Фото жанрлар мен баспасөз жанрлары арасындағы ұқсастық пен ерекшелік

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.

І. Кіріспе . . . 3 - 6

І тарау.

Фотожурналистика жанры және оның мерзімдік

баспасөзде орын алуы . . . 7 - 42

Фотосурет өнер ретінде қалыптасуы . . . 8 - 16
Фотожанр қалай дүниеге келді . . . 16 - 40
Жанрлардың баспасөз бетінде көрініс табуы . . . 40 - 42

ІІ тарау.

Баспасөз беттерінде фото жанрларының салыстырмалы

деңгейі және баспасөз жанрларынан ерекшелігі

мен ұқсастықтары . . . 43 - 65

Фотожанрларын түсіру кезіндегі қиындықтар

мен құрбандықтар . . . 47 - 51

Қазіргі заман газеттеріндегі фото жанрлар . . . 51 - 60
Фото жанрлар мен баспасөз жанрлары арасындағы

ұқсастық пен ерекшелік . . . 60 - 65

ІІІ. Қорытынды . . . 66 - 68

Сілтемелер мен пайдаланылған әдебиеттер . . . 69 - 73

Кіріспе.

Диплом жұмысымның өзектілігі. Қазақстан өз тәуелсіздігін енді - енді орнықтырып, өркениет көшіне өз шама - шарқынша үлесін қосуға ұмтылып отырған ел. Ата - бабаларымыздың өршіл рухы өнер арқылы бүгінгі ұрпақ зердесіне ұяласа деген мақсат көкейімізді әлі де кернейді. Қоғамымызды бүгінгі күні ізденіс пен өзгеріс үстінде деп айтуға болады. Жаңа қоғамдық жаңғырулар бұқаралық ақпарат құралдары қызметкерлерінен диалектикалық жаңаша ойлау мәдениетін талап етіп отыр. Республикамыздағы түбегейлі өзгерістер журналистикамыздың бағыт - бағдарын айқындауға мүмкіндік туғызуда. Соңғы он жылдықта ұлттық санада үлкен өрлеу болғаны ақиқат. Ұлтаралық қатынастарда шешуін таппай отырған бірқатар проблемалардың шиеленіске әкеліп соқтырғанын еш кімде жоққа шығармайды. Десекте, бұл өтпелі кезеңнің алдын орап кеткенімізде шындыққа жақын.

Қоғамдық биліктің үш тармағының (заң шығарушы, атқарушы және сот биліктері) қалың бұқараға тигізер ықпал күшінің қаншалықты екендігі бесенеден белгілі. Бұл биліктедің алдында қоғамның кез - келген мүшесі дәрменсіз болады. Ал, төртінші билікті қосатын болсақ, бұл бұқаралық ақпарат құралдары екені мәлім. Баспасөз қоғам саясатының бет - пердесі. Газет - журналдардың, радио мен теледидардың бүгінгі таңда шындық пен объективтілікке ұмтылысы журналисттердің оперативтілігін айқындай түседі. Журналистика өз алдына бір ғылым, оның көптеген салалары, ереже дәстүрлері бар сонау ағартушылық кезеңде француздың ұлы ойшылы Жан Жак Руссо ғылым дамуының қоғамдық прогреске нұқсан келтіретіндігін дәлелдеуге тырысқан екен. Оның ойынша ғылымның ғарыштар өркендеуіне байланысты адамдардың “Табиғи” қалпы бұзылмақ, қоғамда теңсіздік орнап, құқықтың кері кетіп бостандық сезімдері аяққа таралады. Бұл айтып отырғандардың бәрімен толық келісуге болмас, дегенмен, алаңсыз шығарып тастаудың тағы реті келмейді. Ал, журналистика саласына келер болсақ, ол үнемі дамуды алға жылжуды талап етеді. Қарап отыруға уақытта жетпейді орын алған оқиға да күтпек емес.

Мерзімді басылымдарды түрлі мамандық иелері, әр түрлі мақсаттармен, әр түрлі қырынан зерттеуі мүмкін. Егер журналисттерді нақтылы басылымның әдеби - публицистикалық сапасы, автордың материалды бере білу шеберлігі қызықтырса, тарихшыны өзі зерттеп жүрген тақырыбы бойынша жарияланған фактылық материалдар қызықтырады. Ал, дерек танушы баспасөзде оның деректілік маңызы мен ерекшеліктерін көрсету үшін жалпы тарих дерегі ретіндегі ғылыми құндылығы анықтау үшін зерттейді. Міне, сол деректердің бір түрі фото болып табылады. Фото болған оқиғаны дәл етіп көрсетеді. Оның баспасөз арасынан орын тебуі өте орынды десек те болады. Фотожурналистика өзіне керекті тақырыпқа сай объектіні іздейді және оны дәл табиғи етіп көрсете алады. Менің диплом жұмысымның өзектілігі осы. Фотожурналистика Қазақстанда өте кеш дамыған мамандық. Десек те, ол журналистика саласында өзінің ақпарат беру ерекшелігімен, дер кезінде қағаз бетіне түсіріп, халыққа ұсыну қабілетімен көзге түсіп келеді. Фотожурналистика Қазақстанда жас ғылымдардың бірі болып табылады. Сондықтан да фотожурналистиканың қыр - сырын ашу, оның жанрларының түрлілігін ажырату, жаңа жаңалықтарын жария ету, оның журналистика саласымен бірге дамуындағы бір - бірімен ерекшелігімен ұқсастықтары секілді мәселелердің барлығы тақырыбымның өзектіліг болып табылады.

Диплом жұмысымның зерттелу деңгейі. Диплом жұмысымды бастамас бұрын тақырыбымның бастапқы кезеңдері Кеңес Одағы кезеңінен бастау алатын болғандықтан “Правда”, “Советское фото” секілді бьаспасөз құралдарын іздестірдім. Жұмыс барысында интернет жүйесін, бірнеше әдебиетер оның ішінде А. С. Устиновтың “Репортаж длиною в пол веке ” кітабын, М. И. Ворнның “Жанры советской фотожурналистики” атты еңбегі және Волков пен Ланнет П. Д. “История пишется объективом” атты шығармаларын пайдаландым. Сонымен қатар халықаралық газет журналдар бетінен фотожанрлардың орын алуы жайында социологиялық зерттеу жасауға тырыстым.

Диплом жұмысымның мақсаты мен міндеттері. Бұл жұмысты жазудағы басты мақсат пен міндет Қазақстандағы фотожурналистиканың шеңберін кеңейту. Бұқара халыққа фотожуррналистика саласының маңыздылығы мен мәнін түсіндіре отырып, оны оқырман бойына сіңіру. Сондай -ақ фотожурналистика жанрларының бір жүйелілігін құрып, фотография саласындағы ғалымдар мен жас ұрпақтың назарын аудару. Жалпы фотожурналистика мен фотография арасындағы айырмашылықты білдіріп, олардың тиімділігін таныту.

Диплом жұмысымның ғылыми жаңалығы. Фотожурналистика дәл бүгінгі таңда ғылыми жаңалықтарды өз кезегінде күтетін сала. Күннен - күнге зерттелу аймағы дамып, шеңберін кеңейте түскен фотоның алуан түрлі жанрлары бар. Бұл жанрларды әр ғалым өздігінше зерттеп, жаңалықтар ашқандығы мәлім. Бүгінде ол ғылыми енгізілген жаңа атаулар өз орнын табуда. Диплом жұмысымды жазу барысында фотожанрларына тағы бір жанр түрін енгізуге тырыстым, оны “Фотосаясат ” деп атағанды жөн көрдім. Бұл жанрдың өзгелерден ерекшелігі портретке көбірек келгенімен, ол саяси өмірді қадағалап, саясаттың сан қырлы объъектілерін зерттейді. Біздің қазіргі заманғы газет журналдарымызда бұл жанр бар, дегенмен, оны тек репортаж деп немесе портрет деп те аламыз. Оны фотосаясат деп атасақ игі болар еді.

Диплом жұмысымның әдістемесі. Фотожурналистика саласындағы жанрларды қарастыра отырып, ол туралы Ворн, Чудаков, Юодакис секілді ғалымдар зерттеген фотожанрларын бөліп отырып қарастырдым.

Диплом жұмысымның практикалық маңызы. Фотжурналистика негізінен теориядан гөрі практикаға жақын екендігін диплом жұмысымда дәлелдеуге тырыстым. Фотография өнерінде практиканың маңызы өте зор. Бұл практикасы мен дамитын сала. Іс жүзінде көріп біліп нысанды түсіре алмаған фотожурналист теорияны өз деңгейіне жеткізе алмайды. Практикасын жетік меңгерген фотожурналисттің еңбегі ждоғары бағаланатынына күмән жоқ. Прпактика фотожурналистиканың үлкен жетістіктерге жететін көзі. Бұл саланың бүкіл қиындықтарының дені практика кезінде болады десек қателеспейміз.

Диплом жұмысымның сынна өтуі. Жұмыс 15. 05. 2006. күні өтекн алдын - ала қорғаудан орташа деңгейде деген бағамен сыннан өтті. Сонымен бірге жұмыстың жетекшісі аға оқытушы Исаков Әскер өз пікірін білдіріп қарап шықты. Диплом жұмысымның рецензенті қалалық “Түркістан” газетінің редактор орынбасары Дүйсен Жұмабаев жұмыстың қаншалықты деңгейде жазылғандығы жайлы пікір білдірді.

Диплом жұмысымның құрылымы. Кіріспеден, бірінші және екінші тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер тізімінен тұрады.

І тарау

Фотожурналистика жанры және оның мерзімдік баспасөзде орын алуы.

Журналистика ќазіргі тањда аса жоѓарѓы ќарќынмен дамып келе жатќан мамандыќтардыњ бірі. Тµрт ѓасырѓа шамалас тарихы бар, аталмыш мамандыќ ќоѓамнан мањызды орынѓа ие болды. Сонау 16-17 ѓасырлардан басталатын кєсіби журналистиканыњ наќты ж±мыс процессі ќазірде лайыќьы жалѓасын тауып келеді. Журналистіњ єрбір материалында кµрініс тауып отыратын саяси, экономикалыќ, рухани жєне адамгершілік аспектілері ќозѓалатын материалдар б‰гінгі тањда аса мањызды болып отыр. Сондыќтан ќоѓамныњ б±гінгі тањдаѓы ќазаќ журналистикасына жетіспей отырѓан актуальды мєселелер µз шешімін табатын болса, журналистика алданда ќойылып отырѓан міндеттерді шешуге мањызды ќадам жасаѓан болар еді. Журналистіњ ќандай мамандыќ екенін оныњ шыѓармашылыѓын арта т‰сер фактілердіњ ќандай болуында ‰лкен мєн жатыр. Журналист - зањгер, экономист, саясаткер, ќоѓам танушы, єдебиетші сонымен ќатар кєсіби ерекшеліктеріне сай суретке т‰сіруші «фотограф» болуы керек. Себебі, журналист басќаѓа ±ќсамайтын, µзгелерден айырмашылыѓы бар мамандыќ. Ол µз творчествосы арќылы ќоѓамѓа, адамѓа ќызмет етеді. Журналистіњ халыќќа ќызмет етуі сол халыќтыњ реалды ќажеттерін µтеу ‰шін, оны прогреске бастайтын, жаќсылыќќа жеткізетін жолды тањдау деген сµз. Д‰ниеде бірер адамныњ баќытты болѓанымен онан асќан арман-маќсат жоќ

шыѓар. Жоѓарыда айтып µткендей журналист ємбебап болуы шартты ќ±былыс. µзге мамандыќтармен ќоса суретші, яѓни фотограф мамандыѓын да ќоса атадыќ. Б‰гінде фото журналистіњ архивтік материалына айналып келеді. «Сурет журналистіњ ќосымша ќаруы, серігі, архиві, аќылшысы да» [1] Б±л сµздер журналистка саласында фотографияныњ орныныњ мањыздылыѓын білдіреді. Суреттерден єдетте адам тіршілігіндегі неше алуан кµњіл сырлары, ќуанышты, баќытты ќалыпты µмір сєттер кµрініп т±рады. Сонымен ќоса суретшініњ немесе сурет т‰сіруші журналистіњ сезім т‰йсігі, талѓамы, шеберлігі, санамен бірге ќабілетсіз надандыѓы да кµрініп т±рады. Сондыќтан фотожурнаилтке талаптыњ аса кµп екені де айќындала т‰седі. Журналистика саласында белгілі бір орынѓа ие болу ‰шін ол нысан сол орынды ќанаѓаттандыру ќажет жєне ењ кем дегенде екі жолмен біріншісі нысан µзініњ кіруімен ситуацияны шынайыландыру системаны беріктендіру, µзініњ сапалылыѓын танытатын аѓымдыќ алѓырлыѓын кµрсетіп отыруы ќажет, екіншісі дер кезінде ќабілеттілікті тауып, системаныњ функцияларын

орындауы керек. Фотожурналистика б‰гінде б±л шарттарды ќанаѓаттандырып отыр. Айта кетелік дєл журналистиканыњ функцияларын орындау оныњ осы шыѓармашылыќ ќ±былысќа керектігін т‰сіндіреді, ќарсы жаѓдайда фотожурналистика аталмыш салаѓа µгейлігін білдіріп, єншейін-аќ µзініњ артыќ екендігін реакциясын кµрсету еді.

«Бір ѓана фотосурет он мыњ сµзді ауыстыра алады, егер ол он сµзбен жарияланса ѓана»[2] - дейді Эдворд Стейхен. Расында жања заман газеттерінде, журналдарында жєне тіпті кітаптарда суреттер кµбірек орын алады. Неге? Себебі ж‰з рет естігенше бір рет кµрген жаќсы демекші кµзге сенімді фотосуреттердіњ газет бетінде ролі екерше екендігі айќын. Журналист фотоны дєл уаќытында нєрсеніњ бір ерекшелігін алуѓа яки кµрсетуге тырысуы ќажет. Суретші (художник) белгілі бір заттыњ немесе нысанныњ аныќ мінезін кµрсету ‰шін бір саѓат, 2 к‰н тіпті шабыт келмесе 2 жыл отыруы м‰мкін, ал фотосуретші сол екі жылда бітетін суретті небєрі бір секундта шыѓарары айдан аныќ нєрсе. Жєне б±л µнімді жєй ѓана адам дайындай алмайды. Фотосуретші мен фотожурналисттіњ айырмашылыѓын осы жерде атап µтуге болады. Фотосуретші ќазіргі тањда оњай мамандыќтардыњ бірі десек болады. Ол нысанныњ белгілі бір мінезін немесе ќылыѓын, єлдебір іс-єрекетін т‰сіруге міндетті емес. Ол тек ќана дайындалѓан, алдын-ала суретке т‰сірілетінін білетін бьектіні т‰сіреді. Ал, б‰гінгі цифровой фотографиялармен м±ншалыќты ќиын ж±мыс емес екенідігі белгілі. Ал, фотожурналист ‰шін сурет аќпаратты хабарлайтын жедел тигізетін тиімді ќ±ндылыќ. Хабардыњ сипаты мен оны хабарлаудыњ єдістері сурет т‰сірілетін обьектініњ жаѓдайына байланысты жєне де обьектініњ ќай ќырын керек ететін фотожурналистіњ маќсатына да тікелей байланысты болмаќ. «Фотожурналист µзініњ ењбегінде аса шеберлікті таныта білсе, м±ны талант яѓни µнер деп айтуѓа болады» [3] . Фотографияны ойлап табу тек ќана б±рынѓылардан µзге техниканы µмірге єкелген жоќ. Ол сонымен ќатар, образ жасайтын жања бір µнер т‰рін тапты. Фотоµнер µз µмірінде µте ќиын жолдардан µтуге мєжб‰р болады. Б±л жолда ол µзініњ тиімдірек екенін халыќќа мойындатуѓа тырысты. Жєне ол графикалыќ жолмен табиѓи да болѓысы келді. Фотографиялыќ табиѓат образ жасау уаќыт µте келе кµрермендердіњ ќабылдау мінезін де µзгертті. Сонымен жарыќпен сурет салу стилистикалыќ жєне салт-дєст‰рлік µнерге єсерін тигізетін кез туды. Фотография µзініњ м‰мкіндігін арттыра т‰сті. Ол адамдардыњ кµзін ашуѓа тырысты. Кµрмегенді кµре алмайтынды кµрсетті. Бір сєттік жанарымыз шалып ‰лгермейтін нєрселерді мєњгілік кµре алатын дєрежеге жеткізді. ¤ткен ѓасырда-аќ фотографтар адамдарѓа ќызыќты жайттарды кµрсете алды. Мєселен, µте тез ќимылдайтын нысандар, адам келбетініњ ‰йренбеген ќимылдар жасауын. Біраќ, б±л ќ±былыстарѓа да адамдар ‰йрене бастады. Жєне тањќалыстыќ та тиыла бастады. Ал, біздіњ ѓасырымызда б±л жања ќ±былысты µз дєрежесінде ќ±рметпен баѓалады. Б±л шындыќ фотосуреттіњ ауќымын кењейтті жєне де єрине б±ѓан деген єдептілік сынныњ да кµбеюіне єкеп соќтырды. Бірінен соњ бірі бір-бірімен сабаќтас µзініњ маќсатында жања техникаѓа с‰йеніп µнерлер пайда бола бастады. Француз суретшісі Поля Делароманыњ «Фотография µнерге ‰лкен ќызмет кµрсетеді» [4] деген жарыќ пен сызуды ойлап тапќан уаќытта айтылѓан сµзі шындыќќа ±ласты. Б‰гінде фотосурет µзіне тиесілі зањды орнын тауып отыр. Киноматографтар, скульптуршылар жєне жалпы µнерге ќатысы бар адамдар фотографияны ќолданып келеді, ќолдана береді де. Интеграциялыќ жайылмалы µнер пайда болды-жања салт-дєст‰рлік. Фотоµнер µзініњ ќажеттілігін µмірге керекетігін дєлелдеп келеді єлі де дєлелдеуде. Фотоµнер шынайы µмірмен тікелей байланыста болатыны сµзсіз. Єрбір суретке т‰сіретін ќ±былыс µмірдіњ ќ±былысы яки табиѓат нысаны. Ал, сол табиѓат обьектісін сол ќалпында табиѓи кµрінісін б±збай т‰сіріп алу фотожурнаистіњ ќаншалыќты талантты, ќаншалыќты µнерлі екендігін байќатады. Мєселен, адам єсері табиѓаттан, сарќырамадан, орманнан, биік таудан, еліктіњ баласын ќалай кµтеруінен тањ ќалатын болса суреттен де сондай єсер алуы ќажет. Ал, ол т‰сірілген суреттіњ ѓажайыптылыѓын кµрсетеді. Фотожурналисттіњ суреттері єсерлі мєнді маѓыналы болуы шартты нєрсе. Себебі, ол фотосуретшіден айырмашылыѓын осы белгілермен ерекшелейді. Шынайы µмірдіњ µзі алуан т‰рлі ќ±былыс ќимылдардан т±рады. Фотосуретшініњ суретін шынайылыќќа жатќыза алмаймыз. Себебі, мейрамдарда г‰л, ќуыршаќтарды арнайы адамныњ артына ќойып дайындалып суретке т‰сіреді. М±ны жасандылыќ деп атауѓа да болады. Фотожурналист болса еш дайындыќсыз т‰сіреді. М±нан ±татыны сол табиѓи сурет. Фотоµнер адамнан аса шеберлікті т±раќты мінезді жєне шыдамдылыќты ќажет етеді. Себебі, пенделік мінез-ќ±лыќ фотожурналисттіњ ж±мысына кедергі жасауы єбден м‰мкін. Фотоµнердіњ адамныњ мінезін ќалыптастыруѓа септігі бар екендігінде ѓылыми т‰рде дєлелдеген. Фотоµнер мен фотожурналистиканы шатастырып алмайу да керек. Екеуі бір-бірімен тыѓыз байланысты болѓанымен екеуініњ бір-бірінен айырмашылыѓы да жоќ емес. Осы т±ста П. Чудаковтыњ «Фотоµнер ерекше ќызыѓушылыќпен пайда болатын д‰ние. Фотожурналистика-журналистиканыњ функцияларын атќарушы сала» (5) деп µз пікірінше аныќтама беруге тырысќанын а йта кетсек болады. Ал б±л пікірге ќарсы М. Бугаевтыњ «Фотоµнер мен фотожурналистиканыњ егіз жаралѓандыѓына кµз жеткіздік. Ол екеуін бµле жара ќарауѓа болмайды» [6] деген пікірін де айта кетелік. ¤з ойымда айта кетер болсам, б±л жерде Чудаковтыњ пікірі д±рыс себебі, фотоµнер мен фотожурнаилтика бір-біріне етене жаќын болѓанымен ќызметі екі бµлек. Фото µнерге бір уаќытта тез араласып кете алѓан жоќ. Алѓашќы да фтот µзініњ жаќын саласын іздестірумен болды. Уаќыт µте келе ѓалымдар фотоныњ µнерге де ќатысы жоќ емес екендігін т‰сіндірді. Фото µнерде µз орнын тез ќалыптастырды. Єрине м±ныњ ісі техникамен біткендіктен тез болды. Фотография µнерден алатын адамныњ эстетикалыќ ќажеттіліктерін ќанаѓаттандырды десе де болады. ¤нер туындысы болѓандыќтан ол танымдыќ, тєртіптілік жєне коммуникативтілік болуы маќсат болып саналмайды. Б±ѓан т‰сіндірме ќарапайым ѓана нєрсе адамныњ ќиялы, ±шќыр ойы ќайда жетелесе сонда кетеді. Яѓни адам ойыныњ биіктігі дєрежесіне байланысты. Демек, аталмыш сала адам ойыныњ µсуіне де єсерін тигізеді. Фотосуреттіњ таѓы бір ерекшелігі ол идиологиялыќ т±рѓыдан да ќызмет кµрсете алатындыѓы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.