Салық тұрақты экономикалық қатынастар тудыратын төлем

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

инвестиция және қаржы құқығы кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ

ЖҰМЫС

Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы салықтық қызметті құқықтық реттеу

Орындаған: Мустафаева А.

Ғылыми жетекші: з. ғ. к. аға оқытушы Сейтжанов А. А.

Жұмыс қорғауға жіберілді

кафедра меңгерушісі заң ғылымдарының

докторы

Алматы 2007 ж.

Кіріспе . . . 3-4

І. Тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің ерекшеліктері . . . 5-12

І. 1. Салықтық қызметке байланысты мемлекеттік органдардың құзыреті . . . 12-16

І. 2. Қазақстан Республикасы салықтары мен алымдарының жүйесі, олардың құқықтық реттелуі . . . 16-18

І. 3. Салықтың түсінігі, белгілері, түрлері . . . 18-33

ІІ. Тарау Қазақстан Республикасындағы және дамыған мемлекеттердегі салықтық қызметті құқықтық реттеу мәселелері.

ІІ. 1. Салықтың құқықтық қатынастардың теориялық негіздері . . . 34-41

ІІ. 2. Қазақстан Республикасының салықтық қызметті құқықтық реттеу . . . 41-56

ІІ. 3. Қазақстан Республикасының және дамыған мемлекеттердің салық жүйесі . . . 56-62

Қорытынды . . . 63-64

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 65-66

КІРІСПЕ

Салықтар қоғамдық-шаруашылық өмірдің маңызды бөлігі болып табылады. Олардың дұрыс алынуы, жүзеге асырылуы жалпы халықтың, кәсіпорындардың және мемлекеттің жағдайына әсер ететін бірден-бір фактор болып табылады. Нақты жүйе түріндегі салық жүйесі экономикалық категория болып табылады. Олар тарихи түрде мемлекеттің пайда болуымен байланысты және жалпымемлекеттік функцияларды жүзеге асырумен тығыз байланысты. Салықтық міндеттеменің ең аз мөлшері мемлекеттің өз функцияларының (білім беру, қорғаныс, сот, тәртіпті қамтамасыз ету функцияларының) жүзеге асырылуының минимумын көрсетеді.

Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастардың дамуы экономиканы мемлекеттік басқару құралы ретіндегі құқықтың ролінің көбеюімен сабақтасады. Бірақ, құқық өзінің реттеуші функциясын тек мемлекеттің барлық салаларында, соның ішінде салықтық қызмет саласында да, талаптары қатаң сақталынғанда ғана тиімді атқара алады.

«Бізге экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің тұрлаулы сипатын қамтамасыз ету үшін толымды стратегия әзірлеу мен іске асыру, сондай-ақ оның орындалуына қатаң бақылау қажет болады.

Бұл стратегия біздің экономикамыздың жекелеген секторлары мен өндірістерінің нақтылы бәсекелестік артықшылықтарын негізге алып, әлемдік даму үрдістері мен сыртқы рыноктардағы сұранысты ескеруге тиіс.

Бізге ендігі жерде “жинақталған” экономикалық өсуді жай пайдалану емес, осы өсуді нақты басқаруды үйрену, сөйтіп оны сапалық жаңа деңгейдегі экономикалық дамуға ұластыру керек»- деп тұжырымдайды Елбасы өз жолдауында. 1

Мемлекеттің салықтық қызметі мемлекеттің кірістерін салық төлеушілер есебінен қалыптастыруға бағытталған. Себебі, мемлекеттің бюджетінің негізгі бөлігі салықтардан, басқа да міндетті төлемдерден қалыптасады. Сондықтан, салық заңдары заңды тұлғалармен жеке тұлғалар төлейтін салықтардың біршама бөлігін бекіткен.

Тарихтағы салықтық саясатқа көз жүгіртетін болсақ, салықтардың көп алынуы мемлекеттің қазынаны тиімді түрде толықтыруды қамтамасыз етпейді. Оған әсер ететін бірнеше факторлар бар. Мысалға алатын болсақ, салық төлеушілермен мемлекеттің мүдделерінің балансының бұзылуы, салықтардьщ түрлерінің көптігі, салық ставкілерінің көптігі, салық заңдарының тұрақсыздығы, салық төлеушілердің салық заңдарын жетік білмеушілері, т. б.

Кез келген мемлекет өзінің шынайы тәуелсіздігін мемлекеттік кірістер жүйесінің нақтылы механизімін құру негізінде қалыптастырады. Оның негізгі саласы ретінде - халықтың жалпы жағдайын көтеру үшін, мемлекеттің қаржылық жағдайын жақсарту үшін төленетін, кәсіпкерлік пен шаруашылық субьектілердің жағдайын ескеретін, бюджетке төленетін міндетті төлемдер болып табылады. Олардың мемлекеттегі басқа кірістерден басты айырмашылығы, олардың міндетті түрде төленетіндігінен көрінеді.

Салық төлеуші - ондай төлемдерді заңдармен бекітілген тәртіппен, мерзімде міндетті түрде төлеуі тиіс. Сондай - ақ, ондай міндеттілік комплексті болып табылады себебі, онда - салық төлеушінің төлеу міндетімен қоса белгілі бір мемлекеттік органның ондай төлемдерді міндетті түрде алу міндетімен көрінеді.

Бюджетке төленетін міндетті төлемдер салықтық жэне салықтық емес болып бөлінеді.

Салықтық төлемдерге - салықтар жатады да, ол - қайтарымсыз, ақысыз түрдегі міндеті бюджетке төленетін төлем болып табылады, салықтық емес төлемдерге - салыстырмалы - қайтарымды болып келетін мемлекетік баждар, алымдар және төлемдер жатады.

Бюджетке төленетін міндетті төлемдер жүйесінің негізгі элементі -әрине де, салықтық жүйе болып табылады.

Салықтық жүйе дегеніміз - мемлекеттегі салынатын салықтармен міндетті төлемдердің өзара жиынтығы, оларды салу, төлеу, және алу әдістері, және оларды әртүрлі басқару салаларында бөлу тәсілдері болып табылады.

Салықтар - мемлекеттің экономикалық процесстерді реттеуіне, өзінің экономикалық және әлеуметтік мақсаттарына жетуіне, белгілі бір салаларды дамытуға жол береді.

Бюджетке төленетін міндетті төлемдер мемлекет пен өндіріс процессіне қатысушылар арасындағы қатынастарды дамытып, оларды реттеп отырып, мемлекеттің - фискальды, стимулдық, бөлушілік сияқты міндетті төлемдердің функцияларының жүзеге асыруына үлесін қосады.

Қоғамның экономикалық және әлеуметтік қүрылымын қалыптастыру және дамытуда қаржылық жүйені және оның қүрамына кіретін мемлекеттің бюджетін мемлекеттік реттеу үлкен рөл атқарады, ол мемлекетке экономикалық және элеуметтік саясатын жүргізуге эсерін тигізеді. Мемлекеттік бюджет арқылы мемлекеттің ақша қаражатын қалыптастыру және пайдаланудың бағытталған қызметі жүргізіледі. Мемлекеттік бюджеттің өмір сүруі ерекше экономикалық нысандар - бюджеттің кірістері және шығыстарына байланысты болады. Кірістер мемлекетті қажетті ақша қаражаттарымен қамтамасыз етеді, ал шығыстар орталықтандырылған ақша қаражаттарының мемлекеттік қажеттіліктерге сәйкес бөлінуін көрсетеді.

Экономикалық құрал ретінде мемлекеттік бюджет мемлекеттің ақшасының пайда болуын және жүмсалуын көрсетеді, ол мемлекеттің алдындағы түрған міндеттер мен функцияларды қаржылық қамтамасыз етуге арналған.

Мемлекет салықтар мен міндетті төлемдерсіз өмір сүре алмайды, себебі, жеке меншік жэне нарықтық қатынастар бар жерде олар мемлекеттің негізгі кіріс көзі болап табылады.

Қоғамдық мазмұнынан бөлек салықтардың материалдық негізі бар, басқаша айтатын болсақ, ол мемлекет жинақтайтын қоғамның ақша қаражаттарының нақты мөлшерін көрсетеді. Мемлекеттегі барлық халықтан салықтар ретінде мәжбүрлі түрде алынатын үлттық табыстың бұл бөлігі мемлекеттің қаржылық ресурстарының орталықтандырылған қорына айналады. Салықтар мемлекеттің меншігіне айналып, әскери-саяси жэне әлеуметтік-экономикалық шараларды жүзеге асыру үшін пайдаланылады. Осы қызметті жүзеге асырушылардың құқықтық жағдайы, осы қатынастарға қатысушылардың қүқықтық жағдайы, осы салықтық қатынастардың мазмүны мен дипломдық жұмысымның обьектісі болып табылады.

Қазіргі кезде, менің ойымша, салықтық қүқықтың субьектілері, олардың арасындағы қүқықтық қатынастар - салықтық - қүқықтық ғылымның өзекті тақырыбы болып табылады.

І. Тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің ерекшеліктері.

Салық салу саласындағы қатынастарды құқықтық реттеу кез-келген мемлекеттің қызметінің маңызды бағыты болып табылған және табыла береді де, себебі, бұл қаржы құралдарының мемлекеттік қазынаға түсуімен байланысты. Бірақ, бұл қызмет практика көрсетіп отырғандай, көптеген өзекті мәселелермен жүзеге асырылуда. Сондықтан, қысқаша болса да бұл мәселелерді қарастыру қажеттілігі туындайды.

Салық салу мәселесі - бұл барлығына: мемлекетке де жалпы қоғамға да, нақты салық төлеушіге де қатысы бар мэселе. Және бүл мәселе барлығы үшін күрделі де өзекті, әртүрлі жағынан қынжыла қарайтындай мәселе.

Мемлекет үшін салықтар - өмір сүру көзі. Олар мемлекетің негізгі кіріс көзі, оның қызметтерін қаржыландыратын негізгі қаржы қоры. Салықтар арқылы жинақталған ақша қаражаттары бюджетке, немесе бюджеттен тыс қорларға түседі де, ол жақтан мемлекеттік аппараты қаржыландыруға, қорғанысты және қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге, мемлекеттік бағдарламаларды қаржыландыруға, мүғалімдерді, дәрігерлерді, мәдениет қызметкерлерін қоса алғанда бюджеттік жүйедегі жұмыс жасаушыларға жалақы беруге, қайта бөлінеді. Салықтар арқылы жинақталған қаражаттардың аздығы, салық төлеуден жаппай жалтару - бірден мемлекеттің хал-жағдайына әсер етеді. Ал ол арқылы халықтың және қоғамның хал-жағдайына әсер етеді.

Ал кәсіпкерлерден салықтар арқылы олардың кірістерін алу олардың қызметтерін ары жалғастыру стимулынан айырады, олардың өндірістерінің материалдық базасына нұқсан келтіріп, оның инвестициялық мүмкіндіктерін азайтып, олардың тауарларының құнын, бағасын көтертеді. Ал, ол нарықтағы тауарлардың бәсекелестігін арттырып, оларды өткізуде әртүрлі қиындықтарға алып келеді де, кәсіпкерлерді қызметтерін тоқтатуға мәжбүрлейді, немесе жасырын, астыртын экономикаға көшуіне әкеліп соғады.

Жеке тұлғаларға салынатын салық олардың өмірлік жағдайларын нашарлатып, халықтың заттарға, тауарларға деген сұраныстарын азайтады. Бұлар жалпы мемлекеттегі экономикалық жағдайдың нашарлауына алып келеді. Сондықтан, мемлекеттің салық салу саясаты көп көңіл бөлуді қажет ететін, көп зерделеуді, көп зерттеуді, реттеуді қажет ететін қызмет түрі болып табылады.

Мемлекеттің ойланбай жүзеге асырған салық саясатынан экономика мен қоғамға келген зиян соғыс немесе жаулардың шабуылдауынан келетін зияндармен пара - пар десек болады. 2

Социалистік экономиканың орнығуы кезінде, ғалымдардың көбісі салықтарды, соның ішінде табысқа салынатын салықты - жұмысшыларға, мемлекеттік кәсіпорындардың қызметкерлеріне салынатын, ешқандай саяси, әлеуметтік, практикалық көрінісі жоқ деп есептеп, тек бюджеттің қайнар көзі болып табылатын көрініс ретінде қабылдаған. Осыған байланысты кәсіпорындардың, үйым, мекемелердің табысына салынатын салықтың мөлшерін азайту керек деген - әртүрлі көзқарастар да көп айтылатын.

1960 жылы жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысына салынатын салықтың мөлшерін қарқынды түрде төмендететін әрекеттері қабылданды. Ол кездегі бүл тұжырым - дұрыс сияқты болып есептелді, себебі, қызметтердегі біртиптілік, жалақылардың барлығы үшін бірдей тағайындалуы салықтың мөлшерін нақты айқындап, оны еңбек үшін төлем ретінде қарастыруға болатын еді.

Ондай әрекеттер казіргі нарықтық экономика кезінде тіпті қолданылуы мүмкін емес. Экономикалық реформа - кәсіпорындар мен халыққа салынатын салықты сақтап қана қою емес, оларды әрі қарата дамытуды көздейді.

Казіргі кезде халық табысының едәуір бөлігі экономиканың жеке меншік секторында пайда болады. Ондай табыстарды мемлекеттік реттеу, басқару шектелген, ал оларды әкімшілік тәртіппен алып қою жоқ деуге болады. Тек салықтардың арқасында ғана халық - мемлекеттік бюджеттің қалыптасуына қатыса алады.

Тікелей салықтарсыз әрекет ететін мемлекеттер бар, олар: Албания, Бруней, Бахрейн, Катар, Кувейт т. б. Бүл мемлекеттердің экономикалық, саяси жағдайлары эртүрлі, және, оларға тән бір жалпы бірдей белгі бар, ол -қоғамның мемлекетті басқаруына өте аз қатысуы. Сонымен қатар, онда саяси жүйе мен салық салу жүйесінің байланысы байқалады: жанама салықтар салық төлеушіден оның мемлекетке қанша салық төлейтіндігін нақтылы көрсетпейді де, олардың өзін өзі басқаруындағы ұмтылыстарын азайтады. Тікелей салықтар керісінше, салық төлеушінің төлеген салықтарын жүмсайтын үкіметті қадағалауын дамытады.

Салықтар мен әртүрлі алымдар мемлекеттік бюджеттің табысының басты қайнар көзі болып есептеледі, салықтар жалпы қоғамның әлеуметтік құрылымына да әртүрлі әсер етеді. Салықтардың, соның ішінде тікелей салықтардың - конституциялық құқықтық институт, бақылау институты ретіндегі маңызы үлкен. Бірақ, материалдық игіліктердің мемлекеттің меншігіне қарай салықтар нысанында қайта бөлінуі салық салудағы жеткіліктілік қағидасының сақталынып, салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден қалыптасатын бюджеттік қаражаттардың жүмсалуына салық төлеушілер тарапынан сәйкес бақылау жүргізілу қажеттілігін көрсетеді. Бұл қағидалармен басқа да қағидалардың сақталынуы мемлекетік билік органдарының лауазымды түлғаларымен салық төлеушілердің құқықтық санасына негізделінуі керек. Бұлар ақша қаражаттарының мемлекеттік қазынаға жоспарлы түрде түсіп отыруына септігін тигізеді. Соныменен, айтқанымызды қорытатын болсақ, салық салу саласындағы өзекті мәселелер мемлекет пен салық төлеушілер арасындағы келісімдердің жоқытығымен түсіндіріледі. Мұндай мәселелер басқа да мемлекеттерде де әркездерде кездесіп отырған.

Мемлекеттік кірістер ішінде салықтардың орны мен ролі үлкен. Мемлекеттің өмір сүруі салықтармен тығыз байланысты. Ондай байланыс Бенджамин Франклиннің айтқан сөзімен айқындалады, ол: "Өмірде екі нәрсе міндетті - өлім және салық" - деген. Біз оны мемлекеттің белгілерінен, маңызды атрибуттарынан көреміз.

Сонымен, салықтық реформаның керектілігі - болып жатқан экономикалық өзгерістермен ғана емес, сонымен бірге Қазақстан Республикасының демократиялық жүйеге кіруімен де көрініс табады.

Республикадағы нарықтың орнығуы, мемлекетті экономикамен басқаруда қүқықтың басты құрал ретінде қалыптасының негізі болады. Бірақ, құқық өзінің функцияларын - әртүрлі әрекеттерді, соның ішінде, салықтық қызметте құқықтың шарттары мен талаптарын дұрыс орындау кезінде ғана жүзеге асыра алады.

Мемлекеттегі салық салу мемлекетпен құқықтық актілер шығару арқылы жүзеге асырылады және реттеледі. Және ол үнемі қандай да бір құқықтық нысанда жүзеге асырылады.

Мысалы, өкілетті органдардың сәйкес нормативтік актілерді қабылдауы арқылы мемлекетте салықтар енгізіліп, алынады, соның негізінде мемлекеттің салық жүйесі қалыптасады, әрбір салық түріне байланысты салықты алу режимі анықталады, мамандандырылған салықтық қызметті жүзеге асырушы органдар құрылады, олардың функциялары мен құқықтық жағдайы белгіленеді, салықтық заңдардың бұзылғандығы үшін жауаптылық шаралары белгілене Бұл актілер мемлекетте салықтық қызметке байланысты қалыптасатын көптеген салықтық қатынастардың негізін қалайды. Соның нәтижесінде бұл қатынастар үнемі салықтық қатынастардың нысаны ретінде танылады және осы қатынастар арқылы, мемлекет, осы қатынастарға түсуші субьектілердің жүріс-түрысын реттеп, құқықтары мен міндеттерін белгілейді.

Сонымен, салықтық заңдар, нормативтік актілер бір мезгілде салық салудың заңдық негізі ретінде танылады және, салықтық қатынастарды құқықтық реттеуші қайнар көз ретінде танылады.

Салықтық құқықтың нормаларын дұрыс орындау - мемлекеттік табыстың қалыптасуының негізі болады, себебі, салықтар мен міндетті төленетін төлемдер мемлекеттік кірістің басты қайнар көзі болып саналады.

Менің ойымша, нарықтық экономика кезінде дұрыс әрекет ету үшін салықтық құқықтың маңызын, соның негізінде пайда болатын салықтық -құқықтық қатынастардың маңызын дұрыс түсінуі керек сияқты.

Салықтық құқық дегеніміз - Қазақстан Республикасының салықтық қызметіндегі қалыптасатын қатынастарды реттейтін қаржылық құқық саласындағы басты институттарының бірі болып табылады. Ондай қызмет нарыққа өту кезіндегі - жаңа салықтық саясатты анықтайтын экономикалық заңдармен көрініс табады. Сол себепті, ондай саясаттың бастамасы ретінде Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 2001 ж. 26 маусымдағы қабылданған Заңын айтамыз.

Қабылданған нормативтік құқықтық актілер жеке және заңды тұлғаларға, олардың коммерциялық және коммерциялық емес әрекеттері үшін салық салуды анықтайды. Әртүрлі сатылардағы бюджеттерді қаржылық қамтамасыз ету әртүрлі мемлекеттік кірістер арқылы жүзеге асырылады.

Мемлекеттік кірістердің басты түрі салық екендігі бәрімізге әйгілі, себебі, мемлекеттік қазынаға түсетін ақша қаражаттарының едәуір үлкен бөлігі - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес төленетін әртүрлі салықтардан, алымдардан, төлемдер мен баждар есебінен қалыптасады.

Салықтық құқық - қаржылық құқықтың бір институты, бір саласы бола тұрып өзінің қарауына салық жүйесін, салықтық қатынастарға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін, салық заңдарын бұзған үшін жауапкершіліктерді, төлемдердің түрлерін т. б. анықтайтын әртүрлі заңдармен заңдардан туындайтын актілерді, әртүрлі терминдерге, мағыналармен, фактілерге түсінік беретін ғалымдардың теориялық тұжырымдарын енгізеді. Мысалы, «салық», «баж», «міндетгілік» т. б. терминдердің түсініктерін ашып береді.

Кез-келген мемлекеттің қызметтерінің маңызды түрі мемлекеттің кірістерін қалыптастыру болып табылады. Мемлекеттік кірістер дегеніміз -мемлекетгің қорына әртүрлі кіріс көздерінен келіп түскен және өздерінің міндеттері мен функцияларын орындау үшін қолданылатын қаржылық ресурстар. Мемлекеттің кірістері әртүрлі меншік нысандарына және өндіріс құралдарына негізделген мемлекеттің экономикалық жағдайына байланысты болады.

Мемлекеттік кірістерді қалыптастыру және пайдалану тәртібіне байланысты ол міндетті төлемдерден және басқа да қызметтерден қалыптасады. Негізгі біздің бюджетіміздің кіріс көздері - міндетті төлемдер болып табылады. Мысалы, айтарлық, 2003 жылға республикалық бюджеттің түсім көздері салықтардан және басқа да міндетті төлемдерден қалыптасқан. Экономикасы дамыған мемлекеттердің бюджеттерінің кіріс көздерін шаруашылық қызметінен, тауарларын басқа мемлекеттерге сатудан, қызметтерін көрсетулерден түскен кірістер, басқа мемлекеттерге берген қарыздарынан проценттер құрайды (Сауд Аравиясы мемлекеттері, Европа мемлекеттерінің көпшілігі, АҚШ, Канада мемлекеттерін мысал ретінде алуға болады) . Әрине, бізде де шарушашылық өнімдер шығарылады, тауарларымызды шетел мемлекеттеріне шығарып, қызметтерімізді көрсетеміз. Бірақ, мұның барлығы әлі жеткіліксіз. Мемлекетіміздің бюджетінің кіріс бөлігін айтарлықтай қамтамасыз етуге көп септігін тигізбейді. Себебі, біз кеше ғана тәуелсіздігімізді алып, енді ғана өз бетімізше күн көре бастадық. Мемлекет басшылары осы бағытта әртүрлі бағдарламалар қабылдап, іс жүзіне асыруда. Осы мақсатта жұмыс істеуде біз шетелдік тәжірибелерді есепке алып, тарихтағы салық саясатына талдау жасай отырып, әрекет етуіміз керек. Себебі, салық саясатының дұрыс жүзеге асырылмауынан көптеген мемлекеттерде кризистер болғанын, экономикалық жағдайларының нашарлап, халықтың азып-тозып кеткендерін білеміз. Бұл мәселе жан-жақты зерттеуді, мұқият қарастырылуды, талдануды қажет ететін мәселе болып табылады.

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес, мемлекеттік бюджетке төленетін міндетті төлемдердің түрлеріне келесілер жатады: А) Салықтар; Б) баждар; В) алымдар; Г) төлемдер. Салықтар олар - мәжбүрлі түрде, ақысыз, қайтарылмайтын, міндетті түрде мемлекеттің функцияларын жүзеге асыру үшін, мемлекеттің шығыстарының орнын толтыру үшін, мемлекеттік қорлар құру үшін ақшаларды алу болып табылады.

Салық тек оның құқықтық табиғаты көзқарасынан ғана емес, сонымен бірге заңдық техника жағынанда қарастырылуы мүмкін. Бұл екі көзқарастардың арасында үлкен қарама - қайшылықтар болуы мүмкін емес, себебі заңдар құқыққа қайшы келе алмайды.

Бірақ, кейбір обьективті шарттар, мен мағыналар арқылы олардың арасындағы айырмашылықтарды көруге болады.

Салық дегеніміз - мемлекеттің мәжбүрлеуімен қамтамасыз етілген, ақысыз және қайтарымсыз сипаттағы, азаматтар мен заңды тұлғалардың меншігіндегі ақша қаражаттары мен мүлікті, қоғамдық билік субьектілерінің төлем төлеу қабылеттілігін қанағаттандыру мақсатымен, заңда көрсетілген мөлшерлер мен мерзімдерде мемлекеттік бюджетке алу болып табылады.

Бұл анықтамадан салықты бекітудегі заңдардьщ алатын орнын көруге болады. Заңда нақты көрсетілмеген болса, осындай мақсаттарда төлемдерді алу заңсыз болып есептеліп, құқыққа қайшы болып саналады. Салық салу саласында атқарушылық билігі басқару билігіне қарағанда заңмен тығызырақ байланысты болып есептеледі.

Анықтамадан көретініміз, салық төлеуші тек меншік иесі емес, тұлға болып табылады. Салық төлеу - жеке меншік құқығынан туындайтын әлеуметтік міндет болып саналады. Салықтарды төлеу арқылы - жеке меншік қоғамның мүддесіне қызмет жасайтынын, оны қолдайтынын біз бәріміз білеміз.

Салық салудың басты тәртіптерінің бірі - салықтың мөлшерін есептегенде әр салық төлеушінің салықтарды төлеу қабылеті ескеріледі, себебі, салықтың мөлшері салық төлеушінің меншігіндегі мүліктің көлемімен есепке алынуы тиіс.

Сонымен қатар, анықтама салықтың белгілі бір пайда, табыс табу мақсатымен салынатынын көрсетеді. Кез-келген салық реттеушілік функцияны атқаруы мүмкін. Ол үшін белгілі бір жеңілдік, льготалар немесе керісінше ауыртпалықтар енгізілуі мүмкін. 3

Сонымен қатар, салық - салық төлеушінің салық төлей алу қабылеттілігінен туындайды. Салық белгілі бір табыс табуға итермелемейді, керісінше, табылған табыстағы өзінің үлесін алуды көздейді. Реттеуші салықтар осы принциптерді жояды, себебі, олар салық төлеушінің әрекетіне экономикалық ауыртпалық тудырып, салық төлеушінің ондай кәсіпкерлік әрекеттерден бас тартуына алып келіп соғады. Бюджетке қайтарымсыз жэне ақысыз төленетін міндетті төлемдердің барлығы салық болып табылмайды. Мысалы: соттың шешімі немесе үкімі бойынша мемлекеттің немесе үшінші жақтардың мүддесі үшін ақша қаражаттарын төлету, жоғарыда айтылған салықтың белгілеріне үқсас болса да, салық болып табылмайды.

Анықтамада айтылғандай, салықты жинаудың мақсаты мемлекеттің тек белгілі бір шығыстары үшін емес, жалпы мемлекеттің шығыстары үшін жиналады. Салықтық заңдардың алдына қойған міндеті - "жалпы шығыстардың орнын толтыру үшін ақша қаражаттарын алу болып табылады. Ондай қаржылық қамтамасыз етудің белгілі адресі болмайды да, салықтық заңдардың мотивін анықтай алмайды".

Салықтық табыстар белгілі бір белгіленген шығыстар үшін алынбайтындығын көрсететін тәртіп - салық салудағы басты басшылыққа алынатын принциптердің бірі деп айтуға болады. Бірақ, бұл тәртіп кейбір мақсатты салықтарды бекіту кезінде қолданыла алмайды, себебі мақсатты салықтардың салыну мақсаты алдына - ала белгілі және бекітілген болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.