Бағалы қағаздар нарығы: тарихы мен мәні

Жоспар:

I. Кіріспе:

II. Негізгі бөлім:
а) Бағалы қағаздар нарығы: тарихы мен мәні.
б) Жалған капитал.
в) Бағалы қағаздар нарығының құрылымы
с) Қор биржалары
д) Қор нарығындағы алыпсатарлық.
е)Мемлекеттік бағалы қағаздардың
Қазақстандағы айналымы.

Дерективті– үлестіру жүйесін басқару кезінде нарық мәселесін ғылыми зерттеудің қажеттілігі болмады. Әміршілдік– бюрократтық жүйенің идиологиялық нұсқауының құрсауында болған экономикалық ғылым. Көптеген жылдары нарықтың мәні рөлі орнына догматикалық көзқарас бұрынғы одақ экономикалық жүйесінде басым болды.
Нарықтық теория мен практикадағы мәнінің зор екендігіне қарамастан, таяу шетел мен Қазақстан Республикасының ғалым– экономистерінің нарық жайлы пікір біркелкі емес. Бірнеше анықтамаларды келтіріп көрейік.
Нарық– белгілі жүйе әрі айырбас нәтижесі мен жағдайына немесе өндіріс факторына қарай өндірістік қатынастарды қысқарту, шаруашылық субьектілерін байланыстырушы ұғым.
Нарық– тауар айырбасының аясы, сатып алушы мен сатушы арасындағы белгілі экономикалық қатынастар жүйесін көрсетеді.
Нарық- сатып алушы мен сатушы арасындағы тауарды өткеру жайлы қатынастар жүйесін көрсетеді.
Осы көзқарастың әрқайсысында жеткілікті аргумент келтірілген және нарықтық қатынастардың обьективті нақтылығын көрсетеді, бірақ мәселенің тек бір жағын ғана ашады. Осы анықтамалардағы ортақ пікір: нарықты өндірістің емес, айырбас саласының категориясы ретінде қарап, нарықтық қатынастардың субьектісіне сатып алушы, сатушы және тұтынушылар жатады. Тауар қатынасының дамыған түрі мен сауда делдалының болған кезінде оның нәрсе, сатып алушы мен сатушы нарықтық қатынаста мүлде әртүрлі субьекті болып табылады. Белгілі жағдайдың бірі тауар ақша, нарық байланыстары сату, сатып алу аспектісімен ғана шектелмейді.
Бастау, айырбас пен айналыс аясының қатынасынан басталмайды, ол өндірістік қатынастан басталады және өнім сол жерде өндіріліп, экономикалық байланыстар туындайды. Сөйтіп, өндірілген өнім қай кезде тауар болып, қандай нақты түрде тауарлы ақша қатынасы болатындығы айқындалады.
Нарық іс- әрекеттің саласын тек айырбаспен шектеу, оның бәсекелестікпен шығын минимумын төмендетуге өзара пайдалы өндірістік байланыстарды құру сияқты сапалы қасиеттерінен айырады. Демек, нарық пен нарықтық қатынастар жоқ өндіріспен салыстырғанда тауарлы өндірісті тиімді көрсететін жоғарыдағы іс - әрекеттер екендігі аян.
Мемлекеттік- әміршілдік экономикадан басқасына өту экономиканы орталықтан жоспарлы басқарудан бас тартуға әкеледі. Себебі, қоғамның экономикалық өмірін басқаруды жақсы әрі тиімді тек нарық атқара алады. Нарықтың мәні тұрғысынан қарасақ, онда оның мән мағынасын жоғарыдағы анықтамалардың ешқайсысы аша алмаған:біздің ойымызша, нарықтың мәнін дәлірек Ю. Я. Ольсевич айтқан: «Нарықты әдеттегідей айналым саласына теңей салу» дұрыс емес, себебі өндіріс, бөлу, тұтынудың тұла бойы нарықтық таңбамен сызылған.
Нарық- өзін-өзі реттеуші ұдайы өндіріс жүйесі, барлық элемент пен буындар төлем қабілеттілігі мен ұсынымның тұрақты әсерінде болады.
Біздің ойымызша, бұл анықтамаға мына сөздерді қосуға болады: «Тек қатаң бәсекелестік ортада». Осы анықтама біздің нарық жайлы шектелген ойымызды кәдімгідей кеңейтеді. Осыдан байқалатыны, өзін-өзі қалпына келтіретін біртұтас экономикалық жүйені «Нарық» дейміз және ол орталықтанған мемлекеттік жоспарлы реттеуші экономиканы ауыстыруға қабілетті.
Осыдан мынадай тұжырым жасауға болады: «Нарық» ұғымын тар шеңберде сату түрін ұйымдастырған және орнын анықтаған деп түсінсек, кең шеңберд қоғамдағы экономиканы ұйымдастырудың түрі деп қарастырамыз.
Қазіргі нарық күрделі жүйені құрап, ол көптеген саладан және табиғаты әртүрлі функционалдық жүйелер тобынан тұрып, өндіруші мен тұтынушы арасындағы шаруашылық байланыстарын құрайды.

Бағалы қағаздар нарығы: тарихы мен мәні.

. Жалпы экономикалық теория.(Шеденов Ө.Қ., Сағындықов Е.Н. т.б.) Ақтөбе- 2004ж. «А- Полиграфия».