қор активтерінің құрамына кіретін жер учаскесі бойынша осы пайлық инвестициялық қордың басқарушы компаниясы жер салығын;
жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжаттар болмаған жағдайда, пайдаланушы жер учаскесіне қатысты жер салығын төлеуші ретінде тану үшін осындай учаскені оның нақты иеленуі және пайдалануы негіз болып табылады;
лизинг алушы қаржы лизингі шартына сәйкес жылжымайтын объектісімен бірге қаржы лизингіне берілген жер учаскесі бойынша. (11)

Көлік салығын төлеушілер және салық салу объектілері.

Көлік құралдары салығы Қазақстан Республикасындағы салықтардың бірі болып саналады.

Жеке және заңды тұлғалар меншігіндегі көлік құралдарынан салық төлейді.

Бүгінгі таңда, көлік салығы салық ретінде кең түрде қолданып келеді. Ертеректе көлік салығы аттың күшімен есептелініп келеді. Бұл есеп түрі мемлекетке тиімсіз болып келеді себебі көлік құралдарынан түскен салық сомалары аз ғана болды. Қазіргі кезде көлік салығын есептеуде бірнеше тәсілдер қолданылады. Жеңіл автокөліктерді двигатель көлеміне қарай есептейді сол кезде соңғы жетістіктегі және қуатты көліктердің салық сомасы жоғары болады. Жүк машиналары жүк көтергіштерге қарай, жолаушы таситын көліктер орындық санына қарай көлік салығы есептеледі. Қазақстан Республикасында көлік салығына көптеген өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Көлік құралдары салығы негізінен мақсатты салық болып келеді, яғни түскен салық сомалары жолды жөндеу жұмыстары және бюджетке түсуіне орай жергілікті салық болып саналады.

Көлік салығын төлеушілер:

меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар;
меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектілері бар заңды тұлғалар;
заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері;
лизинг алушы қаржы лизингі шарты бойынша берілген салық салу объектілері бойынша. (8)

Заңды тұлғалар мен кәсіпкерлердің мүлік салығы.

Мүлік салығын төлеушілер және салық салу объектілер. Бұл тарауда заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің және жеке тұлғалардың мүлік салығын бөлек-бөлек қарастырамыз.

Мүлік салығы - Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығында салық салу объектісі бар заңды тұлғалар, жеке кәсіпкерлер және жеке тұлғалар төлейтін салық түрі.

Мүлік салығы жергілікті салық болып табылады.

Мүлік жылжитын және жылжымайтын болып бөлінеді.

Мүлік салығын төлеушілер:

Қазақстан Республикасының аумағында меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымда басқару құқығында салықсалу объектісі бар заңды тұлғалар
Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық салу объектісі бар жеке кәсіпкерлер.
Заңды тұлғаның шешімі бойынша оның құрылымдық бөлімшелері.
Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан салық салу объектілері бойынша салық төлеушілер болып табылады. (8)

361-бап Меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер болып табылады.

2. Мыналар жеке тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер болып табылмайды:

1) мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер мерзімді қызметтен өту кезенінде;

2) меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінін жалпы құнына тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы занда бекітілген белгіленген 1000 айлықесептік көрсеткіш шегінде - Кенес одағынын батырлары, социалистік Енбек Ерлері, «Халық қаһарманы» атағын алған; үш дәрежелі Даңқ орденімен және «Отан» орденімен наградталған адамдар, «Ардақты ана» атағын алған «Атын алқа» алқасымен нағратталған көп балалы аналар, жеке тұратын зейнеткерлер.

3) меншік құқығындағы барлық салық салу обьектілерінің жалпы құнынан тиісті қаржы жылына арналған рестубликалық бюджет туралы заңда белгіленген бір мың бес жүз айлық есептік көрсеткіш шегінде-Ұлы Отан соғсына қатысушылар мен оларға теңестірілген адамдар, 1 жәре 2 оптағы мүгедектер.

Осы тармақта аталған адамдар паидалануға немесе жалға берілген салық салу объектілері бойынша салықты осы тарауда белгіленген тәртіппен есептейді және төлейді.

362-бап Жекелеген жағдайларда салық төлеушілерді анықтау

1. Салық салу объектілерін меншік иесі сенімгерлік басқаруға немесе жалға берген кезде салық салу объетілері меншік иесімі келісімі бойынша сенімгер басқарушы немесе жалгер берілген объектілер бойынша салық төлеуші болуы мүмкін.

Бұл ретті сенімгер басқарушінің немесе жалгердің салық төлеуі салық салу объектілері меншік иесінің осы салық кезеңі үшін салық міндеттемесін орындауы болып табылады.

2. Еген салық салу объектісі бірнеше тұлғаның ортақ үлестік меншігінде болса, осы тұлғалардың әрқайсысы салық төлеуші деп танылады.

3. Бірлескен ортақ меншіктігі салық салу объектілері бойнша өздерірің арасындағы келісіммен осы салық салу объектісі меншік иелерінің бірі салық төлеуші бола алады.

363-бап Жеке тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі және кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын мынадай объектілер;

Қазақстан Республикасының аумағындағы тұрғын үй-жайлар, саяжай құрылыстары, гараждар және өзге де құрылыстар, ғимараттар, ұй-жайлар;
Қазақстан Республикасының аумағындағы аяқталмаған құрылыс объектілеріқоныстану (пайдалану) кезінен бастап және тұлғалардың мүлкіне салық салу объектісі болып табылады.

Салық базасы

364-бап Әрбір жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын уәкілетті орган белгілейтін салық салу объектілерінің құны және тұлғалар үшін салық базасы болып табылады.

Жеке тұлғалардың салық салу объктілерінің құнын анықтау тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіменті белгілейді. (19)

Жеке табыс салығы, жеке табыс салығының төлеушілер және салық салу объектілер көптеген елдерде жеке тұлғалардың табыстарына салынатын салықтың принциптері ортақ болып келеді. Негізгі принциптері мыналар:

Барлық салық төлеушілер резидент және резидент емес болып бөлінеді. Резиденттікті анықтаудың баста белгілері болып жеке тұлғаның нақты бір ел аумағында 6 айдан астам мерзім аралығында болуы. Резидент салық төлеушілер ел ішінде және елден тысқары жерде алған барлық табыстарынан салық төлесе, резидент еместер тек ел ішінде алған табыстарынан салықты «төлем көзінен» төлейді, яғни олардың салық жауапкершілігі шектеулі;
Салық салу барысында әр түрлі көздердін алған барлық табыстары негізінде жиынтық табысы анықталады;
Салық төлеушінің салы салу барысында өзіне, асырауындағы әр бір адамға салық салынбайтын минимум мөлшері беріледі;
Салық салы кезунде медециналық шығындар, әлеуметтік сақтандыруға төленген жарналар, кәсіби шығындар жиынтық табысынан шегеріледі;
Салық сомасы үдемелі салық ставкасы негізінде анықталады;
Жұмыс істейтін ерлі-зайыптылар салықты бірге немесе бөлек төлеуіне болады.

Салықтың есептелуі немесе алыну тетіктерінде кейбір ерекшеліктері болмаса, салық салудың объектісі және төлеушілері ұқсас болып келеді, Жеке тұлғалар табыстарынан бөлек, салықты жеке өзі төлейді немесе жиынтық табыстан төлейді. Көптеген мемлекеттерде қандай әдіс негізінде салық төлейтінін салық төлеушінің өзі таңдайды сонымен бірге асырауындағы адамдарға қатысты салық шегерімдерін ерлі-зайыптылардың біреуінің ғана қолдауына болады.

1-сурет.

1-сурет. Мүліктің жіктелуі

Табыс салығы 12 айға тен болаты күнтізбелік немесе қаржы жылы ішінде алынға барлық табыстарынан алынады Нақты бір кезендегі Салықты есептеу барысында табыстан салык зандылықтары бойынша бекітілген кейбір шегерімдер шегеріліп, женілдіктер қолданылады. Барлық елдерде «салы салынбайтын минимум» пайдаланылады. Ал салық салынбайтын минимум барлық салық төлеу шілерге, олардын отбасы мүшелеріне, асырауындағы адамдарға беріледі. Сонымен бірге есепті кезең аралығында жасалған барлық шығындар да салық салынатын табыстан шегеріліп тасталады. Нәтижесінде анықталған салықтар - салық салынатын табысқа (АКШ-та ол түзетілген салық салынатын табыс деп аталады) үдемелі шәкіл негізінде салық есептелі салынады.

Жеке тұлғалардың табыстарына салынатын салықты есептеу барысында мемлекеттер арасында мындай айырмашылықтарға назар аударуға болады. Атап айтқанда:

Салық салу барысында қамтылатын табыстардын құрамы;
Салықты азаматтардын жеке өзі немесе отбасы атынан төлеу;
Салық жеңілдіктерінің құрамы және қолдау ерекшеліктері;
Салық салу шәкілі (шала) әр елдерде әр түрлі болуы.

Салық жеңілдіктерін қолдану барысында назар аударатын тағы да бір ерекшелік - салық жеңілдіктерінің салық несиесі немесе салық тқменделу түрінде беріледі болмаса салық салынатын табысты анықтау барысында оған табыстынжекелеген түрлерін қоспайды.

Салық жеңілдіктері екі топқа бөлінеді:

стандартты;
стандартты емес;

Стандартты салық жеңілдіктеріне салық төлеушінің өзінежәне асырауындағы адамға, сондай ақ мүгедектерге, қарт адамдарға берілетін салық салынбайтын минимумды жатқызуға болады. (14)

1. 2. Жеке тұлғаларға салықтардың есептеудегі бақылауда салық органдарының рөлі.

Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерге салынатын салық ставкалары. Ауыл шаруышылық мақсатындағы жерлерге салынатын жер салығының базалық ставкалары бір гектарға есептеліп белгіленеді және топырақтың сапасы бойынша салынады.

Жазық аумақтардың далалық және қуаң далалық аймақтарынан кәдімгі және оңтүстік қара топырақты, күнгірт-сарғылт және сарғылт топырақты, сонадай-ақ тау бөктеріндегі аумақтардың күнгірт сүр (сұр-қоңыр), сарғылт (қоңыр) топырақты тау бөктерін қара топырақты жерлеріне бонитет балына бара-бар түріндегісі көрсетілген.

1. Кесте

Жер салығының базалық салық ставкалары.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.