Денсаулығымызды ойласақ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе2

Ауруды болдырмау және салауатты өмiр салтын ынталандыру2

Нашақорлық пен наркобизнеске қарсы күрес3

Темекi мен алкогольдi тұтынуды қысқарту3

Әйел мен баланың денсаулығын жақсарту4

Тамақтануды, қоршаған орта мен экологияның тазалығын жақсарту5

Денсаулығымызды ойласақ…6

Нарық және салауаттылық7

Шынықсаң шымыр боларсың8

Салауаттылыққа сана керек9

Қолданылған әдебиеттер тізімі12

“Салауатты өмiр салтын ынталандыру әрқайсымыздың дене тәрбиесiмен айналасуымызға, дұрыс тамақтануымызқа, есiрткiлердi, темекi мен алкогольдi тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға т. с. с. бақытталған”.

Ел Президентiнiң “Қазақстан - 2030”

Қазақстан халқына жолдауынан.

Кіріспе

Салауатты өмiр салтын қалыптастыру - бүгiн таңда мемлекеттiк маңызды мiндеттердiң бiрi. Ол Қазақстан Республикасының Президентi Нұрсұлтан Әбiшұлы Назарбаевтың ел халқына “Қазақстан - 2030” жолдауында айқын тұжырымдалған.

Экономикалық iлгерiлеу бiздiң азаматтарымыздың игiлiгiне өздерiнен кепiлдiк бере алмайды. Гүлденген экономика жағдайында-ақ өз денсаулығын дұрыс күтпеуiнiң және қоршаған ортаның ластануы салдарынан науқас адамдардың саны жылдан-жылға өсiп отырғанын көзге елестету қиын емес. Қоғамымызды құруымызға қарай азаматтарымыздың өз өмiрiнiң аяғына дейiн сау болуы және оларды қоршаған табиқи ортаның таза болуы үшiн күш салу керек. Бұл мақсатты iске асырудағы бiздiң стратегиямыз мынадай құрамдас бөлiктерден тұрады:

Ауруды болдырмау және салауатты өмiр салтын ынталандыру

Мемлекеттiң, бiр жағынан ауруды болдырмау, екiншi жағынан, салауатты өмiр салтын ынталандыру жөнiндегi қадамдарды халықтың денсаулығына әсер ететiн маңызды фактор екенiн әлемдiк тәжiрибе көрсетiп отыр.

Аурулардың алдын алу дегенiмiз, таза су мен кенеулi асты пайдалануды, тазарту жүйелерiнiң болуын, қоршаған ортаны ластайтын және экологиялық зиян келтiретiн объектiлердi қысқартуды, басқа да қауiптi факторларды төмендету жөнiндегi осыған ұқсас шараларды бiлдiредi.

Салауатты өмiр салтын ынталандыру әрқайсымыздың дене тәрбиесiмен айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға, есiрткiлердi, темекi мен алкогольдi тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға және т. с. с. бағытталған.

Жеткiлiктi құралдар болмай тұрған жағдайда ауруларға қарсы күрес пен денсаулықты нығайту жөнiндегi бiздiң стратегиямыз азаматтарымызды салауатты салтына әзiрлеуден басталады. Салауатты өмiр салты мен дұрыс тамақтануды, тазалық пен санитария ережелерiн насихаттайтын пәрмендi ақпараттық iс-шаралар жүргiзiлуi қажет. Ол мыналарды қамтуға тиiс:

Нашақорлық пен наркобизнеске қарсы күрес

Есiрткiнi әкелу мен таратуға қолданылатын жазаны қатайту және осыған байланысты бiрқатар елдердегiдей, оның iшiнде Малайзия мен Сингапурдегiдей өлiм жазасын енгiзу керек пе деген мәселенi қоғамның талқысына шығару керек. Есiрткi өте ерекше және түпке жететiн сала, сондықтан бұл жерде адамгершiлiк принциптерiнiң қандай дәрежеде қолданылуы ұлкен мәселе. Таразының бiр басында оны әкелiп, тарататын адамның өмiрi тұрса, екiншi басында соның “көмегiмен” қор болған есiрткi тұтынушылардың ғұмыры тұр.

Темекi мен алкогольдi тұтынуды қысқарту

Алкоголь мен темекiнiң адам өмiрiне зиянды екенi дәлелдеудi қажет етпейдi. Халықаралық тәжiрибе бұл салада мемлекеттiк саясатты жұргiзудiң алкоголь мен темекiге салық енгiзу, сондай-ақ маскүнемдiктен емделуге арнайы салық салудан бастап, бiрнеше сабағын ұсынып отыр. Бiз бұл мәселеде байыпты саясат жүргiзуiмiз керек. Контрабанданың ақыны мен қылмыскерлiктiң өсуi сияқты керi нәтижеге душар болмас үшiн бұл арада барлығын салмақтап, бiрнеше қайтара есептеп шығу керек. Бастапқы кезде алкоголь мен темекiнi жарнамалауға барлық жерде және түпкiлiктi тыйым салынуға тиiс. Шылым шегу тере” ойластырылып, асыра сiлтеушiлiкке ұрынбай, бiртiндеп қоғамдық орындардан ығыстырылуы қажет. Мұны басқаларға үлгi болу үшiн мемлекеттiк үйлер мен мекемелерден бастау керек. Жалпы адамдар нелiктен өз денсаулықтарын құртып, оны улайтындарға төзiммен қарауға тиiс? Мен барлықтарыңыздың шылым шегушiлерге ымырасыз болуға шақырамын.

Қоғамдық сана мен мораль алкогольге барынша қарсы болуға тиiс, мемлекет бұл сезiмдi тәрбиелеуге тиiс. Кеңес үкiметi жылдарында арақ бiздiң тұрмысымызға, әдетiмiзге, дәстүрiмiзге тереңдеп ендi. Ол ауылдық жерлерде де адам өмiрiнiң ажырамас бөлiгi болып алды. Бүгiн көпшiлiк қиыншылыққа тап боп, күйзелiске түскенде iшкiлiкке салыну артып отыр.

Көптеген елдер бұл кеселге тыйым салғанмен, табысқа жете алмады. Осыған қарамастан кейбiр елдер ұтымды ақпараттық және түсiндiру саясатын жүргiзу, мәдениет пен бiлiм арқылы едәуiр табыстарға қол жеткiздi. өнеркәсiбi дамыған елдерде iшiмдiктi пайдаланушылар мен темекi тартушылардың саны кеми түсуде, өйткенi кәсiпкерлiк - денсаулығы мықты жандардың үлесi. Өмiр салтын терiс әдеттерден спортқа көшiру тиiмдi жолдардың бiрi болып табылады.

Әйел мен баланың денсаулығын жақсарту

Ана мен баланың денсаулығын қорғау бiздiң мемлекетiмiздiң, денсаулық сақтау органдарының, жұртшылықтың тiкелей назарында болуға тиiс. Уақыт өтiп, қазына кiрiсi өскенде мемлекет үшiн де, отбасын қолдауға тиiмдi демографиялық саясат үшiн де қолайлы нысанда аналар мен балаларға мемлекеттiк қолдау көрсетуге қаражат табамыз. Бiз бұрынғы уақыттан берi және қиындықтарға қарамастан бүгiн де осындай көмектi көрсетiп келемiз. Мен балалы болғысы келмейтiндерге салық енгiзу туралы ұсынысты көпшiлiк талқысына саламын. Одан түскен қаржыны көп балалы отбасыларды қолдауға жұмсар едiк.

Бiзде жергiлiктi деңгейде де отбасын, әйелдiң жүктi кезiн және балаларды тәрбиелеудi қолдаудың жаңа жолдарын табу керек. Неке мен отбасы институтын нығайтудың жолдарын мұқият талдау, жалғызбасты аналар проблемасын шешу керек. Егер бiз адамгершiлiгi жоғары қоғам болғымыз келсе, жұбайлардың бiр-бiрiнiң алдындағы, ал ең бастысы балаларының алдындағы жауапкершiлiгiн күшейтуге тиiспiз. Ата-аналар балаларына, ал балалар өздерiнiң қартайған ата-аналарына қамқор болғанда, әйел отбасы мен қоғамда құрметке ие болғанда - елiмiз үшiн алаңдамауға да болады. Бұл ұсыныстар Қазақстан халқына қашанда тән болған, оларды жандандырып, жан-жақты қорғау қажет. Жұртшылық мұнда дұрыс шешiмдi көрсетiп, ол отбасы туралы заңдай бейнеленуге тиiс.

Салауатты өмiр құрып, сол арқылы балаларына үлгi көрсетiп, ата-аналарды айрықша атап көрсету қажет. Мен компаниялар мен жұмыс берушiлерге осы тұрғыдан көтермелеудiң тиiстi нысандарын iздестiрудi ұсынар едiм.

Елiмiзде жыл сайын 200 мың аборт жасалады. Қоғамда абортқа тыйым салу керек пе, жоқ па деген мәселе пiкiрталасына түсуi керек. Мұндай өте нәзiк мәселеде де, басқа мәселелерде де мен көпшiлiктi қолдаймын. Қандай жағдайда да, әйелдiң өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiрмейтiн отбасын жоспарлаудың әркениеттi жолына түсуiмiз керек.

Жас шамасына қарай жүргiзiлетiн саясатта бiз жастар мен жеткiншек ұрпаққа, сондай-ақ жас отбасыларға көңiл бөлудi күшейтуге тиiспiз.

Тамақтануды, қоршаған орта мен экологияның тазалығын жақсарту

Экологиялық нашар ахуал бүгiнде адам өлiмiнiң 20 пайызына себеп болып отыр, ал кейбiр аймақтарда жағдай мұнан да қиын. Отандастарымыздың үштен бiрi сапасыз ауызсуды пайдаланады. Жеткiлiктi және дұрыс тамақтанбау да терiс демографиялық салдарға әкеп соғады.

Сондықтан бiздiң әрқайсымыз тамақтану мен ауызсуға ерекше көңiл бөлуге тиiспiз. Бiздiң мамандарымыз қалай дұрыс тамақтану керек екенiн, табыс дәрежесiне қарай өз рационын қалай құру керек екенiн, қазiргi заманғы жеке басының тазалығы ережелерiн орындауды, сапасы төмен ауызсудың зиянын қалай тигiзбеудi бұқаралық ақпарат құралдары арқылы түсiндiруден жалықпауы керек. Экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтер мен стандарттау органдары қойылған мақсаттардың басымдығына сәйкес жұмыс жүргiзуге тиiс. Кез келген сапасыз тамақ өнiмдерiн өткiзушiлер мен жасап шығарушыларға, табиғи ортаны ластаушылардың бәрiне берiк және қат-қабат тосқауыл қойылуы қажет.

Мемлекеттiк ведомстволардың басшылары осының бәрiнде де үлгi көрсетуге тиiс. Сонымен қатар дiнбасылар мен қоғамның басқа да құрметтi адамдарын осы процеске қосылуға шақырамын. Бұл маңызы зор мәселелер. Адамдардың денсаулығы мен он мыңдаған отандастарымыздың өмiрi осы шараларға тiкелей байланысты.

Денсаулығымызды ойласақ…

Кез келген халықтың тағдыры, болашағы сол ұлттың денсаулық жағдайына байланысты. Денсаулық айтарлықтай емес әртүрлi ауруларға дертке бой алдырған халықтың мәдени дәрежесi, ой-санасы, түсiнiгi мен көзқарасы ақылы мен бiлiмi жоғары болады деу қиын-ақ.

Халқымыздың денсаулығының нашарлауына, неше түрлi өлiмнiң көбеюiне әртүрлi аурулардың етек алуына тек iшкi немесе сыртқы жағдайлар ғана емес, өзiмiз кiнәлi сияқтымыз. Бұған дәлел барлық аурудың 55 процентiн адамдар өз қолымен жасайтын көрiнедi, егер аурудың 55 процентiн адамдар өз қолымен жасайтын көрiнедi, егер 18 процент iштен туа болатын аурулар болса, 17 процентi экологиялы жағдайдың әсерiнен, ал келген 10 процентi медицинаға байланысты көрiнедi. Ұзақ жасау, денсаулықты күту аурудың алдын-алу бәрi мәдени дәрежеге, ұғым-түсiнiкке, адамгершiлiк сапаға байланысты.

Егер салауаттылықты сана, бiлiм мәдениет деп бiлетiн болсақ, онда адамның малдан айырмашылығы - сөйлейтiндiгi мен ойлайтындығында ғана емес, өз денсаулығын ақылымен, белгiлi бiр жүйемен күту бiлетiндiгiнде.

“Құдай сақтанғанды сақтайды” дегендi ескерер едiк ғой! Бiрақ көбiне оны да ойламаймыз. Ойлауға мәдениетiмiз, ой санамыз жетпейдi! Жалқаулығымыз, еренсiздiгiмiз, бойкүйездiгiмiз кедергi жасайды.

Бiздiң ойымызша денсаулығымызды күту өз жұмысымыз емес тек дәрiгердiң мiндетi сияқты. Бұл дұрыс емес. Кез келген адам денсаулығына өзi қарамаса кез-келген аурудың алдын алуға тырыспаса оған қарсы ұзақ уақыт жүйелi түрде күрес жүргiзбесе ешқандай әулие де, бақсы-балгер де, таңғажайып экстрасеанс та көмектесе алмайды.

Нарық және салауаттылық

Бүгiндер нарықтың ауыр салмағы халықтың еңсесiн әжептәуiр басып алған сияқты. Салауатты өмiр iстердi қалыптастыруда жұртшылықтың хал-ахуалының, әлеуметтiк жағдайының төмендеуi қиындықтар туғызбай қоймайды. Қалың ел өз тiршiлiгiнiң күн көрiс қамын ойлаудан ой соққы болып жүргенде, салауаттылықты бiрден жетегiне ерте алады деу өте қиындау. Дегенмен, салауатты өмiрдiң жолына түсуге ешбiр кедергi бөгет болмайды. Ол үшiн болашаққа үлкен үмiтпен қарай бiлген жан. Жағдай күрделi деп, қиналып ерiк-жiгерiмiзден айырылып қалуға болмайды. өз санамызды өзiмiз тәрбиелеп, сана ұғымын биiк ұстап, ерiк билiгiңiздiң тiзгiнiн қолға алып дене мүшелерiн салауаттылыққа үйрету әркiмнiң қолынан келетiн iс. Тек мұнда алға қояр сенiмдi аяқтайтындай үлкен мақсат болу тиiс. Сол мақсатты iске асыратын ұзақ мерзiмдi төзiмдiлiк керек. Денсаулықты түзеп, ауырған мүшелердi дұрыс қалыпқа келтiру үшін салауатты өмір салтымен айналысу ауадай-ақ қажет. Бiрақ осыны екiнiң бiрi түсiне қоймайтынына қынжыласың. Әрине, салауатты өмір салтының пайдалы жолына түсу үшін осы тақырыпқа арналған дүниелердi газет-журналдардың бетiнен, ақпарат журналдарын пайдаланып, оны оқып не тыңдап ұғып қана қоймай, iс жүзiнде жасап отыру керек. Осы айтқан ой пiкiрлерiмiзге айта қаларлықтай қарсылықта бола қояды-ау, деген пiкiрден аулақпыз. Салауатты өмір салтын қалыптастыру мәселесi баршамызға ортақ мәселе болуы тиiс. Жеке адамдардан бастап, әрбiр жанұя, мекеме басшыларына дейiн бұл iске ауыл, қала, аудан болып белсене кiрiскенi жөн. Халықтың салауатты өмір салты дұрыс қалыптасса, қоғамында салауаттылығы артқан болар едi. Сондықтан төмен қарап жүре бермей, жан-жағымызға қарап, салауатты өмір тiршiлiгiн әзiне серiк етiп жүрген салауатты жандардан үлгi алып өзiмiздi де соған бейiмдеп үйрете жүргенiмiз пайдалы шығар. Бiзге салауаттылықты ешкiм жасап бермейтiнiн, денсаулықты ешкiм сыйға тартпайтынын ойлайтын болсақ, бұл тақырыпқа көңiл бөлмегендiк, не үстiрт қарау қателiгiмiз. Салауаттылыққа көшу әркiмнiң өз қолында. Оны қорғанбай бастауға болады. Ал уақыт жоқ деп басқадай дүниелер кедергi жасайды деуге көп сене беруге болмайды. Ондай адамдар әлi болса жалқаулық пен бойкүйездiктiң жетегiнен шыға алмай жүрген жандар. Салауаттылыққа тәрбиелейтiн дүниелердiң кез келгенiмен айналысуға еш нәрсе де кедергi жасамайды. Тек бұл жерде ақыл-ой, сана билiгi жоғары болуға тиiс. Адам орталық ми жүйесiн өзi басқара алуы керек.

Шынықсаң шымыр боларсың

Салауаттылыққа апарар жол сан алуан. Оны өзiңнiң жүрегiңнiң қалауына қарай таңдай берiңiз. Мысалы: жүгiру немесе жеңiл гимнастикалардың кез-келгенiн. Йог жаттығуларын алыңыз. Дененi суық сумен шынықтыру немесе П. К. Ивановтың тәсiлi, ақыл-ой қабiлетiн кеңейтетiн, ми жүйесiнiң шаршағанын басатын мәдени ойындардың түрлерiн таңдаңыз. Олар дойбы, шахмат, тоғызқұмалақ, биллиард, теннис тағы басқа, музыкалық аспаптарда ойнап үйренiңiз. Би немесе аэробикамен шұғылдану, ән айта бiлу, қоғамдық пайдалы үйiрмелердiң қай-қайсы болса да салауаттылыққа жатады. Таза ауада серуенге шығуды әдетке айналдыру, жеке бастың тазалығын сақтай бiлу, еңбек пен демалыс уақыттарын үйлестiре бiлу, тамақтана бiлудiң тәртiбiн үйрену, iшкi ағзаларды тазалау әдiстерiн үйрену. Ашығу мен әртүрлi аурулардан алдын ала сақтану әдiсi. Күн сәулесiн, ауаны, суды денсаулыққа пайдалану арқылы денсаулықты нығайту, яғни организмнiң қорғаныш күшін, қуат күшін арттыру сияқты салауатты өмір салтын қалыптастырудың көптеген түрлерiмен айналысуға болады. Сонымен салауатты өмір салтын қалыптастыру - қоғамның басты парызы дейтiн болсақ, әр адамзаттың салауатты тiрлiгi мен өмірден өз орнын табу өзгеге емес өзiне байланысты екенiн есте берiк сақтаған абзал. Салауаттылық дене құрлысының әсем, мүсiндi шымыр болуына, табиғи сұлулықты сақтауға көрiлiкке жол бермеуге, ұзақ жас жасауға, қайырымды, мейiрiмдi, таза болуға, мәдениеттi болуға әсер етедi. Әр адам өз денсаулығына мұқият қарап көңiл бәлетiн болса, күнделiктi өмірде спортпен, басқалай дене қимылдарымен үнемi айналысатын болса, сонда ғана салауатты өмір салтының пайдасын ерекше түсiнген болар едiк. Мұндай адамдардың өзiне де, өзгелерге де, жанұясына да, қоғамға да зор пайда әкелерi сөзсiз.

Тату-тәттi өмір сүрiп бақытты болудың өзi салауаттылық емес пе? Салауатты өмір салтын қалыптастыру шараларын iс жүзiне асыру осы отырған азаматтардың да мiндеттерi болса керек. Онсыз денсаулыққа кедергi жасайтын зиянды әдеттерден арыла қою жеңiл емес. Алдағы уақытта салауатты өмір салтын қалыптастырудың басты бағыттары мен аспектiлерiн басшылыққа ала отырып үгiт-насихат жұмыстарына дәйектiлiкпен қарап, оны үнемi үзбей жұргiзiп отыру мiндетi тұр.

Салауаттылыққа сана керек

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.