Салықтың экономикалық маңызы мен қызметі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Та қ ырыбы: Маңғыстау облысының мысалында салық салудың және оның бөлу жүйесіндегі рөлі.

Мазмұны

Кіріспе . . . 5

I Бөлім. ҚР Салық салу төлемдердің қалыптасуы мен даму ерекшелігі

1. 1. Салықтың экономикалық маңызы мен қызметі . . . 9

1. 2. Салық түрлері және олардың жіктелу формасы . . . 14

1. 3. Қазақстан Республикасының салық салу жүйесінің қалыптасуы және дамуы . . . 21

II Бөлім. Салық салудың және оның бөлу жүйесін талдау

(«Маңғыстау облысы» мысалында)

2. 1 Маңғыстау облысының салық жүйесінің жағдайы және облыстың 2006- 2008 жылдар аралығындағы бюджетінің орындалуын талдау . . . 38

2. 2. Маңғыстау облысының салықтық төлемдер құрлымын талдау және оның төлену жағдайы . . . 42

2. 3 Маңғыстау облысының салық қызметі және оның даму стратегиясы . . . 53

2. 4 Маңғыстау облысының салық қызметінің даму стратегиясы . . . 56

III Бөлім. Салықтық төлемдердің төлену жүйесін жетілдіру жолдары

3. 1. ҚР салық салу жүйесін жетілдіру жағдайлары …… . . . 63

3. 2 Жергілікті бюджет тапшылығын жою (Маңғыстау облысы) . . . 65

Қорытынды . . . 74

Пайдаланған әдебиеттер . . . 77

Қосымшалар

Кіріспе

Әлеуметтік-экономикалық дамудың басым міндеттерін шешу мақсатында салық-бюджет саясатының тетіктерін жетілдіру. Оның міндеттері:

1. Салық-бюджет жүйесінің орнықтылығын қамтамасыз ету, фискалдық тәртіпті арттыру, мемлекеттік шығыстардың қалыпты қатаң саясатын жүргізу және Ұлттық қордың активтерін тиімді басқаруды жүзеге асыру.

2. Экономикаға салық жүктемесін оңтайландыруға, салықтық рәсімдерді оңайлатуға және олардың ашықтығын арттыруға бағытталған салық саясатын жүргізу жолымен шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың іскерлік белсенділігінің өсуін ынталандыру.

3. Бюджет қаражатының мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі міндеттерін шешуге жұмсалуын қамтамасыз ету.

Фискалды саясатты шешу жолдары:

- Салық-бюджет жүйесінің макроэкономикалық тұрақтылығын және орнықтылығын қолдау үшін мыналар көзделеді:

- орта мерзімді кезеңде экономика өсімінің номиналды қарқынынан аспайтын мемлекеттік бюджет шығыстары өсімінің номиналды қарқынын қамтамасыз ету;

- бюджеттің мұнайға қатысты емес тапшылығын бірте-бірте төмендету;

- Ұлттық қордың активтерін басқарудың тиімділігін арттыруға бағытталған қаражатын қалыптастыру мен пайдалану тетігін жетілдіру;

- мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыз бен борышты, мемлекеттің кепілгерліктерін тиімді басқару, оның ішінде сыртқы қарыздарды мерзімінен бұрын өтеу, бюджет тапшылығын қаржыландыру құрылымында сырттан қарыз алу үлесін азайту жолымен мемлекеттік борыш құрылымын оңтайландыру.

Жергілікті бюджеттер жергілікті қаржының құрылымдық бөлігі болып табылады. Жергілікті қаржылар бұл ұлттық табыс пен жалпы ішкі өнім құнын жергілікті басқару органдары мен басқарудың билігінде аккумуляциялау арқылы бөлу және қайта бөлу процесінде пайда болатын ақша қатынасының жүйесі.

Өзінің құрылымы бойынша жергілікті қаржылар жергілікті басқару органдарының билігінде болатын әр түрлі деңгейдегі жергілікті бюджетті, арнайы бюджеттен тыс қорларды және кәсіпорын қаржысын қамтиды.

Жергілікті қаржы жағдайы әртүрлі факторларға байланысты. Оларға келесілер қатысты:

елдің жалпы экономикалық жағдайы;
сәйкес территорияның экономикалық потенциалы;
жергілікті басқару және үкімет органдарының міндеттері мен құқықтарын реттейтін мемлекеттік заң деңгейі;
жергілікті басқару және үкімет органдарының өздеріне берілген биліктерін жүзеге асыру компетенциясының дәрежесі.

Қазіргі уақытта үкіметтің жергілікті органдары жоғарғы деңгейде

аймақтардың кешенді дамуын, ведомоствадан тыс территориялардағы өндірістік және өндірістік емес сфераның пропорциялы дамуын қамтамасыз

етуге бағытталған. Аймақтың экономикалық және әлеуметтік дамуындағы олардың координациялық функциясы көп мөлшерде өсуде. Бұл жергілікті басқару органдарының қаржылық базасын бекітуді және болашақтағы кеңейтуді, аймақтың қаржылық ресурстарын қалыптастыру мен пайдалану әдістерін жетілдірумен байланысты мәселелерді шешудің қажеттілігін құрады.

Салық салудың қолданыстағы жүйесін талдау мен бағалау және әлемдік тәжірибе негізінде елдегі іскерлік белсенділіктің өсуін ынталандыру мақсатында мыналар көзделеді:

- орта мерзімді кезеңде салық ауыртпалығын заңды тұлғалардың кірістерінен жеке тұлғалардың кірістеріне халықтың әлеуметтік осал топтарына жүктеме деңгейін арттырмастан кезең-кезеңімен қайта бөлу бойынша салық заңнамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөнінде ұсыныстар дайындау;

- кедендік және салық әкімшілігін жүргізу;

- салық және кедендік рәсімдерді одан әрі оңайлату және олардың ашықтығын арттыру;

- 2008 жылдан бастап экономиканың шикізаттық емес секторында шағын және орта бизнестің жобалары бойынша инвестициялық салықтық преференциялар алудың хабарлау жүйесін енгізу.

Мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын тиімді шешуге арналған бюджет шығыстарын бағдарлау үшін мыналар көзделеді:

- стратегиялық, орта мерзімді және бюджеттік жоспарлаудың мақсаттары мен міндеттерін ықпалдастыру;

- бюджетті жоспарлау және атқару процесін бюджеттік шығыстардың тиімділігі мен нәтижелілігіне, тиімсіз шығындарды қысқартуға бағдарлау;

- бюджетті қалыптастыру мен атқару процесінің ашықтығын қамтамасыз ету;

- бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне бюджеттік тәртіпті сақтау бойынша қойылатын талаптарды күшейту;

- бюджет ақшасын (қолма-қол ақшаны) басқарудың сапасын арттыру.

Салық-бюджет саясаты тетіктерінің, бюджет шығыстарының тиімділігін арттыру, мемлекеттің қаржылық міндеттемелерін толық орындау.

Бюджет - қандай құрылымның да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар көзі. Оны қалыптастыру және пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет ететіні белгілі.

Мемлекеттік бюджет түсімдерінің ең басты көзі - салықтыр болып табылады. Өркениетті елдің қай-қайсында болсын, мемлекеттік бюджет, яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.

Егеменді еліміздегі салық саясаты жөнінде әртұрлі пікірлер бар. Бұл түсінікті жәйт, себебі өмірге жаңа құрылымдар келді, кәсіпкерліктің тұрі көбейді, меншіктің алуан тұрлілігі пайда болды. Осының бәрі салық саясатына ұдайы өзгерісгер енгізіп отыруды талап етері сөзсіз.

Қазақстан экономикасына нарықтық қатынастарды енгізу нарықта туындап жатқан меншіктің тұрлі нысанындағы шаруашылық жүргізуші субъектілер салық жүйесінің тиімді әрі қолайлы ұйымдастыруда өз талаптарын айқындайды. Салық жүйесін мемлекет пен заңды тұлғалар арасындағы қаржы қатынастарының жиынтыгы, салықтар мен алымдар, салық салу органдарымен салық қызметтері жиынтығы құрайды. Салық қызметін дамыту нарықтық экономикаға енудегі мемлекеттің ең маңызды айрықша мәнге ие мәселелерінің бірі болып табылады. Салық жүйесі мемлекеттің қаржы көздерін жасақтаудың ең негізгі құралы болумен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси әлеуметтік шаралардың іске асуына да мүмкіндік туғызады. Сонымен салық қызметі мемлекеттің экономикалық тиімділігін арттыруда ерекше мәнге ие. Бұл салық жүйесінің біртүтас әдіснамалық тұжырымдамасын құру мен салық жүйесінің әлемдік стандарттарын жинақтау қажеттілігін білдіреді.

Мемлекет салық саясатын - салықтар саласындағы іс-шаралар жүйесін әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес қоғам дамуының нақты кезеңіндегі әлеуметтік-экономикалық және басқа мақсаттар мен міндеттеріне қарай жүргізеді.

Кез келген қоғамдық-экономикалық формациядағы қоғамның дамуы қоғамдық мүдделерді қамтамасыз етуде салықтардың қажеттілігімен байланысты. Айта кетсек:

- тұрғындарды әлеуметтік қамсыздандыру;

- елдің қорганыс қабілеттілігін қамтамасыз ету;

- ірі масштабтағы ғылыми зерттеулерді жүргізу;

- мемлекеттік резервтерді құру;

- 2030 стратегиясында қаланған мақсаттардың орындалуын
қамтамасыз ету. Нарық қатынастары түзілуі жағдайындағы салық саясатының негізгі бағыты - халықтың нақты табыстарының едәуір бөлігін орталықтандырылған қоғамдық тұтыну қорлары арқылы қалыптастыру принциптерінен бас тарту. Бұл халықтың еңбекке қабілетті бөлігінің табыстарын еңбек белсенділігін арттыруға экономикалық мүдделігін арттыру арқылы көбейтуге мүмкіндік береді. Салық жүйесі арқылы қоғамның еңбекке қабілетсіз мүшелерін әлеуметтік қорғау қамтамасыз етіледі.

Қазақстанның салық жүйесі кәсіпкерліктің дамуына айтарлықтай оң өсер беретіндей тиімді болуы керек. Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың айтқанындай, "шағын бизнес мемлекетіміздің стратегиялық бағытын жүзеге асырудың басты бір құралы болып табылады". Біздің елде кәсіпкерлікті қолдау мемлекетіміздің дамуының басымды бағыттарының бірі.

Салық жүйесі тұрақты болуы қажет. Салық заңдылықтарына әрдайым енгізілетін өзгерістер, бюджет тапшылығымен байланысты мәселелер жүргізіліп жатқан салық жүйесінің қоғамның экономикалық және саяси даму жағдайын толығымен көрсетпейді.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Маңғыстау облысында салықтық реттеудің негізгі екпіндерін, салық жүйесінің негізгі даму этаптарын, енгізілген жаңа салық жүйесінің ерекшеліктерін қарастыру. Сонымен қатар бұл жұмыста салықтарды реформалау мен салық алудың негізгі мәселелері, салық салудың құқықтық базасының мәселелері, салық саясатын жүзеге асыру мен басқару бойынша мемлекетіміздің негізгі бағыттары қарастырылған.

I Бөлім. ҚР Салық салық салу төлемдердің қалыптасуы мен даму ерекшелігі.

1. 1. Салықтың экономикалық маңызы мен қызметі

Салықтар дегеніміз жергілікті облыстық бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті төлемдері болып табылады.

Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тулғалардың мемлекетпен екі арадағы Мемлекеттік орталықтандырылған қаржы көздерін құруға байланысты туындайтын қаржылық қатынастарды сипаттайтын экономикалық категория.

Салықтардың экономикалық мәні мынада:

- біріншіден, салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табыс-ының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін көрсетеді

- екіншіден, шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін Мемлекеттік үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.

Салықтар маңғыстау облысының құрылуымен бірге пайда болады және маңғыстау облысының өмір сүруі мен дамуының негізгі қаржылық көзі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет.

Салықтар - мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі.

Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады.

Осы салық салуға байланысты әр дәуірлерде мемлекет қайраткерлері, экономистер, философтар, ойшылдар көптеген еңбектер жазған. Мысалы, Ф. Аквинский ‘Салықтарды ұрлаудың рұқсат етілген нысаны’ ретінде анықтаса, салық салу теориясының негізін салушылардың бірі А. Смит ‘салық төлеушілер үшін құлшылықтың белгісі емес, бостандықтың белгісі’деп тұжырымдаған.

«Салық» ұғымы әр түрлі экономикалық әдебиеттерде әр түрлі қарастырыла-ды. Негізінен көптеген экономикалық әдебиеттерде ‘салық’ ұғымы бюджет қорына белгілі бір көлемду және белгілі бір уақытта түсеті міндетті төлем ретінде қарастырылады.

Салықтардың мәнін толық түсіну үшін олардың экономикалық маңызын түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын қызметі арқылы көрінеді.

Салықтардың мынадай негізгі қызметтері (функциялары бар) :

-фискалдық;

- реттеушілік;

-бақылыушылық,

Салықтардың бірінші қызметі - фискалдық немесе бюджеттік қызмет.

Бұл қызмет арқылы жергілікті бюджеттің кіріс бөлімі құрылып, салықтар- дың қоғамдық міндеті артады. Себебі, салықтар жергілікті бюджеттің кірісін топтастыра отырып, әлеуметтік, әскери, қорғаныс, тағы басқа да шаралардың іске асыруын қамтамасыз етеді. Жергілікті бюджеттік кіріс көзін құрайтын негізгі қаржылық көздер салықтар болып табылады. [14]

Қазіргі кезде еліміздің бюджетінің кіріс көзінің 90 пайызы салықтардан тұрады. Ел экономикасы дамып, жергілікті бюджеттің кіріс көзі ұлғайған сайын салықтық түсімдер де өсіп отырады. Себебі салықтың экономикалық табиғаты өндіріске байланысты. Өндірі бар жерде табыс бар, одан алынатын салықтар да бар. Сондықтан салық өндірістің дамуына барынша өз ықпалын тигізіп, өндіріушілердің ынтасын арттыруға жағдай жасауы қажет.

Салықтардың екінші маңызды қызметі ол, реттеушілік қызметі .

Реттеушілік қызметі салық механизмі арқылы іске асырылады. Оның ішіндегі негізгі тетіктер салық ставкалары менсалық жеңілдіктері. Салықтық реттеудің тетіктері тек қана өндірістің дамуын реттеп қана қоймай, сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетелдік инвесторларды ынталандыру, шағын және кіші кәсіпкерлікті дамыту жүмыстарын жүзеге асыру қажет. Әрине салықтық реттеу тетіктері тиімді қызмет атқаруы үшін олардың басқа да экономикалық тетіктермен тығыз байланыста болуы керек.

Салық мөлшерін көбейту мақсатында салық ставкаларын шектен тыс жоғары деңгейде белгілеу өндірістің тоқтауына, өндірушінің өз ісіне деген ынтасын жоғалтуына әкеліп соғатыны көптеген ғалымдар еңбектерінде тұжырымдалып, дәлелденген. Мысалы, табыс салығын салғанда, салық ставкасының деңгейі 35-40 пайыздан аспауы керек.

Салық механизмін, оның ішінде салық ставкасының деңгейін зерттеген ғалымдардың тұжырымдары мырары дәлелдейді:

егер төленетін салық мөлшері салық төлеуші табысының 50 % пайызынан асып кетсе, онда ол өндірістің тоқтап қалуына әкеліп соқтырады;
егер салық мөлшері салық төлеуші табысының 45-50 пайызы аралығында болса, онда жәй ұдайы өндіріске әкеледі.
егер салық мөлшері, салық төлеуші табысының 35-40 пайыз мөлшері аралығында болса, онда ұлғаймалы ұдайы өндіріске әкеледі.

Шаруашылық субъектілер мен халықтар табысының бір бөлігін маңғыстау облысының орталықтандырылған қаржы көздеріне айналдыру салықтардың ұдайы өндірістегі қызметін көрсетеді.

Бұл қызметтің іс- әрекетінің көлемін жалпы ішкі өнімдегі салықтардың алатын үлес салмағы арқылы көруге болады. Соңғы жылдардағы мәліметтер бойынша, Қазақстан Республикасының жалпы ішкі өнімдегі салықтардың үлес салмағы 20 пайыз шамасында. Егер кестедегi мәліметтерге көз жүгiртiп қарайтын болсақ, бюджетке түсетiн барлық түсiмдердiң iшiндегi салықтардың қаншалықты орын алатынын байқауға болады. Бюджетке түсетiн барлыј төлемдер 100 пайыз болса, оның 90 пайызға жуығы Қазақстан Республикасының «Салықтар және бюджетке төленуге тиiстi басқа да төлемдер туралы» заңына сәйкес төленетiн салықтар мен салықтық емес аударымдардан тґрады. Осы сөзіміздің дәлелі ретінде кестеге назар аударайық:

Кесте 1. 1

Қазақстан Республикасы Жергілікті бюджетіндегі салықтардың жалпы ішкі өнімдегі үлесі, 2005-2008 жж., пайызбен

Атауы: Атауы

2005ж: 2005ж

2006ж: 2006ж

2008ж.: 2008ж.

2008ж: 2008ж

Атауы: Барлық түсімдер

2005ж: 17, 1

2006ж: 16, 7

2006ж: 17, 5

2008ж.: 19, 5

2008ж: 22, 6

Атауы: Оның ішінде, салықтық түсімдер

2005ж: 12, 6

2006ж: 12, 2

2006ж: 12, 4

2008ж.: 16, 4

2008ж: 20, 2

Нарықтық экономиканың қалыптасу кезінде салық салу саясатының негізгі бағыты- салық жүйесін құру және оның тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін салық механизмін іске асыру.

Облыстық бюджетке салықтық түсімдердің төлену жағдайы соңғы үш жылға алынған:

Кесте 1. 2

Салықтық міндеттемелердің орындалу есебін талдау жағдайы

(Маңғыстау облысы) (мың. тенге )

№: №

Салықтыңтүрлері:

Салықтың

түрлері

2006: 2006

2008: 2008

Өсу еңгейі (+, -): Өсу еңгейі (+, -)

2008: 2008

Өсу деңгейі (+, -): Өсу деңгейі (+, -)

№: 1

Салықтыңтүрлері: Корпоратік табыс салығы

2006: 15, 00

2008: 27. 0

Өсу еңгейі (+, -): +1. 8

2008: -

Өсу деңгейі (+, -): -

№: 2

Салықтыңтүрлері:

Жеке табыс

салығы

2006: 36, 00

2008: 5228582. 3

Өсу еңгейі (+, -): +1. 5

2008: 7831. 0

Өсу деңгейі (+, -): +1. 5

№: 3

Салықтыңтүрлері: Әлеуметтік салық

2006: 32. 00

2008: 7398782. 3

Өсу еңгейі (+, -): +2. 3

2008: 9504. 8

Өсу деңгейі (+, -): +1. 3

№: 4

Салықтыңтүрлері: Қосылған құн салығы

2006: 265000. 00

2008: 8179087. 0

Өсу еңгейі (+, -): +3. 1

2008: 15573. 3

Өсу деңгейі (+, -): +1. 9

№: 5

Салықтыңтүрлері: Мүлік салығы

2006: 15000. 00

2008: 1974587. 0

Өсу еңгейі (+, -): +1. 3

2008: 211. 2

Өсу деңгейі (+, -): +1. 1

№: 6

Салықтыңтүрлері: Жер салығы

2006: 25821. 4

2008: 254121. 4

Өсу еңгейі (+, -): -

2008: -

Өсу деңгейі (+, -): -

№: 7

Салықтыңтүрлері: Транспорт салығы

2006: 458350. 0

2008: 8947211. 1

Өсу еңгейі (+, -): -0. 6

2008: 69. 7

Өсу деңгейі (+, -): -0. 3

№: 8

Салықтыңтүрлері: Жер учаскелерін қолдану төлемі

2006: 889568. 5

2008: 2365868. 5

Өсу еңгейі (+, -): -

2008: 868. 5

Өсу деңгейі (+, -): -

№:

Салықтыңтүрлері: Барлығы

2006:

2008:

Өсу еңгейі (+, -): +2. 1

2008: 34058. 5

Өсу деңгейі (+, -): +1. 4

Салықтардың келесі негізгі қызметі ол бақылаушылық қызметі, яғни салықтық бақылау.

Салықтардың бақылаушылық қызметі арқылы салық механизмінің қызмет етуінің тиімділігі бағаланады, қаржы ресурстарыныңқимылына бақылау ісі жүргізіледі, салық жүйесі мен бюджет саясатын жетілдіру жолдары қарастырылады. Салықтық бақылауды тиімді жүргізу арқылы салықтық тәртіпті қатаң сақтау, салық төлеушілердің заңға сәйкес төлейтін салықтары мен алымдарын толық және уақтылы бюджетке төлеп отыруын қамтамасыз етіледі.

Салық салудың әдістері мен жолдары, салық салудың негізгі қағидалары, салық салуды ұйымдастыру салық механизміне жатады. Салыј механизмi арјылы салыјтыј төлемдердi жинау процесi жҐзеге асады.

Қандай да бір механизмінің құрамында бірнеше тетіктер мен элементтер болады. Сол сияқты салық механизмі де белгілі бір салық элементтерінен тұрады.

Салық салу элементтері мыналар:

субъект;
объект;
салық көзі;
салық ставкасы;
салық өлшем бірлігі;
салық оклады;
салық жеңілдіктері;
салық төлеу мерзімі мен тәртібі;
салық төлеушірің және салық қызметі органдарының құқықтары мен міндеттері;
салық төлеуін бақылау;
салықтық жазалау шаралары;

Осы элементтерге жеке жеке тоқталатын болсақ:

Салық төлеуші (субъект) -салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу жөніндегі заңды міндеті бар тұлға.

Сызба 1. 1. Заңды тұлғаларды салық төлеуші ретінде жіктеу

Қазақстанда салық төлеушілер:

резидент және резидент емес заңды тұлғалар:
Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азамттығы жоқ адамдар болып жіктеледі.

Салық объектісі -заң жүзінде негізделген салық салуға негіз болатын табыс, мүлік, қызмет көрсету, ақшалай операциялар және т\б. көптеген тауарлық - материалдық игіліктер.

Салық көзі - салық салынатын табыс. Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен шегерімдердің айырмасы ретінде анықталады.

Салық ставкасы- бір өлшем бірлігінен алынатын салық мөлшері. Ставкалар тұрақты немесе пайыз нысанында белгшіленеді.

Пайыздық салық ставкасы прогрессивтік, регриссивтік және пропорционалдық (тұрақты) болып бөлінеді.

Прогрессивтік ставкалар салық салынатын табыстың өсуіне сәйкес өсіп отырады.

Пропорционалды ставкалар керісінше, салық салынатын табыстың мөлшеріне байланыссыз тұрақты пайызбен тағайындалады.

Регриссивті салық ставкасы-салық салынатын табыс мөлшерінің өсуіне қарай салық ставкасының төмендеуі.

Тұрақты салық ставкасы салық объектісінің көлемінен тәуелсіз біріңғай сома түрінде белгіленеді.

Салық өлшем бірлігі - есептеу үшін берілген берілген салық өлшем бірлігі.

Салық оклады - салық төлеушінің белгілі бір объектісінен төлейтін салық сомасы.

Салық жеңілдіктері - заңға сәйкес салық төлеушіні біртіндеп немесе салық төлеуден біртіндеп босату. Салық жеңілдіктеріне салықтан толық босатылатын, салық салынбайтын минумум, шегерістер, салық ставкасын төмендету, салық төлеу мерзімін ұзарту, т. б. жатады.

Салық төлеуші шегерімдерді жылдық жиынтық табыс алумен байланысты шығыстарды растайтын құжаттары болған кезде жүргізіледі.

Салықты төлеу мерзімі - салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің бюджетке төлену уақыты.

Салық төлеу тәртібі белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде алдымен бюджетке қандай салықтар төлеу керек екенін, яғни төлеу кезіндегі белгілі бір дәйектілікті бепгілейді.

Салық төлеушілердің құқығы:

- қолданылып журген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы, салық заңдарындағы өзгерістер туралы салық қызметі органдарынан ақпарат алу;

салық қатынастары мәселелері бойынша өз мүдделерін қорғау және оны өзі, не өз өкілі арқылы арқылы білдіру;
салық бақылау нәтижелерін алу;
салық бақылау нәтижелері бойынша салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу мен төлеу жөнінде салық қызметі органдарына түсіндірме табыс ету;
жеке шотынан салық міндеттемелерінің орындалуы бойынша бюджетпен есеп айырысудың жәй күйі туралы көшірме алу;
Салық Кодексінде және Қазақстан Республикасының басқа да заң актілерінде белгілнген тәртіппен салықтық тексеру актілері бойынша хабарлама және салық қызметі органдары лауазымды адамдарының әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағым жасау;
салық құпияасының сақталуын талап ету;
салық салуға қатысы жоқ ақпарат пен құжаттарды табыс етпеу;

Салық төлеушінің міндеттері:

салық міндеттемелерін дер кезінде және толық көлемде орындау;
салық қызметі органдарының анықталған салық заңдарын бұзушылықтарды жою туралы заңдыталаптарын орындау, сондай -ақ қызметтік міндеттерін атқаруы кезіндегі заңды қызметіне кедергі жасамау;
нұсқама негізінде салық қызметі органдары лауазымды адамдарының салық салу объектісі және салық салумен байланысты объект болып табылатын мүлікті тексеруіне жол беру;
салық есептілігі мен құжаттарды заңға сәйкес тәртіппен табыс ету;
сауда операцияларын жасаған немесе қызметтер көрсеткен кезде тұтынушылармен ақшалай есеп айырысуды фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарын міндетті түрде пайдалана жәнетұтынушының қолына бақылау чегін бере отырып жүргізу.

Салықты төлеуді бақылау - салық заңдарының орындалуын, мемлекетке түсетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді есептеу дұрыстығын және олардың уақтылы төлену мәселелері бойынша заңды және жеке тұлғаларды тексеру. Салықты төлеуді басқаруды тек қана салық қызметі органдары жүзеге асырады. [21]

1. 2. Салық түрлері және олардың жіктелу формасы

Салық жүйесін мемлекет пен заңды және жеке тұлғалар арасындағы қаржы қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар, салық механизмі яғни, салық салу әдістері мен тәсілдері, жолдары, салық заңдары мен салыққа қатысты кесімдердің, салық қызметі органдарының жиынтығы құрайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.