Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. Тынышпаев атындағы Қазақ Көлік және Коммуникациялар Академиясы

Ақтау филиалы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы салықтардың негізгі түрлері.

Орындаған: ЭК 06-01 тобының

студенті Даулбаев Жанболат

Тексерген: оқытушы Темирова Сұлу

Ақтау 2007ж

Жоспар:

Кіріспе.

Қазақстан Республикасындағы салықтардың негізгі түрлері.

1. 1 Жанама салықтар.

1. 2 Жеке табыс салығы.

1. 3 Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдер

1. 4 Әлеуметтік салық.

Қорытынды.

Қолданылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе.

¥йымдық-құқықтық жағынан салықтар - бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.

Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратың ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.

Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.

Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Азамат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңарумен қабаттаса жүреді.

Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі-ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрлысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Френсис Бэкон салықтарды төлеу- әрбір адамзаттың қасиетті борышы деген еді.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-ші бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, - деп жазылған.

Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидаты қалыптасқан:

1. пайда (алынған игіліктер) қағидаты;

2. «қайыр көрсету» (төлем қабілеттілігі) қағидаты.

Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың қағидаттарын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.

1. 1 Жанама салықтар.

Жанама салықтар-жоғарыда атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген салықтар, олар салық төлеушінің табыстарына немесе мүлкіне тікелей байланысты емес. Жанама салықтар мемлекеттің фискалды мүдделерін білдіреді. Оларды саналы пайдалану баға белгілеу процесіне ыңғайлы ықпал жасауы және тұтыну құрылымына әсер етуі мүмкін. Бұдан басқа, салық төлеушілер үшін табыстарға тура салық салудың өсуінен гөрі олардың шығыстарына салық салудың өсуі жақсырақ. Сонымен бірге тұтынуға салынатын салықтар болып табылатын акциздерді, сатудан алынатын салықты, қосылған құнға салынатын салықты пайдаланатын көбірек артықшылығы болады. Өйткені, олардан жалтарыну қиынырақ. Олармен экономикалық бұзушылык аз байланысты; олар еңбекке деген ынталандырмаларды аз қысқартады; тапшылықтың жоқтығы жағдайында, ауыстырушы тауарға да тапшылықтың жоқтығын қоса олар тұтынушыға таңдау құқығын сақтап қалады; салықтардың жасырымдылығын қамтамасыз етеді және т. с. с.

Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері бар, бұл кемшіліктерге олардың инфляциялық және ретрессифтік сипатын жатқызуға болады. Бірақ бұл салықтың оң нәтижесі олардың теріс әсерін жауып кетеді. Егер баға өсетін болса, онда бұл салықтардан түсетін түсімдер бағаның өсуімен көбейетін болады. Бұл әлеуметтік бағдарламаларды іске асыруға қаражаттар алуға мүмкіндік береді. Бюджет жүйесіне инфляцияға қарсы автоматты механизм кірістіретін болады.

Салық салу жүйесінде ортақ заңдылықтың болатынын есте ұстау қажет; экономиканың дағдарысы жағдайында, тұралаушылықта - өндірістегі, саудадағы және экономиканың басқа секторларындағы тоқырауда - салық салуды тұтынысқа объективті қайта бағдарлау болады. Осы кезде мемлекеттің шығыстары мұндай жағдайда қысқармайды, тіпті кейде салықтың жұмыспен қамтылуының төмендеуінің нәтижесінде оны әлеуметтік қолдануды кеңейту, экономиканың құрылуын қайта құруға, оның тіршілікті қамтамасыз ететін салаларын қолдауға жұмсалатын шығыстарды және басқа кезек күттірмейтін шығыстарды арттыру қажеттігінен көбейеді. Сондықтан салық ауырпалығын көп тұтынатындарға ауыстырудың қажеттігі пайда болады. Бөлгіштік процестегі белгілі бір теңестіруге жанама салыктардың өзіндік әлеуметтік бағыттылығын осында көрінеді. Дүние жүзілік тәжірибе мұндай практиканы қолдап отырады.

1. 2 Жеке табыс салығы.

Бұл төлем бойынша қаражаттардың түсімі барлық салық төлемдерінің 9 пайызын алады. Салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке табыс салығын төлеушілер болып есептеледі. Салық салу объектісі төлем көзінен салық салынатын табыстар және төлем көзінен салынбайтын табыстар болып табылады. Салық мөлшерлемесі баспалдақты үдеме бойынша табыстың мөлшеріне қарай 5 пайыздан 30 пайызға дейін белгіленеді.

Дивидендтер, сыйақылар мен ұтыстар түріндегі табыстарға 15 пайыз мөлшерлеме, адвокаттардың және натариустардың табыстарына 10 пайыз мөлшерлеме бойынша салық салынады.

Төлем көзінен салық салынатын табыстарға мыналар жатады: қызметкердің табысы, біржолғы төлемдерден алынған табыс, жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы төлемдері, дивиденттер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс, стипендиялар, жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша табыс.

Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалуды төлем көзінен салық салынатын табыс төленетін күннен кешіктірмей жүргізіледі. Олар салық төлеушілердің тұрған жері бойынша есепті айдың табысын төлеудің соңғы күннен кейінгі бес жұмыс күн ішінде жүзеге асырады. Салық кодексінде көрсетілген қызмет түрлері бойынша арнаулы салық режимін қолданатын салық агенттерінің жеке табыс салығын төлеудің тәртібі мен мерзімдері белгіленген.

Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын заттай нысанда алынған табысына оның заттай нысанындағы еңбекақысы, қызметкер алған тауарлар, қызметкердің мүддесін көздеп орындалған жұмыстар және тағы сол сияқты түрлі табыстары кіреді.

Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табыстарына мүліктік табыс, жеке кәсіпкердің салық салынатын табысы, адвокаттар мен жеке нотариустардың табысына және өзге де табыстар жатады. Соның ішінде салық төлеушінің мүліктік табысына кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын: бір жылдан аз уақыт меншік құқығында болған жылжымайтын мүлікті, бағалы қағаздарды, сондай-ақ заңды тұлғалардағы сатысу үлесін, қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдар бар басқа да заттарды, сондай-ақ өнер туындылары мен антиквариаттарды сату кезінде олардың құнының өсімі, мүлікті жалға беруден алыған табыс және басқалары жатады.

Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын есептеуді салық төлеуші салықтық шегерімдер сомасы азайтылған, төлем көзінен салық салынбайтын табыс сомасына белгіленген мөлшерлемелерді қолдану жолымен дербес жүргізіледі. Адвокаттардың және нотариустардың табыстарына 10 пайыздық мөлшерлеме бойынша ай сайын есептеледі.

Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төленген жеке табыс салығының сомасы белгіленген тәртіппен Қазақстанда салық төлеу кезінде есепке жатқызылады.

Шетелдік резидент - жеке тұлғалар табысына олардың Қазақстан Республика-сындағы көздерінен де, сонымен бірге одан тыс жерлерден де алынған табыстары кіреді. Салық салынатын табысты анықтау, резиденттен алынатын жеке табыс салығын есептеудің, ұстаудың және төлеудің тәртібі, қызметтің сипатына қарай жүргізіледі.

Тұрақты мекемемен байлынысы жоқ бейрезиденттер салықты төлем көзінен шегерімсіз 5 пайыздан 30 пайызға дейін мөлшерлемелер бойынша төлейді; қызметі тұрақты мекеме құруға соқтыратын бейрезиденттер салықты төлем көзінен салық салынбайтын, шегерімдер сомасы азайтылған табыстардан резиденттерге арналған мөлшерлемелер бойынша төлейді.

1. 3 Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.

Қазақстан Республикасының салық жүйесінде табиғи ресурстарды, пайдалы қазбаларды, жер қойнауын пайдалануға байланысты бірқатар төлемдер бар, оларды шартты түрде салықтық сипаты бар табиғи ресурстар үшін төленетін төлемдер ретінде бір топқа біріктіруге болады. Оларға үстеме пайдаға салынатын салық, жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері, су үшін төленетін төлем, орманды пайдаланғаны үшін төлем (орман табысы) және басқалары жатады. Аталған төлемдер негізінен ренталық сипатта болады, өйткені олардын пайда болуы мен мөлшерлемелерінің шамасы шығарылатын және шаруашылық қызметіне пайдаланылатын материалдарды, шикізатты, минералды ресурстарды алу, тұтыну, олардың сапасы табиғат факторларымен байланысты болады.

Техногендік минералды құрлымдардан пайдалы қазбалар алуды қоса, Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын заңды және жеке тұлғалар жер қойнауын пайдаланушылардың үстеме пайдаға салынатын салығы мен арнаулы төлемдерді төлеушілер болып табылады.

Жер қойнауын пайдаланушы үшін белгіленетін салық режимі тек қана Қазақстан Республикасының үкіметі белгілеген тәртіппен жер қойнауын пайдалануға жасалатын келсімшартта айқындалады.

Келісімшарттардың негізгі түрлеріне қарай жер қойнауын пайдаланушыларға салық салудың екі үлгісі берілген:

Бірінші үлгі жер қойнауын пайдаланушының салық кодексінде көзделген салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлерін көздейді;

Екінші үлгі жер қойнауын пайдаланушының өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесін төлеу, сондай-ақ салық заңнамасында көзделген салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлерін төлеуді көздейді, оларға шикі мұнай мен басқа да пайдалы казбаларға салынатын акциз, үстеме пайдаға салынатын салық, мүлікке салынатын салық қосылмайды.

Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері мыналарды қамтиды:

І. Үстеме пайдаға салынатын салық

II. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері:

1 . Бонустар:

а) қол қойылатын;

б) комерциялық табу.

2. Роялти

3. Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.

Бонустар жер қойнауын пайдаланушының тіркелген төлемдері болып табылады және жер койнауын пайдалануға жасалған келсімшартта белгіленген мөлшерде және тәртіппен ақшалай нысанда төленеді.

Жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалануды жүргізудің жеке жағдайларын негізге ала отырып, бонустардың мынандай түрлерін төлейді: қол қойылатын бонус және комерциялық табу бонусы. Жасалатын келісім шарттың техникалық-экономикалық есептеріне сәйкес бонустардың бір немесе екі түрі де белгіленуі мүмкін.

Қол қойылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының келсімшарт жасалатын аумақта жер қойнауын пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығы үшін біржолғы төленетін төлемі болып табылады және келісімшарт жасаған кезде белгіленеді. Қол қойылатын бонустың бастапқы мөлшерін пайдалы қазбалар көлемі мен кен орнының экономикалық құндылығы ескерілген есеп негізінде Үкімет белгілейді және ол келісімшартпен белгіленген мерзімде, бірақ келісімшарт күшіне енген күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей төленуі тиіс.

Коммерциялық табу бонусы келсімшарт аумағында әрбір комерциялық табу үшін, соның ішінде кен оындарына қосымша барлау жүргізу барысында, бастапқы аталған алынатын қорды арттыруға жеткізетін пайдалы қазбалардың табылғаны үшін белгіленеді. Оның мөлшерлемесі салық салу объектісі, есептеу базасы мен мөлшерлемені негізге ала отырып белгіленеді. Салық салу объектісі кен орнынан алынатын пайдалы қазбалар қорының осы мақсаттағы көлемі болып табылады. Коммерциялық табу бонусының мөлшерлемесі 0, 1 пайыздан кем болмауы керек.

Пайдалы қазбаларды өндіруді жер қойнауын пайдалануға келісімшарт жасамастан жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдаланғаны үшін республикалық бюджеттің кірісіне Үкімет белгілеген мөлшерде роялти түріндегі аударымдар жасайды. Бұл орайда салық салу объектісі мен осы аударымдарды төлеу мерзімдерін белгілеу роялти төлеу үшін белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

Роялти - пайдалы қазбаларды өндіру және техногендік құрлымдарды қайта өңдіру процесінде жер қойнауын пайдалану құқығы үшін төленетін төлем. Ақшалай немесе заттай нысанда төленеді.

Пайдалы қазбалардың көлемі немесе нақты өндірілген пайдалы қазбалардан алынған алғашқы тауарлық өнім өндірілген пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша роялти салынған объекті болып саналады.

Кең таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша роялти барлық жер қойнауын пайдаланушылар, соның ішінде пайдалы қазбалардың басқа түрлерін өндіруге жасалған келсімшарттар бойынша қызметті жүзеге асыратындар үшін тіркелген мөлшерлеме бойынша 1 пайыздан 10 пайызға дейін мөлшерде белгіленген. Пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша роялти салық кезеңінен кейінгі айдың 15-інен кешіктірмей төленеді.

Жер қойнауын пайдаланушылардың үстеме пайдаға салынатын салығы - салыстырмалы жақсы табиғи жағдайлардағы қызметінен алынған немесе рыноктің салыстармалы жағдайында шығарылған өнімді сатудан алынған қосымша пайда үшін төленетін төлем.

Өнімді бөлу туралы келсімшарттар және кең тараған пайдалы қазбалар мен жерасты суларды өндіруге жасалған келсімшарттар бойынша қызметті жүзеге асыратындарды қоспағанда, жер койнауын пайдаланушылар осы келісімшарттар пайдалы қазбалардың басқа түрлерін өндіруге көздемеген жағдайда, үстеме пайда салығын төлеушілер болып табылады.

Жер койнауын пайдаланушы пайданың ішкі нормасын 20 пайыздан астамын алған салық кезеңіндегі әрбір жекелеген келсімшарт бойынша жер қойнауын пайдаланушының таза табыс сомасы үстеме пайдаға салық салу объектісі болып табылады. Сонымен бірге үстеме пайдаға салынатын салыктың мөлшерлемелері салық кезеңіндегі таза кіріске пайыздармен баспалдақты үдеме бойынша 4 пайыздан ЗО пайызға дейін белгіленген. Үстеме пайдаға салынатын салық кезеңінен кейінгі жылдың 15 сәуірінен кешіктірмей төленеді.

Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі тараптардың келсімімен анықталады, бұл келісімге сәйкес жер қойнауын пайдаланушыларға ақылы негізде келсім-шарт аумағында пайдалы қазбаларды өндіруге құқық беріледі. Өнімді бөлу бойынша үлес ақшалай немесе заттай нысандарда төленуі мүмкін. Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесінің есебін жер қойнауын пайдаланушы тіркеген жері бойынша салық органына салық кезеңінен кейінгі айдың 10-нан кешіктірмей табыс етеді.

1. 4 Әлеуметтік салық.

Әлеуметтік салық-мемлекетте алынатын салықтардың бірі. Ол 1999 жылдан бері бұған дейін қолданылып келген әлеуметтік қорларға: зейнетақы, мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру, міндетті медициналық сақтандыру, халықты жұмыспен қамту қорларына аударылатын сақтық жарналары аударымдардың орнына енгізілген. Аударымдардың жиынтық мөлшерлемесі еңбек ақы төлеу қорларының 28% мөлшерінде белгіленеді, ал төленетін жарналардың сомасы өндіріс шығындарына жатқызылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.