Фашистік Италияның сыртқы саясаты

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Тарау. 1.Соғыстан кейінгі Италияның саяси- экономикалық

жағдайы .
1. Италияның саяси-әлеуметтік жағдайы .
2. Италияның экономикалық ахуалы.
Тарау 2. Италия – фашизм Отаны.
2.1 Италияда фашизмнің билікке келіп, орнығуы .
2.2. Фашистік Италияның сыртқы саясаты.

Қорытынды
Пайдаланған әдебиет тізімі

Кіріспе.
Бұл курстық жұмыстың негізгі міндеті Италияның 20-30 ж.ж,
яғни Италияның I Дүниежүзілік соғыс пен II Дүниежүзілік соғыс
аралығындағы тарихын қамту болды. Италияның соғыс жылдарынан
кейінгі саяси-әлеуметтік, экономикалық даму тенденциялары,оның
интелектуальды және мәдени өмірінің негізгі бағыттары көрсетілді.
Ішкі саяси мәселелерді терең қамтып, негізгі саяси партиялар
қызметі мен саяси жүйенің сипаты мен бағыты, Италияның сыртқы
саясатта жүргізген іс-әрекеті анализдеуге негізделінді.
Италияның XX жүз жылдығына арналған тарихының тарихнамасына
келетін болсақ, Италияның XX ғасыр тарихына арналған әдебиеттер
саны көп емес. Коллективті ғылыми еңбек Италия тарихы академик
С.Д. Сказкиннің жалпы редакциясымен жазылған кітап пен Н.П.
Комолованың Италияның қазіргі замандағы тарихы атты оқулығы осыдан
30 жыл бұрын шығып, XX ғасырдың 60 жылдарына дейінгі оқиғалар
баяндалынады. Сонымен қатар, Италия тарихына арналған сонғы
әдебиеттер ішінен И.В.Григорьеваның XX ғасырдағы Италия жоғарғы
оқу орнына арналған оқулығын атап өткен жөн. Оқулықта Италияның XX
ғасырдағы тарихы берілген. Мемлекеттің ішкі және сыртқысаяси даму
заңдылықтары, саяси партиялар эволюциясы және елдің әлеуметтік -
экономикалық , мәдени өміріне шолу жасалынған. Оқу- лық қазіргі тарих
облысындағы сонғы теоретико – методологиялық зерттеулерді еске ала
отырып, кең деректемелер шеңберінде жазылған.
Италиядағы 20 жылдардағы бар қоғамдық топтарды қамтыған жалпы
ұлттық дағдарыс;
- Либерал – демократиялық мемлекет билігінің әлсіреуі және оның
дағдарыстан шығу жолын ұсына алмауы;
- Елдің халықаралық ықпалының әлсіреуі(ұлттық төмендетуге дей- ін
баруы);
- Солшыл партиялардың (коммунистер; социал-демократия партия) саяси
өмірдегі ролі. Революциялық бағдарламасымен тек ірі ка-
питалистерді ғана емес, орта тап өкілдерін де шошытып алуы;
- Басында шебер демагог көсемі бар фашистік қозғалыстың қоғамдық
өмірде басты орынды ала бастауы. Әлеуметтік қайшылықта шебер
ойнауы, халықты манипуляциялау,елді дағдарыстан шығаруға нақты
іс-әрекетпен ұштастырылған бағдарламаның ұсынылуы;
- Фашистерді әр түрлі әлеуметтік-саяси топтардың қолдауы;
Осылайша, Италияның 20-30 жылдарындағы тарихы фашизмнің пайда
болып , өрістеуін қамтиды.

Тарау 1. Соғыстан кейінгі Италияның саяси-экономикалық жағдайы.
1.1. Италияның саяси-әлеуметтік жағдайы.
Бірінші дүние жүзілік соғыстан Италия жеңген ел қатарынан шықты.
Италия соғыста негізгі бақталасы Австрия-Венгрияға соққы берді. Париж
бейбіт келісімі бойынша Италияға Оңтүстік Триоль, Триест, Истрия жарты
аралы берілді. Бірақ Фиум және Албанияға соғыс барысында орнатылған
протектараттығы мойындалмады. Бірақ та соғыста женген ел ретіндегі
Италия қозғалысында Ұлы державалық саясат үстем болды. Италия бур-
жуазиясы Бақан түбегінде және Жерорта теңізінде өзінің үстемдік
саяса- тын жүргізуді көздеген еді. Балқан мәселесінде Антанта елдері
Италияны емес Сербияның үстемдігін қолдады. Солтүстік бейбіт келісім
бойынша ал- ғашында Италияға берілетін болған Измир Грецияға өтті, ал
Италияға тек 1911-12 ж.ж басып алған Ливия мен Алдекандық архипелаг
қалды.
Осылайша, Италия Жеңімпаз ел бола тұра, жеңілуші елге
айналды. Соғыс кезінің өзінде одақтастарына әскери-саяси және қаржы
бағыныш- тылығына ұшыраған ел өз талаптарын орындатуға күші жетпеді.
Соғыс- тың бұндай нәтижесі ұлтшылдар мен ұлы державалық агрессиялық
топ- тардың мүдесін қанағаттандырмады. Ал Италияда Ұлы державалық
ойды жүзеге асыру үшін күрес жүргізетін буржуазиялық саяси
партиялар жоқ еді.
Соғыстан кейін халықтың арасында беделді бірден-бір саяси
партия – Италия социалистік партиясы (ИСП) болды. Италия парламенттік
Республика болғанымен, ИСП-ы парламентте көпшілік болды да, ұсақ
буржуазиялық (либерал, республика, радикалдар) парламенте айтарлықтай
саяси күшке айналмады. Сондықтан Италия парламенті шынайы демокра-
тиялық институтқа айнала алмады. Италия парламенті ұсақ буржуазия ал-
дында толық әшкереленді. Саяси дағдарыс ірі буржуазия мен католик шір-
кеуінің бірігуіне жол ашты. Сөйтіп, 1919 ж. Италияда Халық партиясы құ-
рылды. Оның басшысы болып XIX аяғы мен XX басында -христдық де-
мократияның идеологтарының бірі сицилиялық свиященик Л.Струцо бол- ды.
Бл партияның әлеуметтік тірегі католик шіркеуінің ықпалындағы бур-
жуазия мен шаруалар болды. Халық партиясының бағдарламасында маңыз- ды
орынды еңбекшілерді әлеметтік қорғау, шаруаларға өңделмеген жер- лерді
беру, жергілікті билік жүйесін кеңейту, парламенттік сайлауды про-
порциональдық жүйемен өткізу, әйелдерге сайлау құқын беру т.б демокра-
тиялық талаптар қойды. ИХП-ның құрылуы Ватиканның католиктерге сая- си
жұмысқа араласуына рұқсат беруін білдірді. Бірақ Ватикан мен Италия
үкіметіндегі қарама-қайшылық толық жоқ болатын. Либералдар католик
шіркеуіне деген сенімсіздігінен бас тартпай, антиклирикалдық саясатын
жалғастырып, ИХП-ға қарсы болды.
Соғыстан кейін Италия парламентіндегі саяси топтар
демократиялық сайлау жүйесін енгізді. Парламенттегі депутаттар
мандатының алған дауыс санына сәйкес бөлінуі принципі енгізілді. 1919
ж. жаңа сайлау заңы негі- зінде парламент сайлауы өтті. Сайлау
барысында ИСП мен ИХП депутат- тар палатысында 154 және 94 депутаттық
орын алды. Ал либералдар мен басқа ұсақ буржуазиялық партиялар 181
депутат өткізе алды. Саяси күш- тер сайлаудан кейін біріккенімен, ұсақ
буржуазия мен әскери топтар Ита- лияның соғыстан жеңіп шыққанын
малданып, өздерін жеңуші ретінде ба- ғалап,содан ұлы державалық,
шовинистік пиғылдағы адамдар саны көбейе бастады. Ұсақ буржуазия мен
майданнан келген топтар арасында Ұлтық шовинизм рухы жоғары болды.
Сөйтіп, Италияда көптеген саяси-қоғамдық ұйымдар Италияны ұлы державаға
айналдыруғы бағыт ала бастады.
Саяси-қоғамдық ұйымдардың арасында фашистер әлде қайда белсен-
ді болды. Ұлттық шовинизм кең етек алып Версаль бітіміне қарсы шығып,
қайта қарауын талап етті. Италияның Фиулле аралын аннекциялау тала-
бын Антанта елдері қолдамай, 1920 ж. аралды Югославияға берді. Антанта
елдерінің мұндай шешімі фашистік ұйымдардың қарсылығына, ұлттық на-
мысын оятуға негіз болды.
1919-1920 ж.ж саяси дағдарыс, сырқы саясаттағы сәтсіздіктер
италян- дықтардың шовинистік ойларын күшпен орындауға шақырды. Олар
Адриат теңізінің жағасына, Албанияға әскер жіберуді талап етті.
Анконеде әскерлер арасында бүлік шығып, либерал партиясы үкіметтен
полиция мен жандармерияның санын көбейтуді талап етті.
1920 жылдан бастап Италияда саяси күштердің ара салмағы
шовенис- тік топтарға қарай ауыса бастады. Елдегі буржуазия
дәрменсіздік білдірді. Исп-ы революциялық жолды қолдап, Кеңестік
Ресейді қолдап, халықты ревалюцияға шақырып жатты. Экономикалы
дағдарыстар, ревалюциялық толқулар, Италия буржуазиясының террорлық
саясатқа көшуіне жағдай жасады. Фашизмнің халық арасында беделі
өсті. Фашизм Италияда ірі әлеуметтік күшке айналып, жаңадан әскери
ұйымдар мен құрылымдар құ- рылып, Италияны дағдарыстын алып шығатын
бірден-бір күш деп жария- ланды. Елде саяси үкіметтік дағдарыс
жалғасты.

1.2. Италияның соғыстан кейінгі экономикалық жағдайы .
Соғыстан кейін Италия экономикасы дағдарысты басынан кешірді.
Елдің жалпы әскери шығыны ұлттық байлықтың 13 бөлігін құрады.
Соғыстағы адам шығыны 635 мың өлілер, шамамен 500 мың мүгедектер
және 1,5 млн. тұтқындар. 66,5 млрд.лир алтын шығынға кетті.Экономиканы
әскери жағдайға қайта құру ауыр өнеркәсіптің өсуіне әкелді. Соғыс
жылдарында Италия аграрлы елден аграрлы-индустриальды елге айналды.
Әсіресе өнеркәсіптің метталургиялық, машина жасау, химия салалары
жақсы дамыды. Мемлекеттік кредит есебінен пайда болған Аньсальдо
концерні Ильва ауыр индустриясы, Фиат автомобиль жасау әскери
жарақтау өнеркәсібі Бреда өз бағытын күшейітті. Осы уақытта орта
әсіресе, ұсақ кәсіпкерлік банкротқа ұшырады. Соғыс аяқталғаннан кейін
дәстүрлі ішкі сауда байланысы бұзылуы - Италиян-дық өнеркәсіпті
ауыр жағдайда қылдырды. Өндіру көрсеткішінің төмендеуі 1920 жылы
экономикалық дағдарысқа соқтырды. Жұмысшылар айлығы 1918 жылы соғысқа
дейінгіден 76 % -тен аспады.
Италия жеңімпаздар қатарынан шыққанмен, қоғамның
абсолюттік көпшілігі соғыстан кейінгі тұрмысы қанағаттандырарлықсыз
болды.
Италияның ішкі жағдайы ауыр әлеуметттік-экономикалық
дағдарыс
сипатында болды. Инфляция күшейіп, лир курсы жедел төмендеді. Мем-
лекеттік қарыз үлкен мөлшерге жетті. Демобилизациялаған солдаттар
елде жұмыс таба алмады . Экономикалық дағдарыс жағдайында өндірудің
төмендеуі орта және ұсақ кәсіпкерліктің банкротқа ұшырауы елде
жұмысшылар мен шаруалардың қозғалысын тудырды. Бұл үкіметке сені-
мінің төмендеу көрсеткіші еді. Жұмысшылар қозғалысына радикалдық
бағыт басшылық жасап, кеңестік билік үлгісінде пролитариаттық
диктатура орнату ұранын көтерді. Забастовкалар заводтар мен
фабрикалардың қолдауымен өтті. Қозғалыстардың орталығы Милан, Турин,
Генуя және т.б. солтүстік Италияның өнеркәсіптік қалалары болды.
Жұмысшылар 8 сағаттық жұмыс күнімен, айлықты көтеру сияқты талаптар
қойды. Көтерілген жұмысшылар саны 1,7 млн. болды. Күресу тәсілінің
әртүрлігі және жұмысшылардың мүддесін қорғауда бірліктің жоқтығы
билікке жұмысшы партиясының келуіне мүмкіндік бермеді.
Италияның кәсіпкерлік топтары, көптеген жериеленушілер,
соның ішінде шаруалар солшыл қозғалыстың күшейуін қалады. Оған
себеп: жеке меншік туралы заңды қайта қарауды ұсынған бағдарламасы
болатын. Италия үкіметі жеке меншік иелерінің мүддесін қорғауда
мүмкіндігі жеткіліксіз болды. Сондықтан да олардың бар үміті туып
келе жатқан фашистік қозғалыста болды.

Тарау 2. Италия – фашизм Отаны.
2.1.Италияда фашизм билікке келіп, орнығуы.

Буржуазия дағдарыстан шығудың жолын таба алмаған соң фашис-тік
қозғалыс кең етек алып, халық арасында жаңа беделге ие болды. Ал-
ғашқы фашистік ұйым 1919 ж. Италияда Әскери одақ деген атпен
құрылды. fascioсөзінің өзі латын тілінен аударғанда
байланыс,бірлестік деген мағнаны білдіреді.Фашизм-нақты бір ұлт пен
нәсілдің Ұлылығы мен ерекшелігін анықтайтын идология мен практика,
демократияны жоққа шығару, Ұлы көсем культін орнату, саяси
қарсыластырана зорлық пен террор әрекетін орнату; соғысты халықаралық
мәселені шешудің басты құрал ретінде қолдану.
Фашизм(субьективті)-бұл әлемді билеуге ұмтылушылардың
эгоизмі.
Идиологиясы: Нәсілдік және антисемиттік жеккөрушілік ксенофобиясы
(төзбеу) .Тарихи ұлтшылдар ариалық ақ нәсілдер мен еврейлердің
арасындағы мистикалық күресін көрді. Ұлтшылдар үшін еврейлер зұ-
лымдықтың бастауы болып саналды. Капитализм мен коммунизм еврей-лік
болып көрсетілді. Фашистер демократиалық тәртіптің иррахиясы мен
жалпы теңдік идеясы қауіпті деп сенді. Сауда байланысы және
басқада демократиялық тәуелсіз ұйымдар жойылып, парламент таратылды.
Олар қоғам авторитарлық басқаруды қажетсінеді.
Интервенция фашистік қозғалыстың тікелей бастамасы болды. Ол
бұрын интервенттік агитация ұстанғандардың, ұлтшылдардың, фуруристер,
Д Аннунцо жақтастарының жаңа орталығына айналды. Интервентизмнен
фашистер тек лозунгтер мен саяси әдістерді ғана емес, сонымен қатар
лидерлік тұлға Муссоли сияқты қабылдап алды.
Басында фашистерді 1921 жылға дейін елеулі жалпы
бағдарламалары болмады. Олар әдейі өз қозғалыстарын саяси партияға
айналдырмады.
Олар әртүрлі әлеуметтік топтардың қолдауына ие болуға тырысты
сондықтан да өз позицияларын жағдайдан жағдайға өзгерте отырып, құ-
былмалы, жұманды, қарама-қайшы дәл сол мезетте түбірлі талаптар қойып
отырды.
Сонымен қатар фашистік үгіт соғыстан кейінгі Италиядағы
ұлттық сезімнің тереңдеуі, ескі саяси құндылықтардан түңілу, жалпы
халықтық нарызылық , соғыста байыған ірі капиталды магнаттарға деген
жек көру-шілік сияқты психологиялық құбылыстарды ескеріп, қолданды.
Фашистік иделогиялық арсеналында басты орында – ұлт туралы
идея болды. Олар одақтастарын Италияның жеңісінің жемісін бөлудегі
қианат-тары үшін, ал Италиялық либераль парламенттік мемлекетін –
ұлттық мүдені қанағаттандыруға қабілетсіздігі мен ұлтың ұлылығын
сақтай алмағаны үшін қаралады. Социолистік жұмысшылар қозғалысын
олар антинациональдық күш ретінде жау санады. Синдикалдық
аргументтерді
Қабылдай отырып, фашистер жұмысшы таптарын саясатшылар қамқо-рынан
босатуларын талап ете отырып, өздерін олардың таза экономикалық
мүдделерін қорғаушылар ретінде жариялады. Тіпті кейбір көтерілістерді
де жақтап отырды.Бірақ осылай бола тұра ұсақ бужуазияға бүйрегі
тартып тұрды. Себебі оларды ұлттық амандық триумфының элементі
ретінде қарастырды.
Жастарға үндеуінде фашистер олардың әскери қызметтерін
дәріптеп бұрынғы фронтовиктер арасында бейбітшілік өміріндегі статус-
тарына жүректерінде қанағаттандырмаушылық сезімдерін оятты. Соғысқа
қатысушылардың әскери бауырластық туралы естеліктерін епті пайда-
лана отырып, Италияның басшы топтары ескірді. Елді жаңа ұрпақ жастар
басқаруға тиіс деді. 1919 жылғы парламенттік сайлау алдындағы Құрыл-
тай жиналысын шақыру сенатты тарату, әйелдерге сайлау құқығын беру,
капиталға прогессивті салық енгізу, әскери кірістің 85 % тәркілеу,
жұмысшылардың кәсіпорындық-техникалық басшылығына қатысу сияқты т.б.
пікір айтты. Шарауалар арасында жерді кім өңдесе, жер соныкі деген
ұранды ұстанды. Италияда фашизмді негізгі әлеуметтік топтар, ха-
лықтың кедейленген бөлігі қолдады.
Фашизмның негізгі тірегі қалалық ұсақ буржуазия болды. Олар
өз меншіктерін қорғау үшін үкімет қолдап отырған ірі буржуазияны
қатты сынға алып, фашизмнің ұрандарын насихаттады. Фашизм шабуылы
күшейген кезде халық арасында беделі бар дәстүрлі Италия социалистік
партиясы оқшауланып, тек қана социалистік идеяны уғыздаумен шекте-
ліп қалды. Жұмысшы табы реакциалық буржуазия жағына шықты.
1920 жылы 2-жартысында қалалық фашистік ұйымдар қатар дәулетті
шаруалар көмегімен өзін- өзі қорғау отряды құрылды. Ол фашистік
қозғалыстың селолық бұтағы болды.
1921 жылдан бастап фашистер өнеркәсіп және ауылшаруашылық
жұмыстарына ықпал етуші өздерінің профсоюзін құруға кірісті. Қалалық
жұмысшылардың арасында дәстүрлі профсоюздық қозғалыстың бағытттары
өз позицияларын сақтап қалды және фашистік профсоюздік үгіт
ауылдық жерлерге астар алған еді.
1921 жылы орталық әкімшіліктің мәліметі бойынша 187 мың
ұйым-дасқан фашистер бар делінген. Бірақ шын мәнінде олардың артынан
ерген адамдардың саны көп болды. Бұл адамдар әртүрлі әлеуметтік
топ-тардан тұрды және фашистік қозғалыстарға өзіндік түсініктерімен
үміттерімен қосылғандар еді. 1929 жылдың аяғында солтүстік және орта-
лық Италияда ашық террорға шығып, коммунистер ықпалығындағы жер-
гілікті ұйымдарды талқандап, большевиктерден елді құтқаруға шақырды.
жұмысшы табын әлсіретіп, ұсақ буржуазия ықпалын күшейту бағытын
ұстанды. Италия үкіметі де біртіндеп фашизмді саяси жағынан қолдап,
1921 жылы соғыс министрі И.Бономи әскерлерді фашистік ұйымдарға
үкіметке көмекке жіберіп, фашизмнің құрылуына жол ашты. Италия премьер-
министрі Дж. Джолити парламенттегі 35 фашистік депутаттармен бір
блокқа кіріп, ИСП мен ИКП депутаттық тобына қарсы күресіп отырды.
Италияның ірі буржуазиясы елдегі либерал парламенттік саяси күшті
сақтай отырып, фашизимді ашық қолдады. 1921-1922 жылдарда ан-тифашистік
күштер өте әлсіз болды. Италияның ұлылығын қалпына кел-тіретін
бірден-бір саяси күш фашизм деп түсінді. Фашизм үкіметті өз қолына
алуына алуына жол ашылды.
1922 жылдан бастап фашистер фашистік парламентті таратып,
дикта-туралық билікті орнатуға шақырды. Фашизм Ватиканмен тығыз
байланыс орнатып, католиктерде фашизмді қолдай бастады. Италияда саяси
тұрақсыздықтан 1921-1922 жылдары 3 рет үкімет ауысты.
Фашистік зорлық-зомбылыққа жол берушілік күнделікті іске
айналды.
Кейін бұл іс-әрекеттерін заң министрі жеке адамның дербестігіне қол
сұқпау туралы декреттік санксиясында заңды ұлт игілі үшін
бұзғандар деп көрсетті.1921 жылыдың соңына таман фашистер қолындағы
ақшалар-дың 80% әртүрлі өнеркәсіптік және қаржылық қоғамдарға беріліп,
ал қал-ған 20 % жеке тұлғаларға: оның ішінде ауқаттылар тобына келді.

Италия буржуазиясының реакциялық топтары фашизмге сөзсіз ұтыс
тікті. Себебі оның көмеігімен елдің билеу механизмімін түбегейлі
өзгертуге үміттенді. Буржуазияны келесі бір бөлігі, Джулитти секілді
қай-раткерлері негізінде либералды- парламенттік мемлекетті сақтап
қалғысы келді. Фашизмнен олар революциялық қауіптен сақтай алатын
бірден-бір күшті көрді және оны осы мақсатқа пайдалануды көздеді.
Осылайша би-леуші таптардың екі фракция арасында қайшылық болашаққа
қазіргі кезге байланысты болды. Дегенмен екеуіде фашистерді жақтады.
Италияда XX басында позицияны ұстанатын буржуазиялық партия-
лар мен саяси ағымдар Италияда болмады. Италия қоғамының әр
әлеуметтік табынан тек жұмымшы табы ғана бас кезінен бастап
фашистерге табанды қарсылықтар көрсетті. Жұмысшылар фашистік қаруы
бандыларымен соқтығысты. Профсоюз корператив партия секциясының
ғимараттарын қорғады. Бірақ бұл қарсылық біраз мөлшерде стихиалық
түрде жүрді. Жұмысшы партиялар ИСП және КПИ кірді.1922 жылы қаңтарда
екіге бөлінді және олардың арақатысында фашизмге қарым-қатынасы
жөнінде терең келіспеушілік жатты. Сонымен қатар бұл екі партияда
фашизм табиғатын анық және дұрыс түсінбеді. ИСП 1923 жылы реакцияға
бетбұрыс жасағанын дұрыс байқады, бірақ бұдан жұмысшы-ларды толықтай
дерлік енжарлыққа соқтыратын қорытынды шығарды.Фашизмді ол ұсақ
буржуазияны қамтыған массалық психоз ретінде қарастырды және бұл
есалаң дерт өзі қойғанша күту керек деді.
Партияда қалған реформистер Туратия арқылы жұмысшыларды қасиеттілік
сақтап фашизм зорлығына зорлықпен қайтармау туралы ұсынды. Оларда
максималистерде фашистік террорға қарсыласпау және парламенттік
трибунада әшкерлену арқылы тоқтатуға болады деген иллюзияға сенді.
1921 жылы тамызда ИСП және ВКТ фашистермен тату-лық пакт қабылдады.
Ол бойынша екі жаулаушылықтан бас тарту болды.
Фашистер жағынан уақыт ұту үшін мақсатымен жасалған саяси
маневр болды. Көп ұзамай олар шартты бұзып ұйымдарға жаңа соққылар
ұйымдастырылды. КПИ басқа қателік А.Бордиги бастаған сектантты
бағытқа байланысты болды. Егерде ИСП фашизмнің мәнін дұ-рыс
түсінбесе, КПИ фашизмді буржуазиялық контрререволюцияның құралы болып,
капитализмнің шіруінің жемісі санады. Коммунистер 1920ж
жұмысшы табы уақытша жеңіліс тапты. Жақын болашақта буржуазиялық
биілік басынан тайдырылады деп есептеді. КПИ ИСП-дан айырмашылы-ғы
фашистерге қарулы тойтарыс беру керектігін мойындады.
1922 жылы ақпанда фашистерге тойтарыс беру үшін 5 просоюздар
бірігіп, бір просоюздық тыл, жаклпы координациялық орталық – Еңбекші-
лер одағын (Союз труда) құрды. Оның ұлттық комитетінің көпшілігін
социал реформистер ВКТ құрды.
Фашистердің билікті жаулап алуға ұмтылушылығы айқындала баста-
ды. Олар ашықтан-ашық парламенттің жойылуын, диктатураның орнауын
талап ете бастады. Ватиканмен байланысы нығая түсті: 1922 жылы папа
тағына Пий XI (1922-1939 ж.ж.) деген атпен алғашқы фашистік қозғалыс
туған қала Миланның архиепископы болып кардинал Акилле Ратти
отырды. Елде саяси тұрақсыздық күшейе түсті. 1921 шілде - 1922 тамыз
аралығында үш кабинет (Ф.С.Нитти, И.Бон және депутат либерал Л.Факт)
ауысты.
1922 жылы шілде де үкімет дағдарысы кезінде реформистер
кабинет құрамына либералдар мен котоликтер бірге кіруге дайын екенін
көрсет-ті. Осылайша, фашизмнің билікке келуіне тосқауыл болады деп
ойлады. Еңбекші одағы жалпыұлттық көтерілісін (көтеріліс заңды
қорғау деп аталды) жариялады. Бірақ буржуазиялық партиялар
реформистердің одақ-тасу мәселесін қабылдамады. Пармада жұмысшылар
фашистермен соқтығыста жеңіп, оларды қаладан қуды. Бірақ уақиғаның
бұлай өрбіуі реформистердің ниетіне сәйкес келмеді. Факт екінші оңшыл
үкіметін құр-ғаннан кейін, Еңбекші одағының көтерілістері бәсеңсіді.
Көп ұзамай оны таратты.
ИСП реформистерінің одақтасу ниеті 1922 жылы ішінара максима-
листермен бөлуіне соқтырды. ИСП-дан бөлініп шыққан реформистер
Унитарлық социалистік партия (УСП) құрды. Егер бөліну процессі
ертерек жүргенде, әр ағым өз бағытында еркін қимылдауына мүмкіндігі
болар еді. Бірақ қазіргі жағдай Италия жұмысшы қозғалысының
быраңқылығына әкелді. Енді фашистердің өз мақсатын орындауға еш
кедергі болмады.
1922 жылы Неаполь қаласында өткен фашистер съезінде, үкіметке
ашық ультиматум қойылды. Фашистер әскерлеріне мобилизация жасады.
Сөйтіп, Неаполь қаласынан Римге жорық ұйымдастыруға кірісті. Үкімет
амалсыздан отставкаға кетуге мәжбүр болды. Италияда төтенше жағдай
жарияланды. Король үкіметтің кетуін қолдамай, Муссолиниді шақырып,
үкімет құруға шақырды. 1922 жылдың 22 қазанында Муссолини үкімет басына
отырды. Италияда фашистік диктатура орнады. Европада тұңғыш рет
фашизм үкімет басына келді. Италияда соғыстан кейінгі либералдық
парламенттік жүйе тарады. Саяси дағдарыс, революциялық күштердің
жеңілуі, антифашистік қозғалыстың әлсіздігі, Италия буржуазиясының
фашизмді қолдауы, Италияда демократияның жеңіліс табуына әкелді.
Фашистердің билікке келуі Италия саяси институтын түбірлі
өзгеріске ұшыратты. Алғашқы кезде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.